Reforma administracyjna kraju - Polacy o zmniejszeniu liczby województw

Reforma administracyjna kraju - Polacy o zmniejszeniu liczby województw Na poczatku marca 42% Polaków spodziewalo sie, ze województwo, w którym mieszkaja równiez i po reformie administracyjnej bedzie osrodkiem nowego, duzego województwa. 37% pytanych uwazalo, ze utraci swój status i zostanie przylaczone do innych województw. Prawie jedna piata osób wstrzymala sie od odpowiedzi: 13% badanych stwierdzilo wówczas, ze jeszcze nic nie wiadomo na ten temat, a 8% - odpowiedzialo trudno powiedziec. Wsród róznych argumentów wysuwanych przez zwolenników i przeciwników tej reformy, nieco wieksza akceptacje zyskuja twierdzenia opowiadajace sie za niz przeciw zmniejszaniu liczby województw. 53% badanych uwaza, ze po wprowadzeniu zmian, pieniadze wydawane beda oszczedniej i zgodnie z potrzebami regionu, a 49% - ze dzieki temu panstwo ograniczy wydatki na rzadowa administracje w terenie. Wsród argumentów przeciwnych, najwiecej obaw budza koszty reformy (46%) oraz rozrost administracji i biurokracji (44%). Zdaniem 37% pytanych zmniejszenie liczby województw niczego nie zmieni, ale dokladnie tyle samo osób nie zgadza sie z tym stwierdzeniem. Reforma administracyjna kraju, zdaniem badanych przyniesie wiecej dobrego niz zlego. Jej skutki bardziej odczuwalne beda w skali regionu, czy kraju niz dla zwyklego obywatela. Gdyby doszlo do referendum w sprawie zmniejszenia liczby województw, to 53% osób, które zadeklarowaly, ze poszlyby do referendum glosowaloby za zmniejszeniem liczby województw. Przeciw byloby 33%. Niezdecydowanych jak glosowac bylo 14% osób. Jesli pominiemy niezdecydowanych, to okazuje sie, ze za reforma glosowaloby 62%, a przeciw - 38% pytanych. Dwie piate Polaków pytanych ile powinno byc województw nie odpowiada: co czwartemu jest to obojetne, a co szesnasty nie umie odpowiedziec. Wsród pozostalych, tylko co piaty opowiada sie za utrzymaniem obecnych 49 województw. Najwiecej osób (niemal dwie trzecie) uwaza, ze powinno ich byc kilkanascie: zdaniem 28% - siedemnascie, 18% - dwanascie, a w opinii 6% - czternascie województw. Warszawa, marzec 1998 r. OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, 02-776 Warszawa, tel. (0-22) 644 99 73, 648 20 44-46, fax 644 99 47, obop@obop.com.pl, www.obop.com.pl

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * W marcu OBOP przeprowadzil badanie, którego celem bylo poznanie opinii Polaków na temat przygotowywanej reformy administracyjnej kraju 1. Niedawno informowalismy o zainteresowaniu reforma, poinformowaniu o jej zalozeniach oraz ewentualnym zainteresowaniu referendum w tej sprawie 2. Teraz przedstawimy opinie dotyczace czesci reformy obejmujacej województwa. Zaprezentujemy poglady mieszkanców naszego kraju na temat argumentów wysuwanych przez zwolenników zmiany, oczekiwania co do skutków wdrozenia reformy, przedstawimy opinie Polaków o tym, ile województw powinno zostac utworzonych oraz pokazemy, jak ksztaltowalyby sie wyniki ewentualnego referendum w sprawie zmniejszenia liczby województw, gdyby oczywiscie do powszechnego glosowania doszlo. Likwidacja czy utrzymanie województwa - oczekiwania i poinformowanie Polaków Przedstawiona niedawno przez rzad mapa zawierajaca nowy podzial kraju, zaklada likwidacje istniejacych 49 województw i utworzenie w ich miejsce dwunastu duzych regionów. Nasze badanie realizowane bylo jeszcze przed ujawnieniem ksztaltu nowej mapy. Ale o województwach - ich liczbie i przyszlych stolicach mówilo sie wiele juz od dluzszego czasu. W pierwszej polowie marca dwie piate pytanych przez nas Polaków bylo pewnych, ze po reformie województwo, w którym mieszkaja pozostanie osrodkiem nowego wiekszego. Niewiele mniej osób wiedzialo juz, ze ich województwo zostanie przylaczone do innych, a dotychczasowa stolica regionu utraci status miasta wojewódzkiego. 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej z 7-10 marca 1998 r., Reprezentatywna próba losowa 1061 Polaków powyzej 15 roku zycia. Maksymalny blad dla takiej wielkosci próby nie przekracza +/-3%, przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2 Patrz komunikat Reforma administracyjna kraju - poinformowanie, zainteresowanie i opinie o referendum z marca br. 2

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. Tylko jedna piata pytanych nie potrafila odpowiedziec na pytanie o przyszle losy stolicy ich województwa - 13% zastrzeglo, ze jeszcze nie wiadomo, bo nic nie zostalo ustalone ostatecznie, a 8% wstrzymalo sie od odpowiedzi. CZY WOJEWÓDZTWO, W KTÓRYM PAN(I) OBECNIE MIESZKA, MA ZOSTAC OSRODKIEM NOWEGO, DUZEGO WOJEWÓDZTWA, CZY TEZ MA BYC PRZYLACZONE DO INNYCH WOJEWÓDZTW? jeszcze nie wiadomo trudno powiedziec 13% 8% 42% zostanie przylaczone do innych województw 37% zostanie osrodkiem nowego województwa Argumenty za - argumenty przeciw Na poczatku przedstawilismy badanym kilka pojawiajacych sie w publicznej dyskusji argumentów za i przeciw zmniejszeniu liczby województw, z prosba, aby respondenci wypowiedzieli sie na temat kazdego ze zdan. W stosunku do niemal wszystkich przedstawionych twierdzen czesciej pojawialy sie opinie za niz przeciw nim. Najwiecej osób zgodzilo sie z argumentami przemawiajacymi za reforma: pieniadze beda wydawane bardziej racjonalnie i oszczedniej niz dotychczas, a zmniejszeniu ulegna takze wydatki na administracje panstwowa. Badani podzielili sie tylko w jednej kwestii: czy reforma rzeczywiscie niczego nie zmieni. Jednak wiele osób (od 22% do 26%) nie potrafilo zajac stanowiska w sprawie spodziewanych skutków reformy administracyjnej. Na kwestie zmniejszenia liczby województw Polacy nie patrza jednowymiarowo - z jednej strony dostrzegaja zalety, jakie niesc bedzie ze soba reforma, z drugiej jednak strony mysleniu o reformie nie obce sa obawy przed skutkami niepozadanymi. Tylko 11% badanych zgodzilo sie ze wszystkimi argumentami za reforma i odrzucilo wszystkie te, które przemawialy na jej niekorzysc. Z drugiej strony jedynie 8% badanych negatywnie ustosunkowalo sie do twierdzen za i równoczesnie zgodzilo sie ze 3

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. wszystkimi stwierdzeniami przeciw reformie administracyjnej. Przy tym az 14% badanych nie potrafilo ustosunkowac sie do zadnego z przedstawionych zdan i we wszystkich szesciu przypadkach odpowiedzialo trudno powiedziec. Pozostali mówili zarówno o zaletach, wadach jak i trudnosciach z jednoznacznym przewidzeniem skutków zapowiadanych zmian. W DYSKUSJI NA TEMAT REFORMY ADMINISTRACYJNEJ KRAJU PADAJA ARGUMENTY ZA I PRZECIW ZMNIEJSZENIU LICZBY WOJEWÓDZTW. PROSZE POWIEDZIEC W JAKIM STOPNIU ZGADZA SIE PAN(I) Z NASTEPUJACYMI TWIERDZENIAMI: dzieki zmniejszeniu liczby województw, pieniadze z budzetu beda wydawane oszczedniej i zgodnie z potrzebami regionu dzieki zmniejszeniu liczby województw, panstwo ograniczy wydatki na rzadowa administracje w terenie zmniejszenie liczby województw jest zbyt kosztowne, nie stac nas na to zmniejszenie liczby województw spowoduje rozrost administracji i biurokracji zmniejszenie liczby województw spowoduje balagan w kraju zmniejszenie liczby województw niczego nie zmieni zdecydowanie tak raczej tak TAK raczej nie zdecydowanie nie NIE trudno powiedziec 14 39 53 19 5 24 23 13 36 49 20 6 26 25 18 28 46 23 6 29 25 14 30 44 27 5 32 24 12 29 41 30 7 37 22 12 25 37 28 9 37 26 Z przeprowadzonych analiz wynika, ze poglady na temat reformy wiaza sie najsilniej z pogladami i sympatiami politycznymi, stosunkiem do premiera i rzadu, przewidywaniami co do planowanego statusu województwa po reformie oraz - nie tyle z zainteresowaniem reforma, czy informacjami na jej temat, ile przede wszystkim - z poczuciem dobrego poinformowania o zalozeniach reformy w kwestii dotyczacej podzialu administracyjnego kraju jak i kompetencji nowych wladz terenowych. Zgoda - lub nie - na argumenty wysuwane przez zwolenników i przeciwników reformy wiaze sie równiez z wyksztalceniem badanych, miejscem zamieszkania, sytuacja materialna oraz ocena sytuacji kraju. 3 Warto dodac, ze o ile w badaniach spolecznych i politycznych na ogól bywa tak, ze najczesciej mamy do czynienia z wystepowaniem wspólzaleznosci miedzy (Dane w proc.) 3 Szczególowe informacje znajduja sie w dalszej czesci tekstu oraz w tablicach aneksowych. 4

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. odpowiedziami pozytywnymi i negatywnymi, o tyle tutaj relacje takie dostrzegane sa w odniesieniu do kategorii trudno powiedziec. Na przyklad: w niektórych grupach spolecznych wysokiemu odsetkowi wskazan pozytywnych nie towarzyszylo rzadsze wystepowanie odpowiedzi przeciwnych, ale - kategorii trudno powiedziec. Spodziewane skutki zmniejszenia liczby województw Jakie beda skutki wdrozenia reformy? Przewazaja opinie, ze przyniesie ona wiecej dobrego niz zlego. Pozytywne zmiany, zdaniem badanych, odczuwane beda przede wszystkim w skali kraju i regionu (mówi o tym po jednej trzeciej badanych). W mniejszym stopniu, Polacy spodziewaja sie, ze reforma dotyczyc bedzie bezposrednio samych ludzi: w tej sferze 24% pytanych spodziewa sie wiecej korzysci, 17% - wiecej strat, 22% - tyle samo strat co korzysci, a 20% - uwaza, ze reforma nie wplynie na zycie przecietnego obywatela. Dodajmy, ze po okolo jednej piatej badanych nie potrafilo okreslic, czego po reformie tej mozna sie spodziewac dla zwyklych ludzi, regionu lub kraju. CZY OGÓLNIE RZECZ BIORAC, UWZGLEDNIWSZY WSZYSTKIE ZA I PRZECIW - OBAWY I NADZIEJE ZWIAZANE ZE ZMNIEJSZENIEM LICZBY WOJEWÓDZTW, TO JAK PAN(I) SADZI, CZY REFORMA TA PRZYNIESIE WIECEJ DOBREGO CZY ZLEGO? Panu(i) osobiscie i ludziom takim jak Pan(i) regionowi krajowi wiecej dobrego wiecej zlego 18% 17% 21% 24% 33% 34% tyle samo zlego co dobrego 18% 16% 22% reforma ta niczego nie zmieni 10% 11% 20% trudno powiedziec 17% 18% 21% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 5

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. Warto zauwazyc, ze wiecej jest osób dostrzegajacych same pozytywy niz tylko negatywy, czy tez osób majacych opinie ambiwalentne. Zmian na lepsze we wszystkich tych trzech sferach spodziewa sie 21% badanych, natomiast na gorsze - 12%. Co dziesiaty badany dostrzega tyle samo wad co i zalet, a 8% uwaza, ze reforma ta nie spowoduje zadnych zmian. Na wszystkie trzy pytanie o skutki reform nie potrafilo odpowiedziec 14% pytanych. Wojewódzka wyliczanka Publiczna dyskusja na temat reformy administracyjnej kraju skupila sie w tamtym okresie przede wszystkim na tym, ile powinno byc województw i które miasta mialyby utrzymac status wojewódzkich. Zapytalismy badanych, co sadza na ten temat - ile - w kontekscie ówczesnych informacji, ich zdaniem, powinno byc w Polsce województw. Az dwie piate badanych nie odpowiedzialo na to pytanie: co czwarty uznal, ze sprawa ta go nie obchodzi - jest mu wszystko jedno, a co siódmy nie potrafil zajac jednoznacznego stanowiska. TOCZY SIE DYSKUSJA O TYM, ILE POWINNO BYC WOJEWÓDZTW. JAKA LICZBA WOJEWÓDZTW, PANA(I) ZDANIEM, BYLABY NAJLEPSZA: 59% respondent podaje liczbe województw 26% jest mi to obojetne 15% trudno powiedziec Wsród osób, które wskazaly konkretna liczbe województw (59%), wiekszosc (ponad dwie trzecie) opowiedziala sie za liczba kilkunastu województw: 28% wymienilo liczbe siedemnastu, 18% - dwunastu, a 6% - czternastu duzych regionów. Stworzenia dwudziestu paru województw domagalo sie 8% badanych (najwiecej - 4% dwadziescia i 2% - dwadziescia piec), natomiast trzydziestu kilku - 3% (najwiecej - 2% - trzydziestu). W sumie, tylko 21% badanych, którzy podali preferowana liczbe województw, optowalo za utrzymaniem obecnych 49 województw. 6

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. Warto zauwazyc, ze badani podawali konkretne cyfry, sporadycznie poslugujac sie przedzialami miedzy liczbami lub uzywajac popularnych wówczas okreslen wiecej niz... lub mniej niz.... Zapowiedzi glosowania w referendum W poprzednim komunikacie na temat reformy informowalismy o spodziewanym zainteresowaniu ewentualnym referendum w sprawie reformy administracyjnej kraju, czego domaga sie opozycja. Przypomnijmy, ze 51% uprawnionych do glosowania osób zdecydowanie, a 30% raczej potwierdzilo gotowosc uczestnictwa; 5% raczej, a 6% zdecydowanie odrzucilo mozliwosc glosowania; natomiast 8% nie wiedzialo, czy uczestniczyc w powszechnym referendum, gdyby do niego doszlo. Teraz zobaczmy, jak zaglosowaliby Polacy w sprawie zmniejszenia liczby województw. W kolejnych wierszach tabeli przedstawiamy odpowiedzi dotyczace glosowania w referendum z uwzglednieniem deklaracji glosowania i stopnia. Poniewaz frekwencja w referendum - gdyby do niego doszlo - ksztaltowalaby sie na poziomie zblizonym (najprawdopodobniej nieco nizszym) do odsetka osób deklarujacych zdecydowana gotowosc wziecia udzialu w referendum 4, w ostatnich wierszach prezentujemy wyniki dla tych wlasnie osób. za zmniejszeniem liczby województw przeciw zmniejszeniu liczby województw jeszcze nie wiem ogól osób od 18 roku zycia 47% 29% 24% wyniki z pominieciem niezdecydowanych 62% 38% -- osoby deklarujace zdecydowanie i raczej gotowosc uczestnictwa w referendum 53% 33% 14% wyniki z pominieciem niezdecydowanych 62% 38% -- osoby zdecydowanie deklarujace gotowosc uczestnictwa w referendum 60% 31% 9% wyniki z pominieciem niezdecydowanych 65% 35% -- Jak widac, zwolenników zmniejszenia liczby województw jest wiecej niz przeciwników. Im wieksze zdecydowanie wziecia udzialu w referendum, tym czestsze 4 Przypuszczenia te oparte sa na podstawie obserwacji poprzednich zachowan wyborczych a wczesniejszych deklaracji w sprawie udzialu w glosowaniu. 7

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. deklaracje glosowania za zmniejszeniem liczby województw. Wsród osób zdecydowanie zapowiadajacych gotowosc wziecia udzialu w glosowaniu, róznica na korzysc reformy jest dwukrotna. Poparcie dla zmniejszenia liczby województw jest tym wieksze 5 im wyzsze wyksztalcenie (44% osób z wyksztalceniem podstawowym, 53% z zasadniczym zawodowym, 55% ze srednim i pomaturalnym oraz 71% - z wyzszym) i lepsza sytuacja materialna badanych (49% w zlej, 52% - w sredniej i 64% w dobrej sytuacji materialnej). Za reforma czesciej opowiadaja mezczyzni (60%) niz kobiety (46%). Wieksze niz wsród innych poparcie dla tej reformy deklaruja kierownicy i specjalisci (65%), bezrobotni (63%), prywatni przedsiebiorcy (58%) oraz osoby w wieku 50-59 lat (66%). Natomiast glosowanie przeciw zmniejszeniu liczby województw zapowiadaja czesciej kobiety (37%) niz mezczyzni (29%). Deklaracje takie pojawiaja tym czesciej im nizsze wyksztalcenie badanych (19% z wyzszym, 31% - ze srednim, 36% - z zasadniczym zawodowym i 40% - z podstawowym). Nie dla zmniejszenia liczby województw, silniej niz inni podkreslaja gospodynie domowe (45%), rolnicy (42%), najmlodsi badani do 19 roku zycia (39%) oraz trzydziestolatkowie (38%). Na stosunek do reformy wplywa takze miejsce zamieszkania badanych. Jej zwolennikami w najwiekszym stopniu sa mieszkancy ponad 500 tys. aglomeracji (67%), którym zapewne nie towarzysza obawy co do utraty statusu osrodka województwa oraz miast o wielkosci 20-100 tys. (60%). Jak mozna przypuszczac ci ostatni wiaza z reforma nadzieje na zyskanie znaczenia poprzez uzyskanie statusu miast powiatowych, dlatego tez nie maja równiez nic przeciwko tej czesci reformy, która dotyczy województw. Najwiekszy sprzeciw reforma budzi wsród osób zamieszkujacych w 100-500 tys. osrodkach. Sprzeciw ten wiaze sie zapewne z obawa obnizenia znaczenia z powodu utraty statusu miasta wojewódzkiego. Przypuszczenia te potwierdzalby fakt, ze osoby, które przekonane sa, iz dotychczasowa stolica województwa takze po reformie bedzie osrodkiem regionu, w najwiekszym stopniu opowiadaja sie za zmniejszeniem liczby województw. Natomiast 5 Wszystkie przedstawione zróznicowania odnosic sie beda do osób, które zadeklarowaly gotowosc wziecia udzialu w referendum ( zdecydowanie i raczej ), bez wylaczania osób niezdecydowanych. Taki sposób prezentacji, dzieki wiekszej liczebnosci umozliwia przeprowadzenie dokladniejszych analiz. 8

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. proponowane zmiany najwiekszy sprzeciw budza wsród tych, którzy zostana przylaczeni do innych województw i tym samym utraca swoja regionalna stolecznosc. Najbardziej podzielone zdania panowaly wsród tych, którzy nie wiedzieli jaka bedzie przyszlosc ich województwa. SPODZIEWANE DECYZJE WOBEC WOJEWÓDZTWA za zmniejszeniem liczby województw przeciw zmniejszeniu liczby województw jeszcze nie wiem zostanie osrodkiem nowego 65% 25% 11% zostanie przylaczone do innych 48% 41% 11% jeszcze nie wiadomo 37% 37% 26% trudno powiedziec 27% 25% 48% Opinie na temat reformy bardzo silnie wiaza sie równiez z pogladami politycznymi badanych. Im bardziej sa one prawicowe, tym wieksze poparcie dla reformy administracyjnej kraju. Natomiast im bardziej lewicowe, tym czestsze nie dla jej wdrozenia. POGLADY POLITYCZNE za zmniejszeniem liczby województw przeciw zmniejszeniu liczby województw jeszcze nie wiem lewicowe 50% 40% 10% centrolewicowe 54% 36% 10% centroprawicowe 64% 23% 13% prawicowe 71% 21% 9% trudno powiedziec 34% 40% 26% Wplyw sympatii politycznych na opinie o reformie przejawia sie takze w preferencjach partyjnych, stosunku do rzadu i premiera. Za zmniejszeniem liczby województw opowiada sie po 65% elektoratu AWS i UW, 62% osób pozytywnie oceniajacych dzialalnosc rzadu i tyle samo - korzystnie oceniajacych poczynania premiera Buzka. Natomiast glosowanie przeciw reformie najczesciej deklaruja badani zamierzajacy glosowac na UP (48%) i PSL (42%), krytycznie oceniajacy dzialalnosc rzadu (41%) i premiera (40%). Dodajmy, ze opinie sympatyków SLD nie róznia sie zasadniczo od ogólu oraz, ze pogladów na reforme nie róznicuje stosunek do prezydenta. Wsród osób pozytywnie oceniajacych kierunek, w jakim biegna sprawy kraju za reforma zamierza glosowac 66%, a przeciw 24%. Natomiast wsród osób uwazajacych, 9

Osrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o. Reforma administracyjna kraju..., sondaz z 7-10 marca 1998 r. ze sytuacja w Polsce zmierza w zlym kierunku, zdania sa silnie podzielone: 43% glosowaloby za, a 44% - przeciw. Deklaracje glosowania za lub przeciw reformie bardzo wyraznie wiaza sie takze z zainteresowaniem informacjami na temat reformy. Bardzo podobna zaleznosc wystepuje równiez (podobienstwo nie zawsze bylo tak wyrazne przy poprzednich pytaniach) w kwestii poczucia poinformowania na temat podzialu. ZAINTERESOWANIE INFORMACJAMI NA TEMAT REFORMY za zmniejszeniem liczby województw przeciw zmniejszeniu liczby województw jeszcze nie wiem bardzo sie interesuje 67% 25% 7% raczej sie interesuje 61% 31% 8% malo sie tym interesuje 46% 35% 19% w ogóle sie tym nie interesuje, nic o tym nie wie 30% 39% 30% Im wieksze zainteresowanie reforma i czestsze poczucie dobrego poinformowania na ten temat, tym wyrazniejsze poparcie dla zmniejszenia liczby województw. Natomiast im mniejsza wiedza na jej temat, tym wiekszy sprzeciw dla reformy. I na koniec jeszcze jedna rzecz: wzrost aprobaty dla reformy wiekszy jest wsród Polaków aktywnych politycznie, którzy brali udzial w ostatnich wyborach niz wsród tych osób, które w wyborach nie uczestniczyly. 10