Załącznik nr do Opisu Przedmiotu Zamówienia Specyfikacja Systemu ZEFIR2
Spis treści SPIS TREŚCI. Wstęp...6.. Kontekst dokumentu... 6.2. Cel i przeznaczenie dokumentu... 6 2. Dokumenty obowiązujące i pomocnicze...7 2.. Dokumenty obowiązujące... 7 2.2. Dokumenty pomocnicze... 7 3. Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń...8 4. Koncepcja architektury systemu... 6 4.. Wizja architektury...6 4.2. Architektura biznesowa...8 4.3. Architektura danych i aplikacji...22 4.3.. Komponenty techniczne... 22 4.3.2. Rola komponentów architektury... 23 4.3.3. Architektura logiczna ZEFIR 2... 23 4.3.4. Podstawowe obiekty informacyjne... 26 4.4. Wzorce architektoniczne...28 4.4.. Identyfikacja i dane podmiotów... 28 4.4.2. Komunikacja między systemami... 28 4.4.3. Konstrukcja usług... 30 4.4.4. Konstrukcja przepływów danych... 32 4.4.5. Architektura danych... 33 5. Model procesów biznesowych obszarów biznesowych systemu... 36 5.. Wysokopoziomowa mapa procesów biznesowych...36 5.2. Podobszar procesów zarządczych...38 5.2.. Proces zarządczy:.. Ustalanie schematów księgowych... 39 5.2.2. Proces zarządczy:.2. Definiowanie dokumentów (i raportów oraz uzgadnianie procesów)... 4 5.3. Podobszar poboru podatków...43 5.3.. Proces operacyjny: 2.. Przyjmowanie deklaracji (podatkowych)... 44 5.3.2. Proces operacyjny: 2.2. Weryfikacja deklaracji i wpłat (z uwzględnieniem dokumentów dodatkowych)... 47 5.3.3. Proces operacyjny: 2.3. Zapewnianie banderol (i ich przyjmowanie zwrotne)... 5 5.4. Podobszar rejestrowania i rozliczania dokumentów wymiarowych...54 5.4.. Proces operacyjny: 3.. Przetwarzanie dokumentów wymiarowych... 54 5.4.2. Proces operacyjny: 3.2. Windykowanie i egzekucja należności przeterminowanych... 59 5.5. Podobszar operacji finansowych...64 5.5.. Procesy operacyjne: 4. Ewidencjonowanie operacji (finansowych)... 65 5.6. Podobszar ewidencji magazynowych i środków trwałych...68 5.6.. Ewidencjonowanie banderol, towarów, materiałów, druków, wyposażenia i środków trwałych68 5.7. Podobszar planowania i sprawozdawczości...72 5.7.. Procesy operacyjne: 6.. Planowanie wydatków i dochodów budżetowych (w układzie budżetu tradycyjnego i zadaniowym)... 72 5.7.2. Procesy operacyjne: 6.2. Monitorowanie wydatków i dochodów budżetowych (w układzie budżetu tradycyjnego i zadaniowym, z prognozowaniem)... 74 5.7.3. Procesy operacyjne: 6.3. Sprawozdawanie budżetowe (finansowe i inne wynikające z regulacji prawnych)... 76 6. Model wymagań systemu... 8 6.. Kluczowe wymagania funkcjonalne...8 2
Spis treści 6... Kluczowe wymagania w zakresie definiowania dokumentów i przepływów (Komponent Workflow)... 8 6..2. Kluczowe wymagania funkcjonalne dla obsługi procesów biznesowych (Komponent Workflow)8 6..3. Kluczowe wymagania w zakresie prowadzenia ewidencji księgowej (komponent Księgi Głównej)... 82 6..4. Model Systemu Księgowego... 84 6..5. Kluczowe wymagania w obszarze ewidencji pozaksięgowych... 87 6..6. Kluczowe wymagania dla obsługi procesów planowania... 88 6..7. Kluczowe wymagania dla obsługi procesów generowania sprawozdań i raportów... 89 6.2. Wymagania funkcjonalne w obszarach...90 6.2.. Sposób opisu wymagań... 90 6.2.2. Podobszar procesów zarządczych... 90 6.2.3. Podobszar poboru podatków... 9 6.2.4. Podobszar rejestrowania i rozliczania dokumentów wymiarowych... 00 6.2.5. Podobszar operacji finansowych... 2 6.2.6. Podobszar ewidencji magazynowych i środków trwałych... 20 6.2.7. Podobszar planowania i sprawozdawczości... 32 6.2.8. Wymagania ogólne... 38 6.3. Wymagania pozafunkcjonalne...40 6.3.. Prawne i lokalizacyjne... 40 6.3.2. Techniczne i jakościowe (w tym wydajnościowe, dostępności)... 4 6.3.3. Bezpieczeństwa i ochrony... 43 6.3.4. Eksploatacyjne i organizacyjne... 48 6.4. Wymagania na integrację systemu...49 6.4.. Reguły integracji w ramach ZEFIR 2... 49 6.4.2. Klasyfikacja usług w kontekście ZEFIR 2... 50 6.4.3. Lista kluczowych usług w kontekście ZEFIR 2... 52 6.4.4. Architektura referencyjna... 62 7. Logiczny model danych... 65 7.. Lista dokumentów...65 7.2. Diagramy danych...68 7.3. Model obszaru sprawozdań w module sprawozdawczo-raportowym...70 8. Architektura techniczna systemu... 7 8.. Wymagania na architekturę techniczną...7 8... Klasy komponentów technologicznych... 7 8..2. Zależności pomiędzy rozwiązaniami... 72 8..3. Infrastruktura... 72 8.2. Standard infrastruktury technicznej...73 8.3. Standard utrzymania sieci WAN...74 9. Załączniki... 75 3
Spis Ilustracji SPIS ILUSTRACJI Rysunek. Wizja architektury dla Systemu ZEFIR 2... 7 Rysunek 2. Architektura aplikacji dla systemu ZEFIR 2... 22 Rysunek 3. Architektura logiczna Systemu ZEFIR 2... 24 Rysunek 4. Wzorzec komunikacji w architekturze ZEFIR 2... 30 Rysunek 5. Architektura danych ZEFIR 2... 33 Rysunek 6. Model podziału Obszaru poboru należności i rozrachunków z budżetem i UE na podobszary... 37 Rysunek 7. Wysokopoziomowy model powiązań procesów biznesowych w Obszarze poboru należności i rozrachunków z budżetem i UE... 38 Rysunek 8. Proces zarządczy:.. Ustalanie schematów księgowych... 4 Rysunek 9. Proces zarządczy:.2. Definiowanie dokumentów (i raportów oraz uzgadnianie procesów)... 43 Rysunek 0. Procesy operacyjne: 2.. Przyjmowanie deklaracji (podatkowych)... 47 Rysunek. Procesy operacyjne: 2.2. Weryfikacja deklaracji i wpłat (z uwzględnieniem dokumentów dodatkowych)... 50 Rysunek 2. Procesy operacyjne: 2.3. Zapewnianie banderol (i ich przyjmowanie zwrotne). 53 Rysunek 3. Procesy operacyjne: 3.. Przetwarzanie dokumentów wymiarowych... 59 Rysunek 4. Procesy operacyjne: 3.2. Windykowanie i egzekucja należności przeterminowanych... 64 Rysunek 5. Procesy operacyjne: 4. Ewidencjonowanie operacji (finansowych)... 68 Rysunek 6. Procesy zasobowe: 5. Ewidencjonowanie banderol, towarów, materiałów, druków, wyposażenia i środków trwałych... 7 Rysunek 7. Procesy operacyjne: 6. Planowanie wydatków i dochodów budżetowych (w układzie budżetu tradycyjnego i zadaniowym)... 74 Rysunek 8. Procesy operacyjne: 6.2. Monitorowanie wydatków i dochodów budżetowych (w układzie budżetu tradycyjnego i zadaniowym, z prognozowaniem)... 76 Rysunek 9. Procesy operacyjne: 6.3. Sprawozdawanie budżetowe (finansowe i inne wynikające z regulacji prawnych)... 80 Rysunek 20. Schemat logiczny Systemu Księgowego... 85 Rysunek 2. Mapa współpracy ZEFIR 2... 64 Rysunek 22.Model dziedzinowy danych Systemu ZEFIR 2... 69 4
Spis Tabel SPIS TABEL Tabela. Główne obiekty informacyjne... 26 Tabela 2. Sposób opisu wymagań... 90 Tabela 3. Wymagania funkcjonalne dla procesu ustalania schematów księgowych organu podatkowego i jednostki budżetowej, definiowanie dokumentów (i raportów oraz uzgadnianie procesów)... 90 Tabela 4. Wymagania funkcjonalne dla procesu Przyjmowanie deklaracji (podatkowych)... 9 Tabela 5. Wymagania funkcjonalne dla procesu Weryfikacja deklaracji i wpłat (z uwzględnieniem dokumentów dodatkowych)... 94 Tabela 6. Wymagania funkcjonalne dla procesu Zapewnianie banderol (i ich przyjmowanie zwrotne)... 97 Tabela 7. Wymagania funkcjonalne dla procesu Przetwarzanie dokumentów wymiarowych... 00 Tabela 8. Wymagania funkcjonalne dla procesu Windykowanie i egzekucja należności przeterminowanych... 06 Tabela 9. Wymagania związane z ewidencjonowaniem operacji finansowych... 2 Tabela 0. Wymagania związane z ewidencjonowaniem banderol, towarów, materiałów, druków, wyposażenia i ŚT... 20 Tabela. Wymagania związane planowaniem wydatków (i dochodów budżetowych) w układzie budżetu tradycyjnego i zadaniowym... 32 Tabela 2. Wymagania związane z monitorowaniem wydatków i dochodów budżetowych (w układzie budżetu tradycyjnego i zadaniowym, z programowaniem)... 34 Tabela 3. Wymagania związane ze sprawozdawaniem budżetowym (finansowym i innym wynikającym z regulacji prawnych)... 36 Tabela 4. Wymagania ogólne dla systemu ZEFIR2... 38 Tabela 5.Lista głównych dokumentów... 65 Tabela 6. Kategorie utrzymania sieci WAN... 74 Tabela 7. Wykaz załączników... 75 5
Wstęp. WSTĘP.. Kontekst dokumentu Rozdział usunięty intencjonalnie..2. Cel i przeznaczenie dokumentu Dokument stanowi element Opisu Przedmiotu Zamówienia Systemu ZEFIR 2. Dokument jest przeznaczony dla: Zamawiającego (Izba Celna w Krakowie); kadry zarządzającej pionem Służby Celnej; interesariuszy wewnętrznych Programu e-cło, tj. członków zespołów nadzorujących, właścicielskich i projektowych; innych pracowników Ministerstwa Finansów i jednostek organizacyjnych Służby Celnej; Wykonawców biorących udział w postępowaniu przetargowym. 6
Dokumenty obowiązujące i pomocnicze 2. DOKUMENTY OBOWIĄZUJĄCE I POMOCNICZE 2.. Dokumenty obowiązujące Rozdział usunięty intencjonalnie. 2.2. Dokumenty pomocnicze Rozdział usunięty intencjonalnie. 7
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń 3. SŁOWNIK PRZYJĘTYCH SKRÓTÓW I OZNACZEŃ Skrót/ Akronim AE AIS AKC Architektura biznesowa Architektura danych i aplikacji Architektura logiczna systemu Architektura referencyjna Architektura techniczna ARI@DNA ARI@DNA2 BAM Best of Breed BGK24 Błąd biznesowy BP BPM CCN/CSI CELINA Objaśnienie Departament Podatku Akcyzowego i Ekologicznego. Automated Import System Automatyczny System Importu. Także projekt Programu e-cło. Ogólne oznaczenie obszaru biznesowego podatku, deklaracji akcyzowych, podatników akcyzy. Służy zrozumieniu powodów dla realizacji systemu i przedstawia, jak jest postrzegana, jaka jest oczekiwana rola systemu i jego głównych składowych. Odnosi się do systemu i jego otoczenia. Służy zrozumieniu użytkowych aspektów systemu i przedstawia zagadnienia grupowania funkcji, komponentów funkcjonalnych rozwiązania, głównych obiektów danych i ich cyklu życia. Odnosi się do systemu i jego otoczenia. Przedstawia wewnętrzną konstrukcję systemu, grupowanie cech i funkcji, przedstawia warstwowy opis systemu i jego konstrukcji. Abstrahuje od technicznej implementacji. Służy zrozumieniu zasięgu i metod komunikacji danego systemu z jego otoczeniem. Przedstawia trwałe związki systemu z innymi elementami jego otoczenia. Służy zrozumieniu złożoności implementacyjnej systemu i przedstawia takie elementy jak platformy, części wspólne wykorzystywane przez komponenty technologiczne. Odnosi się do systemu i jego otoczenia. Hurtownia danych Administracji Celnej. Projekt Programu e-cło. Druga faza projektu ARI@DNA. Business Activity Monitoring zbiór narzędzi i metodyka postępowania w przypadkach rozproszenia realizacji przebiegu procesu biznesowego pomiędzy różne systemy, pozwalająca na śledzenie postępu tych procesów i informowanie o ewentualnych problemach lub odchyleniach. Podejście do konstrukcji architektury polegające na złożeniu jej z komponentów najlepiej realizujących określone funkcje i powiązaniu ich metodami integracji. System bankowości elektronicznej udostępniany swoim klientom przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Błąd związany z weryfikacją poprawności biznesowej np. pól lub ich powiązań (np. nieprawidłowy numer NIP niepoprawna cyfra kontrolna). Departament Budżetu Państwa w MF. Bussiness Process Modeling - Modelowanie procesów biznesowych. W przypadku Programu e-cło jest to działanie prowadzone przez DG TAXUD w ramach wdrażania Zmodernizowanego Kodeksu Celnego; Common Communication Network/Common Systems Interface wspólnotowy system sieci komunikacyjnej oraz interfejsów dla systemów informatycznych unii celnej i podatkowej. System obsługi zgłoszeń celnych. 8
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim Centralny model danych Clustering and Load Balancing CN CPD Objaśnienie Także korporacyjny model danych. Uogólniony model danych dla całości organizacji lub obszaru biznesowego, odnoszący się do semantyki danych, prezentujący powiązanie pomiędzy obiektami i cykl ich życia. Jest on kluczowy dla prawidłowego łączenia danych rozrzuconych pomiędzy systemami (zapewnienie spójności znaczenia danych) oraz prowadzenia działań analitycznych. W większości przypadków taki model jest niezbędny dla skutecznego wdrożenia rozwiązań hurtowni danych i narzędzi analizy wielowymiarowej. Metoda pozwalająca na zwiększenie wydajności i niezawodności systemów polegająca na łączeniu kilku komputerów (węzłów) w klaster (zintegrowane środowisko pracy) a następnie na rozdzielaniu zapytań w taki sposób, żeby wszystkie węzły były równo obciążone. Zastosowanie metody zabezpiecza rozwiązanie przed awarią pojedynczych węzłów i pozwala automatycznie skierować ruch do hostów pozostałych maszyn funkcjonujących prawidłowo. Combined Nomenclature - Scalona Nomenklatura to system katalogowania towarów w obrocie handlowym UE. Stosuje się ją w postępowaniu celnym oraz dla potrzeb ewidencyjnych i jest szczegółową klasyfikacją grup towarów, w ramach której każdemu towarowi przyporządkowuje się 8-cyfrowy kod. Centrum Przetwarzania Danych. DG TAXUD European Commission Directorate General Taxation and Customs Union Dyrekcja Generalna ds. Unii Celnej i Podatków w Komisji Europejskiej. EAI EBTI PL ECIP ECIP/SEAP PL ECS EMCS EMCS PL e-puap ESKS ETL Ewidencja FR Metoda integracja aplikacji realizująca komunikację pomiędzy systemami informatycznymi/usługami bazująca na istnieniu medium pośredniczącego we współpracy między systemami. European Binding Tariff Information PL polski interfejs do centralnego systemu wspólnotowego rejestrowania Wiążącej Informacji Taryfowej. EU Customs Information Portal Europejski Portal Informacji Celnej. Projekt Programu e-cło. Projekt ma objąć rozbudowę funkcji portalu np. SC o obsługę elektronicznych formularzy deklaracji i zgłoszeń celnych oraz narzędzie umożliwiające przedsiębiorcy komunikację poprzez jeden punkt dostępu z aplikacją dowolnego państwa członkowskiego rozwijany w UE. Export Control System System Kontroli Eksportu. Excise Movement Control System System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych. Projekt Programu e-cło. System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych - aplikacja krajowa systemu EMCS. Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej. Ewidencja Spraw Karnych Skarbowych - system informatyczny usprawniający pracę administracji celnej w zakresie rejestracji spraw o przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz ewidencjonowania grzywien nakładanych w drodze mandatu karnego. Extract-Transform-Load ekstrakcja, transformacja i ładowanie danych, będące kolejnymi krokami metody postępowania w przypadkach przenoszenia danych z systemów transakcyjnych do hurtowni danych. Określa często narzędzia, a przeważnie metodę postępowania i zasady sterowania takimi procesami. Wyodrębniony logicznie i rodzajowo typ Księgi pomocniczej, np. ewidencja środków trwałych. Departament Finansów Resortu. 9
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim G2x HD HERMES2 IC ICS ICS/ECS2 INFRA Interesariusz INTRASTAT IS ISZTAR ISZTAR4 JB Kanoniczny model danych KE KiC Komponent Konta Księgi Głównej (konta syntetyczne) Konta Księgi Pomocniczej (konta analityczne) Objaśnienie Komponent architektury odpowiadający za komunikację w relacji z podmiotami B2B, obsługujący kanały e-mail oraz WebService (SOAP). Hurtownia danych; komponent architektury odpowiedzialny za ekstrakcję, transformację, ładowanie danych operacyjnych do składnicy konsolidującej takie dane oraz za udostępnianie narzędzi raportowych i analitycznych dostępu do dużych wolumenów danych. Projekt Programu e-cło obejmujący wdrożenie Systemu Zarządzania Zasobami Ludzkimi. Izba Celna. Import Control System System Kontroli Importu. Projekt Programu e-cło. Wdrożenie funkcjonalności objętych wymaganiami wspólnotowymi ICS/ECS2. Projekt Programu e-cło przewidujący przygotowanie, standaryzację i sukcesywne dostarczanie infrastruktury technicznej dla pozostałych projektów Programu. Stakeholder - strona, która wpływa, lub na którą mogą mieć wpływ działania danego podmiotu. Wąska definicja interesariuszy obejmująca np. pracowników, akcjonariuszy, inwestorów, służby ochrony środowiska, administrację rządową. Szeroka lista obejmuje np. dostawców, związki zawodowe, potencjalnych klientów, wspólnoty lokalne, społeczeństwo państwa, społeczeństwo czy ludność, konkurentów. System INTRASTAT jest to system statystyki obrotów handlowych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Izba Skarbowa. System Zintegrowanej Taryfy Celnej. System ISZTAR4 Projekt w ramach Obszaru Zintegrowanej Taryfy Celnej, obejmujący przebudowę systemu w technologii wymiany komunikatów MCA, rozwój funkcjonalności zgodnie z Integrated Tariff Environment i TARIC oraz opracowane testy regresywne i przebudowę i integrację EBTI PL z portalem ECIP PL. Projekt Programu e-cło. Jednostka budżetowa. Model danych na styku pomiędzy systemami, zapewniający spójne rozumienie komunikacji pomiędzy systemami informatycznymi, pomijając zagadnienia ich reprezentacji wewnątrz systemów i w dużej mierze semantyki. W większości przypadków konieczny dla poprawnego przeprowadzenia wdrożenia integracji aplikacji (EAI, SOA). Komisja Europejska. Projekt Konsolidacji i Centralizacji Systemów Celnych i Podatkowych realizowany w resorcie finansów. Część systemu informatycznego, wyróżniona logicznie ze względu na realizację określonych funkcji biznesowych. Urządzenia księgowe służące do ujmowania w zbiorczych zapisach operacji gospodarczych dotyczących całych grup składników majątku i źródeł ich pochodzenia oraz kosztów i przychodów. Urządzenia księgowe służące do ujmowania szczegółowych informacji dotyczących operacji gospodarczych. 0
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim Księga główna Księga pomocnicza Księga rachunkowa Objaśnienie Pojęcie używane dla określenia zapisów na kontach Systemu księgowego zawierających zapisy o zdarzeniach w ujęciu systematycznym (tzw. Konta Księgi głównej). Pojęcie używane dla określenia zapisów na kontach Systemu księgowego zawierających zapisy będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów Kont Księgi głównej. Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla: ) środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych; 2) rozrachunków z kontrahentami; 3) rozrachunków z pracownikami; 4) operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do celów podatkowych); 5) operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i do celów podatkowych); 6) kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów; 7) operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy. Pojęcie definiuje art.3 ust. ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 994 (Dz.U. z 2009 r. Nr 52, poz. 223, z późn. zm.), który stanowi, że księgi rachunkowe obejmują zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald, które tworzą: ) dziennik; 2) księgę główną; 3) księgi pomocnicze; 4) zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych; 5) wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). W Księgach rachunkowych rejestruje się wszystkie zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się według zasad określonych w ustawie o rachunkowości.
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim MCA Objaśnienie Projekt Programu e-cło przewidujący określenie standardów warstwy komunikacji w ramach definicji przepływu komunikatów pomiędzy systemami / usługami SISC. Podstawowym trybem komunikacji pomiędzy systemami/usługami SISC są usługi sieciowe (Web Services). Usługi te są definiowane przez standard WSDL. Za zgodą Zamawiającego dopuszcza się zastosowanie przez Wykonawcę innych trybów komunikacji. Podstawowe wymagania technologiczne i biznesowe. Lp. Cecha Wartość Wymagana postać usługi webservice 2 Postać opisów \interfejsów usług 3 Protokół wywoływania zdalnego dostępu do obiektów 4 Notacja opisu przepływów 5 Standard pozwalający na utworzenie uniwersalnego rejestru biznesowego usługsieciowych dokumenty typu wsdl.. (The Web Services Description Language) protokół SOAP.., (Simple Object Access Protocol) BPMN 2.0 (Business Process Modeling Notation) lub UML (Unified Modeling Language) UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) 6 Format danych Zgodnie z kanonicznym modelem danych Światowej Organizacji Ceł (WCO) oraz krajowymi regulacjami prawnymi. MDM MF MRDoS NBP NCTS OC ODS OP OSOZ OSOZ2 OWNRES Master-Data Management zarządzanie danymi podstawowymi. Metoda i formuła składowania, modyfikacji i udostępniania danych, które w spójny sposób muszą być wykorzystywane przez wiele systemów informatycznych (np. dane słownikowe, podstawowe rejestry biznesowe jak rejestr klientów). Ministerstwo Finansów. Moduł Rejestracji Danych o Sprawozdaniach. Narodowy Bank Polski. New Computerized Transit System Nowy Skomputeryzowany System Tranzytowy. Oddział Celny. Operational Data Store wzorzec architektury mający zapewnić podwyższoną dostępność danych operacyjnych dla wielu systemów. Odwzorowuje struktury i charakter danych transakcyjnych. Organ podatkowy. Ogólnopolski System Obsługi Zabezpieczeń. Projekt Programu e-cło Zintegrowany System Obsługi Zabezpieczeń. OWNRESources - aplikacja, służąca do zgłaszania Komisji Europejskiej przez Państwa Członkowskie nadużyć finansowych lub nieprawidłowości w przypadku, gdy dotyczą one tradycyjnych środków własnych przekraczających kwotę 0 000 EUR, zgodnie z art. 6 ust 5 rozporządzenia nr 50/2000. 2
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim PC PDR PKI PO IG POG PORTAL Proces operacyjny QoS RBAC RDBMS Rejestr RPC Rola Objaśnienie Ustawa Prawo celne. Podsystem Danych Referencyjnych komponenty funkcjonalne do utrzymywania i udostępniania danych referencyjnych w systemach operacyjnych administracji celnej. Również rozumiany, jako system danych referencyjnych PDR, będący produktem projektu PDR, realizowanego w ramach Programu e-cło. Projekt Programu e-cło przewidujący stworzenie jednolitego podsystemu uwierzytelniania dla wszystkich systemów i użytkowników wewnętrznych wraz z Public Key Infrastructure i funkcjonalnością/technologią jednokrotnego uwierzytelniania Single Sign On (SSO). Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka. Podatek od gier. Komponent architektury odpowiadający za komunikację w relacji z podmiotami. Jest typem procesu biznesowego, który dostarcza wartość dodaną (pozostałe procesy biznesowe dzielą się na zarządcze i wspierające (zasobowe)). Quality of Service jakość usług wymagania nałożone na połączenie komunikacyjne, realizowane przez daną sieć telekomunikacyjną. Zgodnie z zaleceniem ITU-T E.800 [], całość charakterystyk usługi telekomunikacyjnej stanowiących podstawę do wypełnienia wyrażonych i zaspokajanych potrzeb użytkownika tej usługi. Role-based Access Control mechanizm kontroli dostępu do systemów informatycznych oparty na rolach. Relational Data Base Management System system zarządzania relacyjną bazą danych czyli zestaw oprogramowania systemowego do zarządzania relacyjną bazą danych. Wyodrębniony logicznie zbiór informacji dodatkowych rejestrowanych w Systemie księgowym, może stanowić Księgę pomocniczą, jej część lub zawierać inne informacje niezbędne dla podmiotu, ze względów operacyjnych (np. rejestr użytkowników aplikacji). Remote Procedure Call zdalne wywołanie procedury, protokół zdalnego wywoływania procedur, zdefiniowany w RFC 057. Centralnie zdefiniowany, określony i przydzielony zestaw uprawnień w systemie informatycznym, przydzielony poszczególnym użytkownikom systemu. Na podstawie przydzielonych ról użytkownik uzyskuje uprawnienia do wykonywania określonych dla tych ról uprawnień. Użytkownikowi można przydzielić wiele ról, rola może być przydzielona wielu użytkownikom. SAD Single Administrative Document -Jednolity Dokument Administracyjny - formularz, na którym dokonywane jest zgłoszenie celne w formie pisemnej lub elektronicznej. SASISC SASP SC System autoryzacji Systemu Informacyjnego Służby Celnej lub system autoryzacji SISC (SASISC) system budowany w ramach projektu HERMES2 realizujący usługi związane z identyfikacją ról nadanych użytkownikom systemów biznesowych realizowanych w ramach Programu e-cło. Single Authorization for Simplified Procedures Pojedyncze Pozwolenie na stosowanie Procedury Uproszczonej. Służba Celna. 3
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim SEED SI SC SIWZ SLA SOA SSO Studium Wykonalności System Księgowy, SK Objaśnienie System for Exchange of Excise Data System Wymiany Danych Dotyczących Akcyzy. System Informacyjny Służby Celnej budowany w ramach Programu e-cło zespół współdziałających komponentów funkcjonalnych i technicznych, (zgodnie z architekturą SOA), zapewniający kompleksowe wsparcie procesów biznesowych SC oraz wymianę komunikatów elektronicznych z domeną wspólnotową i zewnętrzną. Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia. Service Level Agreement -umowa utrzymania i systematycznego poprawiania ustalonego między klientem a usługodawcą poziomu jakości usług informatycznych poprzez stały cykl obejmujący: uzgodnienia, monitorowanie usługi informatycznej, raportowanie, przegląd osiąganych wyników. Architektura oparta na usługach (ang. Service-Oriented Architecture); koncepcja tworzenia systemów informatycznych, w której główny nacisk stawia się na definiowanie usług, które spełnią wymagania użytkownika. Pojęcie SOA obejmuje zestaw metod organizacyjnych i technicznych mający na celu lepsze powiązanie biznesowej strony organizacji z jej zasobami informatycznymi. Single Sign On Pojedyncze logowanie. Możliwość jednorazowego zalogowania się do usługi sieciowej i uzyskania dostępu do wszystkich autoryzowanych zasobów zgodnych z tą usługą. Studium Wykonalności Programu e-cło. System informatyczny przeznaczony do prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej SYSTEMY Grupa systemów informatycznych współpracujących z System ZEFIR 2. SZPROT ŚT Tabela (tabela bazy danych) TestReg TREZOR TŚW/TOR UC System Zintegrowanej Rejestracji Przedsiębiorców. Projekt Programu e-cło. Środki Trwałe. Wydzielony logicznie zbiór danych, zorganizowanych w formie tabeli składającej się z wierszy dzielonych na kolumny. Jest to obiekt teoretyczny i nie należy go mylić z jego graficzną reprezentacją, czy miejscem zajmowanym w pamięci komputera. W zależności od typu bazy danych wewnętrzna organizacja podziału danych na kolumny i wiersze jest różna i często umowna. Pojedyncza tabela może być reprezentacją pewnego wyobrażonego lub rzeczywistego obiektu lub grupy obiektów (np. osób, operacji) i relacji między nimi. Moduł i środowisko techniczne utrzymywania spójności systemu informacyjnego przez testowanie komponentów przy użyciu zbioru komunikatów UE/PL. Opracowany pierwszy zbiór testów regresywnych, przygotowany dla komunikatów CS/RD i tranzytowych. Informatyczny System Obsługi Budżetu Państwa. Tradycyjne Środki Własne Traditional Own Resources rodzaj środków własnych stanowiących źródło przychodów budżetowych Wspólnot, do których wlicza się opłaty celne pobierane w odniesieniu do handlu z państwami nieczłonkowskimi na podstawie wspólnej taryfy celnej i wspólnej polityki rolnej oraz opłaty cukrowe nałożone na producentów cukru w ramach wspólnej organizacji rynku cukru. Urząd Celny. 4
Słownik przyjętych skrótów i oznaczeń Skrót/ Akronim UE UML UPO US Uwierzytelnianie Użytkownik wewnętrzny VAT IM VPN WE WFW Wizja architektury WOMIS WYSIWYG ZEFIR ZEFIR 2 ZUS Objaśnienie Unia Europejska. Ujednolicona notacja do modelowania - graficzny system wizualizacji, specyfikowania oraz dokumentowania składników systemów informatycznych Unified Modelling Language publikowany przez Object Management Group. Urzędowe Poświadczenie Odbioru. Urząd Skarbowy. Proces polegający na zweryfikowaniu zadeklarowanej tożsamości osoby, urządzenia lub usługi biorącej udział w wymianie danych Funkcjonariusz celny/pracownik służby celnej zatrudniony w jednostkach resortu finansów Deklaracja importowa dla podatku od towarów i usług. Virtual Private Network Wirtualna sieć prywatna, tunel łączący sieci prywatne za pomocą sieci publicznej. Wspólnota Europejska. Komponent architektury Systemu ZEFIR 2 realizujący obsługę procesów operacyjnych w zakresie obiegu spraw. Zapewnia zarówno funkcje obiegu spraw (tradycyjnie określane terminem workflow), jak i automatyzacji procesów biznesowych (tradycyjnie określane terminem Business Process Management, BPM). Umiejscowienie konkretnego systemu w ogólnym obrazie informatycznego wsparcia obszaru działalności biznesowej, podkreślenie roli i cech architektury. Write-Off Management and Information System - system zarządzania i wymiany informacji umożliwiający przesyłanie wniosków przez Państwa Członkowskie do Komisji Europejskiej o zwolnienie z udostępniania nieściągalnych i odpisanych należności powyżej 50 000 EUR. What You See Is What You Get - znaczy dosłownie To Co Widzisz Jest Tym Co Otrzymasz, akronim stosowany w informatyce dla określenia metod, które pozwalają uzyskać wynik w publikacji identyczny lub bardzo zbliżony do obrazu na ekranie. Programy spełniające założenia WYSIWYG prezentują na monitorze komputera dane (tekstowe, graficzne) w sposób jak najbardziej zbliżony do uzyskanego po ich wydrukowaniu lub innym przeniesieniu do postaci fizycznej. System Rozliczeń Celno-Podatkowych i Finansowo-Księgowy. Zintegrowany system poboru należności i rozrachunków z UE i budżetem ZEFIR 2. Projekt Programu e-cło. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 5
Koncepcja architektury systemu 4. KONCEPCJA ARCHITEKTURY SYSTEMU System ZEFIR 2 będzie jednym z systemów wchodzących w skład Systemu Informacyjnego Służby Celnej (SI SC). Architektura Systemu ZEFIR 2 musi być więc przedstawiona w kontekście architektury SI SC w powiązaniu z bezpośrednim otoczeniem tego systemu tworzonym przez inne systemy wchodzące w skład SI SC. 4.. Wizja architektury Główne oczekiwania odnośnie konstrukcji rozwiązania: intensywna wymiana danych (zróżnicowanych, ale strukturalnych dokumentów) w postaci elektronicznej pomiędzy podmiotami w kraju oraz ze strukturami UE; spójna, jednoznaczna identyfikacja wszystkich podmiotów uczestniczących w wymianie danych; centralizacja kluczowych komponentów rozwiązania; automatyzacja realizacji, śledzenia i kontroli podstawowych obszarów (procesów biznesowych) działalności Służby Celnej; uproszczenie i ujednolicenie reguł i mechanizmów komunikacji podmiotów uczestniczących w działalności Służby Celnej; automatyzacja części operacji związanych z procesami poboru należności celnych i podatkowych, możliwość dalszej automatyzacji tych działań; ułatwienie i przyspieszenie dla podmiotów dostępu do informacji o stanie rozliczeń; usprawnienie sprawozdawczości z obszarów działań Służby Celnej oraz administracji skarbowej; racjonalizacja kosztów budowy i eksploatacji systemu przy zachowaniu elastyczności rozwoju, skalowalności rozwiązania. System ZEFIR 2 zastąpi funkcjonujący obecnie System ZEFIR wraz z podsystemami, w tym PowerCerv oraz MRDoS w obszarze sprawozdawczości i rozszerzy wsparcie narzędziowe w obszarze przezeń obsługiwanym. Zapewni także usunięcie problemów, jakie stały się udziałem Systemu ZEFIR: znaczne zasoby niezbędne do jego utrzymania, niewykorzystywanie dostępnych obecnie możliwości komunikacyjnych, trudności w administrowaniu Systemem i jego częste przeciążenie. Przyszły System ZEFIR 2 będzie musiał funkcjonować w Systemie Informacyjnym środowisku informatycznym Służby Celnej (SI SC), współdziałając z pewną liczbą innych 6
Koncepcja architektury systemu systemów, m.in.: PDR, OSOZ 2, ISZTAR 4, SZPROT, CELINA/AIS, ZISAR, HERMES2, ECIP / SEAP PL, czy TREZOR. Takie uwarunkowania wymuszają określenie architektury całości rozwiązania SI SC, które zapewniać będzie określone cechy: modułowość konstrukcji poszczególnych komponentów zapewniająca grupowanie określonych cech rozwiązania (np. integracja, sterowanie procesami biznesowymi) i wielokrotne ich wykorzystywanie; standaryzacja metod współpracy systemu ze światem zewnętrznym zarówno systemami informatycznymi, jak i użytkownikami; zastąpienie kopiowania danych odpowiednimi metodami dostępu do aktualnych danych źródłowych; zapewnienie elastyczności konstrukcji reguł procesowych i definiowania struktur dokumentów przy zachowaniu pewności danych finansowych; umożliwienie konsolidacji raportowania i sprawozdawczości. Właściwym podejściem do konstrukcji takiej architektury SI SC jest złożenie jej z komponentów najlepiej realizujących określone funkcje (Best of Breed) i powiązanie ich w trwały sposób tak, aby każdy z komponentów realizował te zadania, do których został stworzony, a zadania nietypowe dla tego komponentu przenosić do komponentów lepiej do tego się nadających. W przypadku braku specjalizowanego komponentu powinna być podejmowana decyzja o wytworzeniu brakującego komponentu na zamówienie i włączenie go do całości środowiska informatycznego wsparcia Służby Celnej. Ilustracja poniżej prezentuje fundament konstrukcji Systemu ZEFIR 2 wizję architektury odpowiadającą podstawowym przesłankom i posiadającą konieczne cechy. Rysunek. Wizja architektury dla Systemu ZEFIR 2 PORTAL SYSTEMY WFW SK ZDARZENIA PROCESY WIEDZA WYNIKI G2x HD 7
Koncepcja architektury systemu Granice Systemu ZEFIR 2 określa połączenie narzędzi klasy worflow (WFW) i systemu księgowego (SK) oba komponenty powinny realizować procesy, przy czym WFW w znaczeniu procesu biznesowego, a SK w znaczeniu procesu finansowo-księgowego. Sterowanie procesowe realizowane przez WFW powinno inicjować procesy księgowo-finansowe w SK i odwrotnie zdarzenia finansowe powinny mieć możliwość inicjowania obsługi procesowej. Komunikacja z podmiotami zewnętrznymi powinna mieć możliwość realizacji za pośrednictwem bramki (G2x) w przypadku komunikacji z zewnętrznymi systemami informatycznymi oraz za pośrednictwem serwisu WWW (PORTAL), jeśli komunikacja ma być realizowana w interakcji z człowiekiem. Wszelka interakcja z systemami Służby Celnej (SYSTEMY) powinna zachodzić w relacji między WFW lub SK z tym systemem. Tworzone w wyniku przebiegu procesów informacje powinny być przekazywane do systemu hurtowo-raportującego (HD). Taka metafora Systemu ZEFIR 2 powinna zapewnić jak najdalej idącą integrację zdarzeń, procesów, wiedzy i wnioskowania. Zdarzenia wywoływane przez świat zewnętrzny (lub inicjowane do świata zewnętrznego) powinny być powiązane procesami, które realizując swoje przebiegi zapewniać będą składowanie wiedzy i dokumentowanie podejmowanych działań. Na podstawie tak zgromadzonych zasobów wiedzy powinno być możliwe wnioskowanie i podejmowanie stosownych działań. Konstrukcja całości tego łańcucha powinna być podporządkowana minimalizacji czasu pokonywania kolejnych jego ogniw. Integracja Systemu ZEFIR 2 będzie realizowana przez mechanizmy integracji funkcjonalnej opartej o standard usług WebServices oraz danych (ETL/ MDM). Co najmniej część Systemu, obsługująca Oddziały Celne w ruchu całodobowym na przejściach granicznych, musi funkcjonować poprawnie w trybie 24/7, co nakłada kolejne wymagania na konstrukcję Systemu oraz zasady jego utrzymania w ruchu. 4.2. Architektura biznesowa Kontekst biznesowy, w jakim ma działać System, tworzą zakres biznesowy i organizacyjny określone w trakcie prac nad projektem koncepcyjnym Systemu ZEFIR 2. Architekturę biznesową Systemu ZEFIR 2 stanowić mają dwa komponenty (system klasy workflow WFW oraz system księgowy SK), uzupełniane możliwościami bezpiecznej komunikacji ze światem zewnętrznym (system PORTAL klasy serwisu WWW oraz system G2x pełniący funkcje bramki B2B), oraz narzędziami hurtowni i analiz danych (system HD). Całość współpracować będzie z innymi systemami wewnętrznymi (SYSTEMY) o charakterze wspomagającym lub wykonawczym. 8
Koncepcja architektury systemu Rola poszczególnych komponentów architektury biznesowej jest następująca: PORTAL (komponent wejścia / wyjścia) ma: o stanowić kanał komunikacji z podmiotami, które kontaktują się ze Służbą Celną za pośrednictwem internetowego serwisu WWW (dialog, zbieranie i weryfikacja danych); o zapewnić jednoznaczną identyfikację i poprawne uwierzytelnienie podmiotów kontaktujących się ze Służbą Celną w tym kanale; o prezentować stan spraw, w jakich podmioty kontaktowały się ze Służbą Celną (bez względu na kanał rejestracji sprawy); G2x (komponent wejścia / wyjścia) ma: o stanowić kanał komunikacji z podmiotami, które kontaktują się ze Służbą Celną w trybie B2B (dialog, zbieranie i weryfikacja danych); o zapewnić jednoznaczną identyfikację i poprawne uwierzytelnienie podmiotów kontaktujących się ze Służbą Celną w tym kanale; o prezentować stan spraw, w jakich podmioty kontaktowały się ze Służbą Celną (bez względu na kanał rejestracji sprawy); SYSTEMY (komponenty wykonawcze i wejścia / wyjścia) mają: o emulować kanał komunikacji z podmiotami, które kontaktują się ze Służbą Celną w tradycyjny, pocztowo-papierowy sposób; o zapewnić jednoznaczną identyfikację i poprawne uwierzytelnienie podmiotów kontaktujących się ze Służbą Celną w tym kanale; o udostępnić funkcje wykonawcze możliwość realizacji działań, jakie leżą w ich zakresie (np. transfer środków finansowych) i których zlecanie będzie konieczne w związku z działaniami Służby Celnej; WFW (komponent sterowania logiką działania obiegu spraw oraz logika aplikacji, która nie będzie realizowana przez SK) ma: o inicjować, realizować i nadzorować przebieg procesów operacyjnych w części nie realizującej działań finansowo-księgowych; o inicjować i odbierać wyniki realizacji procesów operacyjnych w części realizującej ściśle zadania finansowo-księgowe (część procesu realizowana wewnątrz SK); o udostępniać pracownikom Służby Celnej wszelkie niezbędne narzędzia pracy, jakie konieczne są dla efektywnej realizacji procesów (np. lista spraw, status i historia spraw, powiązane dokumenty); 9
Koncepcja architektury systemu o stanowić dla użytkowników front-end wszystkich działań, jakie mogą być zlecane do realizacji systemom współpracującym (SYSTEMY, SK, PORTAL, G2x); o synchronizować współdziałanie wszystkich kanałów dostępu do systemu (PORTAL, G2x, SYSTEMY w roli kanału dostępu), przejmując kontrolę nad większością przebiegu procesów operacyjnych; o udostępnić minimalny zbiór podstawowych raportów opisujących jakość działań operacyjnych w odniesieniu do realizowanych procesów oraz udostępniających dane transakcyjne pochodzące wyłącznie z tego systemu (raportowanie i analityka w HD); SK (komponent sterowania logiką działania procesów finansowo-księgowych) ma: o inicjować, realizować i nadzorować przebieg procesów operacyjnych w części realizującej ściśle zadania finansowo-księgowe; o inicjować i odbierać wyniki realizacji procesów operacyjnych w części nie realizującej działań finansowo księgowych (część procesu realizowana przez WFW); o zapewnić wsparcie obsługi działań zarządzania magazynami i środkami trwałymi, ewidencji magazynowych, planowania i sprawozdawczości, ustalania schematów księgowych; o udostępniać pracownikom Służby Celnej wszelkie niezbędne narzędzia pracy, jakie konieczne są dla efektywnej realizacji procesów finansowo-księgowych; o udostępnić minimalny zbiór podstawowych raportów opisujących jakość działań operacyjnych w odniesieniu do procesów finansowo-księgowych i zbiór predefiniowanych raportów o charakterze sprawozdań finansowych oraz udostępniających dane transakcyjne pochodzące wyłącznie z tego systemu (raportowanie i analityka w HD); HD (komponent analityczny) ma stanowić miejsce integracji danych, prowadzenia wszelkich działań raportowania i analiz danych, jakie mogą być potrzebne w ramach działalności Służby Celnej. Powodzenie wdrożenia opisywanej tu architektury biznesowej dla Systemu ZEFIR 2 wymaga stosowania zbioru reguł konstrukcji przebiegu procesu i przepływu zdarzeń (wzorca konstrukcji procesu w architekturze Systemu ZEFIR 2): Systemy wejścia / wyjścia (PORTAL, G2x, SYSTEMY w roli wejścia / wyjścia) powinny separować WFW od złożoności identyfikacji podmiotów, dialogu z nimi prowadzonego i walidacji przekazywanych danych komunikacja z WFW powinna wykorzystywać kompletne, pozytywnie zweryfikowane dane. 20