(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 186122 (21 ) Numer zgłoszenia: 325987 (22) Data zgłoszenia: 24.04.1998 (13) B1 (51) IntCl7 A 01C 7/04 (54) Siewnik rzędowy (30) Pierwszeństwo: 24.04.1997.DE,19717212.1 (73) Uprawniony z patentu: Lemken GmbH & Co. KG, Alpen, DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: 26.10.1998 BUP 22/98 (72) Twórcy wynalazku: Joseph Siebers, Xanten, DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.10.2003 WUP 10/03 (74) Pełnomocnik: Grabowska Małgorzata, SULIMA*GRABOWSKA*SIERZPUTOWSKA, Biuro Patentów i Znaków Towarowych sp.j. Fig. 1 (57) 1. Siewnik rzędowy pneumatyczny z rozdzielaczem usytuowanym między rurą doprowadzającą, kolankiem, rurą wirową i przewodami rurowymi prowadzącymi do rozdzielonych redlic, przy czym rozdzielacz ma obudowę z wieloma wylotami, znamienny tym, ze rozdzielacz (11) ma stożkowy element kierujący (31) z wierzchołkiem (32) sięgającym do rury wirowej (10), przy czym ten rozdzielacz (11) ma co najmniej sześć wylotów (16,17). PL 186122 B1

Siewnik rzędowy Zastrzeżenia patentowe 1. Siewnik rzędowy pneumatyczny z rozdzielaczem usytuowanym między rurą doprowadzającą, kolankiem, rurą wirową i przewodami rurowymi prowadzącymi do rozdzielonych redlic, przy czym rozdzielacz ma obudowę z wieloma wylotami, znamienny tym, że rozdzielacz (11) ma stożkowy element kierujący (31) z wierzchołkiem (32) sięgającym do rury wirowej (10), przy czym ten rozdzielacz (11) ma co najmniej sześć wylotów (16,17). 2. Siewnik rzędowy według zastrz. 1, znamienny tym, że element kierujący (31) jest częścią pokrywy (30) z gwintem (34) ukształtowanym odpowiednio do gwintu wewnętrznego (37) obudowy (18) rozdzielacza. 3. Siewnik rzędowy według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że pokrywa (30) jest elementem osiowo-symetrycznym, przy czym obudowa (18) rozdzielacza ma lejkowaty kształt o kołowym przekroju poprzecznym i jest wykonana korzystnie z tworzywa sztucznego. 4. Siewnik rzędowy według zastrz. 1, znamienny tym, że wierzchołek (32) stożkowego elementu kierującego (31) sięga do komory wirowej (36) rury wirowej (10). 5. Siewnik rzędowy według zastrz. 2, znamienny tym, że pokrywa (30) ma postać pokrywy kontrolnej z szybkozłączką. 6. Siewnik rzędowy według zastrz. 3, znamienny tym, że pokrywa (30) ma postać pokrywy kontrolnej z szybkozłączką. 7. Siewnik rzędowy według zastrz. 1, znamienny tym, że rozdzielacz (11) o 6-12 wylotach (16,17) ma średnicę zewnętrzną nie większą niż 18 cm, korzystnie 15 cm. 8. Siewnik rzędowy według zastrz. 1 albo 7, znamienny tym, że rozdzielacz (11) z rurą wirową (10) i kolankiem rurowym (15) ma długość, wynoszącą co najwyżej 45 cm. 9. Siewnik rzędowy według zastrz. 1, znamienny tym, że rura wirowa (10) i obudowa (18) rozdzielacza stanowią jedną część. 10. Siewnik rzędowy według zastrz. 1 albo 9, znamienny tym, że rura wirowa (10) ma sinusoidalne człony wirowe (24, 25) przylegające do siebie i poprzeczne do kierunku przepływu (14), przy czym rura wirowa (10) korzystnie ma 3-5 członów wirowych (24,25). 11. Siewnik rzędowy według zastrz. 8, znamienny tym, że w kolanku rurowym (15) po stronie wewnętrznej (35) jego łuku zewnętrznego (29) znajduje się nosek rozdzielczy (28), korzystnie w postaci kształtki o kołowym przekroju poprzecznym. 12. Siewnik rzędowy według zastrz. 1 albo 11, znamienny tym, że w odstępie od kolanka (15) w rurze doprowadzającej (9) znajduje się jedna albo większa liczba odsuniętych od siebie wstawek wirowych (47) z członami wirowymi. 13. Siewnik rzędowy według zastrz. 1, znamienny tym, że rozdzielacze (11) są połączone z redlicami (4) za pomocą przewodów rurowych (1 2, 13) mających w przybliżeniu jednakową długość i średnicę. * * * Przedmiotem wynalazku jest siewnik rzędowy pneumatyczny. W tego rodzaju siewnikach rzędowych materiał siewny jest przemieszczany pneumatycznie za pomocą odpowiednich urządzeń tłoczących ze zbiornika materiału poprzez rury doprowadzające, rozdzielacz i przewody wężowe do redlicy albo wylotu materiału siewnego. W rozwiązaniach znanych z EP-A1-0 748 580 kilka rozdzielaczy służy do zasilania poszczególnych redlic. Przed tymi rozdzielaczami przewidziano bardzo długie rury wirowe, tak że cały zespół jest bardzo wysoki nie tylko ze względu na długość tych rur, ale także z uwagi na ukształtowanie rozdzielaczy. Długie rury wirowe wykorzystuje się do zawirowania strumienia materiału siewnego i jego równomiernego doprowadzania do rozdzielacza, za pośrednictwem

186 122 3 którego materiał siewny dostaje się poprzez wyloty do poszczególnych przewodów wężowych i następnie na redlice albo wyjścia materiału siewnego. Wadą rozwiązania z rozdzielaczami o takiej konstrukcji i z długimi rurami wirowymi jest to, że w przypadku odchylnych szyn siewnikowych rozdzielacze uderzają o siebie albo muszą być wzajemnie przemieszczone tak, aby umożliwić odchylanie. Ponadto znane rozdzielacze mają skomplikowaną konstrukcję i podczas eksploatacji ziarna rozdzielane na zasadzie odbijania ulegają uszkodzeniu. Materiał siewny uderza praktycznie prostopadle w powierzchnię rozdzielającą, co powoduje rozbicie ziaren, wskutek czego ziarna w większym stopniu ulegają uszkodzeniu. W DE-C-12 87 350 przedstawiono rozdzielacz z wysoką rurą wirową, przy czym wady długiej rury wirowej omówiono już przy ocenie EP-A1-0 748 580. W części górnej rozdzielacza znajduje się płyta kierunkowa, która ma zmieniać kierunek strumienia materiału siewnego oszczędzając przy tym ziarna siewne. Jednak nie jest to optymalny sposób z punktu widzenia dokładności rozdzielania materiału siewnego. W sumie jest to rozdzielacz za wysoki i dlatego nie może mieć uniwersalnego zastosowania. Celem wynalazku jest stworzenie siewnika rzędowego z efektywnie wytwarzanymi rozdzielaczami o małej wysokości konstrukcyjnej, które mają małą średnicę są zaopatrzone w dużą liczbę wylotów. Cel ten osiągnięto zgodnie z wynalazkiem w siewniku rzędowym pneumatycznym mającym rozdzielacz usytuowany między rurą doprowadzającą, kolankiem, rurą wirową i przewodami rurowymi prowadzącymi do rozdzielonych redlic i mający obudowę z wieloma wylotami, który to siewnik charakteryzuje się tym, że rozdzielacz ma stożkowy element kierujący z wierzchołkiem sięgającym do rury wirowej, przy czym rozdzielacz ma co najmniej sześć wylotów. Dzięki temu wynalazkowi zapewniono, że sam rozdzielacz jest mniej kosztowny, ma mniejszą wysokość i zapewnia korzystną dokładność rozdzielania. Umieszczony po stronie wewnętrznej pokrywy element kierujący stanowi stożek rozdzielczy, którego wierzchołek sięga do rury wirowej na taką głębokość, że strumień materiału siewnego może być rozprowadzany wcześniej i równomiernie w kierunku wylotów. Tak więc poszczególne ziarna prowadzone oszczędnie i rozdzielane celowo dochodzą do wylotów i stamtąd są doprowadzane przewodami wężowymi do redlic. Dzięki takiemu równomiernemu i ciągłemu prowadzeniu uzyskuje się optymalną dokładność rozdzielania. Zgodnie z wynalazkiem element kierujący jest częścią pokrywy z gwintem ukształtowanym odpowiednio do gwintu wewnętrznego obudowy rozdzielacza, co ułatwia konserwację i umożliwia ewentualną kontrolę działania rozdzielacza. Pokrywę można łatwo wykręcić z obudowy rozdzielacza, a więc można zajrzeć i ewentualnie sięgnąć do wnętrza obudowy rozdzielacza. Przy tym korzystne jest w szczególności to, że element kierujący można ustalić na pokrywie, a więc jest on łatwo dostępny do wymiany w razie zużycia albo z innych powodów. Rozdzielacz można wytwarzać łatwo i niedrogo dzięki temu, że pokrywa jest elementem osiowo-symetrycznym, przy czym także obudowa rozdzielacza ma lejkowaty kształt o kołowym przekroju poprzecznym i jest wykonana korzystnie z tworzywa sztucznego. Zaletą takiego tworzywa jest odporność na korozję, a ponadto części takie można produkować efektywnie i z dużą dokładnością. Korzystnie wierzchołek stożkowego elementu kierującego sięga do komory rury wirowej, aby w ten sposób przy końcu procesu zawirowania rozpoczęło się zaraz rozdzielanie materiału siewnego. Tak więc materiał siewny już w komorze wirowej, a właściwie na końcu tej komory, jest rozdzielany na stożku rozdzielaczowym tak, że zapewnia się równomierne rozprowadzenie na poszczególne wyloty. Dzięki oszczędzającej zmianie kierunku i odpowiednio wczesnemu rozdzieleniu strumienia materiału siewnego nie tylko oszczędza się ten materiał, ale jednocześnie stwarza się też możliwość ukształtowania całego rozdzielacza z przynależnymi przewodami rurowymi tak aby cała konstrukcja miała niewielką długość, co eliminuje zakłócenia działania zwłaszcza w przypadku odchylanych szyn siewnikowych i podzespołów siewnika.

4 186 122 Pokrywa i obudowa rozdzielacza mogą mieć gwint albo inne możliwości połączeniowe, przy czym dodatkowo albo zamiast gwintu pokrywa może mieć postać pokrywy kontrolnej z szybkozłączką. W przypadku takiej szybkozłączki trzeba przewidzieć jarzmo zabezpieczające lub podobny element, który umożliwia odłączenie pokrywy od obudowy rozdzielacza praktycznie za pomocą jednego chwytu. Jednak połączenie gwintowane, chociaż wymaga dłuższych manipulacji przy jego obsłudze, ma tę zaletę, że stożek rozdzielaczowy albo stożkowy element kierujący po całkowitym wkręceniu pokrywy może zająć optymalną pozycję po stronie wewnętrznej pokrywy. Oprócz małej wysokości konstrukcyjnej, rozdzielacz uzyskuje optymalne ukształtowanie dzięki temu, że przy 6-12 wylotach ma on średnicę zewnętrzną nie większą niż 18 cm, korzystnie 15 cm. Mimo małej średnicy zewnętrznej rozdzielacz odznacza się nadspodziewanie dużą dokładnością rozdzielania, którą uzyskuje się w szczególności dzięki stożkowej nasadce albo odpowiedniemu elementowi kierującemu na stronie wewnętrznej pokrywy, które swoim wierzchołkiem wchodzą daleko do komory wirowej. Taki rozdzielacz o małym obwodzie, z doprowadzającą rurą wirową, można umieścić na takiej wysokości, że rozdzielacz z rurą wirową i kolankiem ma długość wynoszącą co najwyżej 45 cm, przy czym ta długość odpowiada wysokości w stanie zamontowanym. Pozwala to uzyskać wspomnianą wcześniej, korzystną zwartą zabudowę, przy której można łatwo manipulować szynami siewnikowymi nawet z kilkoma rozdzielaczami, ponieważ rozdzielacze przy składaniu nie zderzają się ani nie kolidują ze sobą. Łatwiejszy montaż a także potrzebną małą wysokość konstrukcyjną zapewnia się także przez to, że rura wirowa i obudowa rozdzielacza są ukształtowane jako jedna część tworząc razem jeden element konstrukcyjny. Pozwala to uzyskać konstrukcję o korzystnym kształcie i korzystnej wysokości, przy czym zespolenie rury wirowej z rozdzielaczem pozwala także ułatwić i przyspieszyć montaż. Celem zapewnienia równomiernego zawirowania na krótkim odcinku korzystnie rura wirowa ma sinusoidalnie człony wirowe przylegające do siebie i poprzeczne do kierunku przepływu, przy czym rura wirowa korzystnie ma 3-5 członów wirowych Małą wysokość całej konstrukcji zapewnia się także dzięki temu, że w kolanku rurowym po stronie wewnętrznej jego łuku zewnętrznego przewidziany jest nosek rozdzielczy korzystnie w postaci kształtki o kołowym przekroju poprzecznym, przy czym nosek rozdzielczy może zmieniać swoje położenie. Nosek taki powoduje zmianę kierunku strumienia materiału siewnego i jego wstępne zawirowanie. Okrągły nosek rozdzielczy wymusza równomierne rozdzielanie napływającej mieszanki powietrze/materiał siewny, dzięki czemu do rury wirowej napływa już wstępnie zawirowana masa, co umożliwia optymalne zawirowanie materiału siewnego w rurze. Zwłaszcza przy długich rurach doprowadzających materiał siewny koncentruje się łatwo w strumieniu powietrza i dlatego w rurze wirowej i poprzedzającym ją kolanku zawirowanie i rozdzielanie jest niezadowalające. Niedostateczna dokładność rozdzielania powoduje odczuwalne zmniejszenie plonu. Aby nie dopuścić do tego, wynalazek przewiduje zwłaszcza przy długich przewodach doprowadzających, że w przewodzie doprowadzającym w pewnej odległości od kolanka znajduje się jedna albo większa liczba odsuniętych od siebie wstawek wirowych z członami wirowymi. Tak więc już tu następuje wstępne zawirowanie materiału siewnego i można zastosować krótką rurę wirową. Korzystne jest także to, że dzięki takiej specjalnej konstrukcji nie jest konieczne zwiększenie wydajności dmuchawy powietrza nawet przy dłuższych przewodach, np. w przypadku zastosowania zbiornika czołowego. Korzystnie rozdzielacze są połączone z redlicami za pomocą przewodów rurowych mających w przybliżeniu jednakową długość i średnicę. Występują więc jednakowe proporcje ciśnień we wszystkich przewodach wężowych, co sprzyja dokładności rozdzielania materiału siewnego. W przypadku składanych szyn albo elementów siewnikowych celowe może być zastosowanie jednego lub kilku rozdzielaczy na każdy taki element siewnikowy. Pozwala to skrócić przewody od rozdzielacza do redlic, co ma jeszcze tę zaletę, że można zastosować mniejszą i tańszą dmuchawę.

186 122 5 Siewnik rzędowy według wynalazku ma rozdzielacz o małej wysokości konstrukcyjnej, który jest efektywny z punktu widzenia kosztów wytwarzania. Rozdzielacz i poprzedzająca go rura wirowa stanowią jeden zespół konstrukcyjny, przy czym rozdzielacz ma stożkowy element kierujący, który swoim wierzchołkiem sięga aż do komory wirowania rury wirowej, co zapewnia korzystne rozdzielanie strumienia materiału siewnego na poszczególne wyloty. Dzięki takiemu ukształtowaniu oszczędza się ziarna podczas ich przepływu przez siewnik. Mała wysokość konstrukcyjna rozdzielacza umożliwia wyposażenie siewnika rzędowego w składane szyny, które nie stwarzają żadnych problemów przy ich składaniu. Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia siewnik rzędowy w widoku z boku, fig. 2 - rozdzielacz w widoku z góry, a fig. 3 - rozdzielacz/zespół rury wirowej w przekroju wzdłużnym. Na figurze 1 przedstawiono pneumatyczny siewnik rzędowy 1 z szyną 3 w widoku z boku, zamontowany na bronie karuzelowej 6. Szyna siewnikowa 3 jest wyposażona w kilka redlic albo redlic dwutarczowych 4 z tarczami 38, 39 i przyporządkowane im kółka ugniatające 5 zamocowane na wsporniku 44. Nie pokazany na rysunku wałek siewnikowy jest napędzany kółkiem ogonowym 7 zamocowanym na szynie nośnej 50. Materiał siewny podawany z zasobnika 2 jest doprowadzany przez rurę 9 i kolanko rurowe 15 do poszczególnych rozdzielaczy 11 z zamontowaną przed nimi rurą wirową 10. Poszczególne ziarna dostają się z rozdzielaczy 11 przewodami rurowymi 12, 13 na poszczególne redlice 4. Kierunek przepływu 14 oznaczono strzałką. Obudowę 18 rozdzielacza 11 poprzedza rura wirowa 10, w której zawirowuje się mieszankę materiału siewnego w celu jego równomiernie rozprowadzania przez rozdzielacz 11. Rura wirowa 10 i rura doprowadzająca 9 są połączone kolankiem rurowym 15. Rura wirowa 10 jest zwykle wyposażona w wiele członów wirowych, w tym przykładzie wykonania zastosowano cztery człony wirowe 24, 25. Pokrywa 30 ma po stronie wewnętrznej 54 stożkowy element kierujący 31, którego wierzchołek 32 przykrywa strefę przejściową 33 między rozdzielaczem 11 i rurą wirową 10 sięgając aż do komory wirowej 36. Pokrywa 30 ma gwint 34 odpowiadający gwintowi wewnętrznemu 37 obudowy 18 rozdzielacza, tak że tę pokrywę 30 można wkręcić łatwo i dokładnie do osiągnięcia przez nią pozycji pokazanej na fig. 3. Gwinty 34, 37 w górnej strefie zaznaczono tylko schematycznie. Nosek rozdzielczy 28 znajdujący się po stronie wewnętrznej 35 łuku zewnętrznego 29 kolanka rurowego 15 zawirowuje mieszankę materiału siewnego zanim trafi ona do rury wirowej 10. Tak więc przy udziale rury wirowej 10 dochodzi do ostatecznego zawirowania i rozdziału strumienia materiału siewnego przed wejściem do rozdzielacza 11. Nosek rozdzielczy 28 znajduje się naprzeciw strony wewnętrznej 27 kolanka w strefie przejściowej 26 do rury wirowej 10. Przewidując w rurze doprowadzającej 9 następne wstawki wirowe 47 zapobiega się niedokładności rozdzielania materiału siewnego. Już przed właściwą rurą wirową 10 następuje tu korzystnie wstępne zawirowanie tego materiału, dzięki czemu uzyskuje się bardzo dobre rozdzielanie materiału siewnego. Rura wirowa 10 sąsiadująca z rozdzielaczem 11 nie musi być długa i nie trzeba stosować silniejszej dmuchawy o większej wydajności. Rozdzielacz 11 w przykładzie wykonania pokazanym na fig. 2 ma ogółem dwanaście wylotów 16, 16', 17, 17'. Z wylotami 16, 17 łączą się przewody wężowe 12, 13, poprzez które zasilane są ziarnem siewnym poszczególne redlice 4. Na fig. 2 zaznaczono ponadto pozycję noska rozdzielczego 28, który wystaje po stronie wewnętrznej 35 łuku zewnętrznego 29. Zapewnia się w ten sposób optymalne zawirowanie wstępne napływającego materiału siewnego. Rozdzielacz 11 przedstawiony zwłaszcza na fig. 3, jest wykonany korzystnie z tworzywa sztucznego, a więc jest odporny na korozję i praktycznie nie wymaga konserwacji. Rozdzielacz 11 jest okrągły i dlatego może być efektywnie wytwarzany jako prosta część toczona albo jako odlew. Pokrywa 30 rozdzielacza 11 jest również prostym elementem toczonym, co jest korzystne z punktu widzenia kosztów i umożliwia dokładne wytwarzanie. Specjalna konstrukcja pozwala uzyskać mały rozdzielacz 11 o średnicy poniżej 18 cm, korzystnie 15 cm, natomiast cały zespół złożony z rury wirowej 10 i rozdzielacza 11 ma wysokość korzystnie 45 cm.

6 186 122 Na figurze 1 zaznaczono tylko schematycznie przednią część rury wirowej 10, natomiast w tylnej części od strony rozdzielacza 11 pokazano szczegóły jego konstrukcji. Wszystkie wymienione cechy, także te wynikające z samych rysunków, traktuje się oddzielnie i w połączeniu ze sobą jako istotne dla wynalazku.

186 122

186 122 Fig. 1 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.