Julka i Kuba tropią nadawcę komunikatu Zadanie 1 Materiał opracowany na podstawie scenariusza Co to jest komunikat?. Co słychać w Laboratorium? W trakcie oglądania ulubionego serialu Kuby, Super Mistrza, bliźniaki pochopnie kliknęły w internetową reklamę, co wywołało niemałe zamieszanie. Okazało się, że nadawca reklamy chciał, by zapłaciły bardzo dużo pieniędzy za wakacyjny wyjazd. Dzieci postanowiły przeprowadzić małe śledztwo, by ustalić kim jest ten nadawca i czego od nich chce. Pomysł na lekcję Dzieci będą miały okazję wspólnie zdefiniować słowo komunikat, wcielić się w role nadawców i odbiorców; odkryć, w których mediach nadawane są komunikaty, do których możemy wracać wielokrotnie, a w których jeśli nie nagramy prezentowanych treści zobaczymy, usłyszymy lub przeczytamy dany komunikat tylko raz. Znajdą też wyjątki od tej reguły, przeprowadzą burzę mózgów i wystąpią w scenkach rodzajowych z telefonem w roli głównej. Cele operacyjne Dzieci: wiedzą, co to jest komunikat; wiedzą, że do komunikacji potrzebni są nadawcy i odbiorcy komunikatów; potrafią wskazać media, które dają możliwość wielokrotnego odtworzenia nadawanego komunikatu oraz te, w których pojawi się on w danej formie jedynie raz. Pomoce zalecane do przeprowadzenia zajęć: sznurki, plastikowe kubeczki, nożyczki, taśma klejąca, tablica, marker lub kreda, kartki A5, kredki,
magnesy Przebieg zajęć Kuba: To jakiś skandal, żeby tak ktoś anonimowo chciał zdobyć nasze pieniądze. Julka: No właśnie. Nawet jakbyśmy je mieli, to komu mielibyśmy je wysłać? Kuba: Ciekaw jestem kto to jest ten cały nadawca... Julka: Mam pomysł. Kuba: Jaki? Julka: Najlepszy! Wyśledzimy go! Kuba: Tak! To w internecie go znajdziemy! Ukrywa się gdzieś tutaj, ten nadawca jeden! Julka: Do dzieła! Ale czekaj Kuba! Najpierw musimy powiedzieć o wszystkim rodzicom. Kuba: No tak, racja, przekonaliśmy się już przy okazji tajemnicy Psotnika, że rodzice zawsze doradzą coś mega mądrego! Krok 1 Dzieci powiedziały o całej sytuacji rodzicom, którzy zapewnili bliźniaki, że zajmą się tą sprawą. Julka i Kuba postanowili równolegle prowadzić swoje śledztwo. Bliźniaki szukają w internecie śladów, które mogłyby doprowadzić ich do tajemniczego nadawcy. Julka: Mama i tata wiedzą już o wszystkim i wyjaśnią calutką sprawę z wyjazdem. Kuba: Uff, no to teraz możemy spokojnie prowadzić nasze śledztwo. Julka: Szukam i szukam w internecie czegoś o tym nadawcy. Kuba: I jak? Julka: Nic. To znaczy dużo, ale nic mi to nie mówi. Kuba: Ja znalazłem tylko coś o odbiorcy. Julka: Hmmm Nadawca pocztowy..., telewizyjny..., nadawca radiowy Kuba: Słuchaj, ale skoro jest nadawca i odbiorca to może coś ich łączy? Julka: No, z pocztą to rozumiem, ale w internecie? Kto może nadawać? Kuba: Hej, pomożecie nam rozwiązać tę zagadkę? Co łączy nadawcę i odbiorcę? Wytypuj spośród dzieci dwoje ochotników. Wręcz im przyczepione dnem do długiego sznurka dwa plastikowe kubeczki, które będą imitować słuchawki telefonu i linię telefoniczną (Zrób otwór w każdym z kubeczków i przepleć przez niego sznurek, zawiązując po drugiesj tronie supeł). Zaproś do krótkiej zabawy, w której będą oni mieli za zadanie stanięcie od siebie na tyle daleko, by sznurek się naprężył oraz przeprowadzenie rozmowy telefonicznej, w której chcieliby się umówić na wspólną grę w piłkę w najbliższą sobotę o 11.00. Po odegranej scence powiedz, że zawsze, gdy z kimś się komunikujemy jest nadawca tego komunikatu i odbiorca. Te role w każdej rozmowie się zamieniają odbiorca odpowiada nadawcy i wtedy sam staje się tym, który nadaje komunikat
(przekazuje jakąś informację, czy zadaje pytanie). Zapytaj dzieci, czy tak samo dzieje się, gdy oglądają bajkę, czytają artykuł w czasopiśmie lub słuchają radia? Kto wtedy jest odbiorcą, a kto nadawcą. Podkreśl, że za każdą informacją np. nadawaną w telewizji, czy tekstem piosenki lub opowiedzianą w bajce historią stoi nadawca komunikatu osoba lub osoby, które chcą coś innym przekazać. Poproś dzieci, żeby dobrały się w pary, rozdaj wszystkim sznurki, plastikowe kubeczki, nożyczki, by mogły stworzyć własne kubeczkowe telefony i zaproś do przeprowadzenia rozmów np. o ostatnio oglądanej bajce lub przeczytanej książce. Czas: 10 min Metoda: odgrywanie scenki Pomoce: sznurki, plastikowe kubeczki, nożyczki, taśma klejąca Krok 2 Dzieciom udało się ustalić, że tym co łączy nadawcę i odbiorcę jest komunikat. Ale dalej nie wiedzą, czym jest sam komunikat. Kuba: Super, już wiemy, że nadawcę i odbiorcę łączy komunikat. Julka: Komunikat Tak, ale to mi się kojarzy z ogłoszeniem na tablicy w szkole np., że Dziś stołówka jest nieczynna. Kuba: No właśnie, a w internecie? Julka: I co to ma wspólnego z reklamą naszego obozu? Kuba: Im dłużej szukamy, tym więcej mamy pytań. Może Wy pomożecie nam znaleźć na nie odpowiedzi? Skoro wszyscy już odnaleźli się w roli nadawców i odbiorców, przekazali sobie wrażenia i opinie o obejrzanych filmach lub przeczytanych książkach, zapytaj jak by określili, czym jest komunikat. Wszystkie odpowiedzi zapisz na tablicy (informacja, opowieść, historia, czyjaś opinia, relacja etc.). Czas: 5 min Metoda: burza mózgów Pomoce: tablica, marker lub kreda
Krok 3 Szukając odpowiedzi na pytanie czym jest komunikat, Kubie znów w internecie wyskoczyła reklama obozu naukowego. Kuba: O popatrz, to znowu ta reklama obozu naukowego! Julka: Rany, przecież już ją widzieliśmy. Kuba: Tylko jeszcze bardziej chce mi się na ten obóz jechać. Julka: Ech Mi też. Chociaż rodzice mówili, że w reklamie nie wszystko zawsze wygląda tak, jak w rzeczywistości. Kuba: Pewnie mają rację. Ale szkoda, że nie ma np. powtórek Super Mistrza. Oglądałbym swoje ulubione odcinki po kilka razy! Julka: Wiesz co Kuba, tak się zastanawiam, czy Super Mistrz to też komunikat? Kuba: No chyba nie, skoro się nie powtarza. Julka: Ale przecież są komunikaty takie, no wiesz, jednorazowe. Kuba: No nie wiem A Wy jak myślicie? Czy komunikaty mogą być jednorazowe? Podziel dzieci na cztery grupy. Każdej z nich wręcz kartki A5, kredki oraz magnesy. Poproś, żeby każda grupa narysowała odbiornik TV, salę kinową z ekranem i krzesełkami, gazetę, odbiornik radiowy oraz komputer, który będzie symbolizował Internet (każdy przedmiot na osobnej kartce). Na tablicy narysuj pionową linię przedzielającą ją na pół. Zaproś dzieci do naradzenia się, które z narysowanych mediów pozwalają na powracanie do treści w nich zawartych (nadanych komunikatów) wielokrotnie; a reprezentantów tych grup do przyczepienia rysunków przedstawiających wybrane media po lewej stronie linii. Pozostałe rysunki będą pokazywały, które media pozwalają na obejrzenie np. filmu albo wysłuchanie audycji jeden raz. Ponownie poproś reprezentantów grup o przyczepienie wybranych rysunków, tym razem po prawej stronie tablicy. Sprawdźcie wspólnie, czy wszyscy dokonali podobnego podziału i wyjaśnijcie ewentualne wątpliwości np. w Internecie najczęściej możemy wracać do różnych treści wiele razy, ale może się też zdarzyć, że jakiś artykuł, filmik lub fotografia zostaną usunięte ze strony i nie będziemy już mogli ich znaleźć etc. Czas: 20 min Metoda: praca w grupach Pomoce: kartki A5, kredki, tablica, kreda lub marker, magnesy
Krok 4 Udało się! Bliźniaki już wszystko sobie poukładały. Wiedzą: kim jest nadawca, odbiorca i co to jest komunikat. Kuba: Julka, mama woła na obiad. Julka: Hihihi, znaczy wysyła nam komunikat. Kuba: Idziemy czy czekamy na powtórkę? Julka: Idziemy. Kuba: A tata? Julka: Tata nie jest odbiorcą tego komunikatu hihihi, już zjadł swoją porcję. Kuba: To teraz ja będę nadawcą i wyślę mamie SMS, że będziemy za pięć minut. Julka: To komunikowanie jest strasznie zabawne. Ciekawe czy dzieci też już wiedzą kim jest nadawca i odbiorca, a czym jest komunikat. Zaproś dzieci do wspólnego podsumowania, czytając fragmenty zdań i prosząc o ich dokończenie: do każdej komunikacji potrzebny jest odbiorca i (nadawca); komunikat jest tym, co chcemy powiedzieć/przekazać naszemu (odbiorcy); moją ulubioną bajkę, którą mam na płycie mogę oglądać (wiele) razy; jeśli nie nagram audycji nadawanej w radio, usłyszę ją tylko (raz); za każdym komunikatem stoi (nadawca). Czas: 5 min Metoda: praca grupowa Pomoce: fragmenty zdań
Ewaluacja Czy po przeprowadzeniu zajęć dzieci: wiedzą czym jest komunikat? wiedzą, że do komunikacji potrzebni są nadawcy i odbiorcy komunikatów? potrafią wskazać media, które dają możliwość wielokrotnego odtworzenia nadawanego komunikatu oraz te, w których pojawi się on w danej formie jedynie raz? Opcje dodatkowe Jeśli masz więcej czasu zacznij zajęcia od prezentacji tajemniczego słowa "komunikat". Rozłóż na podłodze kartki z literami składającymi się na ten wyraz (każda litera na osobnej kartce). Poproś dzieci o ułożenie liter i odczytanie powstałego z nich słowa. Powiedz, że właśnie komunikatem zajmiecie się na dzisiejszych zajęciach. Odkryjecie wspólnie, czym jest i kogo potrzebujemy, by komunikacja była możliwa. Informacje Scenariusz: Anna Walczak Konsultacja merytoryczna: Barbara Krywoszejew Konsultacja metodyczna: Joanna Góral Wojtalik Opracowanie fabuły: Robert Ogłodziński we współpracy z Fundacją Highlight/inaczej Słowniczek Czytelnia komunikat nadawca komunikatu odbiorca komunikatu media Godzic Wiesław, Drzał Sierocka Aleksadra, Raport o mediach audiowizualnych, Kongres Kultury Polskiej [dostęp: 07.02.2016], dostępny w internecie: http://www.kongreskultury.pl/title,raport_o_mediach_audiowizualnych,pid,143.html.