Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII Elastyczność krzyŝowa popytu Elastyczność dochodowa popytu Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz
Elastyczność krzyŝowa popytu Elastyczność krzyŝowa popytu Elastyczność krzyŝowa popytu (cross elasticity of demand) wyraŝa stopień reakcji popytu na dane dobro w odpowiedzi na zmianę ceny innego dobra Edc = procentowa zmiana popytu na dobro X procentowa zmiana ceny dobra Y Elastyczność krzyŝowa dóbr komplementarnych jest ujemna, dóbr substytucyjnych - dodatnia.
Elastyczność krzyŝowa popytu Analiza graficzna elastyczności krzyŝowej popytu na dobra substytucyjne
Elastyczność krzyŝowa popytu Analiza graficzna elastyczności krzyŝowej popytu na dobra komplementarne
Elastyczność dochodowa popytu Elastyczność dochodowa popytu (income elasticity of demand Edi) wyraŝa siłę reakcji popytu na zmiany dochodu. Edi = procentowa zmiana popytu procentowa zmiana dochodu
Krzywa Engla ZaleŜność między zmianami dochodu a zmianami popytu dla róŝnych grup dóbr i usług przedstawiają krzywe Engla.
Krzywa Engla Krzywe Engla moŝna wykorzystać zarówno do interpretacji dochodowej elastyczności popytu rynkowego, jak i indywidualnego. Przebieg krzywych Engla pozwala na określenie rodzajów dóbr czy usług wyróŝnianych z punktu widzenia elastyczności dochodowej popytu. Pełną klasyfikację tak wyodrębnionych dóbr przedstawia się za pomocą jednej ciągłej krzywej Engla dla danego dobra. Zatem zakładamy, Ŝe wraz ze zmianą dochodu zmienia się elastyczność dochodowa popytu na dane dobro. Oś pozioma prezentuje dochód konsumentów, oś pionowa wielkość zgłaszanego popytu na dobro x.
Krzywa Engla przykładowa analiza Przykładowa analiza Dobrem X niech będą np. krajowej produkcji telewizory. W pierwszym przedziale dochodowym 0I1 współczynnik elastyczności dochodowej = 0, co oznacza sztywność popytu, tu na poziomie 0. Wzrost dochodu z 0 do I1 nie pozwala zatem jeszcze na pojawienie się efektywnego popytu rynkowego na odbiorniki TV. Wzrost dochodu do I2 powoduje, iŝ % wzrost wielkości popytu jest wyŝszy niŝ % wzrost dochodu wskaźnik elastyczności dochodowej popytu > 1. Mamy tu do czynienia z dobrem luksusowym. Dalszy wzrost dochodu I2I3 powoduje wprawdzie dalszy wzrost popytu na dobro X, ale juŝ wzrost wolniejszy w stosunku do wzrostu dochodu (Edi < 1). Rozpatrywane dobro stało się dobrem podstawowym. W obu tych ostatnich przedziałach dochodowych nasze dobro X jest dobrem normalnym, gdyŝ elastyczność dochodowa popytu na nie jest dodatnia. Przy dalszym wzroście dochodu I3I4 popyt na dobro znowu staje się sztywny dalszy wzrost dochodu nie wywołuje Ŝadnej reakcji po stronie popytu. Wielkość popytu na X nie zmienia się mimo rosnącego dochodu (Edi = 0), choć tu w przeciwieństwie do pierwszego przedziału dochodowego, rozmiar analizowanego popytu stabilizuje się na pewnym dodatnim poziomie. Dalszy wzrost dochodów powoduje, Ŝe spada popyt na dobro X (Edi < 0), nasze dobro stało się dla konsumentów dobrem niŝszego rzędu. Konsumenci w tym przedziale dochodowym prawdopodobnie zdecydowali się przerzucić na wyŝszej klasy odbiorniki zagraniczne. Przedstawiona analiza wykresu słuŝy wyłącznie ukazaniu za pomocą jednej krzywej wszystkich moŝliwości kształtowania się elastyczności dochodowej popytu. Nie naleŝy wyciągać definitywnych wniosków co do kolejności pojawiania się wymienionych dóbr w miarę wzrostu dochodu. Przy dowolnym poziomie dochodu popyt konsumenta na dane dobro moŝe być sztywny i to zarówno na poziomie konsumpcji = 0 (np. papierosy dla niepalących), jak i na poziomie dodatnim (np. popyt na pastę do zębów). śywność i standardowa odzieŝ to przy kaŝdym poziomie dochodu dobra w większości przypadków podstawowe, a więc o Edi< 1. Właśnie Ŝywności dotyczy prawo Engla.
Prawo Engla Prawo Engla Wraz ze wzrostem dochodów udziałŝywności w wydatkach maleje. Prawo to jest logicznym wnioskiem z przebiegu krzywej Engla dla dóbr podstawowych. Krzywa ta jest wklęsła w stosunku do osi dochodu, a więc popyt rośnie wolniej niŝ dochód, wraz ze wzrostem dochodu udział wydatków na Ŝywność musi więc spadać. Rośnie natomiast wraz ze wzrostem dochodu udział wydatków na dobra o wskaźniku Edi> 1 czyli dobra luksusowe. Naturalnie przy róŝnym poziomie dochodu róŝne produkty stanowią grupę dóbr luksusowych. Bardzo róŝnorodną grupą są takŝe dobra niŝszego rzędu, a więc dobra o opadającej krzywej Engla, Edi < 0. Te same dobra dla pewnych grup konsumentów mogą być dobrami luksusowymi, dla innych dobrami niŝszego rzędu (krajowej produkcji odbiornik telewizyjny, krajowej produkcji samochód osobowy).
i rodzaje dóbr Dobra luksusowe Procentowy wzrost wielkości popytu jest wyŝszy niŝ procentowy wzrost dochodu wskaźnik elastyczności dochodowej popytu Edi > 1. Dobra podstawowe Dalszy wzrost dochodu powoduje wprawdzie dalszy wzrost popytu na dobro X, ale jest to juŝ wzrost wolniejszy w stosunku do wzrostu dochodu (Edi < 1). Dobra normalne Dobro normalne - elastyczność dochodowa popytu na nie jest dodatnia. Dobra niŝszego rzędu Bardzo róŝnorodna grupa o opadającej krzywej Engla, Edi < 0.
Begg D., Fischer S., Dornbusch R.: Ekonomia. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa 2007. Milewski R., Kwiatkowski E.: Podstawy ekonomii. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2007. Kamińska T., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Teoria podejmowania decyzji przez podmioty rynkowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2000. Kamińska T., Krysinska A., Kubska-Maciejewicz B., Laudańska-Trynka J.: Wybrane problemy z mikroekonomii - zadania. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2006. Czarny B., Rapacki R.: Podstawy ekonomii. PWE. Warszawa 2002. Szczepaniec M.: Makroekonomia. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2003.