SYSTEM. Prawa Karnego Procesowego

SYSTEM Prawa Karnego Procesowego

SYSTEM Prawa Karnego Procesowego Redaktor Naczelny Piotr Hofmański Członkowie Rady Programowej prof. dr hab. Andrzej Bulsiewicz dr hab. Wojciech Cieślak prof. dr hab. Wiesław Daszkiewicz prof. dr hab. Tomasz Grzegorczyk prof. dr hab. Jerzy Kasprzak dr hab. Monika Klejnowska prof. dr hab. Piotr Kruszyński prof. dr hab. Cezary Kulesza dr hab. Zbigniew Kwiatkowski prof. dr hab. Kazimierz Marszał dr hab. Ireneusz Nowikowski prof. dr hab. Lech Paprzycki prof. dr hab. Feliks Prusak prof. dr hab. Jerzy Skorupka prof. dr hab. Stanisław Stachowiak prof. dr hab. Ryszard A. Stefański prof. dr hab. Janusz Tylman prof. dr hab. Stanisław Waltoś dr hab. Paweł Wiliński sędzia SN Stanisław Zabłocki prof. dr hab. Kazimierz Zgryzek

Tom I. Tom II. Tom III. Tom IV. Tom V. Tom VI. Tom VII. Tom VIII. Tom IX. Tom X. ZAGADNIENIA OGÓLNE Piotr Hofmański PROCES KARNY ROZWIĄZANIA MODELOWE W UJĘCIU PRAWNOPORÓWNAWCZYM Piotr Kruszyński ZASADY PROCESU KARNEGO Paweł Wiliński DOPUSZCZALNOŚĆ PROCESU Arkadiusz Lach Maria Jeż-Ludwichowska SĄDY I INNE ORGANY POSTĘPOWANIA KARNEGO Zbigniew Kwiatkowski STRONY I INNI UCZESTNICY POSTĘPOWANIA KARNEGO Cezary Kulesza CZYNNOŚCI PROCESOWE Ireneusz Nowikowski DOWODY Jerzy Skorupka ŚRODKI PRZYMUSU Tomasz Grzegorczyk POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE Ryszard A. Stefański

Tom XI. Tom XII. Tom XIII. Tom XIV. Tom XV. Tom XVI. Tom XVII. Tom XVIII. POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM PIERWSZEJ INSTANCJI Kazimierz Zgryzek POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE Sławomir Steinborn Krzysztof Woźniewski NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA I ŚRODKI POZAPROCESOWE Stanisław Zabłocki TRYBY SZCZEGÓLNE Feliks Prusak POZAKODEKSOWE POSTĘPOWANIA SZCZEGÓLNE Tomasz Grzegorczyk POSTĘPOWANIA PO UPRAWOMOCNIENIU SIĘ ORZECZENIA Andrzej Światłowski OBRÓT PRAWNY Z ZAGRANICĄ I POSTĘPOWANIA PRZED TRYBUNAŁAMI MIĘDZYNARODOWYMI Lech Paprzycki KOSZTY PROCESU I OPŁATY W SPRAWACH KARNYCH Monika Klejnowska

PROCES KARNY ROZWIĄZANIA MODELOWE W UJĘCIU PRAWNOPORÓWNAWCZYM Redakcja naukowa Piotr Kruszyński Autorzy: Hanna Gajewska-Kraczkowska Katarzyna Girdwoyń Justyna Głębocka Waldemar Gontarski Łukasz Jagiełłowicz Aleksandra Komar-Nalepa Piotr Kruszyński Łukasz Malinowski Szymon Pawelec Dariusz Pożaroszczyk Marcin Warchoł Łukasz Wiśniewski II

Poszczególne rozdziały tomu II napisali: Hanna Gajewska-Kraczkowska rozdział 17 Katarzyna Girdwoyń rozdział 18 pkt 3-5 rozdział 20 pkt 1, 2 i 4 rozdział 21 pkt 1 rozdział 22 rozdział 24 pkt 1, 3 5 rozdział 25 Justyna Głębocka rozdział 3 7 Waldemar Gontarski rozdział 2 Łukasz Jagiełłowicz rozdział 1 Aleksandra Komar-Nalepa rozdział 18 pkt 1 i 2 rozdział 19 rozdział 20 pkt 3 rozdział 21 pkt 2 rozdział 23 rozdział 24 pkt 2 rozdział 26 Piotr Kruszyński Wprowadzenie Łukasz Malinowski rozdział 9 Szymon Pawelec rozdział 1 Dariusz Pożaroszczyk rozdział 10 Marcin Warchoł rozdziały 11 16 Łukasz Wiśniewski rozdział 8

SPIS TREŚCI Spis treści Wykaz skrótów....................................................... 17 Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym...... 21 Wprowadzenie........................................................ 29 DZIAŁ I. Komparatystyka a modele procesu karnego ROZDZIAŁ 1. Znaczenie komparatystyki prawniczej oraz badań nad modelami procesu karnego dla nauki prawa karnego procesowego........ 37 1. Wprowadzenie....................................................... 41 2. Przesłanki komparatystyki oraz metodologia komparatystyczna................ 46 3. Model procesu karnego jako przedmiot badań prawnoporównawczych.......... 54 4. Zakres przedmiotowy badań........................................... 57 5. Funkcje komparatystyki prawniczej...................................... 60 6. Znaczenie badań komparatystycznych dla procesu stanowienia prawa karnego procesowego w Polsce................................................. 64 7. Znaczenie badań komparatystycznych dla procesu stosowania prawa karnego procesowego w Polsce................................................. 67 8. Badania komparatystyczne w polskiej nauce postępowania karnego............. 72 9. Wnioski............................................................ 79 ROZDZIAŁ 2. Porównanie niekontradyktoryjnego (kontynentalnego) procesu karnego z procesem kontradyktoryjnym (anglosaskim)......... 82 1. Pojęcie kontradyktoryjność........................................... 89 1.1. What happened albo the reliability of evidence........................... 89 1.2. Podwójne znaczenie pojęcia kontradyktoryjność....................... 94 1.3. Tradycja romańska............................................... 100 2. Uzasadnienie fi lozoficzne prawdy sądowej. Od Arystotelesa do Dworkina........ 103 3. Różnice i podobieństwa między prawdą formalną a prawdą materialną w praktyce sądowej. Konwergencja systemów kontynentalnych i anglosaskich.............. 116 4. Typologia modeli poznania sądowego jako konsekwencja modelu odpowiedzialności.................................................... 133 5. Sędzia kontynentalny i anglosaski jako arbiter. Różnice w zadaniach procesu niekontradyktoryjnego i kontradyktoryjnego............................... 145 6. Dochodzenie do prawdy materialnej i prawdy formalnej poprzez różne oceny dowodów........................................................... 158 7. Zakończenie........................................................ 181 7

Spis treści 8 DZIAŁ II. Francuska procedura karna ROZDZIAŁ 3. Zagadnienia ogólne....................................... 191 1. Źródła prawa karnego francuskiego...................................... 193 1.1. Uwagi wprowadzające............................................. 193 1.2. Konstytucja V Republiki Francuskiej z 1958 r.......................... 194 1.3. Kodeks postępowania karnego z 1958 r................................ 196 1.4. Prawo międzynarodowe............................................ 199 2. Wykładnia prawa karnego francuskiego................................... 201 3. Charakter francuskiego procesu karnego.................................. 201 ROZDZIAŁ 4. Zasady postępowania karnego.............................. 203 1. Klasyfi kacja zasad procesowych......................................... 203 2. Prawo do sądu....................................................... 207 2.1. Zagadnienia wstępne.............................................. 207 2.2. Prawo do sądu jako gwarancja sądowa................................ 209 2.3. Prawo do sądu jako gwarancja instytucjonalna......................... 213 3. Zasada domniemania niewinności i ciężar dowodu.......................... 218 4. Zasada kontradyktoryjności i równości broni............................... 221 5. Zasada oportunizmu.................................................. 226 ROZDZIAŁ 5. Postępowanie przygotowawcze............................. 230 1. Zasady postępowania przygotowawczego.................................. 230 2. Organy postępowania przygotowawczego.................................. 231 2.1. Policja sądowa................................................... 231 2.2. Sędzia śledczy................................................... 234 2.3. Sędzia ds. wolności i aresztowania................................... 239 2.4. Izba ds. śledztwa................................................. 241 2.5. Prokuratura..................................................... 247 3. Środki przymusu..................................................... 251 3.1. Uwagi wprowadzające............................................. 251 3.2. Zatrzymanie (garde à vue).......................................... 252 3.3. Środki kontroli sądowej............................................ 255 3.4. Dozór elektroniczny.............................................. 257 3.5. Tymczasowe aresztowanie.......................................... 259 4. Dochodzenie........................................................ 268 4.1. Uwagi wprowadzające............................................. 268 4.2. Dochodzenie in fl agranti........................................... 269 4.3. Dochodzenie wstępne............................................. 274 4.4. Inne rodzaje dochodzeń........................................... 277 5. Śledztwo........................................................... 278 6. Akcja cywilna (action civile)............................................ 285 7. Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego....................... 292 ROZDZIAŁ 6. Postępowanie sądowe..................................... 298 1. Struktura sądownictwa we Francji....................................... 298 1.1. Uwagi ogólne.................................................... 298 www.lexisnexis.pl

Spis treści 1.2. Sądy policji i sądy sąsiedzkie........................................ 301 1.3. Sądy poprawcze.................................................. 302 1.4. Sądy przysięgłych................................................ 304 2. Przebieg postępowania sądowego przed sądami policji i sądami poprawczymi..... 309 2.1. Uwagi ogólne.................................................... 309 2.2. Czynności wstępne............................................... 310 2.3. Przebieg rozprawy................................................ 310 2.4. Narada i wyrokowanie............................................ 312 2.5. Wyrok zaoczny.................................................. 313 2.6. Postępowanie poprawcze uproszczone (procédure correctionnelle simplifi ée).... 314 2.7. Postępowanie poprawcze w trybie wezwania do stawiennictwa po uprzednim przyznaniu się do winy (comparution sur reconnaissance préalable de culpabilité).. 315 2.8. Postępowanie skrócone w sprawach o wykroczenia (procédure contraventionnelles sommaires)....................................... 317 3. Przebieg postępowania sądowego przed sądami przysięgłych................... 319 3.1. Uwagi ogólne.................................................... 319 3.2. Czynności wstępne............................................... 319 3.3. Przebieg rozprawy................................................ 321 3.4. Narada i wyrokowanie............................................ 326 3.5. Wyrok zaoczny.................................................. 327 ROZDZIAŁ 7. Środki zaskarżenia....................................... 329 1. Zagadnienia ogólne................................................... 329 2. Zwyczajne środki zaskarżenia........................................... 332 2.1. Sprzeciw (opposition) i procedura purge de contumace..................... 332 2.2. Odwołanie (appel)................................................ 335 3. Nadzwyczajne środki zaskarżenia........................................ 343 3.1. Wprowadzenie................................................... 343 3.2. Kasacja (pourvoi en cassation)....................................... 344 3.2.1. Charakter kasacji............................................ 344 3.2.2. Kasacja w interesie stron...................................... 344 3.2.3. Kasacja w obronie ustawy..................................... 354 3.3. Wniosek o wznowienie postępowania (pourvoi en révision)................ 356 3.4. Wniosek o wznowienie postępowania z powodu naruszenia praw człowieka... 361 DZIAŁ III. Niemiecki proces karny ROZDZIAŁ 8. Postępowanie przygotowawcze............................. 365 1. Zagadnienia wstępne.................................................. 367 1.1. Uwagi ogólne oraz cele postępowania karnego.......................... 367 1.2. Przedmiot procesu................................................ 374 1.3. Struktura postępowania przygotowawczego oraz jego uczestnicy............ 375 2. Prokuratura i policja.................................................. 379 2.1. Pozycja prawnoustrojowa prokuratury oraz jej struktura organizacyjna....... 379 2.2. Zasady funkcjonowania prokuratury................................. 382 2.3. Policja w postępowaniu przygotowawczym oraz jej stosunek względem prokuratury..................................................... 384 9

Spis treści 3. Wszczęcie postępowania przygotowawczego i jego przebieg.................... 386 3.1. Uwagi ogólne.................................................... 386 3.2. Pojęcie podejrzenie (der Verdacht) i różne jego stopnie.................. 387 3.3. Źródła i sposoby uzyskania informacji o okolicznościach uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa................................. 389 3.4. Przeprowadzanie czynności dochodzeniowych. Przesłuchanie podejrzanego... 391 3.5. Środki przymusu................................................. 396 3.6. Sędzia ds. postępowania przygotowawczego (sędzia dochodzenia)........... 402 4. Zakończenie postępowania............................................. 409 4.1. Uwagi ogólne.................................................... 409 4.2. Wniesienie aktu oskarżenia......................................... 410 4.3. Umorzenie w trybie 170 ust. 2 StPO................................ 412 4.4. Postępowanie wymuszające skargę (das Klageerzwingungsverfahren).......... 413 4.5. Umorzenia ze względów oportunistycznych............................ 415 ROZDZIAŁ 9. Postępowanie po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu.......... 420 1. Właściwość sądów (die Zuständigkeit der Strafgericht)........................ 421 1.1. Uwagi ogólne.................................................... 421 1.2. Właściwość rzeczowa (die sachliche Zuständigkeit)....................... 422 1.2.1. Wprowadzenie.............................................. 422 1.2.2. Amtsgericht................................................ 423 1.2.3. Sąd krajowy (Landgericht)..................................... 425 1.2.4. Wyższy sąd krajowy (Oberlandesgericht).......................... 428 1.2.5. Ruchoma właś ciwość sądów (beweglichen Zuständigkeit)............. 430 1.2.6. Właściwość z łączności spraw.................................. 431 1.3. Właściwość miejscowa (die örtliche Zuständigkeit, der Gerichtsstand)......... 432 1.4. Właściwość funkcjonalna (die funktionelle Zuständigkeit).................. 435 2. Postępowanie przejściowe (das Zwischenverfahren)........................... 437 3. Postępowanie główne w pierwszej instancji (das Hauptverfahren in erster Instanz)............................................................ 444 3.1. Przygotowanie rozprawy głównej.................................... 444 3.2. Rozprawa główna (die Hauptverhandlug).............................. 447 3.3. Ustność i bezpośredniość postępowania rozprawy głównej................ 454 3.4. Jawność (publiczność) rozprawy głównej.............................. 458 3.5. Postępowanie dowodowe........................................... 462 3.5.1. Cele postępowania dowodowego................................ 462 3.5.2. Przeprowadzanie dowodów w toku postępowania w pierwszej instancji................................................... 463 3.5.3. Środki dowodowe........................................... 467 3.5.3.1. Wyjaśnienia oskarżonego a inne środki dowodowe........... 467 3.5.3.2. Zeznania świadków (die Zeugen)......................... 469 3.5.3.3. Opinie biegłych (das Sachverständigengutachen).............. 473 3.5.3.4. Dowód z dokumentów (der Urkundenbeweis)................ 476 3.5.3.5. Dowód z oględzin (Augenscheinsbeweis).................... 477 3.5.4. Zakazy dowodowe........................................... 478 3.6. Narada i głosowanie.............................................. 481 3.7. Wyrok......................................................... 483 10 www.lexisnexis.pl

Spis treści 3.8. Szczególne odmiany postępowania zwykłego........................... 486 3.8.1. Postępowanie przyspieszone (das beschleunigte Verfahren)............. 486 3.8.2. Postępowanie w stosunku do osoby nieobecnej postępowanie zaoczne (das Verfahren gegen Abwesende)................................ 488 3.9. Udział pokrzywdzonego (der Verletzte) w postępowaniu karnym............ 489 3.9.1. Uwagi wstępne.............................................. 489 3.9.2. Sprawy z oskarżenia prywatnego (die Privatklage).................. 489 3.9.3. Postępowanie z oskarżenia posiłkowego (das Nebenklageverfahren)..... 490 3.9.4. Postępowanie adhezyjne (das Adhäsionsverfahren)................... 492 ROZDZIAŁ 10. Środki zaskarżenia w procesie niemieckim.................. 495 1. Uwagi ogólne....................................................... 495 2. Przepisy wspólne dotyczące środków odwoławczych (Allgemeine Vorschriften)..... 498 3. Zażalenie (Beschwerde)................................................ 504 4. Apelacja (Berufung)................................................... 508 5. Rewizja (Revision).................................................... 513 6. Sprzeciw od nakazu karnego (Einspruch gegen den Strafbefehl)................. 524 7. Wznowienie postępowania (Wiederaufnahme eines durch rechtskräftiges Urteil abgeschlossenen Verfahrens).............................................. 526 DZIAŁ IV. Włoski proces karny ROZDZIAŁ 11. Zagadnienia wprowadzające.............................. 535 ROZDZIAŁ 12. Skargowość włoskiego modelu postępowania karnego......... 541 1. Uwagi wstępne...................................................... 541 2. Cechy charakterystyczne modelu skargowego.............................. 542 3. Cechy charakterystyczne modelu inkwizycyjnego........................... 543 4. Różnice między modelem skargowym a inkwizycyjnym...................... 544 5. Zmiany w modelu postępowania........................................ 544 ROZDZIAŁ 13. Naczelne zasady procesowe............................... 547 1. Zasada kontradyktoryjności............................................ 547 2. Zasada ustności...................................................... 550 3. Zasada jawności..................................................... 550 4. Zasada oskarżania (ścigania z urzędu).................................... 551 5. Zasada równości stron................................................ 553 ROZDZIAŁ 14. Oskarżony i jego obrońca................................. 556 1. Oskarżony.......................................................... 556 1.1. Oskarżony a podejrzany........................................... 556 1.2. Identyfi kacja osoby oskarżonego..................................... 557 1.3. Śmierć oskarżonego............................................... 558 1.4. Zdolność procesowa.............................................. 559 1.5. Uprawnienia oskarżonego.......................................... 560 2. Obrońca........................................................... 563 11

Spis treści ROZDZIAŁ 15. Dowody............................................... 565 1. Zagadnienia ogólne................................................... 565 2. Świadek............................................................ 569 3. Incidente probatorio................................................... 572 ROZDZIAŁ 16. Przebieg postępowania................................... 576 1. Postępowanie przygotowawcze (indagini preliminari)......................... 577 1.1. Uwagi wstępne................................................... 577 1.2. Sędzia do spraw postępowania przygotowawczego....................... 579 1.3. Policja sądowa................................................... 580 1.4. Prokurator...................................................... 581 1.5. Prawo do obrony w trakcie postępowania przygotowawczego.............. 583 1.6. Śledztwo obrońcy................................................ 586 1.7. Środki przymusu................................................. 590 1.8. Umorzenie postępowania przygotowawczego (l archiviazione).............. 591 2. Posiedzenie przed rozprawą (udienza preliminare)........................... 595 2.1. Uwagi wstępne.................................................. 595 2.2. Sędzia do spraw posiedzenia przed rozprawą........................... 597 2.3. Przebieg posiedzenia.............................................. 598 2.4. Modyfi kacja oskarżenia............................................ 599 2.5. Uzupełnienie postępowania przygotowawczego......................... 599 2.6. Decyzje sędziego do spraw posiedzenia przed rozprawą................... 600 2.7. Odwołanie wyroku umarzającego.................................... 603 3. Postępowania szczególne............................................... 603 3.1. Uwagi wstępne................................................... 603 3.2. Postępowanie skrócone (giudizio abbreviato)........................... 605 3.3. Wymierzenie kary na wniosek stron (applicazione della pena su richiesta delle parti).......................................................... 607 3.4. Postępowanie przyspieszone (il giudizio direttissimo)..................... 609 4. Przygotowanie do rozprawy i rozprawa................................... 610 4.1. Uwagi wprowadzające............................................. 610 4.2. Kwestie wstępne (le questioni preliminari).............................. 613 4.3. Rozprawa....................................................... 613 4.4. Nieobecność oskarżonego.......................................... 614 4.5. Nieobecność obrońcy............................................. 616 4.6. Postępowanie dowodowe na rozprawie (l istruzione dibattimentale).......... 618 4.7. Przesłuchanie świadka............................................. 622 4.8. Przesłuchanie strony.............................................. 624 4.9. Odczytywanie na rozprawie akt postępowania przygotowawczego.......... 625 4.10. Wyrokowanie................................................... 629 5. Środki zaskarżenia................................................... 632 5.1. Uwagi wstępne................................................... 632 5.2. Apelacja........................................................ 635 5.3. Postępowanie dowodowe w sądzie drugiej instancji...................... 638 5.4. Orzeczenia sądu odwoławczego...................................... 639 5.5. Apelacja incydentalna (wpadkowa) (appello incidentale)................... 641 5.6. Kasacja........................................................ 641 12 www.lexisnexis.pl

Spis treści 5.7. Przedmiot zaskarżenia w kasacji..................................... 642 5.8. Podstawy kasacji................................................. 643 5.9. Wznowienie postępowania......................................... 646 6. Podsumowanie...................................................... 651 DZIAŁ V. System sowiecki ROZDZIAŁ 17. Radziecki (sowiecki) model procesu karnego (1917 2001)...... 657 1. Istota i funkcje radzieckiego (sowieckiego) procesu karnego. Miejsce prawa karnego procesowego........................................................ 658 2. Dekrety o sądzie (1917 1918)........................................... 661 3. Ustawa o Sądzie Ludowym i ustawa o Trybunałach Rewolucyjnych (1918 1924). Instytucje nadzwyczajne............................................... 663 4. Sowiecka procedura karna (1924 1960)................................... 665 5. Po Stalinie. Nowy Kodeks postępowania karnego radzieckiej Rosji (1961 2001)... 670 DZIAŁ VI. Angielski proces karny ROZDZIAŁ 18. Zagadnienia wprowadzające.............................. 677 1. Źródła prawa........................................................ 681 2. Akty prawne o fundamentalnym znaczeniu dla angielskiego procesu karnego i płynące z nich zasady systemowe....................................... 683 3. Ogólna charakterystyka procesu karnego w Anglii i Walii.................... 686 4. Klasyfi kacja przestępstw............................................... 692 4.1. Uwagi wprowadzające............................................. 692 4.2. Indictable off ences................................................. 692 4.3. Summary off ences................................................. 693 4.4. Off ences triable either-way.......................................... 694 5. Przebieg postępowania karnego w Anglii i Walii............................ 696 ROZDZIAŁ 19. Wybrani uczestnicy postępowania karnego.................. 697 1. Oskarżony.......................................................... 697 2. Obrońca........................................................... 704 3. Pokrzywdzony....................................................... 705 ROZDZIAŁ 20. Organy uprawnione do ścigania przestępstw................. 708 1. Policja............................................................. 708 2. The Crown Prosecution Service........................................... 710 3. Instytucja Prokuratora Generalnego...................................... 712 4. Inne podmioty uprawnione do inicjowania postępowania karnego.............. 713 ROZDZIAŁ 21. Sądownictwo w Anglii i Walii............................. 715 1. Sądy orzekające w pierwszej instancji..................................... 715 1.1. Magistrates Court................................................. 715 1.1.1. Uwagi wstępne.............................................. 715 1.1.2. District judges............................................... 718 1.1.3. Lay magistrates.............................................. 718 13

Spis treści 1.2. Crown Court.................................................... 720 1.2.1. Uwagi wstępne............................................. 720 1.2.2. Sędziowie zawodowi......................................... 724 1.2.3. Przysięgli.................................................. 724 2. Sądy odwoławcze.................................................... 727 2.1. Crown Court.................................................... 727 2.2. Court of Appeal.................................................. 727 2.3. Divisional Court (Divisional Court of High Court)....................... 727 ROZDZIAŁ 22. Plea bargaining......................................... 728 1. Pojęcie plea......................................................... 728 2. Plea bargaining...................................................... 734 ROZDZIAŁ 23. Zagadnienia dowodowe.................................. 740 1. Poszukiwanie i badanie dowodów........................................ 740 2. Ograniczenia możliwości poszukiwania dowodów........................... 741 3. Formalne reguły dowodowe............................................ 743 4. Wymiana informacji między stronami.................................... 744 5. Ograniczenia przeprowadzania dowodów na rozprawie....................... 747 6. Dopuszczenie dowodów............................................... 748 7. Ocena dowodów..................................................... 749 ROZDZIAŁ 24. Przedsądowa faza postępowania........................... 751 1. Police investigation.................................................... 751 2. Pozycja oskarżonego w fazie investigation.................................. 756 3. Commencing a prosecution.............................................. 757 3.1. Laying an information............................................. 758 3.2. Przedstawienie zarzutu (charging a suspect)............................. 759 3.2.1. Uwagi wprowadzające........................................ 759 3.2.2 The evidential stage........................................... 761 3.2.3. The Public Interest stage....................................... 762 3.2.4. Przedstawienie zarzutów na posterunku policji (charging a suspect at the police station).......................................... 765 3.2.5. Written charge and requisition.................................. 766 4. Alternatywne do przedstawienia zarzutów sposoby reakcji na fakt popełnionego przestępstwa (out-of-court disposals)....................................... 768 5. Zakończenie postępowania karnego...................................... 771 5.1. Uwagi ogólne.................................................... 771 5.2. Umorzenie postępowania.......................................... 773 5.3. Pozostałe sposoby zakończenia postępowania........................... 774 ROZDZIAŁ 25. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji............... 776 1. Postępowanie w sprawach dotyczących przestępstw klasyfi kowanych jako indictable off ences............................................................. 777 1.1. Initial appearance before magistrates court.............................. 777 1.2. Preliminary Hearing w Crown Court.................................. 781 1.3. Plea and Case Management Hearing.................................. 782 14 www.lexisnexis.pl

Spis treści 1.4. Rozprawa w Crown Court.......................................... 783 1.4.1. Wybór ławy przysięgłych...................................... 784 1.4.2. The prosecution case.......................................... 787 1.4.2.1. The prosecution opening................................. 787 1.4.2.2. Witness for the prosecution............................... 787 1.4.3. The defence case............................................. 789 1.4.3.1. The defence opening speech............................... 789 1.4.3.2. Witness for the defence.................................. 790 1.4.4. Counsel for the prosecution sums up his case........................ 790 1.4.5. Counsel for the defence sums up his case........................... 791 1.4.6. The judge s summing up....................................... 791 1.4.7. Werdykt przysięgłych........................................ 793 2. Postępowanie w sprawach dotyczących przestępstw klasyfi kowanych jako summary off ences............................................................. 798 2.1. Early First Hearing................................................ 799 2.2. Pleading guilty by post............................................. 800 2.3. Early Administrative Hearing........................................ 802 2.4. Rozprawa przed magistrates court.................................... 803 3. Postępowanie w sprawach dotyczących przestępstw klasyfi kowanych jako either-way off ences............................................................. 809 3.1. Plea before venue................................................. 810 3.1.1. Uwagi wprowadzające........................................ 810 3.1.2. Procedura, gdy oskarżony składa deklarację guilty plea.............. 811 3.1.3. Procedura, gdy oskarżony składa deklarację not guilty plea........... 811 3.2. Allocation proceeding.............................................. 812 3.3. Procedura, gdy sąd nie uznaje swojej właś ciwości........................ 815 3.4. Procedura, gdy sąd uzna się za właś ciwy do rozpoznania danej sprawy....... 815 4. Sentencing.......................................................... 821 ROZDZIAŁ 26. Postępowanie odwoławcze................................ 827 1. Zagadnienia wstępne.................................................. 827 2. Wznowienie postępowania (reopening a case)............................... 828 3. Apelacja od orzeczenia magistrates court do Crown Court..................... 829 4. Apelacja by the way of case stated......................................... 831 5. Ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd wyższej instancji w ramach kontroli sądowej (judicial review)............................................... 833 6. Apelacja od orzeczenia Crown Court do Court of Appeal...................... 834 7. Apelacja do Supreme Court............................................. 837 8. Criminal Cases Review Commission....................................... 838 9. Uprawnienia prokuratury w postępowaniu odwoławczym..................... 839 Skorowidz przedmiotowy............................................... 843 15

WYKAZ SKRÓTÓW Wykaz skrótów I. Akty prawne BGB Bürgerliches Gesetzbuch BVerfGG Bundesverfassungsgerichtsgesetz (Gesetz über das Bundesverfassungsgericht). In der Fassung der Bekanntmachung vom 11.08.1993 (BGBl. I S. 1473) zuletzt geändert durch Gesetz vom 29.08.2013 (BGBl. I S. 3463) m.w.v. 04.09.2013 BZGR Gesetz über das Zentralregister und das Erziehungsregister (z 18 marca 1971 r. w brzmieniu ustalonym obwieszczeniem z 21 wrześ nia 1984 r. BGBl. I S. 1229, 1985 I S. 195) CC Code civil (francuski Kodeks cywilny) z 5 marca 1803 r. CIC Code d instruction criminelle (francuski Kodeks postępowania karnego z 1808 r.) CJA Criminal Justice Act CP Code criminal (francuski Kodeks karny z 1992 r., uchwalony ustawami nr 92-683, 92-684, 92-685, 92-686 z 22 lipca 1992 r., JO nr 169 z 23 lipca 1992 r., s. 9875 oraz ustawą nr 92- -1336 z 16 grudnia 1992 r., JO nr 0298 z 23 grudnia 1992 r., s. 17568) CPIA 1996 Criminal Procedure (Investigations) Act z 1996 r. CPP Code de procedure penal (francuski Kodeks postępowania karnego z 1958 r., uchwalony ordonansem nr 58-1296 z 23 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany i uzupełnienia Kodeksu postępowania karnego (modifiant et compétant le code de procédure pénale), JO (Journal Offi ciel de la Republique Française) z 24 grudnia 1958 r., c.p. codice penale (włoski Kodeks karny) c.p.p. Codice di procedura penale: Kodeks postępowania karnego (włoski Kodeks postępowania karnego) EGStPO Einführungsgesetz zur Strafprozeßordnung Gesetz vom 01.02.1877 (RGBl. I S. 346) zuletzt geändert durch Gesetz vom 29.07.2009 (BGBl. I S. 2274) m.w.v. 01.01.2012 (Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego EKPCz, Konwencja Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4 listo pada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) GG Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland z dnia 23 maja 1949 r. w brzmieniu obwieszczonym w Federalnym Dzienniku Ustaw część III, nr podziału 100-1 (in der im Bundesgesetz- 17

Wykaz skrótów blatt Teil III, Gliederungsnummer 100-1, veröffentlichten bereinigten Fassung), ze zm.) GVG Gerichtsverfassungsgesetz (w brzmieniu nadanym obwieszczeniem z 9 maja 1975 r., BGBl. I S. 1077 ze zm.; niemiecka ustawa o ustroju sądów) JGG Jugendgerichtsgesetz z 4 sierpnia 1953 r. w brzmieniu ustalonym obwieszczeniem z 11 grudnia 1974 r., (BGBl. I S. 3427) ze zm. (niemiecka ustawa o ustroju sądów dla nieletnich) k.k. ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) Konstytucja Francji Konstytucja V Republiki Francuskiej z 4 października 1958 r. (JO nr 0238 z 5 października 1958 r., s. 9151) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) k.p.c. ustawa z 17 listo pada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.) k.p.k. polski Kodeks postępowania karnego z 1997 r. (ustawa z 6 czerwca 1997 r., Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) k.p.k. z 1969 r. ustawa z 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) nieobowiązująca k.p.k. RFSRR Kodeks postępowania karnego RFSRR z 1960 r. MPPOiP, Pakt 18 Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) nowela z 10 stycznia 2003 r. ustawa z 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 17, poz. 155 ze zm.) nowela z 27 wrześ nia 2013 r. ustawa z 27 wrześ nia 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 1247) PACE Polica and Criminal Evidence Act z 1984 r. RiStBV RStPO StGB StPO ZPO Richtlinien für das Strafverfahren und das Bußgeldverfahren Reichsstrafprozesordnung v. 1.2.1877 (niemiecki kodeks postępowania karnego z 1 lutego 1877 r.). Strafgesetzbuch z 15 maja 1871 r. w brzmieniu ustalonym obwieszczeniem z 13 listo pada 1998 r., BGBl. I S. 3322 ze zm.) Strafprozeßordnung z 1 lutego 1877 r. w brzmieniu ustalonym obwieszczeniem z 7 kwietnia 1987 r., BGBl. I S. 1074, 1319 ze zm.) Zivilprozessordnung (w brzmieniu ustalonym obwieszczeniem z 5 grudnia 2005 r., BGBl. I S. 3202; 2006 I S. 431; 2007 I S. 1781 ze zm.) II. Czasopisma i publikatory BGBl. Bundesgesetzblatt (Federalny Dziennik Ustaw oficjalny organ publikacyjny Republiki Federalnej Niemiec www.lexisnexis.pl

Wykaz skrótów BGH NStZ BGHSt BGHStGrS Bull. BVerfGE BVerfG NJW BVerfG NStZ BVerfG StV CPKiNP DRiZ JO JZ NJW NStZ OSN OSNC OSNCP OSNKW OTK ZU PiP PS Prok.iPr. RPEiS RGBl. VRS WPP Zb.Orz. III. Inne APJ BGH BVerfG ETPCz ETS G.I.P. G.U.P. JurionRS orzeczenia BGH publikowane w Neue Zeitschrift für Strafrecht orzeczenia BGH publikowane w Strafsachen Entscheidungen des Großen Senats beim BGH in Strafsachen Biuletyn orzeczeń Sądu Kasacyjnego, izba karna (Bulletin des arrêts de la Cour de cassation, chambre criminelle) Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts (zbiór orzeczeń Federalnego Trybunału Konstytucyjnego), orzeczenia BVerfG publikowane w Neue Juristische Wochenschrift orzeczenia BVerfG publikowane w Neue Zeitschrift für Strafrecht orzeczenia BVerfG publikowane w Strafverteidiger Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Deutsche Richterzeitung Journal Officiel de la Republique Française Juristen Zeitung Neue Juristische Wochenschrift Neue Zeitschrift für Strafrecht Orzecznictwo Sądu Najwyższego Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy Państwo i Prawo Przegląd Sądowy Prokuratura i Prawo Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Reichsgesetzblatt (Dziennik Ustaw Rzeszy Niemieckiej; po Verkehrsrechts-Sammlung Wojskowy Przegląd Prawniczy Zbiór Orzeczeń ETS agent policji sądowej (fr. agent de police judiciaitre) Bundesgerichtshof (Trybunał Federalny) Bundesverfassungsgericht (Federalny Trybunał Konstytucyjny) Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) sędzia do spraw postępowania przygotowawczego (wł. Giudice per le Indagini Preliminari ) sędzia do spraw posiedzenia przed rozprawą (wł. Giudice per la Udienza Preliminare ) nazwa bazy orzeczeń znajdująca się na portalu Jurion https:// www.jurion.de/ 19

Wykaz skrótów Lexis.pl OLG OPJ openjur RFSRR SN TK TSUE Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Oberlandesgericht (wyższy sąd krajowy) oficer policji sądowej (fr. offi cier de police judiciaire) niemiecki portal prawniczy zawierający orzecznictwo, dostępny pod adresem http://openjur.de/i/willkommen.html Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 20 www.lexisnexis.pl

WYKAZ PODSTAWOWEJ LITERATURY PODAWANEJ WYŁĄCZNIE W ZAPISIE SKRÓCONYM Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym 1. PODRĘCZNIKI Artymiak, Rogalski, Proces. Część ogólna Artymiak, Rogalski, Proces. Część szczególna Bulsiewicz, Przebieg Cieślak, Podstawowe założenia Cieślak, Podstawowe założenia. Dzieła wybrane Cieślak, Zarys Daszkiewicz, Zagadnienia, t. I Daszkiewicz, Zagadnienia, t. II Daszkiewicz, Nowak, Stachowiak, Proces Gardocka, Podręcznik Glaser, Polski proces Grajewski, Przebieg procesu Grajewski i inni, Prawo G. Artymiak, M. Klejnowska, Cz.P. Kłak, M. Rogalski, Z. Sobolewski, K. Sowiński, Proces karny. Część ogólna, red. G. Artymiak, M. Rogalski. G. Artymiak, M. Klejnowska, Cz.P. Kłak, M. Rogalski, Z. Sobolewski, A. Masłowska, Proces karny. Część szczególna, red. G. Artymiak, M. Rogalski. A. Bulsiewicz, M. Jeż-Ludwichowska, D. Kala, D. Osowska, A. Lach, Przebieg procesu karnego, red. A. Bulsiewicz. M. Cieślak, Polska procedura karna: podstawowe założenia teoretyczne. M. Cieślak, Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, w: Dzieła wybrane, t. II, red. S. Waltoś, Kraków 2011. M. Cieślak, Postępowanie karne. Zarys instytucji. W. Daszkiewcz, Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, tom I. W. Daszkiewcz, Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, tom II. W. Daszkiewcz, T. Nowak, S. Stachowiak, Proces karny. Część szczególna. T. Gardocka, Postępowanie karne. Podręcznik akademicki. S. Glaser, Polski proces karny w zarysie wraz z prawem o ustroju sądów powszechnych, Kraków 1934. J. Grajewski, Przebieg procesu karnego. K. Papke-Olszauskas, S. Steinborn, K. Woźniewski, Prawo karne procesowe część ogólna, red. J. Grajewski. 21

Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym Grzegorczyk, Tylman, Postępowanie Hofmański, Zabłocki, Elementy metodyki Kalinowski, Polski proces Kalinowski, Postępowanie. Zarys Kmiecik, Skrętowicz, Proces Kruszyński i inni, Wykład Lipczyńska, Proces, cz. 1 Lipczyńska, Proces, cz. 2 Marszał, Proces Marszał i inni, Przebieg T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne. P. Hofmański, S. Zabłocki, Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych. S. Kalinowski, Polski proces karny. S. Kalinowski, Postępowanie karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1963. R. Kmiecik, E. Skrętowicz, Proces karny. Część ogólna. B. Bieńkowska, P. Kruszyński, C. Kulesza, P. Piszczek, Sz. Pawelec, Wykład prawa karnego procesowego, red. P. Kruszyński. M. Lipczyńska, Polski proces karny. Zagadnienia ogólne, część 1, Warszawa 1971; Warszawa 1986. M. Lipczyńska, Polski proces karny. Zagadnienia szczególne, część 2, Warszawa 1986. K. Marszał, Proces karny. K. Marszał, S. Stachowiak, K. Sychta, J. Zagrodnik, K. Zgryzek, Proces karny. Przebieg postępowania, red. K. Marszał, Katowice 2008, Katowice 2012. Prusak, Postępowanie F. Prusak, Postępowanie karne, Warszawa 2001. Schaff, Proces L. Schaff, Proces karny Polski Ludowej. Wykład zasad ogólnych, Warszawa 1953. Siewierski, Tylman, Olszewski, Postępowanie Śliwiński, Polski proces Śliwiński, Proces. Przebieg Świda, Postępowanie Świda, Skorupka, Postępowanie. Część ogólna Waltoś, Proces Waltoś, Hofmański, Proces M. Siewierski, J. Tylman, M. Olszewski, Postępowanie karne w zarysie, Warszawa 1971, Warszawa 1974. S. Śliwiński, Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne, Warszawa 1948, Warszawa 1959, Warszawa 1961. S. Śliwiński, Proces karny. Przebieg procesu i postępowanie wykonawcze, Warszawa 1948. Z. Świda, J. Skorupka, R. Ponikowski, W. Posnow, Postępowanie karne. Część szczególna, red. Z. Świda. Z. Świda, J. Skorupka, R. Ponikowski, W. Posnow, Postępowanie karne. Część ogólna, red. J. Skorupka. S. Waltoś, Proces karny. Zarys systemu. S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013. 22 www.lexisnexis.pl

Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym 2. KOMENTARZE Angerman, Nowotny, Przeworski, Komentarz Boratyńska, Górski, Sakowicz, Ważny, Kodeks Gostyński i in., Kodeks, t. I Gostyński i in., Kodeks, t. II Gostyński i in., Kodeks, t. III Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 1 Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 2 Grajewski, Skrętowicz, Kodeks Grzegorczyk, Kodeks Grzeszczyk, Kodeks Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 1 Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 2 Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3 Kalinowski, Siewierski, Kodeks Lipczyńska, Ponikowski, Mały komentarz Mazur, Kodeks K. Angerman, J. Nowotny, J. Przeworski, Komentarz do kodeksu postępowania karnego wraz z dotyczącemi ustawami i rozporządzeniami, Warszawa 1930. K.T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. J. Bratoszewski, Z. Gostyński, L. Gardocki, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. Z. Gostyński, tom I. J. Bratoszewski, Z. Gostyński, L. Gardocki, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. Z. Gostyński, tom II. J. Bratoszewski, Z. Gostyński, L. Gardocki, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. Z. Gostyński, tom III. J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Grajewski, tom 1. J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Grajewski, tom 2. J. Grajewski, E. Skrętowicz, Kodeks postępowania karnego z komentarzem, Gdańsk 1996. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz. W. Grzeszczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Tom 1. Komentarz do artykułów 1 296, red. P. Hofmański. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Tom 2. Komentarz do artykułów 297 467, red. P. Hofmański. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Tom 3, Komentarz do artykułów 468 682, red. P. Hofmański. S. Kalinowski. M. Siewierski, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1960, Warszawa 1966. M. Lipczyńska, R. Ponikowski, Mały komentarz do kodeksu postępowania karnego, Warszawa 1986. Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. M. Mazur, Warszawa 1971, Warszawa 1976. 23

Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym Peiper, Komentarz Świecki, Kodeks Zabłocki, Postępowanie L. Peiper, Komentarz do kodeksu postępowania karnego i przepisów wprowadzających tenże kodeks, Kraków 1929, Kraków 1933. B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, Warszawa 2013. S. Zabłocki, Postępowanie kasacyjne w nowym kodeksie postępowania karnego. Komentarz praktyczny, Warszawa 1998. 3. KOMENTARZE DO INNYCH USTAW Bojarski, Skrętowicz, Nieletni Garlicki, Konwencja, t. I Garlicki, Konwencja, t. II Grzegorczyk, K.k.s. Grzegorczyk, K.p.w. Kardas, Łabuda, Razowski, K.k.s. Skowron, K.p.w. T. Bojarski, E. Skrętowicz, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz. L. Garlicki, P. Hofmański, A. Wróbel, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz. Tom 1. Komentarz do artykułów 1 18, red. L. Garlicki, Warszawa 2010. L. Garlicki, P. Hofmański, A. Wróbel, R. Degener, M. Krzyżanowska-Mierzewska, I. Kondak, K. Ryngielewicz, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz, Tom II. Komentarz do artykułów 19 59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Garlicki, Warszawa 2011. T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. P. Kardas, G. Łabuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy. Komentarz. A. Skowron, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. 4. MATERIAŁY POKONFERENCYJNE Bojarski, Rozwój nauk Bojarski, Skrętowicz, Problemy Ćwiąkalski, Artymiak, Karnomaterialne Rozwój nauk penalnych w sześćdziesięcioleciu Wydziału Prawa i Administracji UMCS. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez pracowników Katedry Prawa Karnego i Kryminologii UMCS w Lublinie w dn. 23 24 kwietnia 2009 r., red. T. Bojarski, Lublin 2009. Problemy reformy prawa karnego: materiały z sesji naukowej, Lublin Kazimierz Dolny, 20 22 wrześ nia 1993 r., red. T. Bojarski, E. Skrętowicz, Lublin 1993. Karnomaterialne i procesowe aspekty naprawienia szkody w świetle kodyfi kacji karnych z 1997 r. i propozycji ich zmian, red. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2010. 24 www.lexisnexis.pl

Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym Ćwiąkalski, Artymiak, Współzależność Dynia, Kłak, Europejskie standardy Hofmański, Węzłowe problemy Kasprzak, Młodziejowski, Wybrane problemy Kruszyński, Postępowanie karne w XXI wieku Kulesza, Ocena funkcjonowania Kulesza, System Mozgawa, Dudka, Kodeks: ocena i perspektywy zmian Współzależność prawa karnego materialnego i procesowego: w świetle kodyfi kacji karnych z 1997 r. i propozycji ich zmian. Materiały z konferencji naukowej odbytej w dniach 11 13 października 2007 r. w Czarnej, poświęconej pamięci Profesora Zbigniewa Sobolewskiego, red. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2009. Europejskie standardy ochrony praw człowieka a ustawodawstwo polskie, red. E. Dynia, Cz.P. Kłak, Rzeszów 2005. Węzłowe problemy procesu karnego, red. P. Hofmański, Warszawa 2010. Wybrane problemy procesu karnego i kryminalistyki, red. J. Kasprzak, B. Młodziejowski, Olsztyn 2010. Postępowanie karne w XXI wieku: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Popowo 26 28 października 2001 r., red. P. Kruszyński, Warszawa 2002. Ocena funkcjonowania porozumień procesowych w praktyce wymiaru sprawiedliwości, red. C. Kulesza, Warszawa 2009. System wymiaru sprawiedliwości a media, red. C. Kulesza, Białystok 2009. Kodeks karny i kodeks postępowania karnego po dziesięciu latach obowiązywania: ocena i perspektywy zmian, red. M. Mozgawa, K. Dudka, Warszawa 2009. Skorupka, Jawność procesu Jawność procesu karnego, red. J. Skorupka, Warszawa 2012. Skorupka, Hayduk-Hawrylak, Współczesne tendencje Skrętowicz, Nowy kodeks Sobolewski, Artymiak, Kłak, Problemy Szwarc, Porozumiewanie się Szwarc, Przestępczość przygraniczna Współczesne tendencje w rozwoju procesu karnego z perspektywy dogmatyki oraz teorii i fi lozofi i prawa, red. J. Skorupka, I. Hayduk-Hawrylak, Warszawa 2011. Nowy kodeks postępowania karnego. Zagadnienia węzłowe. Materiały z konferencji naukowej Kodeks postępowania karnego zorganizowanej w dniach 8 10 wrześ nia 1997 r., red. E. Skrętowicz, Kraków 1998. Problemy znowelizowanej procedury karnej. Materiały konferencji naukowej, Rzeszów Czarna, 17 18 października 2003 r., red. Z. Sobolewski, G. Artymiak, Cz.P. Kłak, Kraków 2004. Porozumiewanie się i uzgadnianie rozstrzygnięć przez uczestników postępowania karnego, red. A. Szwarc, Warszawa Poznań 1993. Przestępczość przygraniczna. Postępowanie karne przeciwko cudzoziemcom w Polsce. Konferencja międzynarodowa (niemiecko-polska), Poznań, 24 27 czerwca 1999 roku, red. A. Szwarc, Poznań 2000. 25

Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym 5. KSIĘGI JUBILEUSZOWE (PAMIĄTKOWE) Księga Bojarskiego Księga Buchały Księga Bulsiewicza Księga Cieślaka Księga Daszkiewicza Księga Dody Księga Filara Księga Gaberle Księga Gostyńskiego Księga Górniok Księga Grajewskiego Księga Hołdy Księga Kaftala Księga Kalinowskiego Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu, red. A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska- -Flieger, Lublin 2011. Problemy odpowiedzialności karnej. Księga pamiątkowa ku czci Prof. Kazimierza Buchały, red. Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll, Kraków 1994. Współczesne problemy procesu karnego i jego efektywności: księga pamiątkowa Profesora Andrzeja Bulsiewicza, red. A. Marek, Toruń 2004. Problemy kodyfi kacji prawa karnego. Księga ku czci Profesora Mariana Cieślaka, red. S. Waltoś, Kraków 1993. Nowe prawo karne procesowe. Zagadnienia wybrane. Księga ku czci Profesora Wiesława Daszkiewicza, red. T. Nowak, Poznań 1999. Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci Prof. Zbigniewa Dody, red. A. Gaberle, S. Waltoś, Kraków 2000. Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara, red. A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, M. Leciak, Toruń 2012. Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberle, red. K. Krajewski, Warszawa 2007. Kompensacyjna funkcja prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Zbigniewa Gostyńskiego, red. S. Waltoś, B. Nita, P. Trzaska, M. Żurek, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2002, nr 2. Problemy nauk penalnych. Prace ofi arowane Profesor Oktawii Górniok, red. L. Tyszkiewicz, Katowice 1996. Aktualne problemy prawa i procesu karnego. Księga ofi arowana Profesorowi Janowi Grajewskiemu, red. M. Płachta, Gdańskie Studia Prawnicze, tom XI, Gdańsk 2003. Problemy penologii i praw człowieka na początku XXI stulecia. Księga poświęcona pamięci Profesora Zbigniewa Hołdy, red. B. Stańdo-Kawecka, K. Krajewski, Warszawa 2011. Problemy prawa i procesu karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Alfreda Kaftala, red. G. Rejman, B.T. Bieńkowska, Z. Jędrzejowski, P. Mierzejewski, Warszawa 2008. Rozprawa główna. Problemy podstawowe. Praca zbiorowa ku czci Profesora Stanisława Kalinowskiego, red. A. Murzynowski, Studia Iuridica 1985, t. 13. 26 www.lexisnexis.pl