Klasyfikacja przewodów i materiały przewodowe
Podział przewodów: przewody i kable elektroenergetyczne przewody i kable telekomunikacyjne przewody nawojowe przewody i kable specjalne Przewody elektroenergetyczne: przewody gołe przewody szynowe przewody instalacyjne przewody do odbiorników przenośnych przewody specjalnego przeznaczenia Przewody: posiadają izolację z materiałów stałych są budowane na napięcia do 6 kv układane wyłącznie w pomieszczeniach Kable: budowane na pełny zakres napięć mogą być układane w ziemi i w wodzie
Do wykonywania instalacji elektrycznych w budynkach używamy przewodów izolowanych Przewody instalacyjne możemy podzielić na jedno i wielożyłowe Przewód jednożyłowy zawiera żyłę metalową przeznaczoną do przewodzenia prądu oraz izolację która spełnia zarazem rolę izolacji roboczej (ochrona przed zwarciami) jak i podstawowej (ochrona przed porażeniem) na izolację mogą być nałożone dodatkowe warstwy ochronne Przewód wielożyłowy uzyskujemy łącząc większą liczbę przewodów jednożyłowych we wspólnej warstwie ochronnej (powłoce) Najbardziej popularne są przewody 2, 3, 4 i 5-żyłowe, choć w wykonaniach specjalnych można znaleźć i inne rozwiązania Żyły przewodów wykonuje się głównie z miedzi i aluminium Przewody miedziane są preferowane jako najlepsze ze względu na lepszą wytrzymałość mechaniczną, lepszą konduktywność właściwą i łatwiejsze łączenie Jednak aluminium stosuje się nadal ze względu na niższą wagę i cenę przewodów przeznaczonych do przesyłu takiego samego prądu
Przekroje przewodów są znormalizowane i wynoszą w mm 2 : 0,5; 0,75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50; 70; 95; 120; 150; 185; 240; 300; 400; 500; 625; 800; 1000 mm 2 Przewody ze względu na konstrukcję żyły możemy podzielić na drut i linki (wielodrutowe) Drut nadaje się do instalacji, które nie muszą być giętkie, np instalacji podtynkowych Linki stosujemy zawsze wtedy, gdy zasilamy odbiorniki ruchome Na izolację przewodów mogą być nałożone dodatkowe warstwy ochronne: Powłoka, czyli szczelna warstwa zapobiegająca wnikaniu wilgoci do przewodu Pancerz wykonany przez owinięcie metalowymi taśmami lub drutami dla ochrony od uszkodzeń mechanicznych Odzież, czyli oplot z materiału włóknistego na izolacji dla ochrony od czynników atmosferycznych Typ przewodu określa też jego napięcie znamionowe, podawane w postaci U o /U gdzie U o oznacza napięcie żyła-ziemia, a U - napięcie żyła-żyła Zwykle wartości te wynoszą: 300/300; 300/500; 450/750 oraz 600/1000 V Typy przewodów oznacza się oznaczeniami literowymi
Oznaczenia literowe określające budowę przewodów elektroenergetycznych Materiał powłoki: polwinit polwinit o ograniczonym rozprzestrzenianiu płomienia tworzywo sztuczne bezhalogenowe Materiał żył: miedź aluminium Materiał izolacji: polwinit guma silikonowa guma naturalna Budowa żył: drut linka linka o zwiększonej giętkości Informacje uzupełniające: izolacja i opona gumowa izolacja i opona polwinitowa izolacja o zwiększonej grubości izolacja ciepłoodporna oplot z włókna szklanego uzbrojenie osłona polwinitowa przewód samonośny przewód wtynkowy przewód płaski przewód płaski do przyklejania Typ przewodu ruchomego: sznur oponowy oponowy z oponą o ograniczonym rozprzestrzenianiu płomienia mieszkaniowy warsztatowy przemysłowy - składnik symbolu literowego - brak symbolu literowego Pisownia znaków symboli obowiązuje z podanej kolejności Y Yn N A D L Lg O On M W P s Y Y d c b u y n t p pp przewody bez powłoki przewody kabelkowe przewody oponowe i sznury
OZNACZENIE TYPU PRZEWODU Rodzaj oznaczenia Znaczenie symboli literowych Przykłady Oznaczenie konstrukcji żyły D L - drut - linka D, DY, D LY Oznaczenie materiału żyły innego niż miedź (przed literą oznaczającą konstrukcję żyły) Oznaczenie materiału izolacji (po literze oznaczającej konstrukcję żyły) Oznaczenie powłoki (przed literą oznaczającą materiał żyły) Oznaczenie cech budowy przewodu Oznaczenie przeznaczenia przewodu Oznaczenia dodatkowe przewodów płaszczowych i kablowych Oznaczenia dodatkowe przewodów do odbiorników Oznaczenia dodatkowe przewodów samochodowych i lotniczych Lg A F Y X - linka giętka - aluminium - stal miękka - izolacja polwinitowa - izolacja gumowa - izolacja polietylenowa LYg ADY, AD, ALY FDYt DY, LY D, L LX Y - powłoka polwinitowa YADY a b c d p u n ak t w jo jp P K a o t N O M W P D Ł On ek Z L l ek - powłoka pokryta przędzą bawełnianą - izolacja odporna na podwyższoną temperaturę - odzież niepalna - o zwiększonej grubości izolacji polwinitowej - płaski - uzbrojony - przewód z linką nośną - przewód akumulatorowy - przewód wtynkowy - przewód wysokiego napięcia - przewód jezdny okrągły - przewód jezdny profilowy - płaszcz metalowy - powłoka ołowiana - oplot nasycony, odporny na wpływy chemiczne i atmosferyczne - okrągły - opancerzony taśmą stalową - do instalacji rur jarzeniowych, reklamowych - sznur - przewód - mieszkaniowy - warsztatowy - przemysłowy - dźwigowy - spawalniczy - górniczy - do silników głębinowych - opona z gumy trudno palnej - ekran z gumy przewodzącej - samochodowy - zapłonowy - lotniczy - oplot lakierowany - ekran w postaci oplotów z drutów miedzianych Da Lbc DYd YDYp ADu YADYn Lak DYt Dw Djo Djp PY K Kao Ko Kato LYN OM, OMY OW, OWY OP OD, OuD O O OŁ On Onek LY- FI-Z LI-L LI-l Fyek-Z
Przykłady: DY750 1x2,5 mm 2 przewód z żyłą miedzianą jednodrutową (D) o izolacji polwinitowej (Y) na napięcie 750V, o przekroju znamionowym żyły 2,5 mm 2 YADYp 3x4 mm 2 - przewód z żyłami aluminiowymi (A), jednodrutowymi (D) o izolacji polwinitowej (Y po symbolu D), z powłoką polwinitową (Y przed symbolem A), płaski trzyżyłowy, o przekroju żył 4 mm 2 Kao 4x6 mm 2 - przewód kabelkowy z powłoką ołowianą, o izolacji gumowej (), pokryty oplotem włóknistym nasyconym (a), okrągły (o), czterożyłowy, o przekroju znamionowym żył jednodrutowych miedzianych 6 mm 2 MY 2x0,5 mm 2 - sznur () mieszkaniowy (M), z żyłami miedzianymi o izolacji polwinityowej (Y), dwużyłowy, o przektoju znamionowym żył 0,5 mm 2 Warto zauważyć, że w przypadku zastosowania żył miedzianych w oznaczeniu przewodu nie umieszcza się litery oznaczającej materiał żyły Dodatkową rolę w przewodach wielożyłowych pełnią kolory żył: Dla przewodów fazowych stosujemy kolory: czarny, brązowy i czerwony Dla przewodów neutralnych stosujemy kolor: niebieski Dla przewodów ochronnych stosujemy kolor: żółto-zielony
Oznaczenia przewodów według normy zharmonizowanej HD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A H N Rodzaj standartu 01 03 05 07 11 Napięcie znamionowe B E E2 N2 R V V2 V3 V4 X Mat izolacji B J N N4 N8 Q R T V V2 V3 V4 V5 Mat powłoki D3 D5 H H2 H6 H7 H8 Informacje uzupełniające D F H K R U Y Rodzaj żyły 1 2 3 4 Ilość żył N Występowanie żyły ochronnej 0,5 0,75 1 1,5 Przekrój znamionowy żył
Pozycja ymbol Znaczenie Rodzaj standardu A standarty autoryzowane 1 H standarty zharmonizowane N standarty nieautoryzowane Napięcie znamionowe 01 100/100 V 03 300/300 V 2 05 300/500 v 07 450/750 v 11 600/1000 V Materiał izolacji B guma etylenowo-propylenowa (EPR) E polietylen o małej gęstości (LDPE) E2 polietylen o dużej gęstości (HDPE) octan wunylu (EVA) N2 specjalna mieszanka polichloropropylenu 3 4 R V V2 V3 V4 X B J N N4 N8 Q R T V V2 V3 V4 V5 guma naturalna lub guma styrenowo-butadienowa silikon polichlorek winylu - polwinit (PCV) ciepłoodporny polichlorek winylu (HR PCV) mrozoodporny polichlorek winylu polichlorek winylu (usieciowany) polietylen usieciowany (XLPE) Materiał powłoki guma etylenowo-propylenowa (EPR) octan wunylu (EVA) oplot z włókna szklanego (FB) guma polichloropropylenowa polietylen chlorosulfonowany specjalny polichloropropylen odporny na wodę poliuretan guma naturalna lub guma styrenowo-butadienowa silikon oplot tekstylny polichlorek winylu - polwinit (PCV) ciepłoodporny polichlorek winylu (HR PCV) mrozoodporny polichlorek winylu polichlorek winylu (usieciowany) olejoodporny polichlorek winylu
D3 D5 Informacje uzupełniające centralny rdzeń przenoszący naprężenie, tekstylny lub metalowy (linka nośna) centralny wypełniacz nie przenoszący obciążenia 5 6 7 8 9 H konstrukcja płaska, żyły rozdzielone H2 konstrukcja płaska, żyły nierozdzielone H5 dwa lub więcej rdzeni skręconych ze sobą H6 konstrukcja płaska, żyły nierozdzielone do wind H7 izolacja dwuwarstwowa H8 konstrukcja spiralna Rodzaj żyły D wielodrutowa, do przewodów spawalniczych F wielodrutowa, do odbiorników ruchomych (kl 5) wielodrutowa bardzo giętka, do odbiorników H ruchomych (kl 6) K wielodrutowa giętka, do układania na stałe (kl 5) R wielodrutowa sztywna (kl 1) U jednodrutowa (kl 1) Y szychowa (tzn o małym przekroju, zbudowana z pojedynczych cienkich nitek, na które nawinięto cienkie tasiemki miedziane; żyła ta charakteryzuje się bardzo dużą elastycznością) Ilość żył w przewodzie 1 przewód jednożyłowy 2 przewód dwużyłowy itd Występowanie żyły ochronnej N brak żyły ochronnej w przyrodzie przewód z żyłą ochronną Przekrój znamionowy żył w mm 2 0,5 przewód z żyłami o przekroju 0,5 mm 2 każda 0,75 przewód z żyłami o przekroju 0,75 mm 2 każda 1 przewód z żyłami o przekroju 1 mm 2 każda itd
Materiały dydaktyczne wyłącznie do użytku uczniów klas elektrycznych i elektronicznych Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach Niniejsze materiały stanowią ilustrację do wprowadzeń teoretycznych przeprowadzonych na warsztatach szkolnych według podręcznika podanego w literaturze Zamieszczone ilustracje są chronione prawami autorskimi autorów podręcznika Literatura: EMusiał Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne WiP Warszawa 1998 Bartodziej, EKałuża Aparaty i urządzenia elektryczne WiP Warszawa 1997 P Tabaka Przewody stosowane w oprawach oświetleniowych, międzynarodowy system oznaczania przewodów CENELEC Politechnika Łódzka, Instytut Elektroenergetyki