Przeprowadzenie minimalnej/krótkiej INTERWENCJI dr n.med.krzysztof Liszcz
Dlaczego INTERWENCJA? Szkody zdrowotne i społeczne w Polsce związane ze spożywaniem alkoholu (nawet zredukowane jedynie do wskaźników ekonomicznych) kosztują kilkakrotnie więcej niż wpływy do budżetu z tytułu sprzedaży (podatek, akcyza), Szkody indywidualne i rodzinne obejmują problemy zdrowotne, zjawiska przemocy, zaniedbywanie dzieci, wypadki i katastrofy
Czy i jak rozpoznawać zaburzenia zdrowotne związane z piciem? procedura badań przesiewowych wg WHO ułatwia rozpoznawanie osób pijących ryzykownie i w sposób szkodliwy zanim rozwiną się u Nich objawy Uzależnienia rozpoznawanie wstępne powinno być przeprowadzane przez pracowników POZ lekarzy, pielęgniarki i położne
pacjentowi daje to szansę na podjęcie decyzji o zmianie modelu picia lub o zupełnej abstynencji od alkoholu Omówienie narzędzia badawczego TEST - AUDIT AUDIT The Alcohol Use Disorders Identification Test (Fleming A i wsp.1991) celem jest wczesne wyodrębnienie osób, które nie mają jeszcze objawów uzależnienia ale znajdują się na drodze ku niemu
Korzyści z podjętej interwencji rozpoczęcie indywidualnej osobowo adresowanej Interwencji - to wyraz szacunku i troski wobec pacjenta dostarczenie zachęty, motywowanie do zmiany relacji z alkoholem sposoby działania: wywiad bezpośredni i kwestionariusze, badania wskaźników biochemicznych i hematologicznych oraz badanie kliniczne
Cechy wywiadu z pacjentem nie powinien on odczuwać zagrożenia z naszej strony zadaniem interweniującego jest powstrzymywanie się od ocen osoby - przy możliwym ocenianiu jej zachowań pacjent powinien zrozumieć, że rzetelne odpowiedzi służą jego dobru pomaga temu atmosfera i odpowiednie warunki spotkania
INTERWENCJA to WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE Kto ma być aktywny? Jakie są pierwsze pytania? Jak przebiega relacja pacjent/terapeuta Co to znaczy dobra relacja? Co to znaczy zła relacja? Interwencja wyklucza zachowania i wypowiedzi agresywne.
Pomocne w interwencji badania biochemiczne i hematologiczne Badanie aktywności gamma -glutamylotranspeptydazy - GGTP Ocena makrocytozy - M C V Oznaczenie stosunku ilościowego transaminazy asparginowej do alaninowej ASpAT /ALAT
Znaczące objawy somatyczne drżenia kończyn, szczególnie rąk odbiegając od normy unaczynienie skóry zapalenie błon śluzowych, spojówek, języka
Co charakteryzować powinno relację pacjent / terapeuta Życzliwość Wzajemna akceptacja Nastrój porozumienia emocjonalnego Łagodna stanowczość terapeuty Większość akcji porozumienia w rękach terapeuty Mniejszościowy udział pacjenta zaoszczędza mu niepewności i wahań
Kogo obejmować interwencją? pacjenci leczeni na schorzenia mogące wynikać z picia alkoholu osoby po próbach samobójczych i przygnębione pacjenci pogotowia ratunkowego, SOR, oddziałów psychiatrycznych pacjenci lekarzy ogólnych i rodzinnych, bezdomni, osoby naruszające prawo pod wpływem alkoholu (Murray RM 1997)
Opinie/poglądy/przekonania pacjenta Mogą być fałszywe, chybione, kłamliwe ale są jego-pacjenta To co mówi, jak działa dzieje się w oprawie nastroju, napięcia, bólu, niepewności zaprzeczeń, historii jego życia Mogą np..wynikać z pesymistycznej oceny rzeczywistości
MODELE relacji pacjent/terapeuta Aktywność / bierność Kierownictwo / podporządkowanie Obustronne uczestnictwo ( wg Balinta, Szasza, Hollendera)
Przeszłość i teraźniejszość ALKOHOLU w Twoim życiu Czy pamiętasz swój alkoholowy pierwszy raz? Kto i w jaki sposób używał alkoholu w Waszym domu rodzinnym? W jakim stylu Ty pijesz alkohol (ilość, rodzaj, częstotliwość) Jaki jest bilans Twojego picia dodatni uzasadnij, ujemny opisz,
INTERWENCJA Badanie w ramach Interwencji obejmuje: Wywiad Kwestionariusze Badania biochemiczne Badania hematologiczne Badanie fizykalne Wnioski i przekazane pacjentowi zalecenia
Obraz zaburzeń związanych z piciem alkoholu PICIE RYZYKOWNE Stała częstotliwość typowa dla danej Osoby Stała lub podobna ilość wypijanego alkoholu Stała częstość epizodów upicia się
Obraz zaburzeń związanych z piciem OBJAWY UZALEŻNIENIA : Utrata kontroli nad piciem Picie staje się najważniejsze w życiu Osoby Potrzeba picia porannego
Obraz zaburzeń związanych z piciem PICIE SZKODLIWE : Poczucie winy towarzyszące piciu Zaniki pamięci spowodowane piciem Urazy fizyczne spowodowane piciem Inni interesują się piciem danej osoby
Grupy szczególnego ryzyka Mężczyźni w wieku średnim Nastolatki Pracownicy sezonowi Ludzie na stanowiskach kierowniczych Przedstawiciele wolnych zawodów Właściciele zakładów gastronomicznych Marynarze (WHO 1980)
Sposób prowadzenia Interwencji Gdy Osoba badana współpracuje i jest otwarta użyteczne są także kwestionariusze Gdy badany przyjmuje postawę obronną lub ma kłopoty pamięciowe obok pytań i odpowiedzi istotnych danych dostarczyć może badanie fizykalne i próby laboratoryjne Łączenie wywiadu, prób laboratoryjnych oraz badania fizykalnego, to działanie optymalne
TEST - A U D I T Jest to 10 punktowy wywiad kwestionariuszowy 3 pytania - dotyczą częstotliwości picia i ilości wypijanego alkoholu 3 pytania - dotyczą objawów uzależnienia 4 pytania - dotyczą problemów powodowanych piciem w tym zaburzeń zdrowia psychicznego
PYTANIE 1 testu AUDIT - częstotliwość picia Jak często pije Pan/Pani napoje alkoholowe? OCENA punktowa: 0 : nigdy, 1 : raz w miesiącu, 2 : 2-4 razy w miesiącu, 3 : 2-3 razy w tygodniu, 4 : cztery i więcej razy w tygodniu,
Pytanie 2 Testu AUDIT - ilość wypijanego alkoholu Ile porcji standartowych wypija Pan/Pani w dniu picia? OCENA punktowa: 0 : 1-2 porcje 1 : 3-4 porcje 2 : 5-6 porcji 3 : 7-9 porcji 4 : 10 i więcej
Pytanie 3 Testu AUDIT o ciężkie picie Jak często wypija Pan/Pani sześć lub więcej porcji alkoholu dziennie? OCENA punktowa : 0 : nigdy 1 : rzadziej niż raz w miesiącu 2 : około raz w miesiącu 3 : około raz w tygodniu 4 : codziennie lub prawie codziennie
Pytanie 4 Testu AUDIT - utrata kontroli nad piciem Jak często w ostatnim roku nie mógł Pan/Pani zaprzestać picia po jego rozpoczęciu? OCENA punktowa : 0 : nigdy 1 : rzadziej niż raz w miesiącu 2 : około jeden raz w miesiącu 3 : około raz w tygodniu 4 : codziennie lub prawie codziennie
Pytanie 5 Testu AUDIT - wypadki i wpadki Jak często w ostatnim roku zrobił Pan/Pani coś niewłaściwego pod wpływem alkoholu? OCENA punktowa : 0 : nigdy 1 : rzadziej niż raz w miesiącu 2 : około raz w miesiącu 3 : około raz w tygodniu 4 : codziennie lub prawie codziennie
Pytanie 6 Testu AUDIT picie poranne Jak często potrzebował Pan/Pani w ostatnim roku napić się alkoholu rano następnego dnia po dużym piciu aby dojść do siebie? OCENA punktowa : 0 : nigdy 1 : rzadziej niż raz w miesiącu 2 : około raz w miesiącu 3 : około raz w tygodniu 4 : codziennie lub prawie codziennie
Pytanie 7 Testu AUDIT - wyrzuty sumienia i poczucie winy Jak często w ostatnim roku miał Pan/Pani poczucie winy i wyrzuty sumienia po piciu? OCENA punktowa : 0 : nigdy 1 : rzadziej niż raz w miesiącu 2 : około raz w miesiącu 3 : około raz w tygodniu 4 : codziennie lub prawie codziennie
Pytanie 8 Testu AUDIT - palimpsesty Jak często w ostatnim roku nie mógł Pan/Pani przypomnieć sobie co zdarzyło się poprzedniego dnia lub w nocy z powodu picia? OCENA punktowa : 0 : nigdy 1 : rzadziej niż raz w miesiącu 2 : około raz w miesiącu 3 : około raz w tygodniu 4 : codziennie lub prawie codziennie
Pytanie 9 Testu AUDIT - urazy Czy kiedykolwiek doznał Pan/Pani urazu fizycznego w wyniku Pana/Pani picia? OCENA punktowa : 0 : nie 2 : tak - ale nie w ostatnim roku 4 : tak - w ostatnim roku
Pytanie 10 Testu AUDIT co sądzą inni o Twoim piciu Czy ktoś z rodziny, lekarzy lub innych pracowników służby zdrowia interesował się Pana/Pani piciem i sugerował ograniczenie? OCENA punktowa : 0 : nie 2 : tak - ale nie w ostatnim roku 4 : tak - w ostatnim roku
PODSUMOWANIE odpowiedzi 8 UZYSKANIE wyniku powyżej punktów wymaga podjęcia wobec Badanego INTERWENCJI o charakterze terapeutycznym
Kliniczne narzędzie przesiewowe urazy fizyczne Czy doznał Pan/Pani urazów głowy po 18 roku życia? NIE - 0 TAK - 3 Czy miał Pan/Pani złamania kości po 18 roku życia? NIE - 0 TAK - 3
Kliniczne narzędzie przesiewowe badanie Zaczerwienienie spojówek 0 - nie stwierdza się 1 - słabo nasilone 2 - średnio nasilone 3 - znacznie nasilone
Kliniczne narzędzie przesiewowe badanie odbiegające od normy unaczynienie skóry 0 - nie stwierdza się 1 - słabo nasilone 2 -średnio nasilone 4 - znacznie nasilone
Kliniczne narzędzie przesiewowe badanie drżenie rąk 0 - nie stwierdza się 1 - słabo nasilone 2 - średnio nasilone 3 - znacznie nasilone
Kliniczne narzędzie przesiewowe badanie drżenie języka 0 - nie stwierdza się 1 - słabo nasilone 2 - średnio nasilone 3 - znacznie nasilone
Kliniczne narzędzie przesiewowe badanie 0 - nie stwierdza się powiększenie wątroby 1 - słabo nasilone 2 - średnio nasilone 3 - znacznie nasilone
Kliniczne narzędzie przesiewowe badanie wartości gamma - glutamylo-transpeptydazy GGTP 0 - poniżej 30 JU/l 1 - powyżej 30 50 JU/l 3 - powyżej 50 JU/l
Opracowano na podstawie Jarosz M: Lekarz psychiatra i jego pacjent, wyd. PZWL, Warszawa 1983 Babor TF i wsp.: Test rozpoznawania zaburzeń związanych z piciem alkoholu, wyd. PARPA, Warszawa 1996