Analizy Sektorowe Luty 17 Ceny surowców rolnych i nawozów pod wpływem rosnących cen ropy i mocnego dolara Surowce rolne: Zboża i uprawy polowe: Wysokie zbiory pszenicy ograniczają wzrosty cen pszenicy, ale w styczniu przeciętne ceny skupu w kraju wzrosły r/r. Silny sezonowy wzrost cen rzepaku spowodowany drożejącymi olejami roślinnymi oraz umocnieniem dolara. Dynamika cen może wyhamować wskutek wyższej podaży w 17 r. Departament Analiz Ekonomicznych Zespół Analiz Sektorowych analizy.sektorowe@pkobp.pl Mariusz Dziwulski tel. 22 521 81 88 Mleko: Skup mleka w Polsce w 16 r. zwiększył się o 2,6%. Odnotowany w grudniu wzrost pogłowia krów mlecznych i poprawiająca się koniunktura będą sprzyjać zwiększaniu krajowej produkcji mleka w kolejnych miesiącach. 2 24 ndeks cen żywności FAO (2-4 = ) Mięso: Pogłowie świń wbrew oczekiwaniom zwiększyło się m.in. za sprawą większego importu zwierząt żywych. Wzrost r/r ceny żywca w 1h17, wspierane wysokim eksportem do Chin, będzie sprzyjać dalszej odbudowie pogłowia. Owoce i warzywa: Większa krajowa produkcja warzyw przekłada się na większą produkcję mrożonek, a także wspiera wzrost eksportu. Oczekiwane jest utrzymanie tendencji wzrostowej w 1h17. 1 1 11 12 żywność ogółem mięso mleko zboża Otoczenie rolnictwa: Wzrost cen nawozów azotowych związany jest ze wzrostem cen surowców energetycznych. Niskie ceny zbóż osłabiają popyt na rynku światowym, w tym w Polsce. Prognozowane utrzymanie relatywnie niskich cen zbóż w 1h17 będzie oddziaływać negatywnie na dynamikę detalicznych cen nawozów. 5, 4, 4, 3, 3, Kursy walut 2, Ceny netto wybranych produktów rolnych w styczniu 17 r. Cena.17 pszenica konsumpcyjna (zł/t) 6,15 3,1,5 kukurydza paszowa (zł/t) 642,3 4,9-7,5 rzepak (zł/t) 1 874, 2,1 11,3 kurczęta (zł/kg) 3,11,9-2,7 trzoda chlewna (zł/kg) 4,94-2,5 22,8 mleko (zł/l)* 1,36 4,8,4 jabłka (zł/kg),95 2,4-11,8 ziemniaki jadalne (zł/kg),39 9,9-31,6 *cena za grudzień, źródło: MRiRW, GUS m/m Zmiana % r/r USD/PLN EUR/PLN Cena ropy vs światowy indeks cen nawozów USD/baryłka pkt. 16 6 4 1 11 12 16 6 4 cena ropy Brent (L) indeks cen nawozów na świecie (1=) (P) 1 źródło: FAO, NBP, Bank Światowy, PKO Bank Polski
Zboża i uprawy polowe Lepsze prognozy zbiorów zbóż na świecie Zboża Amerykański Departament ds. Rolnictwa USDA 9 lutego 17 r. skorygował w dół prognozy dot. zbiorów pszenicy na świecie o,6% w stosunku prognoz z stycznia 17. Według najnowszych danych mają one wynieść 748 mln t (+1,7% r/r). Zapasy końcowe szacowane są na rekordowym poziomie 249 mln t (+ 3,3% r/r) o 1,6% mniej niż prognozowano w styczniu. Oczekiwania zbiorów są także niższe niż w grudniu 16 r. Warto dodać, że wcześniej prognozy dla światowej produkcji pszenicy podnosiły Międzynarodowa Rada Zbożowa (19 stycznia 17 r.) oraz FAO-AMS (2 lutego 17 r.). Rekordowe zbiory na świecie ciążą na cenach pszenicy. Niemniej, w 4q16 i styczniu 17 r. na rynku krajowym można było obserwować dość wyraźne wzrosty notowań. M.in. ze względu na umacniającego się dolara oraz lokalnie niską podaż, ceny w Polsce rosły szybciej niż na świecie średnio w styczniu 17 r. pszenica kosztowała już o,5% więcej niż rok wcześniej w porównaniu do 4% spadku w grudniu 16 r. (por. wykres). Ceny surowców oleistych w tendencji wzrostowej Przeciętna cena skupu rzepaku (za MRiRW) w styczniu 17 r. wyniosła 1874 zł/t i była o 11,3% wyższa niż przed rokiem. Wyższe r/r ceny są konsekwencją niższej (o 3,3%, za USDA) światowej produkcji. Od początku sezonu 16/17 rzepak podrożał o 17,3%. Silny sezonowy wzrost cen w dużym stopniu jest spowodowany podrożeniem olejów roślinnych (por. wykres) związanym ze wzrostem cen ropy na świecie. Według MRiRW w styczniu 17 r. przeciętna cena zakupu oleju rzepakowego w Polsce zwiększyła się o 18,1% r/r. Dynamika cen może wyhamować w 2q17 i 3q17. Zmiany produkcji w niektórych regionach w sezonie 17/18 oddziaływać mogą w kierunku odbudowywania światowych zapasów nasion rzepaku. Zgodnie z projekcjami Oil World z końca stycznia 17 r., produkcja rzepaku w UE-28, największego światowego producenta, w 17 r. może wynieść 21,5 mln t wobec niskiej produkcji (,2 mln t) w sezonie ubiegłym i rekordowo wysokiej (24,3 mln t) w 15 r. Drożeją również inne surowce oleiste. Mimo rekordowo wysokiej produkcji wg USDA 337 mln t (+7,6% r/r) ceny soi w styczniu 17 r. osiągnęły poziom o 16% wyższy r/r (notowania CBOT). Na wzrosty cen w ostatnich miesiącach wpływały zwiększające się ceny rzepaku oraz olejów roślinnych. W kierunku wzrostów cen na rynku unijnym oddziaływało dodatkowo osłabiające się euro do dolara. Biorąc pod uwagę wysokie zapasy w skali globalnej i relatywnie wysoki wskaźnik zapasy końcowe do zużycia, krótkookresowy wzrost cen soi wydaje się być ograniczony. Oczekiwania co do zbiorów na półkuli południowej (szacunki Międzynarodowej Rady Zbożowej) w sezonie 17/18 są umiarkowanie dobre z projekcją spadku produkcji w Argentynie (-9,9%) i jej wzrostu w Brazylii (+7,4%). 1 6 4 1 1 6 4 zł/t Tygodniowe ceny skupu zbóż w Polsce tys. t indeks cen zbóż MRZ (P) pszenica konsumpcyjna (L) kukurydza paszowa (L) żyto paszowe (L) Wolumen skupu i ceny pszenicy w Polsce Ceny kontraktów terminowych na pszenicę i rzepak (Euronext-MATF) 5 EUR/t 4 3 2 1 1 13 14 15 16 skup (L) cena skupu (P) Ceny olejów roślinnych na świecie źródło: MRiRW, GC, GUS, Reuters, MF, Bank Światowy, PKO Bank Polski pkt. USD/t zł/dt EUR/t rzepak (L) pszenica (P) 33 27 24 21 1 11 7 6 275 225 175 125 olej palmowy olej rzepakowy olej słonecznikowy 2
Mleko Wzrost pogłowia krów przy kontynuacji podwyżek cen mleka Mleko Według danych GUS pogłowie krów mlecznych w grudniu 16 r. wynosiło 2,16 mln szt. i było nieznacznie (o 1,2%) wyższe r/r. Wzrost liczebności krów w kraju jest nieco zaskakujący w kontekście relatywnie niskiej opłacalności produkcji mleka, zwłaszcza w 1h16, a także wprowadzonego mechanizmu dobrowolnego ograniczania dostaw mleka. Co więcej, dane Eurostat wskazują, że uboje krów w okresie styczeń-listopad 16 r. zwiększyły się o 1,3% r/r, a uboje jałówek wzrosły o 1,8%. Wzrost pogłowia można tłumaczyć zatem chęcią zniwelowania niskiej marży zwiększeniem skali produkcji w 1h16. Zwiększenie pogłowia krów mlecznych miało nieznaczne odzwierciedlenie w wynikach produkcyjnych gospodarstw mlecznych. Mimo spadku skupu mleka w 2h16 o,4% r/r, w samym listopadzie i grudniu 16 r. nastąpił wzrost odpowiednio o 1,1% i 2,7% r/r. Skup mleka w całym 16 r. zwiększył się o 2,6% do 1,8 mld. Oczekujemy, że poprawa sytuacji cenowej na rynku mleka (obserwowana od 4q16) będzie sprzyjała odbudowie pogłowia w Polsce i wzrostowi produkcji mleka w 17 r. stotnym, i w naszej ocenie silniejszym, czynnikiem kształtującym krajowe stado krów będą jednak wciąż postępujące zmiany strukturalne w gospodarstwach mlecznych, które oddziaływać mogą będą w kierunku dalszego spadku populacji krów. W grudniu 16 r. wg danych GUS przeciętna cena skupu w kraju wyniosła 1,36 zł/l (+,4% r/r) i była najwyższa od maja 14 r. Wzrost cen skupu w 1q17 może być hamowany przez czynniki sezonowe i spowolnienie dynamiki wzrostu cen przetworów mleczarskich na początku 17 r. Dynamika wzrostu cen OMP relatywnie słaba Krajowe ceny zbytu odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) na koniec stycznia 17 r. były o 19% wyższe r/r (MRiRW). Dynamika rocznego wzrostu jest znacznie słabsza w porównaniu do pozostałych artykułów mleczarskich (por. wykres). Na cenach, oprócz wysokiej produkcji i słabnącej dynamiki popytu ciążą wysokie zapasy zgromadzone w ramach zakupów interwencyjnych. W czterech ostatnich przetargach ogłoszonych przez Komisję Europejską (ostatni 9 lutego 17 r.) nie zdecydowano się na sprzedaż unijnych zapasów OMP z powodu nieosiągnięcia ceny minimalnej. Z danych KE wynika, że unijne zapasy odtłuszczonego mleka w proszku w grudniu 16 r. wynosiły ponad 3 tys. t wobec 47 tys. t w styczniu 16 r. Nie wiadomo, kiedy Komisja zdecyduje się na uwolnienie większej ilości zapasów. Jest to czynnik ryzyka dla kształtowania się cen OMP w kolejnych miesiącach. Cena i wolumen skupu mleka w Polsce zł/hl 16 mln l 1 1 9 13 8 11 7 6 7 6 13 14 15 16 wolumen skupu (P) cena skupu mleka (L) Ceny zbytu przetworów mleczarskich (zł/t) zł/t pkt 1 17 1 1 1 12 1 7 masło ekstra w blokach (L) odtłuszczone mleko w proszku (OMP) (L) ser typu Gouda (L) Global Dairy Trade ndex (P) Cena skupu mleka surowego na najważniejszych rynkach EUR/ kg 45 4 35 3 25 15 13 14 15 16 USA Nowa Zelandia UE-28 Pogłowie krów w grudniu i skup mleka w Polsce 2,8 mln. szt mln t 11,5 2,7 11, 2,6 1,5 2,5 1, 2,4 9,5 2,3 9, 2,2 8,5 2,1 8, 2, 7,5 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 pogłowie krów mlecznych (L) wolumen skupu (P) źródło: MRiRW, Global Dairy Trade, KE, CLAL, Eurostat, PKO Bank Polski 3
Mięso Wzrost pogłowia świń w Polsce Mięso Wbrew oczekiwaniom, pogłowie trzody chlewnej w Polsce nie utrzymało tendencji spadkowej. Według GUS w grudniu 16 r. wynosiło 1,8 mln szt. (+4,9% r/r). Dane wskazują na dość znaczny wzrost pogłowia prosiąt (+8,4%) przy relatywnie niskim wzroście trzody na tucz (+1,3%). Poprzednio notowane spadki pogłowia loch sugerowały obniżenie krajowego pogłowia świń w grudniu 16 r. Wzrost pogłowia trzody może być konsekwencją poprawy koniunktury na rynku wieprzowiny w 16 r. Ceny trzody chlewnej od trzech kwartałów wykazują wzrosty w relacji rocznej. Mimo obserwowanych sezonowych spadków, w 4q16 były przeciętnie o 24% wyższe r/r i jednocześnie najwyższe od 13 r. 6,5 6, 5,5 5, 4,5 4, 3,5 3, Ceny skupu żywca wieprzowego i pogłowie trzody chlewnej w Polsce zł/kg mln. szt 13 12 11 1 9 8 7 6 Poprawa koniunktury była pośrednią przyczyną większego importu zwierząt żywych. Według Eurostat w okresie -X wyniósł on 5,2 mln szt. wzrost o 4,9% r/r. Na uwagę zasługuje szczególnie wysoki import świń hodowlanych czystorasowych (+213% do 592 tys. szt.). mport prosiąt i warchlaków wzrósł o 3,6% do 4,41 mln szt. Utrzymujące się na wysokim poziomie relacje cen żywca do pasz w 1h17 przy wzroście pogłowia loch sugerują dalszy wzrost pogłowia świń w Polsce w 1h17. O wzroście zainteresowania chowem trzody mogą świadczyć wyższe dane o pogłowiu loch prośnych (+8,2% r/r w 16 r. wobec -16% w 15 r.) Dynamika eksportu wieprzowiny z UE do Chin wyhamowuje Według Eurostatu w -.16 eksport mięsa wieprzowego z UE-28 do Chin wzrósł o 83% r/r, łącznie październiku i listopadzie był jednak tylko o 3,6% wyższy. Wzrost popytu na rynku chińskim jest jedną z najważniejszych przyczyn wzrostu cen w 16 r. W 17 r. mimo prawdopodobnego osłabienia może utrzymać się na wysokim poziomie i będzie wspierać ceny na rynku unijnym. Według prognoz USDA w 17 r. chiński import mięsa wieprzowego zmniejszy się o 4,2% r/r, przy czym wolumen spadku wyniesie aż tys. t. Produkcja drobiu we Francji spadła w 16 r. Wzrost liczby ognisk ptasiej grypy we Francji miał odzwierciedlenie w spadku produkcji drobiu. Według wstępnych danych Eurostat, uboje w tym kraju w 16 r. zmniejszyły się o 2,9% r/r. Były jednocześnie najniższe od 9 r. co stanowiło drugi, najgorszy wynik w ostatniej dekadzie. Mniejszej produkcji towarzyszył spadek eksportu z tego kraju (-1,6% r/r w -.16). Jest to jednak w dużej mierze konsekwencja zakazów wprowadzonych w przypadku Francji m.in. przez Chiny i tym samym spadku (o 17%) sprzedaży drobiu do krajów poza UE-28. Zmniejszenie roli Francji w unijnej produkcji i handlu pozwoliło Polsce wzmocnić pozycję lidera na unijnym rynku i wspomagało eksport z naszego kraju. Z danych MinFin (za MRiRW) wynika, że polski eksport drobiu w pierwszych 11 miesiącach 16 r. wzrósł o 21% r/r do 929 tys. t. pogłowie trzody chlewnej (P) cena skupu żywca wieprzowego (L) Notowania tygodniowe cen trzody klasy E w UE-28 2 EUR/ kg 16 Niemcy Polska UE-28 Cena skupu kurcząt brojlerów i bydła w Polsce (zł/kg) 4,3 zł/kg zł/kg 6,6 4,1 6,4 3,9 6,2 3,7 6, 3,5 5,8 3,3 5,6 3,1 5,4 2,9 5,2 X kurczęta (L) bydło (P) Eksport mięsa wieprzowego (CN3) z Polski tys. t %, r/r +21% 25% +% 4 +18% % 15% +6% +6% 1% 5% % - -5% - -1% - -14% -15% -4 -% 11 12 13 14 15-16 eksport (L) zmiana r/r (P) źródło: GUS, MRiRW, MF, Eurostat, PKO BP 4
Owoce i warzywa Wyższe zbiory surowca przekładają się na wzrost produkcji mrożonych warzyw Owoce i warzywa Wg GUS w 16 r. krajowa produkcja mrożonych warzyw zwiększyła się o 15,6% r/r do 656 tys. t, będąc zarazem wielkością rekordową (dane dla firm zatrudniających co najmniej osób). Szczególnie silny wzrost produkcji odnotowano w 2h17 (+24% r/r), który wspierany był wyższymi o 18% zbiorami warzyw w kraju, szczególnie kalafiorów, marchwi oraz cebuli, a także niskimi kosztami surowcowymi. Wzrostowi produkcji mrożonek warzywnych w kraju sprzyja rosnąca konsumpcja krajowa oraz, w długim okresie, wzrastający eksport. W 17 r. oczekujemy utrzymania tendencji wzrostowej w produkcji mrożonych warzyw. Czynnikami sprzyjającymi będą oczekiwany dalszy wzrost konsumpcji per capita w kraju (wspierany wzrostem dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych), oraz wzrost eksportu, w tym również do krajów pozaunijnych. Dynamika wzrostu uzależniona będzie jednak od wielkości krajowych zbiorów warzyw w 17 r. oraz wzrost eksportu warzyw świeżych Według danych Eurostat od lipca do października 16 r. wolumen eksportu warzyw świeżych i grzybów zwiększył się o 7% r/r do 256 tys. t. Niższe r/r ceny większości produktów przełożyły się na relatywnie niski wzrost jego wartości (tylko 2%). Wyniki handlu zagranicznego warzywami były znacznie lepsze w porównaniu do 13 r. (+1%) co świadczy o poprawie kondycji handlu po wprowadzeniu przez Rosję embargo. stotny wzrost zanotowano w przypadku eksportu na Białoruś (+52% r/r). Wzrost wolumenu całej kategorii napędzany był silnym wzrostem eksportu pieczarek (+7%) szczególnie do krajów zachodniej UE-28 (Niemcy, Francja, Wlk. Brytania), spowodowanego znacznym ograniczeniem dostaw grzybów z Holandii (-36%). Znacznie wzrósł także eksport papryki (+12%) ze względu na niską podaż na rynkach zagranicznych. Wzrost eksportu warzyw gruntowych był mniej dynamiczny i wolniejszy od przyrostu produkcji, co świadczy o niskim popycie na rynkach zagranicznych ze względu na wysokie unijne zbiory w 16 r. Sprzedaż cebuli i szalotki wzrosła o 5%, kapust i kalafiorów o 4%, przy wzroście zbiorów odpowiednio o 15% i 19%. Wzrostowi eksportu sprzyjała konkurencyjna oferta krajowych warzyw, wynikająca z wysokiej podaży. Według ERiGŻ-PB przeciętne ceny cebuli w skupie na eksport w 2h16 spadły o 26% r/r, kapusta biała potaniała o blisko % r/r. Spadły również ceny pomidorów (-6,3% r/r), ceny pieczarek w wyniku wysokiego popytu zwiększyły się natomiast o 2,1% r/r, a papryki czerwonej o % r/r. Oczekujemy, że ceny warzyw gruntowych w 1q17 i 2q17 mogą wzrastać sezonowo, jednak ich poziom będzie znacznie niższy r/r, co przełoży się na lepsze wyniki wolumenu handlu w całym sezonie 16/17. 5 Miesięczne ceny skupu owoców i warzyw do konsumpcji bezpośredniej w kraju 2, 2, 1, 1,,,,6,,4,3,,1, zł/kg cebula marchew jabłka Ceny skupu jabłek do przetwórstwa i ceny ZSJ w eksporcie z Polski zł/kg EUR/kg 1, 1,6 1,4 1, 1,,,6,4 7 3 1 X X X X jabłka do przetwórstwa (L) Ceny mrożonych owoców w eksporcie z Polski tys. t Wolumen eksportu warzyw świeżych z Polski (lipiec-październik r/r) pomidory (CN 72) źródło: ZEO ERiGŻ-PB, MRiRW, WAPA, Eurostat, PKO Bank Polski EUR/kg 1,6 1,4 1, 1,,,6,4 zagęszczony sok jabłkowy (P) 13 14 15 16 truskawki wiśnie -12% +5% +4% cebula i szalotka (CN 73) kapusty i kalafiory (CN 74) 15 16 +32% papryka (CN 7961) +7% pieczarki (CN 7951)
Otoczenie rolnictwa Ceny nawozów pod presją wysokiej podaży i słabego popytu Otoczenie rolnictwa Ceny nawozów na rynkach światowych od sierpnia 16 r. notują umiarkowane wzrosty (por. wykres). W styczniu 17 r. wartość indeksu cen nawozów Banku Światowego wyniosła 76,4 pkt., jednak była wciąż niższa o 11,1% r/r. Wzrosty cen nawozów od początku 3q16 podążają za zwiększającymi się cenami surowców energetycznych na świecie gazu naturalnego i wspierającej wzrost jego cen ropy naftowej. Baryłka ropy typu Brent w styczniu 17 r. kosztowała 54,9 USD, co oznacza wzrost aż o 78% r/r. Ceny gazu naturalnego w analogicznym okresie zwiększyły się o,5%. Wskutek podwyżek cena mocznika w styczniu 17 r. wzrosła o 32% w stosunku do sierpnia 16 r. i o 13% r/r. Sytuacja na rynkach surowców energetycznych w 17 r. sprzyjać może dalszym wzrostom. Według prognoz Banku Światowego (styczeń 17) cena ropy naftowej średnio w 17 r. może wynieść 55 USD/b wzrost o 26% r/r m.in. wskutek zmniejszenia podaży na świecie (skuteczne ograniczenia produkcji przez kraje OPEC) oraz wzrostu popytu wobec poprawy globalnej koniunktury gospodarczej. Dynamiką spadkową charakteryzują się natomiast ceny nawozów fosforowych oraz potasowych. Co więcej, wg prognoz Banku Światowego, wskutek wysokiej podaży i słabego popytu w 17 r. utrzyma się tendencja spadkowa. W kierunku wzrostów cen na rynku europejskim może oddziaływać natomiast prognozowane umocnienie dolara amerykańskiego do euro w 1h17 (prognozy PKO BP, styczeń 17). Rynek nawozów znajduje się pod silnym oddziaływaniem koniunktury na rynku zbóż. Od 13 r. zboża na rynkach światowych systematycznie tanieją (por. wykres) wg FAO w 4q16 światowy indeks cen zbóż ukształtował się na poziomie 142 pkt. i był najniższy od 4q6. Przewidywania rekordowych zbiorów na świecie i wysokich zapasów na koniec sezonu 16/17 utrzymywać mogą negatywną presję na ceny nawozów w 1h17. Z powodu pogorszenia się relacji cen zbóż do cen nawozów nie spodziewamy się istotnego wzrostu krajowego popytu w sezonie 16/17. Zużycie nawozów mineralnych w Polsce zwiększa się, choć dynamika wzrostu wyhamowała w ostatnich latach. Według wstępnych danych GUS w sezonie 15/16 w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych zużyto 133 kg/ha wobec 123 kg/ha w sezonie poprzednim (+8% r/r) oraz 132,9 kg/ha w sezonie 13/14. Na wzrost zużycia wpływały, pomimo słabszej koniunktury w rolnictwie, niskie ceny nawozów, zwłaszcza w 1h16. W kierunku wzrostu będzie oddziaływał natomiast czynnik wyrównywania różnic w zużyciu nawozów w Polsce do zachodnich krajów UE, związany z postępującym wzrostem intensywności krajowej produkcji. ndeks cen nawozów vs indeks cen zbóż FAO na świecie (1=) 17 1 13 11 7 26 2 6 1 1 pkt X X 7 8 9 1 11 12 13 14 15 1617 nawozy (P) zboża (L) Ceny surowców energetycznych vs ceny mocznika na świecie USD/Bbl, USD/t X X 7 8 9 1 11 12 13 14 15 1617 ropa naftowa - USD/Bbl (L) mocznik - USD/t (L) Ceny wybranych nawozów w światowym handlu (fosfor i potas) USD/t pkt pkt 2 2 21 17 13 8 5 46 34 2 gaz naturalny - indeks 1= (P) X X 7 8 9 1 11 12 13 14 15 1617 sól potasowa superfosfat potrójny źródło: Bank Światowy, FAO, PKO Bank Polski 6 Niniejszy materiał ma charakter informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. nformacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 26438; NP: 525--77-38 REGON: 16298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 2 zł