BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH

Transkrypt

1 BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH W dniu 9 stycznia 2013 r. odbyło się kolejne posiedzenie Zespołu Ekspertów ds. Prognozowania Cen Podstawowych Produktów Rolniczych, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, które miało na celu zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do czerwca 2013 r. Poniżej zaprezentowano prognozy cen skupu: zbóż, bydła, trzody chlewnej i kurcząt, mleka, oraz cen zbytu odtłuszczonego mleka w proszku i masła na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom

2 Rynek zbóż 1. RYNEK ZBÓŻ aktualna sytuacja cenowa Wzrostowe tendencje cen na światowym rynku zbóż oraz rosnący popyt na dobrej jakości i konkurencyjne cenowo polskie ziarno, stymulowały wzrost cen w kraju. Według danych GUS w grudniu 2012 r. w skupie za pszenicę przeciętnie uzyskiwano zł/t, o 13% więcej niż w sierpniu (w okresie sezonowo nasilonej podaży) i o 34% więcej niż rok wcześniej. Średnia cena jęczmienia wynosiła 856 zł/t, w tym jęczmienia paszowego 837 zł/t. Ceny te były wyższe niż w sierpniu 2012 r. odpowiednio o 4% i o 7% oraz wyższe niż przed rokiem o 14% i o 20%. Z uwagi na zwiększenie podaży żyta (w porównaniu z poprzednim niedoborowym sezonem), ceny tego zboża (po głębokim sezonowym spadku w okresie żniw) w ciągu czwartego kwartału 2012 r. wzrosły w niewielkim stopniu. W grudniu 2012 r. przeciętna cena żyta wynosiła 748 zł/t i była o 2% wyższa niż w sierpniu 2012 r. W porównaniu do wysokiego poziomu sprzed roku żyto było o 6% tańsze CENY PSZENICY [zł/t] prognoza GUS III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 pszenica ogółem w skupie wg GUS pszenica konsumpcy jna na giełdach Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. W kolejnych miesiącach wzrostowa tendencja cen zbóż może zostać podtrzymana, pomimo znacznych okresowych wahań. W grudniu 2012 r. na krajowych giełdach towarowych zainteresowanie zakupem zbóż było niewielkie, ale ceny zbóż nadal rosły. Transakcje były zawierane sporadycznie i dotyczyły małych partii ziarna, gdyż ceny giełdowe zbóż utrzymywały się na poziomie zbliżonym do cen skupu, a kukurydzy były nawet wyższe niż w skupie. 2

3 Rynek zbóż 900 CENY SKUPU ŻYTA [zł/t] prognoza GUS III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Od początku sezonu 2012/2013 ceny skupu zbóż podstawowych rosną w większości krajów UE. Ceny kukurydzy, po sezonowym spadku, również wykazują tendencję do wzrostu. W pierwszej połowie grudnia 2012 r. 1 za pszenicę konsumpcyjną przeciętnie w UE płacono 252 EUR/t, za jęczmień paszowy 230 EUR/t, a za kukurydzę 237 EUR/t. Ceny pszenicy były o 0,3% wyższe niż miesiąc wcześniej, a jęczmienia i kukurydzy o 1-2% wyższe. Jednocześnie ziarno zbóż było droższe niż przed rokiem o 28-38%. W Polsce ceny jęczmienia paszowego i kukurydzy, pomimo wzrostu, były jednymi z niższych na obszarze UE (o około 6% niższe od średniej unijnej). Ceny pszenicy konsumpcyjnej były zbliżone do średniej unijnej. czynniki wpływające na poziom cen: - zapasy początkowe Krajowe zapasy zbóż na początku sezonu 2012/2013 były mniejsze niż przed rokiem. Szacuje się, że wyniosły one 4,2 mln ton wobec 4,5 mln ton (wg GUS) na początku poprzedniego sezonu. Według styczniowej prognozy United States Department of Agriculture (USDA) poziom zapasów w UE obniżył się, w porównaniu do poprzedniego sezonu, o blisko 3%, do 27 mln ton. Światowe zapasy oceniane są na 321 mln ton, tj. o 11% niżej niż sezon wcześniej. 1 Według obliczeń ARR na podstawie dostępnych danych Komisji Europejskiej 3

4 Rynek zbóż - poziom produkcji W 2012 r. (według szacunku GUS opublikowanego r.) zbiory zbóż ogółem (łącznie z kukurydzą, prosem i gryką) oceniono na 28,5 mln ton. Były one o 6,6% większe od uzyskanych w 2011 r. i o 6,8% większe od średniej z lat Ocenia się również, że jakość ziarna zbóż ze zbiorów 2012 r. jest znacząco lepsza niż zebranego przed rokiem. W 2012 r., według danych GUS, zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi zebrano 24,4 mln ton (w tym: 8,6 mln ton pszenicy, 4,2 mln ton jęczmienia, 3,3 mln ton pszenżyta i 2,9 mln ton żyta), tj. nieznacznie (o 0,6%) więcej niż w roku Spadek produkcji dotyczył pszenicy (o blisko 8%) i pszenżyta (o 21%). Wzrost zbiorów odnotowano natomiast w przypadku pozostałych zbóż (jęczmienia o 26%, żyta o 11%, owsa o 6%, mieszanek zbożowych o 16%). Zbiory kukurydzy uprawianej na ziarno w 2012 r. GUS szacuje na 4 mln ton, o 67% powyżej zbiorów z 2011 r. Tak dobre zbiory kukurydzy uzyskano przede wszystkim w wyniku zwiększonej powierzchni zasiewów tego zboża. Związane to było z koniecznością przesiewów zbóż na plantacjach zniszczonych mrozem, na których większość rolników posiała kukurydzę (z uwagi na terminy agrotechniczne). W 2012 r. ze względu na konieczność wykonania stosownych zabiegów agrotechnicznych po zbiorach kukurydzy, które odbywają się późną jesienią, możliwość zasiewów ozimin była ograniczona. Z przeprowadzonej przez GUS oceny wynika, że zbóż ozimych pod zbiory w 2013 r. zasiano ponad 4,3 mln ha, o blisko 157 tys. ha mniej niż pod zbiory w 2012 r. Przed wejściem w stan zimowego spoczynku uprawy były właściwie wyrośnięte i dobrze rozkrzewione. - zużycie krajowe W bieżącym sezonie (2012/2013) przewidywany jest dalszy spadek pogłowia trzody chlewnej, a wysokie ceny zbóż i pasz mogą zwiększyć głębokość tego spadku. Spodziewane jest utrzymanie wzrostowej tendencji w produkcji drobiu, która przy stabilizacji produkcji mleka i wołowiny, nie zrekompensuje spadku zużycia zbóż w produkcji trzody chlewnej. W efekcie, w całym sezonie spasanie zbóż prawdopodobnie obniży się do 16,6 mln ton, tj. o około 2% w porównaniu do poprzedniego sezonu. Wykorzystanie ziarna do siewu przewiduje się na poziomie 1,7 mln ton (wobec 1,8 mln ton w poprzednim sezonie, w którym wystąpiła 4

5 Rynek zbóż konieczność przesiewów zbóż). Pomimo wysokich cen zakłada się niewielki wzrost zużycia zbóż na cele przemysłowe (z 2,4 mln ton do 2,5 mln ton), w tym na biopaliwa. Łączne krajowe zapotrzebowanie na zboże w sezonie 2012/2013 może być o 1,4% mniejsze niż w poprzednim sezonie i wynieść 27,2 mln ton. - handel zagraniczny Według prognozy USDA światowe zbiory zbóż (bez ryżu) w sezonie 2012/2013 wyniosą mln ton i w porównaniu do zbiorów z sezonu 2011/2012 będą mniejsze o 4% (w tym pszenicy o 6%, a zbóż paszowych o 3%). W 2012 r. znacząco mniejsze (o blisko 25%) niż w poprzednim roku były zbiory zbóż w krajach WNP (w tym w Rosji o 26%, na Ukrainie o 21% i w Kazachstanie o 51%). Ocenia się, że wyniosły one 145 mln ton. W Unii Europejskiej zbiory zbóż ogółem są szacowane na prawie 272 mln ton, tj. na poziomie o 4,5% niższym niż w 2011 r. Pszenicy w UE zebrano około 132 mln ton (o 4% mniej niż rok wcześniej). Szacuje się, że zbiory zbóż paszowych wyniosły 140 mln ton i były o 5% mniejsze niż w 2011 r. USDA ocenia, że produkcja jęczmienia wzrosła do ponad 54 mln ton (o 6% w porównaniu do poprzedniego roku), a kukurydzy obniżyła się do 55 mln ton (o 17%). Największy spadek produkcji zbóż (o 26-36%) wystąpił na południu Europy (Hiszpania, Węgry, Rumunia). Natomiast dobre zbiory zbóż uzyskano u największych unijnych eksporterów (Francja i Niemcy). Mniejsza niż przed rokiem podaż zbóż, m.in. w Australii, w USA oraz w Europie Wschodniej (Rosja i Ukraina), zwiększyła możliwości lokowania unijnych zbóż na tradycyjnych rynkach zbytu, tj. w krajach Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. W tej sytuacji przewiduje się zwiększenie popytu także na atrakcyjne cenowo zboże z Polski, zwłaszcza kukurydzę. Według danych Ministerstwa Finansów w ciągu pierwszych pięciu miesięcy sezonu 2012/2013 (tj. lipiec listopad 2012 r.) z kraju wywieziono 2,2 mln ton ziarna zbóż (w tym m.in. 848 tys. ton pszenicy i 766 tys. ton kukurydzy), tj. prawie 2,2 razy więcej niż w tym samym okresie sezonu 2011/2012. Ziarno zbóż eksportowano przede wszystkim do Niemiec (1.046 tys. ton), do Irlandii (287 tys. ton) i do Wielkiej Brytanii (147 tys. ton). Eksport produktów pierwotnego przetwórstwa był o 16% większy niż przed rokiem, a produktów wtórnego przetwórstwa o 1% większy. 5

6 Rynek zbóż W okresie lipiec listopad 2012 r. wartość eksportu zbóż (bez ryżu) i przetworów zbożowych wyniosła 920 mln EUR, tj. o 56% więcej niż przed rokiem. Ocenia się, że w całym sezonie 2012/2013 eksport ziarna i przetworów zbożowych (w ekwiwalencie ziarna) może ukształtować się na poziomie 3,3 mln ton, tj. o 49% wyższym w odniesieniu do poprzedniego sezonu. Mniejszy natomiast może być import. W okresie pierwszych pięciu miesięcy sezonu 2012/2013 do kraju przywieziono 275 tys. ton ziarna (w tym pszenica stanowiła 45%, a kukurydza 33%), o 59% mniej niż rok wcześniej. Najwięcej ziarna przywieziono z krajów członkowskich UE (z Czech, ze Słowacji, z Węgier oraz z Niemiec). Mniej (o 8%) zaimportowano również produktów pierwotnego przetwórstwa. Przywóz produktów wysokoprzetworzonych był jednak większy o 3%. W okresie lipiec listopad 2012 r. wartość importu zbóż (bez ryżu) i przetworów zbożowych wyniosła 307 mln EUR, tj. o 17% mniej niż przed rokiem. Saldo handlu zbożami i przetworami zbożowymi w okresie pięciu pierwszych miesięcy roku gospodarczego 2012/2013 było dodatnie i wyniosło 613 mln EUR wobec 222 mln EUR w tym samym okresie poprzedniego sezonu. Ocenia się, że w sezonie 2012/2013 import zbóż i przetworów zbożowych (w ekwiwalencie ziarna) może ukształtować się na poziomie 1,8 mln ton, o 37% niższym niż w sezonie 2011/2012. prognoza cen skupu do czerwca 2013 r. W sezonie 2012/2013 niski poziom zapasów u tradycyjnych eksporterów zbóż jest jednym z czynników utrzymujących światowe (a także unijne) ceny ziarna na relatywnie wysokim poziomie. Za wzrostem cen przemawia także duży popyt na zboże z UE, w tym również z Polski. Również w krajach członkowskich, w których zbiory zbóż były słabe, polskie ziarno cieszy się dużym zainteresowaniem. W związku z tym ocenia się, że popyt eksportowy na polskie zboże nadal będzie podtrzymywał ceny ziarna. Przewiduje się, że w drugiej połowie sezonu 2012/2013 krajowe ceny zbóż mogą nadal wykazywać lekką tendencję wzrostową, przy czym ceny pszenicy będą wyższe niż przed rokiem, a żyta niższe. Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową, Zespół Ekspertów ocenił, że przeciętne krajowe ceny skupu zbóż do czerwca 2013 r. mogą kształtować się następująco: 6

7 Rynek zbóż Wyszczególnienie 2013 r. j.m. marzec czerwiec Pszenica ogółem 1) zł/t Pszenica konsumpcyjna 2) zł/t Żyto 1) zł/t ) Dotyczy przewidywanej średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego. 2) Dotyczy przewidywanych cen w transakcjach giełdowych. 7

8 Rynek wieprzowiny 2. RYNEK WIEPRZOWINY aktualna sytuacja cenowa Zmniejszenie produkcji trzody chlewnej w Polsce oraz wysokie ceny żywca wieprzowego w innych państwach UE powodowały, że do października 2012 r. utrzymywała się tendencja wzrostowa krajowych cen skupu żywca wieprzowego. W listopadzie 2012 r. spadek popytu na trzodę chlewną w kraju był głębszy niż spadek jej podaży, w związku z czym ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce uległy obniżeniu. Spadek cen trzody chlewnej był kontynuowany również w grudniu 2012 r. i na początku stycznia 2013 r. Zgodnie z danymi GUS w grudniu 2012 r. przeciętna cena skupu trzody chlewnej wynosiła 5,36 zł/kg, o 6% mniej niż w listopadzie 2012 r. i o 4% mniej niż w grudniu 2011 r. CENY SKUPU ŻYWCA WIEPRZOWEGO [zł/kg] 6,25 6,00 5,75 5,50 5,25 5,00 GUS 6,25 6,00 5,75 5,50 5,25 5,00 4,75 4,50 4,25 prognoza 4,75 4,50 4,25 4,00 4,00 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Według informacji Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w drugim tygodniu stycznia 2013 r. ceny skupu żywca wieprzowego kształtowały się na poziomie 5,17 zł/kg 2, o 2% wyższym niż przed rokiem. W tym czasie średnia unijna cena trzody chlewnej wyniosła 169,22 EUR/100 kg (według wagi poubojowej schłodzonej klasy E), o 13% więcej niż w analogicznym okresie 2 W ramach ZSRIR ceny skupu trzody chlewnej są zbierane dla masy poubojowej. Cena żywca jest obliczana przy zastosowaniu średniego wskaźnika wydajności rzeźnej. 8

9 Rynek wieprzowiny 2012 r. Cena w Polsce w przeliczeniu na walutę unijną (168,89 EUR/100 kg) była wyższa od przeciętnych cen m.in. we Francji, w Belgii, Holandii, Danii, Hiszpanii, a niższa niż np. w Niemczech i na Węgrzech. czynniki wpływające na poziom cen skupu: - pogłowie trzody chlewnej i produkcja żywca wieprzowego Utrzymujące się od ponad dwóch lat niekorzystne warunki ekonomiczne tuczu trzody chlewnej w Polsce przyczyniły się do głębokiego spadku jej liczebności. Według danych GUS w końcu lipca 2012 r. krajowe pogłowie świń liczyło 11,6 mln szt., o 14,3% mniej niż przed rokiem i o 22% mniej niż dwa lata wcześniej. Stan i struktura pogłowia trzody chlewnej oraz aktualne relacje cen skupu żywca wieprzowego do cen zbóż wskazują, że w pierwszej połowie 2013 r. nastąpi dalsza redukcja liczebności świń w Polsce. Spadek pogłowia trzody chlewnej w dalszym ciągu może być łagodzony importem żywca wieprzowego. Konsekwencją spadku liczebności trzody chlewnej jest zmniejszenie krajowej produkcji żywca wieprzowego. Na spadek produkcji wskazują dane GUS o malejącym skupie tego gatunku żywca. W 2012 r. w Polsce skup żywca wieprzowego wyniósł tys. ton 3, tj. o 15% mniej niż w 2011 r. Szacuje się, że w 2012 r. krajowa produkcja żywca wieprzowego ukształtowała się na poziomie około tys. ton (1.690 tys. ton w.b.c.), tj. o 10% niższym niż w roku poprzednim. Uwzględniając przewidywany dalszy spadek pogłowia trzody chlewnej, prognozuje się, że w pierwszym półroczu 2013 r. produkcja żywca wieprzowego może wynieść 970 tys. ton (755 tys. ton w.b.c.), aż o 17% mniej niż rok wcześniej. Zgodnie z wstępnymi danymi Komisji Europejskiej (KE) w 2012 r. w UE produkcja wieprzowiny była niższa od notowanej w roku poprzednim. W 2013 r. prawdopodobnie nastąpi dalszy spadek produkcji spowodowany wysokimi cenami pasz. Do zmniejszenia unijnej produkcji wieprzowiny mogą przyczynić się również przepisy w zakresie dobrostanu loch prośnych (Dyrektywa Rady 2008/120/WE z dnia 18 grudnia 2008 r.), których ostateczny termin wdrożenia upłynął 1 stycznia 2013 r. 3 Dane za okresy miesięczne raportowane przez osoby prawne i samodzielne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, skorygowane o dane za pierwsze półrocze 2012 r. raportowane przez osoby fizyczne prowadzące skup o wartości przekraczającej w okresie półrocznym 10 tys. zł. 9

10 Rynek wieprzowiny - handel zagraniczny Szacuje się, że w 2012 r. unijny wywóz wieprzowiny ukształtował się na poziomie nieco niższym od bardzo wysokiego poziomu odnotowanego w 2011 r. Według danych KE w okresie styczeń listopad 2012 r. eksport asortymentu wieprzowego z UE wyniósł tys. ton, tj. o 2% mniej niż przed rokiem. Największym odbiorcą była Rosja, ale eksport do tego kraju w ciągu pierwszych jedenastu miesięcy 2012 r. był o 11% mniejszy niż w tym samym okresie 2011 r. Spadek eksportu nastąpił w efekcie wspomnianego zmniejszenia unijnej produkcji wieprzowiny oraz wzrostu konkurencji na rynku światowym, zwłaszcza ze strony dostawców z USA i Brazylii. Pomimo ograniczenia eksportu, UE zanotowała bardzo dużą nadwyżkę w handlu wieprzowiną z krajami trzecimi, gdyż import produktów wieprzowych utrzymał się na bardzo niskim poziomie. KE prognozuje, że w 2013 r. malejąca unijna produkcja wieprzowiny spowoduje znaczący spadek jej eksportu z UE. KE ocenia, że w 2013 r. unijny import wieprzowiny nadal będzie marginalny. Pomimo spadku krajowej produkcji żywca, w okresie jedenastu miesięcy 2012 r. polski eksport 4 żywca, mięsa, przetworów i tłuszczów wieprzowych (w ekwiwalencie mięsa) 5 wyniósł 535 tys. ton i był o 15% większy niż w tym samym okresie 2011 r. Jednocześnie do Polski przywieziono 657 tys. ton wieprzowiny, o 7% więcej niż rok wcześniej. Ocenia się, że w całym 2012 r. eksport wieprzowiny ukształtował się na poziomie około 580 tys. ton, tj. o 15% wyższym od notowanego w roku poprzednim. Import natomiast wyniósł około 720 tys. ton, o 8% więcej. Najbardziej dynamicznie wzrósł przywóz żywca wieprzowego (CN 0103), zwłaszcza prosiąt i warchlaków. Szacuje się, że osiągnął on poziom około 3,7 mln sztuk, o 39% wyższy niż w 2011 r. Przewiduje się, że w 2013 r. ujemne saldo wagowe polskiego handlu zagranicznego wieprzowiną, w przeciwieństwie do roku 2012, ulegnie pogłębieniu. - spożycie Mniejsza krajowa podaż wieprzowiny oraz drogi import przyczyniły się do wzrostu cen detalicznych mięsa wieprzowego w Polsce. W okresie styczeń listopad 2012 r. ceny te były o 11% wyższe niż rok wcześniej. Szacuje się, że z powodu wysokich cen mięsa wieprzowego jego konsumpcja w 2012 r. mogła ukształtować się 4 Obliczenia ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 5 Handel zagraniczny wieprzowiną w ekwiwalencie mięsa jest liczony według metodologii Eurostatu. 10

11 Rynek wieprzowiny na poziomie około 40 kg na osobę wobec 42,8 kg na osobę w 2011 r. W 2013 r. w Polsce przewidywany jest dalszy spadek spożycia wieprzowiny. prognoza cen skupu trzody chlewnej do czerwca 2013 r. Największy wpływ na wysokość krajowych cen skupu żywca wieprzowego w prognozowanym okresie będzie miał pogłębiający się spadek produkcji trzody chlewnej w Polsce i w UE. Jednak przewidywany wzrost cen mięsa i żywca wieprzowego będzie ograniczany barierą popytu. Zgodnie z oceną Zespołu Ekspertów, po jesienno-zimowym spadku, ceny skupu żywca wieprzowego wzrosną w okresie wiosenno-letnim 2013 r. i będą kształtować się na poziomie zbliżonym lub nieco wyższym niż w analogicznych miesiącach 2012 r. Zgodnie z prognozą Zespołu Ekspertów przeciętne ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce w okresie objętym prognozą mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. marzec 2013 r. czerwiec Żywiec wieprzowy zł/kg 5,30-5,50 5,50-5,90 11

12 Rynek wołowiny i cielęciny 3. RYNEK WOŁOWINY I CIELĘCINY aktualna sytuacja cenowa Duży popyt zagraniczny na wołowinę oraz wysokie ceny żywca wołowego w innych krajach UE spowodowały, że pomimo okresowych spadków ceny skupu żywca wołowego w Polsce wykazują tendencję wzrostową. Według danych GUS w grudniu 2012 r. bydło ogółem (bez cieląt) skupowano średnio po 6,58 zł/kg, w tym młode bydło po 6,88 zł/kg, tj. o 3-4% drożej niż w grudniu 2011 r. Jednocześnie za bydło ogółem płacono o 28% więcej niż w grudniu 2010 r., a za młode bydło o 23% więcej. CENY SKUPU ŻYWCA WOŁOWEGO [zł/kg] 7,20 7,20 6,90 6,90 6,60 6,60 6,30 6,30 6,00 5,70 GUS prognoza 6,00 5,70 5,40 5,40 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 żywiec wołowy ogółem młode bydło rzeźne Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. Zgodnie z danymi Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w drugim tygodniu stycznia 2013 r. ceny skupu bydła ogółem wynosiły przeciętnie 6,43 zł/kg 6 i były o 2% wyższe niż miesiąc wcześniej, ale o 1% niższe od bardzo wysokich cen w analogicznym okresie 2012 r. W tym czasie średnia unijna cena bydła (według wagi poubojowej schłodzonej klasy R3) osiągnęła poziom 399,80 EUR/100 kg, o 5% wyższy niż przed rokiem. Cena polskiej wołowiny wyrażona w walucie unijnej ukształtowała się na poziomie 337,09 EUR/100 kg. 6 W ramach ZSRIR ceny skupu bydła są zbierane dla masy poubojowej. Cena żywca jest obliczana przy zastosowaniu średniego wskaźnika wydajności rzeźnej. 12

13 Rynek wołowiny i cielęciny czynniki wpływające na poziom cen skupu: - pogłowie bydła oraz produkcja żywca wołowego i cielęcego Ostatnie dostępne dane GUS dotyczące pogłowia bydła wskazują na wzrost liczebności bydła opasowego. Zgodnie z tymi informacjami w końcu czerwca 2012 r. krajowe pogłowie bydła młodego (w wieku 1-2 lat) wynosiło tys. szt., tj. o 3,4% więcej niż przed rokiem i o 47% więcej niż w czerwcu 2004 r. Jednak pogłowie bydła ogółem w porównaniu do stanu z czerwca 2011 r., z powodu mniejszej liczby krów i cieląt, wzrosło tylko nieznacznie (o 0,3%), do tys. szt. Pogłowie bydła ogółem w Polsce, a w rezultacie produkcja wołowiny, od kilku lat utrzymują się na względnie stabilnym poziomie. Stagnacja krajowej produkcji wołowiny wynika m.in. z faktu, iż w dużej części jest ona powiązana z mlecznym kierunkiem chowu bydła. Według GUS w 2012 r. w Polsce do skupu dostarczono 405 tys. ton żywca wołowego 7, tj. o 4% mniej niż w 2011 r. Ocenia się, że w 2012 r. krajowa produkcja wołowiny wyniosła 710 tys. ton (370 tys. ton w.b.c.) i była o 4% mniejsza niż w roku poprzednim. Biorąc pod uwagę stan i strukturę pogłowia bydła, a także wzajemne relacje cen cieląt, bydła i pasz, IERiGŻ-PIB prognozuje, że w pierwszym półroczu 2013 r. produkcja żywca wołowego wyniesie 360 tys. ton (185 tys. ton w.b.c.), o 3% więcej niż rok wcześniej. Z informacji KE wynika, że w 2012 r. unijna produkcja wołowiny i cielęciny mogła być o 5% mniejsza niż w roku poprzednim. W 2013 r. w UE spadkowy trend w produkcji wołowiny najprawdopodobniej będzie kontynuowany. - handel zagraniczny Zgodnie z danymi KE w okresie pierwszych jedenastu miesięcy 2012 r. unijny eksport asortymentu wołowego i cielęcego wyniósł 479 tys. ton, o 19% mniej niż w tym samym okresie 2011 r. Spadek wywozu wynikał głównie z ograniczenia produkcji. Zmniejszenie eksportu unijnej wołowiny było spowodowane również przez zredukowanie do zera stawek refundacji eksportowych 8 oraz wycofanie przez Turcję 7 Dane za okresy miesięczne raportowane przez osoby prawne i samodzielne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, skorygowane o dane za pierwsze półrocze 2012 r. raportowane przez osoby fizyczne prowadzące skup o wartości przekraczającej w okresie półrocznym 10 tys. zł. 8 Komisja Europejska z dniem 20 kwietnia 2012 r. obniżyła stawki refundacji średnio o 1/3 (rozporządzenie nr 343/2012), z dniem 22 czerwca 2012 r. o kolejne 50% (rozporządzenie nr 534/2012), a z dniem 21 września 2012 r. do zera (rozporządzenie nr 859/2012). 13

14 Rynek wołowiny i cielęciny (w drugiej połowie 2011 r.) preferencji celnych przyznanych UE. Import asortymentu wołowego i cielęcego do UE zmalał o 4%, do 284 tys. ton. Pogarszające się warunki dla unijnego eksportu wołowiny oraz spadek krajowej produkcji wołowiny wpłynęły na zmniejszenie także polskiego wywozu asortymentu wołowego. W ciągu pierwszych jedenastu miesięcy 2012 r. z Polski (w ekwiwalencie mięsa) 9 wyeksportowano 297 tys. ton żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych, tj. o 3% mniej niż w tym samym okresie roku poprzedniego. Wyższe niż rok wcześniej ceny wołowiny za granicą przyczyniły się do spadku także importu wołowiny do Polski. Import asortymentu wołowego zmniejszył się o 6% i wyniósł 19 tys. ton 10. Szacuje się, że w 2012 r. eksport wołowiny ukształtował się na poziomie około 330 tys. ton, tj. nieco niższym niż w roku poprzednim. Ocenia się, że import wyniósł około 21 tys. ton, o 7% mniej. Prognozuje się, że w 2013 r. polski eksport wołowiny i cielęciny może wzrosnąć do około 340 tys. ton. Import natomiast wyniesie około 20 tys. ton. - spożycie Od kilku lat w Polsce maleje konsumpcja wołowiny, głównie w następstwie wysokich cen. W okresie pierwszych jedenastu miesięcy 2012 r. ceny detaliczne mięsa wołowego były aż o 15% wyższe niż rok wcześniej, podczas gdy ceny detaliczne mięsa wieprzowego wzrosły o 11%, a drobiowego o 7%. Krajowe spożycie wołowiny było bardzo małe i według szacunków IERiGŻ-PIB w 2012 r. wyniosło, tak jak w 2011 r., 2,1 kg na osobę. W związku z utrzymującymi się wysokimi cenami mięsa wołowego, w 2013 r. konsumpcja wołowiny w Polsce może ulec dalszemu zmniejszeniu do około 2 kg na osobę. prognoza cen skupu bydła do czerwca 2013 r. Przewidywany spadek unijnej produkcji wołowiny w 2013 r. oraz wysokie światowe ceny wołowiny w efekcie rosnącego popytu na to mięso (m.in. ze strony USA, Kanady, Rosji, państw Bliskiego Wschodu, Indonezji i innych krajów azjatyckich) prawdopodobnie spowodują, że ceny bydła w UE utrzymają się na wysokim poziomie. Z uwagi na to, że około 80% wołowiny produkowanej w Polsce jest kierowane na eksport (przede wszystkim do państw UE), w pierwszym półroczu 9 Handel zagraniczny wołowiną w ekwiwalencie mięsa jest liczony według metodologii Eurostatu. 10 Obliczenia ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 14

15 Rynek wołowiny i cielęciny 2013 r. wysokie ceny unijne będą sprzyjały utrzymywaniu się wysokich cen wołowiny również w kraju. Zespół Ekspertów uwzględniając sezonowe wahania podaży i popytu przewiduje, że w okresie objętym prognozą ceny skupu żywca wołowego mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. marzec 2013 r. czerwiec Bydło ogółem zł/kg 6,40-6,70 6,30-6,70 Młode bydło rzeźne zł/kg 6,80-7,10 6,70-7,10 15

16 Rynek drobiu 4. RYNEK DROBIU aktualna sytuacja cenowa Na skutek rosnącego popytu, w okresie od stycznia do lipca 2012 r. ceny skupu kurcząt brojlerów wykazywały tendencję wzrostową. W wyniku wzrostu produkcji kurcząt w sierpniu 2012 r. wzrostowa tendencja cen skupu uległa wyhamowaniu i do grudnia 2012 r. notowano znaczący ich spadek. Według danych z zakładów drobiarskich objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW, w grudniu 2012 r. kurczęta brojlery średnio w kraju skupowano po 3,66 zł/kg, o 10% taniej niż w lipcu, ale o 1,8% drożej niż w porównywalnym okresie 2011 r. W okresie trzech pierwszych kwartałów 2012 r. notowano dynamiczny spadek cen w skupie indyków, spowodowany zwiększoną podażą tego mięsa na rynku krajowym. Ograniczenie wstawień piskląt indyków do chowu w miesiącach jesiennych zmniejszyło presję podaży rynkowej, co przełożyło się na wzrost cen skupu w czwartym kwartale 2012 r. Średnia cena indyków w skupie w grudniu 2012 r. była o 6% wyższa w porównaniu do notowanej we wrześniu, ale o 5% niższa niż przed rokiem. CENY SKUPU KURCZĄT BROJLERÓW [zł/kg] 4,30 4,20 4,10 4,00 3,90 3,80 3,70 MRiRW 4,30 4,20 4,10 4,00 3,90 3,80 3,70 3,60 prognoza 3,60 3,50 3,50 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów. Od sierpnia 2012 r. ceny skupu żywca drobiowego systematycznie obniżały się, co wynikało ze spadku cen skupu dominujących w produkcji drobiarskiej kurcząt. W grudniu 2012 r. (wg GUS) średnia cena żywca drobiowego wynosiła 4,06 zł/kg 16

17 Rynek drobiu (bez VAT). Była ona o 9% niższa od notowanej w sierpniu oraz o 6% niższa niż w grudniu 2011 r. czynniki wpływające na poziom cen skupu: - produkcja i skup żywca drobiowego W 2012 r. odnotowano przyśpieszenie dynamiki wzrostu produkcji drobiarskiej (pomimo rosnących kosztów produkcji), do czego przyczynił się przede wszystkim wzrost popytu eksportowego, a także popytu krajowego (szczególnie na kurczęta, które są najtańszym gatunkiem mięsa). Szacuje się, że produkcja żywca drobiowego w 2012 r. wyniosła około tys. ton (1.590 tys. ton w.b.c.) wobec tys. ton (1.427 tys. ton w.b.c.) w 2011 r., co oznacza wzrost o 12%. Od początku 2012 r., pod wpływem zwiększonej produkcji, skup żywca drobiowego kształtował się na poziomie znacznie wyższym niż w 2011 r. W 2012 r. dostawy żywca drobiowego do skupu wyniosły tys. ton 11 i były o 9% większe niż w 2011 r. W 2013 r., przewidywane jest spowolnienie tempa wzrostu produkcji mięsa drobiowego. Sytuacja taka spowodowana będzie barierą popytu oraz utrzymującą się niską opłacalnością chowu. Przewiduje się, że produkcja mięsa drobiowego w 2013 r. może być o 3-4% wyższa od notowanej w 2012 r. i wynieść około tys. ton (1.645 tys. ton w.b.c.). - handel zagraniczny W 2012 r. odnotowano duży wzrost eksportu mięsa drobiowego. Czynnikiem stymulującym wzrost eksportu były przede wszystkim konkurencyjne ceny polskiego drobiu na rynku UE i wysokie ceny mięsa czerwonego. W 2012 r. (według danych KE) średnioroczna cena zbytu polskich tuszek kurcząt była najniższa w UE i wynosiła 140,77 EUR/100 kg. Była ona o 51 EUR/100 kg niższa od średniej ceny notowanej na rynku unijnym (191,79 EUR/100 kg). Ponadto stymulatorem wzrostu eksportu był popyt na drób unijny na rynkach trzecich. W okresie jedenastu miesięcy 2012 r. eksport 12 drobiu z Polski ukształtował się na poziomie o 19% wyższym niż rok wcześniej. W tym czasie wywieziono 11 Dane za okresy miesięczne raportowane przez osoby prawne i samodzielne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, skorygowane o dane za pierwsze półrocze 2012 r. raportowane przez osoby fizyczne prowadzące skup o wartości przekraczającej w okresie półrocznym 10 tys. zł. 12 Obliczenia ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 17

18 Rynek drobiu 574 tys. ton żywca, mięsa i przetworów drobiowych (w ekwiwalencie mięsa) 13, a głównymi odbiorcami polskiego mięsa drobiowego były tradycyjnie kraje UE. Szacuje się, że w całym 2012 r. eksport produktów drobiowych w ekwiwalencie mięsa wyniósł 615 tys. ton i był także o 19% wyższy niż w 2011 r. W 2013 r. przewiduje się dalszy wzrost eksportu mięsa drobiowego, na który przeznaczana będzie większa część przyrostu produkcji. Dynamika wzrostu prawdopodobnie ulegnie jednak spowolnieniu z uwagi na rosnącą konkurencję ze strony państw trzecich. Od 2009 r. notowany jest systematyczny wzrost importu drobiu do Polski. W okresie od stycznia do listopada 2012 r. do Polski w ekwiwalencie mięsa sprowadzono 77 tys. ton żywca, mięsa i przetworów drobiowych, tj. o 6% więcej niż w tym samym okresie roku poprzedniego. Asortyment drobiowy sprowadzany był głównie z krajów Unii Europejskiej. W strukturze towarowej importu, podobnie jak w latach poprzednich, dominował drób żywy (z udziałem 49%). Szacuje się, że w 2012 r. import asortymentu drobiowego wyniósł około 82 tys. ton w ekwiwalencie mięsa wobec 74 tys. ton w 2011 r. W 2012 r., pomimo wzrostu, w zaopatrzeniu rynku krajowego import drobiu nadal miał charakter uzupełniający i stanowił około 8% zużycia krajowego. W 2013 r. przewiduje się wzrost przywozu drobiu, w tym przede wszystkim taniego asortymentu mięsa do przetwórstwa. - spożycie W 2012 r., zgodnie z szacunkiem IERiGŻ-PIB bilansowe spożycie mięsa drobiowego było większe o około 3% od notowanego w 2011 r. i wyniosło 26 kg na osobę. Wzrost konsumpcji drobiu wynikał z dużej konkurencyjności cenowej tego mięsa w stosunku do innych gatunków mięsa. Potwierdzają to zmiany cen detalicznych. Według danych GUS w okresie jedenastu miesięcy 2012 r. wzrost cen detalicznych mięsa drobiowego w porównaniu z analogicznym okresem 2011 r. wyniósł 7%, podczas gdy ceny detaliczne wołowiny i wieprzowiny wzrosły odpowiednio o 15% i o 11%. Wzrostowa tendencja w konsumpcji mięsa drobiowego będzie prawdopodobnie kontynuowana w 2013 r. Jednakże bariera popytu wynikająca z przewidywanego wysokiego poziomu cen spowoduje, że dynamika wzrostu konsumpcji drobiu może ulec spowolnieniu. 13 Handel zagraniczny drobiem w ekwiwalencie mięsa jest liczony według metodologii Eurostatu. 18

19 Rynek drobiu prognoza cen skupu do czerwca 2013 r. W pierwszej połowie 2013 r. przewidywane wysokie ceny mięsa wieprzowego i wołowego będą sprzyjały wzrostowi cen kurcząt brojlerów. Z kolei czynnikiem osłabiającym wzrost cen krajowych kurcząt brojlerów będzie rosnąca produkcja mięsa drobiowego. Zdaniem Zespołu Ekspertów przeciętne ceny skupu kurcząt brojlerów do czerwca 2013 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. marzec 2013 r. czerwiec Kurczęta brojlery zł/kg 3,80-4,00 3,90-4,20 19

20 Rynek mleka i produktów mleczarskich 5. RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH aktualna sytuacja cenowa: - mleko surowe W 2012 r. w Polsce, na skutek dużej podaży surowca mlecznego, sezonowy spadek cen skupu mleka był znacznie głębszy niż w 2011 r. i od kwietnia ub.r. ceny kształtowały się poniżej poziomu z analogicznych miesięcy 2011 r. Podobne zmiany obserwowano również w UE, przy czym w UE najniższą w 2012 r. miesięczną cenę odnotowano w czerwcu, a w Polsce w sierpniu. Według danych KE w listopadzie 2012 r. średnia unijna cena skupu mleka wyniosła 34,00 EUR/100 kg i była o 10% wyższa od czerwcowej, ale o 3% niższa niż w listopadzie 2011 r. W Polsce w grudniu 2012 r. cena skupu mleka (według danych GUS) wynosiła średnio 125,72 zł/hl i była o 11% wyższa niż w sierpniu, ale o 3% niższa niż w grudniu 2011 r. CENY SKUPU MLEKA [zł/hl] bez podatku VAT GUS prognoza III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. - masło w blokach i odtłuszczone mleko w proszku (OMP) Na rynku światowym w pierwszej połowie 2012 r., w wyniku zwiększonej produkcji i dużych zapasów, utrzymywała się spadkowa tendencja cen trwałych produktów mleczarskich, w tym masła i mleka w proszku. Jednak w połowie 2012 r., na skutek zmniejszenia podaży mleka w USA, spowodowanego anomaliami klimatycznymi oraz sezonowego spadku dostaw surowca mlecznego na półkuli południowej, trend ten został odwrócony. 20

21 Rynek mleka i produktów mleczarskich Światowe ceny masła od połowy 2012 r. wykazywały tendencję wzrostową, lecz tempo tych zmian w poszczególnych regionach było różne. W UE wzrost cen utrzymał się do końca 2012 r. W Oceanii, po umiarkowanym wzroście obserwowanym od sierpnia 2012 r., w listopadzie ceny masła ustabilizowały się, natomiast w Stanach Zjednoczonych w ostatnim kwartale ub.r. nastąpił ponowny spadek cen. Na początku 2013 r. ceny masła u głównych, światowych eksporterów tego produktu kształtowały się poniżej wysokiego poziomu sprzed roku. W dniach r. ceny masła w blokach na rynkach wewnętrznych głównych unijnych producentów kształtowały się w przedziale 3,30-3,50 EUR/kg (13,59-14,42 zł/kg). We Francji poziom cen był zbliżony do notowanego przed miesiącem, w Niemczech o 1% wyższy, a w Holandii o 5% niższy. W ww. krajach masło było o 1-5% tańsze niż w analogicznym okresie 2012 r. W portach Europy Zachodniej (baza FOB) w dniu 4 stycznia 2013 r. za masło średnio płacono USD/t (14,11 zł/kg). Cena tego artykułu utrzymała się na poziomie sprzed miesiąca, ale była o 2% niższa niż przed rokiem. W USA, w notowaniu z 11 stycznia 2013 r., cena masła wynosiła USD/t (9,87 zł/kg) i była niższa niż przed miesiącem o 9% oraz o 10% niższa niż przed rokiem. W Polsce, według danych MRiRW z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej w dniach r. przeciętna cena zbytu masła w blokach wyniosła 13,14 zł/kg (bez VAT) i była o 6% niższa niż przed miesiącem oraz o 11% niższa niż rok wcześniej. W ciągu trzeciego kwartału 2012 r. wzrosły światowe ceny odtłuszczonego mleka w proszku, natomiast od października obserwowano względną ich stabilizację na poziomie istotnie wyższym niż rok wcześniej. W dniach r. ceny OMP w Niemczech, Francji i Holandii średnio osiągnęły poziom 2,64-2,70 EUR/kg (10,87-11,12 zł/kg). W Niemczech i we Francji były one o blisko 1% wyższe w odniesieniu do cen sprzed miesiąca, a w Holandii utrzymały się na tym samym poziomie. Ceny OMP w monitorowanych krajach UE były o 13-15% wyższe niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Średnia cena OMP w portach Europy Zachodniej (baza FOB) w dniu 4 stycznia 2013 r. utrzymała się na poziomie sprzed miesiąca i wyniosła USD/t (11,10 zł/kg). Jednocześnie o 15% przewyższała ona poziom notowany przed rokiem. Na giełdzie 21

22 Rynek mleka i produktów mleczarskich w Chicago 11 stycznia 2013 r. za odtłuszczone mleko w proszku płacono USD/t (10,47 zł/kg), nieco więcej (o 0,5%) niż przed miesiącem oraz o 11% więcej niż przed rokiem. Według danych MRiRW z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej w dniach r. krajowa cena odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 10,69 zł/kg (bez VAT) i była nieco wyższa (o 0,4%) niż miesiąc wcześniej i o 6% wyższa w odniesieniu do notowań sprzed roku. CENY ZBYTU MASŁA I MLEKA ODTŁUSZCZONEGO W PROSZKU [zł/kg] - z podatkiem VAT 18,0 18,0 17,0 17,0 16,0 16,0 15,0 15,0 14,0 14,0 13,0 12,0 GUS prognoza 13,0 12,0 11,0 11,0 10,0 10,0 9,0 9,0 8,0 8,0 III 2011 VI 2011 IX 2011 XII 2011 III 2012 VI 2012 IX 2012 XII 2012 III 2013 VI 2013 masło w blokach mleko odtłuszczone w proszku Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów. czynniki wpływające na poziom cen: - pogłowie krów oraz produkcja i dostawy mleka Rosnący popyt na produkty mleczarskie na świecie wpływa stymulująco na produkcję mleka. Według szacunków OECD światowa produkcja mleka w 2012 r. osiągnęła poziom 737 mln ton, o 1,5% wyższy niż w roku W ostatnich latach wzrasta znaczenie krajów rozwijających się w światowej produkcji surowca mlecznego. Dostawy mleka w UE, które w pierwszej połowie 2012 r. utrzymywały się powyżej poziomu z roku 2011, w trzecim kwartale uległy ograniczeniu. Łącznie w okresie dziewięciu miesięcy 2012 r. skup mleka w UE wyniósł 106,6 mln ton i był o 1,2% większy niż w tym samym okresie 2011 r. Przewiduje się, że w całym 2012 r. unijna produkcja mleka (prognoza KE z września 2012 r.) mogła osiągnąć poziom 22

23 Rynek mleka i produktów mleczarskich 153 mln ton, o 1% wyższy niż w 2011 r. W Polsce zmniejsza się pogłowie krów mlecznych. Według danych GUS w czerwcu 2012 r. ich liczba wyniosła 2.441,2 tys. szt. i była o 1,3% mniejsza niż w czerwcu 2011 r. oraz o 12% mniejsza niż w czerwcu 2004 r. Jednocześnie zwiększa się wydajność mleczna krów mlecznych, która w 2012 r. mogła przeciętnie wynieść około kg/szt (5.050 litrów/szt.). Rosnąca mleczność z nadwyżką rekompensowała spadek pogłowia krów mlecznych i w efekcie produkcja mleka w 2012 r. (szacunek IERiGŻ) osiągnęła poziom 12,7 mln ton, o 2% wyższy niż w 2011 r. Od połowy 2012 r., m.in. w związku z obawą przekroczenia przez Polskę limitów towarowej produkcji mleka, maleje skup surowca mlecznego. Pomimo to, według danych GUS w 2012 r. skupiono 9,5 mld litrów mleka 14, tj. o blisko 6% więcej niż w 2011 r. Przewiduje się, że w roku 2013 pogłowie krów mlecznych będzie nadal wykazywało tendencję spadkową. Według prognozy IERiGŻ-PIB w czerwcu 2013 r. liczba krów mlecznych w Polsce zmniejszy się do tys. szt., tj. o około 1% w porównaniu do czerwca 2012 r. W efekcie w 2013 r. produkcja mleka może wynieść 12,6 mln ton, o około 1% mniej niż w 2012 r. Przewiduje się, że w pierwszej połowie 2013 r. istotnemu zmniejszeniu ulegnie skup mleka. - produkcja odtłuszczonego mleka w proszku i masła W 2012 r. zwiększony światowy popyt na odtłuszczone mleko w proszku, zwłaszcza ze strony Chin, Japonii i Meksyku oraz rosnące w drugiej połowie roku światowe ceny tego produktu zachęcały unijnych producentów do zwiększania produkcji tego mleka. Z dostępnych danych KE wynika, że w okresie dziewięciu miesięcy 2012 r. w całej UE wyprodukowano 865 tys. ton OMP, o 6% więcej niż w tym samym okresie 2011 r. W Polsce, według danych GUS od stycznia do listopada 2012 r. produkcja odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 108,3 tys. ton, tj. o około 3% więcej niż w porównywalnym okresie 2011 r. Ocenia się, że w całym 2012 r. produkcja OMP mogła ukształtować się na poziomie o 2% wyższym niż w 2011 r. i wynieść około 117 tys. ton. W 2013 r. w Polsce, w związku z malejącą podażą surowca mlecznego oraz większym zapotrzebowaniem na produkty mleczarskie o wyższym stopniu przetworzenia produkcja OMP może być nieco mniejsza niż w 2012 r. 14 Dane za okresy miesięczne raportowane przez osoby prawne i samodzielne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, skorygowane o dane za pierwsze półroczne 2012 r. raportowane przez osoby fizyczne prowadzące skup o wartości przekraczającej w okresie półrocznym 10 tys. zł. 23

24 Rynek mleka i produktów mleczarskich Mniejszy niż w 2011 r. eksport unijnego masła oraz malejąca konsumpcja wewnętrzna powodują, że produkcja tego tłuszczu w krajach UE nie rośnie tak dynamicznie jak produkcja OMP. W UE w okresie styczeń wrzesień 2012 r. łącznie wyprodukowano blisko 1,5 mln ton masła, o 3% więcej niż rok wcześniej. W Polsce, według danych GUS, produkcja masła w okresie jedenastu miesięcy 2012 r. wyniosła 158 tys. ton i była o 3% większa niż w porównywalnym okresie 2011 r. Szacuje się, że w całym 2012 r. przemysłowa produkcja tego tłuszczu mogła wynieść około 173 tys. ton, wobec 171 tys. ton w 2011 r. Przewiduje się, że w 2013 r., z uwagi na prawdopodobny dalszy spadek spożycia masła w kraju, również jego produkcja może ulec ograniczeniu. - handel zagraniczny Konkurencyjne ceny unijnego odtłuszczonego mleka w proszku spowodowały, że eksport tego produktu poza obszar celny UE w okresie styczeń listopad 2012 r. (dane KE) wyniósł blisko 500 tys. ton, o ponad 5% więcej niż w tym samym okresie 2011 r. Eksport OMP z Polski od stycznia do września 2012 r. utrzymywał się na poziomie wyższym niż w 2011 r. Jednak w październiku i listopadzie 2012 r., z uwagi na zmniejszenie krajowej produkcji w tym okresie, uległ on ograniczeniu. W efekcie w okresie jedenastu miesięcy 2012 r. 15 z kraju wywieziono 74 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, o 5,5% mniej niż w tym samym czasie w 2011 r. Szacuje się, że w całym 2012 r. wywóz OMP z Polski mógł wynieść około 80 tys. ton i był o około 5% mniejszy niż w 2011 r. W 2013 r., z uwagi na przewidywane utrzymanie konkurencyjności cenowej polskiego OMP, jego eksport może być zbliżony do notowanego w roku Z danych Komisji Europejskiej wynika, że w okresie styczeń listopad 2012 r. poza obszar UE wywieziono 97 tys. ton masła, tj. o blisko 12% więcej niż w tym samym okresie 2011 r. Z Polski w okresie styczeń listopad 2012 r. łącznie do UE i krajów trzecich wyeksportowano nieco ponad 28 tys. ton masła, o 6% mniej niż przed rokiem. Ocenia się, że w całym 2012 r. wywóz masła z kraju mógł wynieść około 30 tys. ton, tj. o 6% mniej niż w 2011 r. Przewiduje się, że w 2013 r., w wyniku utrzymania cenowej konkurencyjności polskiego masła wobec oferty z innych krajów UE, jego eksport może być nieco większy niż w 2012 r. 15 W odniesieniu do polskiego handlu zagranicznego w okresie styczeń listopad 2012 r. obliczenia ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 24

25 Rynek mleka i produktów mleczarskich Na możliwości eksportu unijnego i polskiego masła i OMP na rynki zagraniczne nadal istotny wpływ będą miały kursy wymiany walut. W 2012 r., na skutek wzrostu krajowej produkcji odtłuszczonego mleka w proszku i masła oraz zmniejszającego się popytu wewnętrznego na masło, import tych przetworów do Polski był ograniczony. W okresie jedenastu miesięcy 2012 r. do kraju przywieziono blisko 8 tys. ton masła (o 21% mniej niż przed rokiem) i 18 tys. ton OMP (o 27% mniej). Ocenia się, że w całym 2012 r. import masła mógł wynieść około 9 tys. ton, a OMP około 20 tys. ton. W 2013 r. import do Polski zarówno masła, jak i OMP może być większy niż w 2012 r., z uwagi na spodziewany spadek krajowej produkcji tych artykułów. - spożycie mleka i jego przetworów W Polsce od 2006 r. utrzymuje się wzrostowa tendencja w konsumpcji mleka. Jest ona spowodowana wzrostem krajowej produkcji mleka i relatywnie niskimi cenami artykułów mleczarskich w porównaniu do pozostałych produktów pochodzenia zwierzęcego (mięsa, jaj i ryb) oraz promocją spożycia mleka. W 2011 r. (według danych GUS) spożycie mleka na jednego mieszkańca (bez mleka przerobionego na masło) wyniosło 195 litrów i było o 13% wyższe niż w 2005 r. (w ostatnim roku spadku spożycia). W okresie styczeń - listopad 2012 r., w porównaniu do analogicznego okresu 2011 r., ceny detaliczne mięsa i wędlin oraz ryb wzrosły o 9%, jaj o 33%, a produktów mleczarskich jedynie o 2-5%. W rezultacie mleko i jego przetwory pozostawały najtańszym źródłem białka zwierzęcego. Według szacunków IERiGŻ-PIB spożycie mleka w 2012 r. mogło osiągnąć 198 litrów na jednego mieszkańca. Ocenia się, że w 2013 r. w wyniku przewidywanego niewielkiego spadku produkcji mleka oraz ograniczenia popytu na droższy asortyment artykułów mleczarskich (w tym głównie deserów, napojów mlecznych i serów dojrzewających pleśniowych), bilansowe spożycie mleka może wynieść 197 litrów na osobę. Konsumpcja masła w Polsce uzależniona jest od poziomu jego cen i relacji do cen innych tłuszczów, będących substytutami masła. W latach , z powodu rosnących cen detalicznych masła, w jego spożyciu utrzymywała się tendencja spadkowa. Według danych GUS w 2011 r. spożycie masła na jednego mieszkańca wyniosło 4,1 kg i było o 6,8% mniejsze niż w 2010 r. W okresie styczeń - listopad 2012 r. miesięczne ceny detaliczne masła były o około 1% niższe niż w tym samym 25

26 Rynek mleka i produktów mleczarskich okresie 2011 r., a ceny margaryny i innych tłuszczów roślinnych o 6% wyższe. W efekcie, bilansowa konsumpcja masła w 2012 r. mogła być zbliżona do notowanej w roku poprzednim. W 2013 r., w wyniku przewidywanego dalszego wzrostu cen żywności, a także pogorszenia się sytuacji dochodowej ludności, spożycie masła przypadające na jednego mieszkańca prawdopodobnie zmniejszy się do 4,0 kg. prognoza cen skupu mleka oraz zbytu masła i OMP do czerwca 2013 r. Ceny mleka surowego w pierwszym kwartale 2013 r. mogą kształtować się nieco poniżej wysokiego poziomu z tego samego okresu 2012 r., natomiast w drugim kwartale mogą być o 2-9% wyższe niż w analogicznym okresie 2012 r. Ograniczony popyt wewnętrzny na masło będzie hamował wzrost cen tego produktu i w pierwszym kwartale br. ceny masła, w ocenie Zespołu Ekspertów, nie przekroczą poziomu sprzed roku. Prognozuje się, że w związku z przewidywanym zmniejszeniem produkcji masła w 2013 r., sezonowy spadek jego cen w okresie letnim będzie mniejszy niż w 2012 r. Przy prawdopodobnym utrzymaniu się popytu eksportowego na polskie odtłuszczone mleko w proszku i nieco mniejszej niż w 2012 r. produkcji, ceny tego artykułu w pierwszym półroczu 2013 r. mogą być wyższe niż w tym samym okresie 2012 r. Zespół Ekspertów, uwzględniając wahania sezonowe, przewiduje następujący poziom cen skupu mleka oraz cen zbytu przetworów mleczarskich: Wyszczególnienie j.m. marzec 2013 r. czerwiec Mleko surowe zł/hl 120,00-126,00 116,00-124,00 Masło w blokach* Mleko odtłuszczone w proszku* zł/kg zł/kg 13,60-14,30 10,00-10,50 13,00-13,90 10,00-10,70 *ceny zbytu z podatkiem VAT 26

27 Prognoza cen skupu (bez VAT) określona przez Zespół Ekspertów na posiedzeniu w dniu 9 stycznia 2013 r. Wyszczególnienie j.m Ceny w listopadzie 2012 r. (wg GUS) Prognozowane ceny na: III 2013 VI 2013 Roczny wskaźnik zmian w % analogiczny okres poprzedniego roku = 100 III 2013 VI 2013 pszenica ogółem 1) zł/t pszenica konsumpcyjna 2) zł/t żyto ogółem 1) zł/t żywiec wieprzowy zł/kg 5,72 5,30-5,50 5,50-5, bydło ogółem zł/kg 6,55 6,40-6,70 6,30-6, młode bydło rzeźne zł/kg 6,93 6,80-7,10 6,70-7, kurczęta brojlery zł/kg 3,76 3,80-4,00 3,90-4, mleko surowe zł/hl 121,64 120,00-126,00 116,00-124, masło w blokach 3) zł/kg 14,92 13,60-14,30 13,00-13, mleko odtłuszczone w proszku (OMP) 3) zł/kg 11,35 10,00-10,50 10,00-10, ) dotyczy przewidywanej średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego 2) dotyczy przewidywanej średniej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne notowanej na giełdach krajowych 3) ceny zbytu z podatkiem VAT