BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH

Transkrypt

1 BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA PROGNOZA CEN RYNKOWYCH PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYCH W dniu 9 stycznia 2015 r. odbyło się posiedzenie Zespołu Ekspertów ds. Prognozowania Cen Podstawowych Produktów Rolniczych, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, które miało na celu zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolno-żywnościowych do czerwca 2015 r. Poniżej zaprezentowano prognozy cen: skupu: zbóż, trzody chlewnej, bydła i kurcząt, mleka, zbytu: odtłuszczonego mleka w proszku i masła, na tle przewidywanych czynników podażowo-popytowych wpływających na ich poziom

2 Rynek zbóż 1. RYNEK ZBÓŻ Aktualna sytuacja cenowa W pierwszej połowie bieżącego sezonu (2014/2015), w wyniku przewagi globalnej podaży zboża nad popytem, ceny ziarna na rynku światowym utrzymywały się na poziomie niższym niż przed rokiem. W Polsce w grudniu 2014 r. (według danych GUS) za pszenicę w skupie przeciętnie uzyskiwano 672 zł/t, o 12% mniej niż rok wcześniej. Średnia cena jęczmienia wynosiła 603 zł/t, w tym jęczmienia paszowego 571 zł/t. Ceny te były niższe niż przed rokiem odpowiednio o 21% i 24%. Za żyto przeciętnie płacono 524 zł/t, o 8% mniej. Przy rekordowych krajowych zbiorach kukurydzy w 2014 r., średnia cena tego zboża w grudniu była o 19% niższa niż przed rokiem i wyniosła 510 zł/t. CENY SKUPU PSZENICY [zł/t] MRiRW prognoza GUS III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Pszenica ogółem wg GUS Pszenica konsumpcyjna wg MRiRW Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS, MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW przeciętna cena zakupu pszenicy konsumpcyjnej w grudniu 2014 r. ukształtowała się na poziomie 719 zł/t, o 7% niższym niż przed rokiem. W większości krajów UE ceny zbóż podstawowych od początku sezonu 2014/2015 również były niższe niż przed rokiem. Na początku stycznia br. ( r.) za pszenicę konsumpcyjną przeciętnie w UE płacono 181 EUR/t, za jęczmień paszowy 165 EUR/t, a za kukurydzę 148 EUR/t. W porównaniu z analogicznym okresem 2

3 Rynek zbóż sprzed roku ceny pszenicy były niższe o 4%, jęczmienia o 6%, a kukurydzy o 7%. Polskie zboże jest znacząco tańsze niż w Europie Zachodniej. Krajowe ceny jęczmienia paszowego były o 16% niższe od średniej ceny unijnej, kukurydzy o 8% niższe, a pszenicy konsumpcyjnej o 5% niższe CENY SKUPU ŻYTA [zł/t] GUS prognoza III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów Czynniki wpływające na poziom cen: światowe zapasy i produkcja w sezonie 2014/2015 Globalne zapasy zbóż (wg USDA United States Department of Agriculture) na początku sezonu 2014/2015 były o 15% większe niż na początku poprzedniego sezonu. Światowe zbiory zbóż (bez ryżu) w bieżącym sezonie będą zbliżone do rekordowych z sezonu 2013/2014 i ukształtują się na poziomie mln ton. W tej sytuacji, pomimo wzrostu globalnego zużycia (o 1,4%, do mln ton), zapasy zbóż na koniec bieżącego sezonu mogą się zwiększyć o 6%, do 420 mln ton. produkcja w krajach WNP w sezonie 2014/2015 (według USDA) Kraje WNP są liczącym się na świecie eksporterem zbóż i stanowią poważną konkurencję dla UE. W 2014 r. zbiory zbóż w krajach WNP były o 5% większe niż w roku poprzednim i wyniosły 202 mln ton. Wzrost produkcji odnotowano m.in. 1 Według obliczeń ARR na podstawie dostępnych danych MRiRW. 3

4 Rynek zbóż w Rosji (o 14%) i na Ukrainie (o 0,2%). Jednocześnie w Kazachstanie zbiory zbóż uległy zmniejszeniu o 9%. Zapowiadane przez Rosję wprowadzenie od lutego 2015 r. ceł eksportowych na pszenicę może zmniejszyć podaż ziarna z tego kierunku. zapasy i produkcja w UE w sezonie 2014/2015 (według USDA) W Unii Europejskiej zapasy zbóż na początku sezonu 2014/2015 zostały ocenione na poziomie 25,3 mln ton, o 1,6 mln ton wyższym niż na początku sezonu 2013/2014. W 2014 r. w UE zbiory zbóż były rekordowe. Wyniosły one blisko 324 mln ton i były o 7% większe niż w 2013 r. W UE większe niż w poprzednim roku zbiory są efektem zwiększenia powierzchni uprawy (o ponad 1%) oraz plonów (o 6%). Spośród krajów członkowskich UE wzrost produkcji zbóż wystąpił m.in. u największych unijnych eksporterów we Francji (o 7%) i w Niemczech (o 10%). W krajach UE, gdzie zboże jest na ogół najtańsze, tj. na Węgrzech i w Rumunii, wzrost zbiorów zbóż jest szacowany odpowiednio na 20% i 5%. Duży spadek zbiorów (o 20%) odnotowano jedynie w Hiszpanii. W bieżącym sezonie w niektórych rejonach Europy (np. we Francji i we Włoszech z powodu nadmiernych opadów deszczu) jakość zbóż nie jest zadawalająca. Ocenia się, że unijne zasoby zbóż (suma zapasów i zbiorów) wyniosą 349 mln ton i będą o 7% większe niż w sezonie 2013/2014. Takie zasoby, przy zużyciu szacowanym na 288 mln ton (wzrost o 3%), pozwolą utrzymać eksport ziarna z UE na wysokim poziomie, pomimo dużego potencjału eksportowego konkurentów. Mniejsze będzie prawdopodobnie zapotrzebowanie na ziarno z importu. Ocenia się, że unijne zapasy na koniec sezonu 2014/2015 mogą być o 33% większe niż na początku sezonu i wynieść prawie 34 mln ton. krajowe zapasy i produkcja w sezonie 2014/2015 Na początku sezonu 2014/2015 krajowe zapasy zbóż mogły być mniejsze niż przed rokiem o 1,8 mln ton. Szacuje się, że wyniosły one 1,5 mln ton. W Polsce w 2014 r. zbiory zbóż były także rekordowe. GUS ocenił je na 31,9 mln ton (łącznie z kukurydzą, gryką i prosem), o 3,5 mln ton (12,3%) powyżej poziomu z 2013 r. i o 3,8 mln ton (13,4%) powyżej średniej z lat GUS szacuje, że zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi zebrano 27,3 mln ton, o 12,6% więcej niż w poprzednim roku i o 8,4% więcej od średniej z lat Większe od ubiegłorocznych zbiory tych zbóż uzyskano dzięki większym 4

5 Rynek zbóż plonom (40,8 dt/ha wobec 35,9 dt/ha w 2013 r.). Pomimo wzrostu plonów zbiory żyta oraz mieszanek zbożowych były mniejsze niż w 2013 r. odpowiednio o 17,0% i 3,3%, z uwagi na ograniczenie powierzchni ich zasiewów. Produkcja pozostałych zbóż znacząco wzrosła. Zbiory pszenicy oszacowano na 11,6 mln ton (wzrost o 22,7%), pszenżyta 5,2 mln ton (wzrost o 22,8%), a jęczmienia 3,3 mln ton (wzrost o 11,6%). Zbiory kukurydzy uprawianej na ziarno oszacowano na 4,5 mln ton, o 10,6% powyżej ubiegłorocznych. Tak duże zbiory kukurydzy są efektem głównie zwiększenia powierzchni uprawy (o 10,4%). W wyniku dobrych zbiorów, krajowe zasoby zbóż na początku sezonu były większe (o ponad 1,6 mln ton) niż przed rokiem. Ziarno zebrane w 2014 r. było na ogół suche i dobrej jakości, chociaż średnio nie tak dobrej jak w poprzednim roku. zużycie krajowe 2 Ocenia się, że w sezonie 2014/2015 paszowe zużycie zbóż wzrośnie do 17,1 mln ton, o 6% w porównaniu z rokiem gospodarczym 2013/2014, z uwagi na przewidywany wzrost produkcji drobiu oraz nieco większą produkcję żywca wieprzowego. Przerób zbóż na cele konsumpcyjne prawdopodobnie ulegnie dalszemu zmniejszeniu. Niższe niż przed rokiem ceny mogą zachęcić przetwórców do wzrostu zużycia zbóż na cele przemysłowe (do 2,8 mln ton). Wykorzystanie ziarna do siewu może być nieco większe niż przed rokiem. Łączne krajowe zapotrzebowanie na zboże w sezonie 2014/2015 prawdopodobnie wzrośnie o 5% w porównaniu z poprzednim rokiem gospodarczym i może wynieść 27,9 mln ton. handel zagraniczny W sezonie 2014/2015 eksport zbóż z Polski utrzymuje się na wysokim poziomie z uwagi na dobrą jakość krajowego ziarna zbóż oraz konkurencyjne ceny. W okresie pierwszych pięciu miesięcy sezonu 2014/2015 (lipiec listopad) z kraju wywieziono 2,7 mln ton ziarna zbóż 3, o 13% więcej niż w tym samym okresie sezonu 2013/2014. W towarowej strukturze eksportu ziarna zbóż pszenica stanowiła 62%, żyto 14%, a kukurydza 8%. W okresie lipiec listopad 2014 r. eksport produktów zbożowych pierwotnego przetwórstwa obniżył się o 3%, a wysokoprzetworzonych utrzymał się na poziomie 2 Według szacunków analityków ARR na podstawie danych GUS oraz IERiGŻ PiB. 3 Wyniki polskiego handlu zagranicznego zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 5

6 Rynek zbóż sprzed roku. Łącznie w sezonie 2014/2015 wywóz zbóż i przetworów zbożowych według szacunków analityków ARR może wynieść (w przeliczeniu na ziarno) 5,0 mln ton wobec 5,9 mln ton w sezonie 2013/2014. Import ziarna do Polski w okresie lipiec listopad 2014 r. wyniósł 511 tys. ton wobec 543 tys. ton w tym samym okresie poprzedniego sezonu. Największy udział w strukturze importu ziarna zbóż (wg wolumenu) miała pszenica (51%) i kukurydza (28%). Import produktów zbożowych pierwotnego przetwórstwa był o 6% większy niż rok wcześniej, a wysokoprzetworzonych o 7% mniejszy. Analitycy ARR oceniają, że w całym sezonie 2014/2015 import zbóż i przetworów zbożowych (w ekwiwalencie ziarna) może wynieść 1,9 mln ton, o 14% mniej niż w poprzednim roku gospodarczym. Na obroty polskiego handlu zagranicznego duży wpływ będzie miał kurs złotego wobec innych walut, głównie wobec euro, jak również relacje krajowych cen zbóż do cen w pozostałych państwach UE, zwłaszcza położonych najbliżej Polski. W sezonie 2014/2015 (od 8 listopada 4 ) Komisja Europejska utrzymuje zerowe stawki celne w przywozie pszenicy durum, pszenicy zwyczajnej, żyta, kukurydzy i sorga poza kontyngentami. Ponadto do końca grudnia 2015 r. mogą być realizowane unijne kontyngenty taryfowe na przywóz z Ukrainy 950 tys. ton pszenicy zwyczajnej, 250 tys. ton jęczmienia oraz 400 tys. ton kukurydzy 5. Wysokość cła w ramach tych kontyngentów została ustalona na poziomie zerowym. Na początku stycznia 2015 r. kontyngent na przywóz kukurydzy został w całości wykorzystany. W Polsce przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na przywóz z Ukrainy 37 ton mąki kukurydzianej. Do 16 stycznia 2015 r. unijni handlowcy uzyskali pozwolenia na przywóz 103 tys. ton ukraińskiej pszenicy, co stanowiło 11% limitu na to zboże. Kontyngent na przywóz jęczmienia został wykorzystany w niewielkim stopniu (2% limitu). Na początku 2015 r. także kontyngent taryfowy na import kukurydzy (kod CN 1005) z krajów trzecich na pierwsze półrocze (139 tys. ton) został w całości rozdysponowany. Polscy przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na przywóz 12 tys. ton kukurydzy. Roczny kontyngent na przywóz pszenicy zwyczajnej o jakości innej niż 4 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1206/2014 z dnia 7 listopada 2014 r. 5 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 416/2014 z dnia 23 kwietnia 2014 r. otwierające unijne kontyngenty taryfowe na przywóz niektórych zbóż pochodzących z Ukrainy i ustalające zarządzanie tymi kontyngentami, z późn. zm. 6

7 Rynek zbóż wysoka (kod CN ) i jęczmienia (kod CN 1003) jest nadal otwarty, ale zainteresowanie tymi kontyngentami jest niewielkie. Biorąc pod uwagę rekordowe zbiory i przewidywane zmniejszenie eksportu, ocenia się, że w Polsce zapasy zbóż na koniec sezonu 2014/2015, pomimo wzrostu zużycia, mogą być około 0,9 mln ton większe od zapasów na początku sezonu. Prognoza cen skupu zbóż do czerwca 2015 r. W pierwszej połowie 2015 r., z uwagi na duży popyt eksportowy, przewiduje się sezonowy wzrost cen zbóż w kraju. Jednak do końca sezonu 2014/2015 duże krajowe zasoby zbóż będą jednym z czynników utrzymujących ceny ziarna na poziomie niższym niż w analogicznych miesiącach sezonu 2013/2014. Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową oraz wahania sezonowe, Zespół Ekspertów ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż w Polsce do czerwca 2015 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. marzec 2015 r. czerwiec Pszenica ogółem 1) zł/t Pszenica konsumpcyjna 2) zł/t Żyto 1) zł/t ) Dotyczy średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego. 2) Dotyczy średniej miesięcznej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne, notowanej w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW. 7

8 Rynek wieprzowiny 2. RYNEK WIEPRZOWINY Aktualna sytuacja cenowa W 2014 r. krajowe ceny skupu trzody chlewnej kształtowały się na poziomie niższym niż w 2013 r. Spadek cen trzody w Polsce był efektem wzrostu podaży wieprzowiny w UE (w wyniku rosyjskiego embarga na unijne produkty wieprzowe, nałożonego 29 stycznia 2014 r.) oraz wzrostu krajowej produkcji. W grudniu 2014 r. w Polsce żywiec wieprzowy (zgodnie z informacją GUS) skupowano średnio po 4,16 zł/kg, o 6% taniej niż w poprzednim miesiącu i o 21% taniej niż przed rokiem. 6,25 6,00 5,75 5,50 5,25 5,00 4,75 CENY SKUPU ŻYWCA WIEPRZOWEGO [zł/kg] prognoza 6,25 6,00 5,75 5,50 5,25 5,00 4,75 4,50 GUS 4,50 4,25 4,25 4,00 4,00 III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów W pierwszej połowie stycznia 2015 r. nastąpił dalszy spadek krajowych cen żywca wieprzowego. Przeciętna cena zakupu tego gatunku żywca płacona w dniach r. przez zakłady mięsne objęte monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW wyniosła 4,02 zł/kg 6 i była o 1% niższa niż przed miesiącem oraz o 19% niższa niż rok wcześniej. Spadek cen trzody chlewnej utrzymywał się niemal w całej UE. Świnie rzeźne w dniach r. skupowano średnio po 130,69 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej klasy E 7, 6 W ramach ZSRIR MRiRW ceny zakupu trzody chlewnej są zbierane dla masy poubojowej. Cena żywca jest obliczana przy zastosowaniu średniego wskaźnika wydajności rzeźnej. 7 Źródłem danych dotyczących cen żywca wieprzowego w UE i unijnego handlu zagranicznego produktami wieprzowymi jest Komisja Europejska. 8

9 Rynek wieprzowiny o 3% taniej niż miesiąc wcześniej oraz o 18% taniej niż przed rokiem. Krajowa cena tej klasy żywca wieprzowego wyrażona w walucie unijnej ukształtowała się na poziomie 125,57 EUR/100 kg. Taniej niż w Polsce świnie rzeźne kupowano jedynie: w Holandii (111,12 EUR/100 kg), w Belgii (113,90 EUR/100 kg), we Francji (121,00 EUR/100 kg) i na Łotwie (124,96 EUR/100 kg). Czynniki wpływające na poziom cen skupu: pogłowie trzody chlewnej i produkcja żywca wieprzowego W 2014 r. krajowe pogłowie trzody chlewnej zwiększyło się i w grudniu (według GUS) osiągnęło poziom 11,2 mln sztuk, o 2% wyższy niż przed rokiem. Liczba tuczników wzrosła o 7%, a warchlaków o 2%. W końcu roku odnotowano natomiast spadek liczebności prosiąt (o 3%) i loch (o 1%). Do zmniejszenia pogłowia w tych grupach przyczyniła się pogarszająca się opłacalność produkcji żywca wieprzowego. Spadek liczby prosiąt i loch odnotowany w grudniu 2014 r. zapowiada redukcję krajowego pogłowia trzody chlewnej w 2015 r. Do zmniejszenia liczby świń w Polsce może przyczynić się malejący import tych zwierząt, na co wskazują dostępne wyniki handlu zagranicznego. W okresie lipiec listopad 2014 r. (zgodnie ze wstępnymi danymi Ministerstwa Finansów) do Polski sprowadzono 2,3 mln sztuk trzody chlewnej, o 2% mniej niż w tym samym okresie 2013 r. IERiGŻ PIB ocenia, że w 2014 r. krajowa produkcja żywca wieprzowego wyniosła tys. ton (1 695 tys. ton wbc.) i była o 6% większa niż w 2013 r. Wzrost produkcji znajduje potwierdzenie w danych dotyczących skupu żywca. W 2014 r. w Polsce (według GUS) skupiono tys. ton trzody chlewnej, o 19% więcej niż w 2013 r. Biorąc pod uwagę stan i strukturę pogłowia trzody chlewnej, analitycy ARR oceniają, że w pierwszej połowie 2015 r. krajowa produkcja żywca wieprzowego może osiągnąć poziom około tys. ton (860 tys. ton wbc.), o 4% wyższy niż w pierwszym półroczu 2014 r. Unijna produkcja wieprzowiny w 2015 r. (według KE) może być nieznacznie większa niż w 2014 r. 8 handel zagraniczny Rosyjskie embargo na wieprzowinę z UE przyczyniło się do spadku unijnego eksportu produktów wieprzowych. W okresie styczeń listopad 2014 r. z UE 8 Prognoza KE z jesieni 2014 r. 9

10 Rynek wieprzowiny wywieziono (w masie produktu) 2,7 mln ton asortymentu wieprzowego, o 6% mniej niż w tym samym okresie 2013 r. Do Rosji wysłano 64 tys. ton produktów wieprzowych, o 91% mniej niż przed rokiem. Spadek eksportu z UE odnotowano także na Białoruś (o 94%, do 5 tys. ton) i na Ukrainę (o 15%, do 98 tys. ton). Spadek unijnego eksportu do ww. trzech krajów został częściowo zrekompensowany przez wzrost wywozu do Azji Południowo-Wschodniej: Chin (dokąd wysłano 24% eksportu wieprzowiny z UE, o 5% więcej niż rok wcześniej), Hongkongu (14% eksportu, o 3% więcej), Japonii (11% eksportu, o 34% więcej), Filipin i Korei Południowej (po 7% eksportu, ponad dwukrotnie więcej), a także do USA, Serbii, Australii i Angoli. Departament Rolnictwa USA (USDA) przewiduje, że w 2015 r. wzrosną obroty na światowym rynku wieprzowiny. Wzrost wymiany towarowej będzie spowodowany głównie przez zwiększenie popytu w ww. krajach azjatyckich (poza Japonią). Zmaleje natomiast import wieprzowiny przez Rosję, która kolejny rok zwiększy własną produkcję tego mięsa 9. W efekcie (według KE) w 2015 r. unijny eksport wieprzowiny ukształtuje się na poziomie zbliżonym do notowanego w 2014 r. Import wieprzowiny do UE w 2015 r., tak jak w poprzednich latach, będzie znikomy. Z Polski w okresie jedenastu miesięcy 2014 r. wyeksportowano 571 tys. ton żywca, mięsa, tłuszczów i przetworów wieprzowych 10, o 12% mniej niż w tym samym okresie 2013 r. Import produktów wieprzowych wyniósł 748 tys. ton i był nieznacznie (o 0,2%) mniejszy niż przed rokiem. Ujemne saldo polskiego handlu zagranicznego wieprzowiną wyniosło 177 tys. ton wobec 104 tys. ton rok wcześniej. Szacuje się, że w całym 2014 r. polski eksport wieprzowiny mógł wynieść około 620 tys. ton (wobec 709 tys. ton w 2013 r.), a import około 810 tys. ton (wobec 819 tys. ton). Ocenia się, że w pierwszej połowie 2015 r. wywóz wieprzowiny z Polski może ukształtować się na poziomie około 300 tys. ton, zbliżonym do notowanego w tym samym okresie 2014 r., a przywóz na poziomie około 380 tys. ton, o 5% niższym. 9 Prognoza USDA z października 2014 r. 10 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem wieprzowym dotyczą świń gatunków domowych oraz produktów z tych zwierząt i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują żywiec, mięso, tłuszcze oraz przetwory wieprzowe wybranego asortymentu o 8-cyfrowych kodach odpowiednio z pozycji towarowych CN: 0103, 0203, 0209 oraz 1601, 1602 i Wyniki polskiego handlu zagranicznego w ujęciu wagowym, tak jak i jego prognozy, wyrażono w ekwiwalencie mięsa. 10

11 Rynek wieprzowiny spożycie W okresie styczeń listopad 2014 r. ceny detaliczne wieprzowiny w Polsce były o 2,6% niższe niż w analogicznym okresie 2013 r., a ceny detaliczne mięsa drobiowego spadły o 2,8%, mięsa wołowego obniżyły się o 1,0%, ryb nie zmieniły się, zaś serów i twarogów wzrosły o 4,0%. Uwzględniając wzrost podaży wieprzowiny na rynku krajowym, IERiGŻ PIB ocenia, że w 2014 r. w Polsce spożycie tego mięsa mogło wzrosnąć do 38,5 kg na mieszkańca wobec 35,5 kg na mieszkańca w 2013 r. Na 2015 r. przewidywany jest dalszy, ale niewielki wzrost krajowej konsumpcji wieprzowiny. Nadal będzie ona jednak mniejsza niż w latach , kiedy mieściła się w granicach kg na mieszkańca. Prognoza cen skupu żywca wieprzowego do czerwca 2015 r. Od wstąpienia Polski do UE krajowe ceny skupu trzody chlewnej w znacznej mierze są uzależnione od unijnych cen wieprzowiny i kursu złotego w stosunku do euro. W 2015 r., w następstwie przewidywanego wzrostu produkcji wieprzowiny w UE i utrzymania się unijnego eksportu netto na poziomie z roku poprzedniego, podaż mięsa wieprzowego w UE prawdopodobnie będzie większa niż w 2014 r. Ze względu na wzrost podaży wieprzowiny na rynku unijnym i zwiększenie jej krajowej produkcji, ocenia się, że w Polsce w pierwszej połowie 2015 r. żywiec wieprzowy będzie tańszy niż w analogicznych okresach 2014 r. Biorąc pod uwagę wahania sezonowe Zespół Ekspertów przewiduje następujące poziomy średnich krajowych cen skupu żywca wieprzowego: Wyszczególnienie j.m. marzec 2015 r. czerwiec Żywiec wieprzowy zł/kg 4,10 4,30 4,20 4,50 11

12 Rynek wołowiny i cielęciny 3. RYNEK WOŁOWINY I CIELĘCINY Aktualna sytuacja cenowa W 2014 r. średnia unijna cena bydła utrzymywała się poniżej poziomu z 2013 r. na skutek wzrostu podaży wołowiny na rynku unijnym i rosnącej konkurencji na rynku światowym. W grudniu 2014 r. w UE przeciętna cena zakupu bydła rzeźnego klasy R3 wynosiła 377,56 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej i była o 4% niższa niż w grudniu 2013 r. Spadek cen żywca wołowego na rynku unijnym oraz wzrost krajowej produkcji wywierał presję na obniżkę cen bydła w Polsce. Według danych GUS w grudniu 2014 r. bydło ogółem (bez cieląt) skupowano po 5,75 zł/kg, a młode bydło po 6,06 zł/kg, odpowiednio o 6% i 4% taniej niż przed rokiem. Do większego spadku cen bydła ogółem niż bydła młodego mogły przyczynić się m.in. większe uboje krów mlecznych. Według danych KE na połowie stycznia br. ( r.) cena polskiej wołowiny klasy R3 wynosiła 305,46 EUR/100 kg masy poubojowej schłodzonej i była o 2% niższa niż przed rokiem. W tym czasie przeciętna unijna cena bydła tej klasy ukształtowała się na poziomie 384,45 EUR/100 kg, o 3% niższym niż przed rokiem i o 26% przewyższającym cenę notowaną w Polsce. Niższe niż w Polsce były ceny zakupu bydła rzeźnego na Łotwie, Litwie, w Estonii, na Węgrzech i w Rumunii. 6,75 CENY SKUPU ŻYWCA WOŁOWEGO [zł/kg] 6,75 6,50 prognoza 6,50 6,25 6,25 6,00 6,00 5,75 GUS 5,75 5,50 5,50 III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Żywiec wołowy ogółem Młode bydło rzeźne Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów 12

13 Rynek wołowiny i cielęciny Czynniki wpływające na poziom cen skupu: pogłowie bydła oraz produkcja żywca wołowego i cielęcego Według GUS w grudniu 2014 r. krajowe pogłowie bydła liczyło tys. sztuk, o 1% więcej niż przed rokiem. Wzrost wynikał ze zwiększenia liczby cieląt poniżej 1 roku (o 2%) i młodego bydła w wieku 1 2 lat (o 4%). Bydła w wieku powyżej 2 lat było nieznacznie (o 0,2%) mniej, co wynikało ze zmniejszenia (o 1%) pogłowia krów. Według szacunków IERiGŻ PIB produkcja żywca wołowego w 2014 r. wyniosła 804 tys. ton (418 tys. ton wbc. 11 ) wobec 714 tys. ton (373 tys. ton wbc.) w 2013 r. Wzrost produkcji znajduje odzwierciedlenie w znacznym wzroście skupu bydła. Według danych GUS w 2014 r. do skupu dostarczono 487 tys. ton żywca wołowego (o 13% więcej niż w 2013 r.) oraz ponad 10 tys. ton żywca cielęcego (o 36% więcej niż w 2013 r.). Biorąc pod uwagę wzrostowe tendencje w pogłowiu bydła rzeźnego, a także utrzymującą się redukcję w pogłowiu krów, IERiGŻ PIB przewiduje, że w pierwszym półroczu 2015 r. krajowa produkcja żywca wołowego (bez cielęcego) może wynieść około 400 tys. ton (209 tys. ton wbc.) 12, o 2% więcej niż w pierwszej połowie 2014 r. Według Komisji Europejskiej 13 unijna produkcja wołowiny w 2014 r. w odniesieniu do 2013 r. zwiększyła się o 2%. W 2015 r. prognozowany jest dalszy wzrost produkcji tego mięsa. handel zagraniczny Konkurencyjność cenowa krajowej wołowiny na rynku unijnym sprzyja wzrostowi eksportu żywca wołowego. W 2014 r. średnia cena skupu bydła rzeźnego w Polsce wyrażona w walucie unijnej stanowiła 80% przeciętnej ceny UE. W okresie styczeń listopad 2014 r. z Polski wywieziono 333 tys. ton żywca, mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych 14, o 2% więcej niż w tym samym okresie 2013 r. Wywóz mięsa wołowego, stanowiącego 88% eksportu całego asortymentu wołowego utrzymał się na poziomie sprzed roku. Wywóz przetworów wołowych był o 34% 11 W 2014 r. wydajność rzeźna była większa niż w 2013 r. 12 Rynek Mięsa. Stan i Perspektywy nr 47, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW. 13 Prognoza KE z jesieni 2014 r. 14 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem wołowym i cielęcym dotyczą bydła gatunków domowych oraz produktów z tych zwierząt i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują żywiec, mięso oraz przetwory wołowe i cielęce wybranego asortymentu o 8-cyfrowych kodach odpowiednio z pozycji towarowych CN: 0102, 0201 i 0202 oraz 1602 i Wyniki polskiego handlu zagranicznego w ujęciu wagowym, tak jak i jego prognozy, wyrażono w ekwiwalencie mięsa. 13

14 Rynek wołowiny i cielęciny większy niż rok wcześniej, a żywca (w ekwiwalencie mięsa) o 20% mniejszy. Ocenia się, że w całym 2014 r. wolumen eksportu asortymentu wołowego mógł być o 2% większy niż w 2013 r. i wynieść około 360 tys. ton. W pierwszym półroczu 2015 r., w związku z przewidywanym dalszym wzrostem produkcji, eksport wołowiny z Polski prawdopodobnie będzie nieco większy niż w analogicznym okresie 2014 r. Pozytywny wpływ na poziom eksportu może mieć także przywrócenie możliwości uboju rytualnego. Import wołowiny i cielęciny do Polski, pomimo wzrostu, utrzymuje się na niskim poziomie. W okresie jedenastu miesięcy 2014 r. do kraju przywieziono 30 tys. ton produktów wołowych i cielęcych, o 17% więcej niż przed rokiem. O wzroście importu zadecydował zwiększony przywóz bydła opasowego i mięsa. W analizowanym okresie zaimportowano 92 tys. szt. bydła, o 30% więcej niż przed rokiem (w tym przywóz cieląt zwiększył się o ponad 40%). Przywóz mięsa był o 1,9 tys. ton (15%) większy niż w okresie styczeń listopad 2013 r. Na odnotowanie zasługuje fakt, że w październiku i listopadzie 2014 r. import żywca ograniczono, co przyczyniło się do osłabienia dynamiki wzrostu importu asortymentu wołowego ogółem. Szacuje się, że w całym 2014 r. przywóz produktów wołowych i cielęcych mógł wynieść około 33 tys. ton wobec 29 tys. ton w 2013 r. (wzrost o 15%). W pierwszej połowie 2015 r. wolumen importu prawdopodobnie będzie kształtował się na poziomie zbliżonym do odnotowanego w pierwszym półroczu 2014 r. spożycie W Polsce do 2013 r. utrzymywała się spadkowa tendencja w spożyciu wołowiny. Był to efekt m.in. wysokich cen mięsa i przetworów wołowych, zwłaszcza w relacji do innych rodzajów mięsa. W 2013 r. bilansowe spożycie mięsa wołowego, według danych GUS, wyniosło 1,5 kg na jednego mieszkańca wobec 1,6 kg w 2012 r. W okresie styczeń listopad 2014 r. ceny detaliczne kulinarnego mięsa wołowego były o 1% niższe niż rok wcześniej, mięsa wieprzowego o 2,6%, a drobiowego o 2,8%. Biorąc pod uwagę poprawę sytuacji dochodowej ludności poziom spożycia wołowiny w 2014 r. mógł być nieco większy niż w 2013 r. i (według szacunków IERiGŻ PIB) wynieść 1,6 kg na mieszkańca. W 2015 r. bilansowe spożycie wołowiny może wzrosnąć do 1,7 kg na osobę. 14

15 Rynek wołowiny i cielęciny Prognoza cen skupu bydła do czerwca 2015 r. Przewidywany wzrost światowej, w tym unijnej produkcji wołowiny w 2015 r., będzie wywierał presję na spadek cen tego mięsa na rynku unijnym. Z uwagi na ukierunkowanie polskiej produkcji wołowiny na eksport na rynek unijny, ceny na tym rynku będą miały wpływ na poziom cen w kraju. Spadek cen może być hamowany utrzymującym się popytem na konkurencyjną cenowo polską wołowinę. Wpływ na cenę krajową będzie miał także kurs złotego oraz skala redukcji pogłowia krów w Polsce. Zespół Ekspertów ocenia, że krajowe ceny skupu bydła w pierwszej połowie 2015 r. będą niższe niż w analogicznym okresie 2014 r. Uwzględniając wahania sezonowe Zespół Ekspertów przewiduje, że do czerwca 2015 r. ceny skupu żywca wołowego mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. marzec 2015 r. czerwiec Bydło ogółem zł/kg 5,60 5,90 5,60 6,00 Młode bydło rzeźne zł/kg 5,80 6,10 5,80 6,20 15

16 Rynek drobiu 4. RYNEK DROBIU Aktualna sytuacja cenowa W 2014 r., ceny skupu kurcząt w Polsce kształtowały się na poziomie niższym niż w 2013 r., do czego przyczyniła się zwiększona podaż tego mięsa na rynku krajowym. Zgodnie z danymi z zakładów drobiarskich objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w grudniu 2014 r. kurczęta brojlery skupowano po 3,46 zł/kg, o ponad 1% taniej niż przed rokiem. Średnio w 2014 r. cena skupu kurcząt była o 5% niższa niż w 2013 r. Ceny skupu indyków, szczególnie w drugiej połowie 2014 r. ulegały tylko niewielkim zmianom. W ostatnim miesiącu 2014 r. indyki skupowano średnio po 5,95 zł/kg, o 2% drożej niż rok wcześniej. Równocześnie średnia roczna cena skupu indyków ukształtowała się na poziomie o 1% niższym niż w 2013 r. 4,20 CENY SKUPU KURCZĄT BROJLERÓW [zł/kg] 4,20 4,10 4,10 4,00 MRiRW prognoza 4,00 3,90 3,90 3,80 3,80 3,70 3,70 3,60 3,60 3,50 3,50 3,40 3,40 III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych MRiRW i prognozy Zespołu Ekspertów W 2014 r. również krajowe ceny zbytu tuszek kurcząt kształtowały się na poziomie niższym niż w 2013 r. W grudniu 2014 r. tuszki kurcząt zbywano średnio po 5,25 zł/kg wobec 5,45 zł/kg przed rokiem (spadek o 4%). W ostatnim miesiącu 2014 r. średnia cena kurcząt wyrażona w walucie unijnej była nadal najniższa w UE i ukształtowała się na poziomie 124,73 EUR/100 kg. Była ona znacznie (o 32%) niższa od średniej ceny w UE (183,89 EUR/100 kg), a także niższa od ceny notowanej w Wielkiej Brytanii (166,72 EUR/100 kg). 16

17 Rynek drobiu Czynniki wpływające na poziom cen skupu: produkcja i skup mięsa drobiowego W 2014 r. poprawa opłacalności chowu drobiu skutkowała bardziej dynamicznym wzrostem produkcji niż w poprzednim roku. Szacuje się, że produkcja żywca drobiowego w 2014 r. wyniosła około 2,6 mln ton (ponad 1,8 mln ton wbc.) o 9% więcej niż w 2013 r. Przyśpieszenie dynamiki wzrostu produkcji drobiu w 2014 r. znajduje potwierdzenie w dużym wzroście skupu. Według danych meldunkowych GUS skup żywca drobiowego w 2014 r. ukształtował się na poziomie tys. ton, tj. o 12% wyższym niż rok wcześniej. Zgodnie z prognozą IERiGŻ PIB w pierwszej połowie 2015 r. produkcja drobiu będzie o 7% większa 15 niż w pierwszym półroczu 2014 r. Podstawą prognozy wzrostu produkcji drobiarskiej jest przewidywany spadek cen surowców paszowych oraz zwiększenie możliwości eksportu w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego przywracającego ubój rytualny. handel zagraniczny W 2014 r. wzrósł eksport drobiu, a dynamika wzrostu była wyższa niż w 2013 r. Według wstępnych danych Ministerstwa Finansów, w ciągu jedenastu miesięcy 2014 r. z kraju wyeksportowano 794 tys. ton asortymentu drobiowego 16, o 19% więcej niż przed rokiem. Dynamiczny wzrost eksportu w 2014 r. jest wynikiem jego konkurencyjności cenowej i jakościowej na rynku unijnym. Analitycy ARR szacują, że w całym 2014 r. eksport asortymentu drobiowego mógł przekroczyć 860 tys. ton i był o około 19% większy niż w 2013 r. W pierwszym półroczu 2015 r. przewiduje się około 10% wzrost eksportu drobiu w odniesieniu do notowanego w tym samym okresie 2014 r. Czynnikami stymulującymi wzrost polskiego eksportu będą: wzrost produkcji krajowej, konkurencyjność cenowa na rynku międzynarodowym, przewidywany wzrost konsumpcji na rynku unijnym i globalnym. 15 Rynek Mięsa. Stan i Perspektywy nr 47, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW. 16 Wyniki polskiego handlu zagranicznego asortymentem drobiowym dotyczą zwierząt domowych oraz produktów z tych zwierząt i zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. Obejmują żywiec, mięso i przetwory drobiowe wybranego asortymentu o 8-cyfrowych kodach odpowiednio z pozycji towarowych CN: 0105, 0207 i Wyniki polskiego handlu zagranicznego w ujęciu wagowym, tak jak i jego prognozy, wyrażono w ekwiwalencie mięsa. 17

18 Rynek drobiu W okresie styczeń listopad 2014 r. odnotowano również wzrost przywozu produktów drobiowych. Według wstępnych danych Ministerstwa Finansów w ciągu jedenastu miesięcy 2014 r. do Polski zaimportowano 95 tys. ton produktów drobiowych, o 5% więcej niż przed rokiem. W strukturze importu dominował drób żywy, którego sprowadzono o 19% więcej niż w tym samym okresie 2013 r. Szacuje się, że w 2014 r. import drobiu wyniósł około 100 tys. ton wobec 98 tys. ton w 2013 r. W pierwszej połowie 2015 r. import drobiu może ukształtować się na poziomie zbliżonym do notowanego w tym samym okresie 2014 r. spożycie Zgodnie z szacunkiem IERiGŻ PIB bilansowe spożycie mięsa drobiowego w 2014 r. wyniosło 27 kg na mieszkańca i było o 0,5 kg na mieszkańca większe niż w 2013 r. Wzrost spożycia drobiu wynikał z jego konkurencyjności cenowej w stosunku do innych gatunków mięsa. Według danych GUS w okresie jedenastu miesięcy 2014 r. ceny detaliczne mięsa drobiowego były o 2,8% niższe niż w tym samym okresie 2013 r. Jednak notowany w 2014 r. spadek cen mięsa wieprzowego pobudził wzrost jego spożycia, co spowodowało, że wzrost konsumpcji drobiu był umiarkowany. W 2015 r. przewiduje się dalszy, ale mniej dynamiczny wzrost spożycia drobiu. Prognoza cen skupu do czerwca 2015 r. Ocenia się, że w pierwszej połowie 2015 r. ceny skupu kurcząt brojlerów wzrosną w odniesieniu do notowanych w grudniu 2014 r., ale nie przekroczą poziomu z analogicznych miesięcy 2014 r. Wzrostowi cen skupu sprzyjać będzie rosnący eksport oraz konsumpcja wewnętrzna. Równocześnie przewidywana wysoka produkcja drobiu, a także spadek cen mięsa wieprzowego będą ograniczać większy wzrost cen kurcząt brojlerów. Uwzględniając wahania sezonowe, Zespół Ekspertów prognozuje, że przeciętne ceny skupu kurcząt brojlerów do czerwca 2015 r. mogą kształtować się następująco: Wyszczególnienie j.m. marzec 2015 r. czerwiec Kurczęta brojlery zł/kg 3,50-3,70 3,60-3,90 18

19 Rynek mleka i produktów mleczarskich 5. RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Aktualna sytuacja cenowa: mleko surowe W 2014 r. koniunktura na światowym rynku mleka ulegała stopniowemu pogorszeniu. Zwiększona produkcja mleka na świecie, przy jednoczesnym ograniczonym popycie, oraz nałożone przez Rosję embargo na import produktów mleczarskich z UE, Norwegii, USA, Kanady i Australii, przyczyniły się do spadku cen produktów mleczarskich. W Nowej Zelandii cena skupu mleka w listopadzie 2014 r. ukształtowała się na poziomie 23,86 EUR/100 kg, o 39% niższym niż rok wcześniej. W UE cena mleka wyniosła 34,32 EUR/100 kg i była o 15% niższa niż w listopadzie 2013 r. W Polsce w grudniu 2014 r. za 100 litrów mleka (według danych GUS) płacono przeciętnie 123,48 zł, o 20% mniej niż rok wcześniej. 160 CENY SKUPU MLEKA [zł/hl] bez podatku VAT GUS prognoza III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów masło w blokach i odtłuszczone mleko w proszku (OMP) Zwiększona podaż surowca na świecie i ograniczony popyt na produkty mleczarskie przyczyniły się do spadku cen tych artykułów również w Polsce. Według danych GUS w listopadzie 2014 r. za masło w blokach producenci uzyskiwali 14,29 zł/kg (z VAT), a za OMP 9,59 zł/kg (z VAT), odpowiednio o 21% i 29% mniej niż rok wcześniej. 19

20 Rynek mleka i produktów mleczarskich U znaczących unijnych producentów artykułów mleczarskich, tj. w Niemczech, Francji i Holandii w drugim tygodniu stycznia 2015 r. ceny masła kształtowały się w zakresie 2,80 3,00 EUR/kg (12,01 12,87 zł/kg) i były o 25-29% niższe niż rok wcześniej. W tym czasie za odtłuszczone mleko w proszku uzyskiwano 1,77 1,89 EUR/kg (7,59 8,11 zł/kg), około 45% mniej niż przed rokiem. W Polsce w połowie stycznia 2015 r. ( r.) średnia cena zbytu masła w blokach (według danych MRiRW z zakładów objętych monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej) wyniosła 11,71 zł/kg (bez VAT) i była o 8% niższa niż miesiąc wcześniej i o 29% niższa niż przed rokiem. OMP zbywano po 7,51 zł/kg (bez VAT), o 3% taniej niż przed miesiącem i o 44% taniej niż w porównywalnym okresie 2014 r. 19,00 18,00 17,00 16,00 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 9,00 CENY ZBYTU MASŁA I ODTŁUSZCZONEGO MLEKA W PROSZKU [zł/kg] z podatkiem VAT GUS prognoza 19,00 18,00 17,00 16,00 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 9,00 8,00 8,00 III 2013 VI 2013 IX 2013 XII 2013 III 2014 VI 2014 IX 2014 XII 2014 III 2015 VI 2015 Masło w blokach Odtłuszczone mleko w proszku Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i prognozy Zespołu Ekspertów Czynniki wpływające na poziom cen: pogłowie krów, produkcja i dostawy mleka w Polsce Wzrost krajowej produkcji towarowej i produkcji ogółem następuje pomimo utrzymującej się od 2009 r. redukcji pogłowia krów. Zmniejszającą się liczbę krów rekompensuje wzrost wydajności mlecznej. Według danych GUS w grudniu 2014 r. było tys. szt. krów mlecznych, około 43 tys. szt. (2%) mniej niż w grudniu 2013 r. Jednocześnie przy wzroście wydajności mlecznej o blisko 5%, do litrów/szt., 20

21 Rynek mleka i produktów mleczarskich produkcja mleka w 2014 r. mogła być o 2,5% większa niż w roku 2013 i osiągnąć poziom 12,6 mld litrów. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy (IERiGŻ - PIB) przewiduje, że w związku z zagrożeniem przekroczenia limitu produkcji mleka w roku kwotowym 2014/2015, w pierwszym półroczu 2015 r. może utrzymać się dotychczasowe (2%) tempo spadku w pogłowiu krów mlecznych. Jednocześnie nadal zmniejszać się będzie liczba gospodarstw prowadzących produkcję mleka (w 2013 r. krowy utrzymywało 356 tys. gospodarstw, o 52% mniej niż w roku przystąpienia Polski do UE), a wyspecjalizowane gospodarstwa prawdopodobnie będą zwiększały produkcję surowca na sprzedaż. Na skutek przewidywanego dalszego wzrostu mleczności krów do l/szt., produkcja mleka w 2015 r. może osiągnąć poziom 12,7 mld litrów. Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i IERiGŻ PIB produkcja odtłuszczonego mleka w proszku i masła Znacznie większa podaż mleka do przetwórstwa oraz ograniczone możliwości zbytu serów, prowadzące do wyhamowania wzrostu ich produkcji, wpływały na zwiększenie produkcji odtłuszczonego mleka w proszku zarówno w UE, jak i w Polsce. Według danych Komisji Europejskiej (KE) w okresie styczeń listopad 2014 r. unijna produkcja OMP wyniosła 1,2 mln ton i była o 24% większa niż 21

22 Rynek mleka i produktów mleczarskich w porównywalnym okresie 2013 r. W Polsce w okresie styczeń listopad 2014 r. wyprodukowano 157,5 tys. ton 17 tego proszku, o 70% więcej niż rok wcześniej. Analitycy ARR szacują, że w całym 2014 r. przy zwiększonej podaży surowca oraz ograniczonym wywozie serów, produkcja odtłuszczonego mleka w proszku może ukształtować się na poziomie 180 tys. ton wobec 108 tys. ton w roku Na rynku unijnym w 2014 r. odnotowano również wzrost produkcji masła, który jest związany ze wzrostem produkcji odtłuszczonego mleka w proszku. W całej UE w okresie jedenastu miesięcy 2014 r. produkcja masła była o 3,5% większa niż przed rokiem. W Polsce w 2014 r. wyprodukowano 181 tys. ton tego tłuszczu, o 6% więcej niż przed rokiem. W 2015 r., przy przewidywanym dalszym wzroście produkcji mleka, produkcja serów może być nadal ograniczona, a surowiec może być kierowany do produkcji mleka w proszku oraz masła, gdyż te artykuły mogą być sprzedawane na zapasy interwencyjne. W 2015 r. zakupy interwencyjne mogą być prowadzone już od początku stycznia (standardowo okres zakupów interwencyjnych rozpoczyna się 1 marca). KE może również uruchomić program dopłat do prywatnego przechowywania wyżej wymienionych produktów. A zatem przewiduje się, że w 2015 r. produkcja odtłuszczonego mleka w proszku i masła może być nieco większa niż w 2014 r. handel zagraniczny W okresie styczeń listopad 2014 r. 18 wolumen eksportu produktów mleczarskich (w przeliczeniu na mleko surowe) wyniósł 2,6 mld litrów i był o 26% większy niż w okresie jedenastu miesięcy 2013 r. Równocześnie przywóz wzrósł o 27% do 1,4 mld litrów. Saldo handlu zagranicznego produktami mleczarskimi wyniosło około 1,3 mld litrów mleka wobec nieco ponad 1 mld litrów w okresie styczeń listopad 2013 r. Wartość wywozu mleka i jego przetworów w okresie jedenastu miesięcy 2014 r. osiągnęła poziom 1,8 mld EUR, o 12% wyższy niż w porównywalnym okresie 2013 r. Produkty mleczarskie są eksportowane przede wszystkim do krajów UE, chociaż udział tych krajów w wartości wywozu w 2014 r. zmniejszył się o 9 punktów 17 Produkcja przemysłowa OMP i masła w Polsce wg danych GUS. 18 Wyniki polskiego handlu zagranicznego zostały obliczone przez analityków ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów. 22

23 Rynek mleka i produktów mleczarskich procentowych i wyniósł 66%. Spośród krajów trzecich ważnym odbiorcą mleka w proszku z Polski była Algieria. Od momentu wprowadzenia przez Rosję embarga na produkty mleczarskie z UE wyniki polskiego handlu zagranicznego tymi produktami ulegają stopniowemu pogorszeniu. Przed wprowadzeniem embarga (tj. w okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2014 r.) wartość wywozu produktów mleczarskich z Polski była o 22% większa niż rok wcześniej, ale w kolejnych czterech miesiącach (sierpień listopad) o 4% mniejsza. Pomimo pogorszenia koniunktury na światowym rynku mleka w 2014 r. unijny eksport odtłuszczonego mleka w proszku w okresie styczeń listopad ub.r. rozwijał się dynamicznie. W tym czasie z UE wywieziono 586 tys. ton tego proszku, o 58% więcej niż w porównywalnym okresie 2013 r. Ceny uzyskiwane w eksporcie odtłuszczonego mleka w proszku z Polski (po względnej stabilizacji w okresie styczeń kwiecień) od maja 2014 r. ulegały stopniowym obniżkom. W listopadzie 2014 r. cena eksportowa tego produktu była o 28% niższa od ceny uzyskiwanej w tym samym miesiącu 2013 r. Przy tak znaczącym spadku cen wywóz OMP utrzymywał się na wysokim poziomie. Łącznie w okresie jedenastu miesięcy 2014 r. wyniósł on 111 tys. ton, o 88% więcej niż w porównywalnym okresie 2013 r. Aż 69% wywiezionego z Polski OMP znalazło nabywców na rynkach pozaunijnych, w tym przede wszystkim Algierii (36% całego wywozu), Chinach (6%), a także Nigerii, Meksyku i na Filipinach (po 3%). Do UE wywieziono 34 tys. ton tego produktu (najwięcej do Holandii, Włoch, Niemiec i Bułgarii). W całym 2014 r. wywóz OMP z kraju może być o 90% większy niż w 2013 r. i wynieść 120 tys. ton. W 2015 r. niższe niż w roku poprzednim ceny OMP prawdopodobnie pozwolą na dalsze zwiększenie eksportu tego produktu. Wzrost produkcji i wysoki poziom krajowych zapasów mleka w proszku wpływały ograniczająco na przywóz OMP do Polski. W okresie styczeń listopad 2014 r. import był o 30% mniejszy od notowanego rok wcześniej i wyniósł 16 tys. ton. OMP sprowadzano do Polski tylko z krajów UE, m.in. z Niemiec, Włoch, Francji i Litwy. W całym 2014 r. przywóz OMP może być o 9 tys. ton mniejszy niż rok wcześniej i wynieść 18 tys. ton. W 2015 r. import prawdopodobnie nie będzie zwiększany. W 2014 r. wywóz masła z UE utrzymywał się na poziomie znacząco wyższym niż rok wcześniej. W okresie styczeń listopad 2014 r. poza obszar celny UE 23

24 Rynek mleka i produktów mleczarskich wyeksportowano 111 tys. ton masła, o 17% więcej niż przed rokiem. Wolumen wywozu masła i tłuszczów mlecznych z Polski w okresie jedenastu miesięcy 2014 r. był o 8% większy i wyniósł 33 tys. ton. Jednocześnie ceny tych produktów uzyskiwane w eksporcie wykazywały tendencję spadkową. W listopadzie 2014 r. były one o 21% niższe niż w tym samym miesiącu 2013 r. Głównymi partnerami Polski w eksporcie (90%) i imporcie (blisko 100%) masła są kraje członkowskie UE. Przed wprowadzeniem rosyjskiego embarga, wśród krajów trzecich, ważnym odbiorcą polskiego masła i tłuszczów mlecznych była Rosja (w okresie styczeń lipiec 2014 r. do tego kraju trafiło 8% całego wolumenu wywozu masła z Polski). W 2014 r. polskie masło znalazło nabywców m.in. w Turcji, Kazachstanie, Chinach i Serbii. Szacuje się, że w całym 2014 r., pomimo trudnej sytuacji na rynku światowym związanej z rosyjskim embargiem, wywóz masła z Polski wyniósł 34 tys. ton i był o 6% większy od notowanego w roku W 2015 r. przewidywany jest dalszy niewielki wzrost wywozu tego tłuszczu. Przywóz masła i tłuszczów mlecznych do Polski jest niewielki i stanowi uzupełnienie krajowej oferty asortymentowej. W okresie jedenastu miesięcy 2014 r. do kraju zaimportowano 13 tys. ton tych produktów, o 8,5% więcej niż rok wcześniej. W 2015 r. przewidywany spadek cen masła w UE może przyczynić się do zwiększenia jego przywozu do Polski. Ocenia się, że w 2015 r. może on osiągnąć poziom 17 tys. ton wobec 15 tys. ton szacowanego przywozu na rok spożycie mleka i jego przetworów W Polsce od 2006 r. stopniowo rośnie konsumpcja mleka i jego przetworów. Wzrost spożycia tej grupy asortymentowej produktów żywnościowych jest wynikiem wzrostu podaży artykułów mleczarskich, uatrakcyjnienia ich asortymentu, cenowej konkurencyjności w stosunku do innych produktów będących źródłem białka zwierzęcego (tj. mięsa, ryb i jaj), poprawy sytuacji materialnej społeczeństwa, a także promowania spożycia mleka i jego przetworów. IERiGŻ PIB ocenia, że w 2014 r. spożycie produktów mleczarskich (w przeliczeniu na mleko) mogło być o 4 litry większe od notowanego w 2013 r. i ukształtować się na poziomie 210 litrów na mieszkańca. W roku 2015, wraz z przewidywaną poprawą sytuacji dochodowej ludności i spadkiem cen detalicznych produktów mleczarskich (zapoczątkowanym w czwartym kwartale 2014 r.), spożycie mleka (łącznie z mlekiem przeznaczonym na 24

25 Rynek mleka i produktów mleczarskich przetwory, bez mleka przerobionego na masło) może wynieść 212 litrów na mieszkańca. 220 KONSUMPCJA MLEKA I MASŁA W POLSCE NA 1 MIESZKAŃCA W LATACH ,00 mleko w litrach ,85 4,70 4,55 4,40 4,25 masło w kg ,10 3,95 3,80 Mleko (łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory, bez mleka przerobionego na masło) Masło *szcunek IERiGŻ- P IB **prognoza IERiGŻ - PIB Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS i IERiGŻ PIB Kierunek zmian w poziomie bilansowego spożycia masła jest niejednolity, co wynika ze zmienności krajowej podaży oraz cen tego tłuszczu, a także możliwości zastępowania masła tłuszczami roślinnymi oraz mieszankami masła z margaryną. Od akcesji bilansowa konsumpcja masła kształtuje się w granicach 4,0 4,7 kg na jednego mieszkańca. W latach przewidywany jest wzrost spożycia masła w odniesieniu do 2013 r. Do jego zwiększenia może przyczynić się poprawa sytuacji dochodowej ludności i wzrost produkcji oraz przewidywany spadek cen detalicznych masła. IERiGŻ PIB ocenia, że w 2014 r. statystyczny mieszkaniec Polski spożyje 4,2 kg masła, a w 2015 r. 4,3 kg. Prognoza cen skupu mleka oraz zbytu masła i OMP do czerwca 2015 r. Zespół Ekspertów przewiduje, że na rynku krajowym w pierwszym półroczu 2015 r. ceny skupu mleka i zbytu odtłuszczonego mleka w proszku będą względnie stabilne, ale znacząco niższe od wysokich cen notowanych rok wcześniej. W marcu 2015 r. mleko może być tańsze o 15 19%, w czerwcu o 6 12%, a OMP odpowiednio około 35% i 25% tańsze. 25

26 Rynek mleka i produktów mleczarskich Eksperci przewidują, że ceny masła w pierwszym kwartale 2015 r. mogą się jeszcze obniżać, a w drugim kwartale 2015 r. mogą wykazywać już niewielką tendencję do wzrostu, utrzymując się jednak na poziomie niższym niż rok wcześniej. Zespół Ekspertów, uwzględniając wahania sezonowe, przewiduje następujący poziom cen skupu mleka oraz cen zbytu przetworów mleczarskich: Wyszczególnienie j.m r. marzec czerwiec Mleko surowe zł/hl 122,00 128,00 120,00 128,00 Masło w blokach* zł/kg 12,80 13,40 12,80 13,70 Odtłuszczone mleko w proszku* zł/kg 9,00 9,40 8,80 9,40 *ceny zbytu z podatkiem VAT 26

27 Prognoza cen skupu (bez VAT) określona przez Zespół Ekspertów na posiedzeniu 9 stycznia 2015 r. Wyszczególnienie j.m. Ceny w grudniu 2014 r.* (wg GUS) Prognozowane ceny na: Wskaźnik cen analogiczny okres poprzedniego roku = 100 III 2015 VI 2015 III 2015 VI 2015 pszenica ogółem 1) zł/t pszenica konsumpcyjna 2) zł/t żyto ogółem 1) zł/t żywiec wieprzowy zł/kg 4,16 4,10-4,30 4,20-4, bydło ogółem zł/kg 5,75 5,60-5,90 5,60-6, młode bydło rzeźne zł/kg 6,06 5,80-6,10 5,80-6, kurczęta brojlery 3) zł/kg 3,46 3,50-3,70 3,60-3, mleko surowe zł/hl 123, masło w blokach 4) zł/kg 14,29 12,80-13,40 12,80-13, odtłuszczone mleko w proszku (OMP) 4) zł/kg 9,59 9,00-9,40 8,80-9, ) dotyczy średniej ważonej ceny danego rodzaju zboża zarówno konsumpcyjnego, jak i paszowego 2) dotyczy średniej miesięcznej ceny pszenicy przeznaczonej na cele konsumpcyjne notowanej w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW 3) ceny kurcząt brojlerów notowane w ramach Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW 4) ceny zbytu z podatkiem VAT * ceny masła w blokach i OMP za listopad 2014 r. 27