Warszawa,19 grudnia 2012 roku Modernizacja krajowego systemu kwalifikacji opartego na Polskiej Ramie Kwalifikacji Wojciech Stęchły Instytut Badań Edukacyjnych
Potrzeba modernizacji krajowego systemu kwalifikacji Wynika z sytuacji w Polsce oraz procesów zachodzących w Unii Europejskiej Globalizacja Zmiany technologiczne Zmiany demograficzne Zmiany na rynku pracy
System kwalifikacji w Polsce ocena sytuacji Aktualnie w Polsce działania w zakresie kwalifikacji nie układają się w czytelny i spójny system. Brak powszechnie obowiązujących i czytelnych zasad i procedur zapewniania jakości nadawanych kwalifikacji. Dyplomy, świadectwa i certyfikaty często potwierdzają udział w procesie nauczania, w mniejszym stopniu nabycie konkretnych kompetencji. Brak powszechnych procedur uznawania kompetencji zdobywanych w innych kontekstach niż szkoła (np. w miejscu pracy).
Uczenie się dorosłych w Polsce W Unii Europejskiej w 2009 roku wśród osób w wieku 25-64 lata dokształcało się 9,3% W Danii, Finlandii Szwecji oraz Szwajcarii i Wielkiej Brytanii ponad 20% W Polsce mniej niż 5 % Źródło: Eurostat 2011
Modernizacja krajowego systemu kwalifikacji Krajowy system kwalifikacji (KSK) to ogół działań państwa związanych z potwierdzaniem efektów uczenia się dla potrzeb rynku pracy, społeczeństwa obywatelskiego oraz indywidualnego rozwoju uczących się, oparty na Polskiej Ramie Kwalifikacji. Prace nad opracowaniem całościowej koncepcji krajowego systemu kwalifikacji w Polsce są prowadzone w Instytucie Badań Edukacyjnych w ramach projektu: Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie.
Główne elementy konstytuujące system kwalifikacji Polska Rama Kwalifikacji Krajowy rejestr kwalifikacji Walidowanie efektów uczenia się (także w ramach edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego) Akumulowanie i przenoszenie osiągnięć Zapewnianie jakości kwalifikacji
Cele Polskiej Ramy Kwalifikacji Przejście z systemu, w którym główna uwaga skupia się na treściach nauczania do systemu skoncentrowanego na szeroko rozumianych efektach uczenia się. Zapewnienie większej integracji wszystkich trzech sektorów edukacji w Polsce (ogólnej, wyższej, zawodowej) i uelastycznienie ścieżek uczenia się. Stworzenie warunków ułatwiających uznawanie nadawanych w Polsce kwalifikacji w innych krajach.
Polska Rama Kwalifikacji (PRK) Opis wzajemnych relacji między kwalifikacjami, integrujący różne krajowe podsystemy kwalifikacji, służący większej przejrzystości, dostępności i jakości kwalifikacji, stworzony dla potrzeb rynku pracy i społeczeństwa obywatelskiego. W szczególności, zawiera on opis hierarchii poziomów kwalifikacji każda kwalifikacja jest umieszczona na jednym z tych poziomów. Każdemu z tych poziomów przyporządkowany jest odpowiadający mu poziom w Europejskiej Ramie Kwalifikacji.
Polska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne dla poziomu 1 DESKRYPTORY UNIWERSALNE Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej zna i rozumie: W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej potrafi: W związku z dziedziną uczenia się, twórczości lub działalności zawodowej jest gotów do: Poziom 1 elementarne fakty i pojęcia oraz zależności między wybranymi zjawiskami przyrodniczymi, społecznymi i w sferze wytworów ludzkiej myśli wykonywać bardzo proste zadania według szczegółowych wskazówek w typowych warunkach rozwiązywać bardzo proste typowe problemy w typowych warunkach uczyć się pod bezpośrednim kierunkiem w zorganizowanej formie odbierać proste wypowiedzi, tworzyć bardzo proste wypowiedzi respektowania zobowiązań wynikających z przynależności do różnych wspólnot działania i współdziałania pod bezpośrednim nadzorem w zorganizowanych warunkach oceniania swoich działań i przyjmowania odpowiedzialności za bezpośrednie ich skutki
Polska Rama Kwalifikacji deskryptory uniwersalne dla poziomu 4 DESKRYPTORY UNIWERSALNE Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej zna i rozumie: W dziedzinie uczenia się, twórczości lub w odniesieniu do działalności zawodowej potrafi: W związku z dziedziną uczenia się, twórczości lub działalności zawodowej jest gotów do: Poziom 4 poszerzony zbiór podstawowych faktów, umiarkowanie złożonych pojęć i teorii oraz zależności między wybranymi zjawiskami przyrodniczymi, społecznymi i w sferze wytworów ludzkiej myśli a ponadto w określonych dziedzinach w szerszym zakresie fakty, umiarkowanie złożone pojęcia, teorie i zależności między nimi podstawowe uwarunkowania prowadzonej działalności wykonywać niezbyt złożone zadania w części bez instrukcji często w zmiennych warunkach rozwiązywać niezbyt proste, w pewnej części nietypowe problemy często w zmiennych warunkach uczyć się samodzielnie w zorganizowanej formie odbierać złożone wypowiedzi, tworzyć niezbyt złożone wypowiedzi dotyczące szerokiego zakresu zagadnień odbierać i formułować proste wypowiedzi w języku obcym przyjmowania odpowiedzialności związanej z uczestnictwem w różnych wspólnotach i funkcjonowaniem w różnych rolach społecznych autonomicznego działania i współdziałania w zorganizowanych warunkach oceniania działań swoich i osób, którymi kieruje; przyjmowania odpowiedzialności za skutki działań własnych oraz tych osób
Europejska Rama Kwalifikacji (ERK) system odniesienia do systemów krajowych
Poziomy w Polskiej Ramie Kwalifikacji ERK Stopień meta 1 2 3 4 5 6 7 8 PRK uniwersalne Deskryptory generyczne I stopień gen. 1 2 3 4 5 6 7 8 PRK Deskryptory generyczne II stopień gen. Właściwe dla kwalifikacji ogólnych Właściwe dla kwalifikacji zawodowych Właściwe dla szkolnictwa wyższego
Krajowy rejestr kwalifikacji - założenia Zawiera informacje na temat dostępnych w Polsce kwalifikacji: poziom w PRK rodzaj/kategoria kwalifikacji instytucje, które mają prawo nadawać daną kwalifikację wymagania dla danej kwalifikacji dotyczące efektów uczenia się sposób ich walidowania Wpisanie do rejestru równocześnie oznacza przypisanie tej kwalifikacji do poziomu w PRK Wpisanie do rejestru odbywa się po merytorycznej ocenie zasadności włączenia danej kwalifikacji do rejestru Wszelkie zaświadczenia i dyplomy nie wpisane do krajowego rejestru kwalifikacji będą funkcjonowały na dotychczasowych przedsystemowych zasadach
System akumulowania i przenoszenia osiągnięć Stworzenie technicznych ram dla przenoszenia osiągnięć zdobywanych w różnych kontekstach oraz ich akumulowania w celu uzyskania kwalifikacji. Określenie wielkości kwalifikacji oraz ich części. Przykłady systemów przenoszenia i akumulowania osiągnięć: ECTS w szkolnictwie wyższym, ECVET w kształceniu i szkoleniu zawodowym.
Warszawa, 19 grudnia 2012 roku Europejski System Transferu Osiągnięć w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym (ECVET) Wojciech Stęchły Instytut Badań Edukacyjnych krajowy zespół ekspertów ECVET Zespół Ekspertów ECVET
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) (2009/C155/02). Wybrane cele systemu: Uznawanie efektów uczenia się w celu uzyskania kwalifikacji, Transnarodowa mobilność, Uczenie się przez całe życie, Przejrzystość kwalifikacji, Ułatwienie akumulowania i przenoszenia osiągnięć Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Definicje podstawowych pojęć efekty uczenia się oznaczają stwierdzenie tego, co uczący się wie, co rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji; jednostka efektów uczenia się (jednostka): oznacza składnik kwalifikacji, będący spójnym zbiorem wiedzy, umiejętności i kompetencji, który może podlegać ocenie i walidacji; kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w efekcie stwierdzenia przez właściwą instytucję, że osiągnięte przez daną osobę efekty uczenia się są zgodne z określonymi standardami; Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Tworzenie jednostek efektów uczenia się Czytelne i zrozumiałe kryteria wyodrębniania Spójne z daną kwalifikacją Umożliwiające ocenę i walidację Może być wspólna dla kilku kwalifikacji Nie powinna być mylona ze składnikiem formalnego programu kształcenia Tworzenie jednostek dla mobilności Wielkość jednostek? Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Przenoszenie efektów uczenia się osiągnięcia odpowiadające efektom uczenia się ocena, walidacja i uznawanie efektów uczenia się ocena (assessment) Metody i procesy prowadzące do określenia zakresu, w jakim uczący się faktycznie przyswoił określone efekty uczenia się. Zespół Ekspertów ECVET walidacja Proces potwierdzania, że określone, poddane ocenie efekty uczenia się uzyskane przez uczącego się odpowiadają konkretnym efektom wymaganym w ramach jednostki lub kwalifikacji. uznawanie Proces oficjalnego poświadczania uzyskanych efektów uczenia się poprzez przyznanie pełnych kwalifikacji lub ich elementów składowych jednostek uczenia się. www.eksperciecvet.org.pl
Transfer i akumulacja osiągnięć Instytucja goszcząca (przyjmująca) Porozumienie o programie zajęć 1 Instytucja macierzysta (wysyłająca) Nabycie wiedzy, umiejętności i kompetencji przez ucznia 2 Uznanie i akumulacja efektów uczenia się 7 Ocena efektów uczenia się 3 Walidacja osiągnięć 6 Przyznanie osiągnięć odpowiadające efektom uczenia się (credits) 4 Zapisanie osiągnięć w indywidualnym wykazie osiągnięć 5 Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Podstawowe dokumenty w systemie ECVET: Porozumienie o partnerstwie (Memorandum of Understanding) Porozumienie o programie zajęć (Learning Agreement) Indywidualny wykaz osiągnięć Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Porozumienie o partnerstwie (Memorandum of Understanding) Ustanawia ogólne ramy współpracy między instytucjami Sprzyja budowaniu zaufania Ułatwia dokonywanie szczegółowych ustaleń odnośnie transferu osiągnięć Powinno zawierać stwierdzenia o: Wzajemnej akceptacji instytucji Akceptacji kryteriów i procedur oceny, walidacji i uznawania efektów uczenia się Akceptacji warunków partnerstwa, w tym celów, czasu trwania, możliwości aktualizacji Uznaniu porównywalności kwalifikacji dla celów transferu, przy zastosowaniu poziomów Europejskiej Ramy Kwalifikacji Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Porozumienie o programie zajęć (Learning Agreement) Zawierane między instytucją macierzystą (wysyłającą) i goszczącą (przyjmującą) oraz uczącym się Określa warunki dotyczące okresu mobilności, tj.: Tożsamość uczącego się Długość okresu mobilności Zakładane efekty uczenia się oraz odpowiadające im punkty ECVET Stwierdza, że jeżeli zakładane efekty uczenia się zostały uzyskane, to powinny one zostać walidowane i uznane przez instytucję macierzystą Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Indywidualny wykaz osiągnięć Wyszczególnia uzyskane przez uczącego się: Efekty uczenia się Jednostki efektów uczenia się Punkty ECVET Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Punkty ECVET Liczbowe źródło informacji o kwalifikacjach i jednostkach Konwencja: 1 rok formalnego kształcenia = 60 punktów ECVET Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Jak przydzielane są punkty ECVET? Przydzielenie punktów (całej) kwalifikacji: Na podstawie odniesienia do formalnego kontekstu kształcenia Przydzielenie punktów jednostkom efektów uczenia się, według: Znaczenia na rynku pracy, Dalszego rozwoju uczącego się, Trudności i zakresu Wysiłku, nakładu pracy. Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Przykłady projektów i dokumentów, źródła informacji. http://www.ecvet-team.eu/ Publikacje dotyczące funkcjonowania ECVET, m.in.: Treść Zalecenia dot. ECVET Przewodnik użytkownika cz. 1. Pytania i odpowiedzi Przewodnik użytkownika cz. 2. ECVET w mobilności Informacje o seminariach, warsztatach. http://www.adam-europe.eu/adam/thematicgroup/ecvet Baza projektów LdV wykorzystujących ECVET, Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
http://www.ecvet-projects.eu/ W zakładce projects opis i informacje na temat zakończonych i trwających projektów ECVET W zakładce tool box m.in. przykłady i wzory dokumentów porozumienia o współpracy i porozumienia o programie zajęć, ale także informacje o opisywaniu kwalifikacji przy pomocy efektów uczenia się, nadawaniu punktów ECVET, projektowaniu jednostek efektów uczenia się oraz roli instytucji we współpracy w dotychczas przeprowadzonych projektach. http://www.cedefop.europa.eu/en/about-cedefop/projects/european-creditsystem-for-vocational-education-and-training/index.aspx Szeroki wachlarz materiałów od teoretycznych opracowań po analizy rozwoju ECVET w poszczególnych krajach Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl
Dziękuję za uwagę. Zespół Ekspertów ECVET www.eksperciecvet.org.pl