Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Ochota Warszawa, 2013
Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Ochota Przygotowany w ramach Projektu Europejskiego Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Opracowanie, promocja oraz wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą. www.sfop.um.warszawa.pl
Centrum Przedsiębiorczości Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu) ul. Jagiellońska 59 (pokój B-15) 03-301 Warszawa tel.: +48 22 519 22 17 e-mail:sfop@kozminski.edu.pl www.sfop.kozminski.edu.pl Zespół redakcyjny: prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik - Kierownik Zespołu dr Jan Dąbrowski dr Izabela Koładkiewicz Mariusz Łopaciński Aleksandra Pucek-Mioduszewska Karolina Niewiadomska Copyright by Stołeczne Forum Przedsiębiorczości Wydanie I Warszawa, listopad 2013 Tytuł projektu: Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Opracowanie, promocja i pilotażowe wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą. Numer umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt okładki, skład i druk: GAMMA Sp. z o.o. Przeryty Bór 52 39-216 Stara Jastrząbka www.gamma24.pl Egzemplarz bezpłatny
Spis treści Wprowadzenie... 6 1. Informacja ogólna o Projekcie SFoP... 6 2. Cel Raportu... 6 3. Źródła danych, sposoby ich analizy i prezentacji, ograniczenia... 6 4. Struktura Raportu... 7 5. Zespół autorski... 7 I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w dzielnicy Ochota analiza empiryczna...8 1. Aktywność przedsiębiorcza na Ochocie na tle Warszawy... 8 1.1. Udział Ochoty w liczbie aktywnych podmiotów na terenie Warszawy... 8 1.2. Aktywność przedsiębiorcza na Ochocie według sektorów priorytetowych Projektu SFoP...9 2. Struktura gałęziowa firm na Ochocie... 10 3. Struktura firm według wieku... 11 4. Struktura firm według formy prawnej... 12 5. Struktura firm według liczby zatrudnionych... 12 6. Firmy nowo zarejestrowane na Ochocie w I połowie 2013 r.... 13 II. Otoczenie instytucjonalne dla rozwoju przedsiębiorczości w dzielnicy Ochota... 15 1. Instytucje otoczenia biznesu (IOB)... 15 1.1. Stowarzyszenia i organizacje społeczne grupujące przedsiębiorców... 15 1.2. Firmy doradcze świadczące usługi dla biznesu na Ochocie (stan 31.12.2012)... 16 2. Relacje przedsiębiorcy Urząd Dzielnicy... 16 2.1. Problematyka przedsiębiorczości w strategii rozwoju Dzielnicy... 17 2.2. Jednostki organizacyjne Urzędu Dzielnicy świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców... 17 2.3. Inne inicjatywy w zakresie współpracy z przedsiębiorstwami podejmowane przez Urząd Dzielnicy Ochota... 18 III. Problemy i postawy przedsiębiorców... 20 1. Główne problemy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej... 20 2. Budowa relacji biznesowych... 22 3. Postrzeganie relacji na linii przedsiębiorca władze lokalne... 24 4. Dotychczasowe doświadczenia w ramach sieciowania w Projekcie SFoP... 25 4.1. Spotkania sieciujące jako narzędzie budowy relacji biznesowych... 25 4.2. Postawy i zachowania przedsiębiorców uczestników spotkań SFoP... 27 4.3. Działalność Animatora Współpracy z MŚP... 28 Aneks Statystyczny... 31
Wprowadzenie 1. Informacja ogólna o Projekcie SFoP Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP) jest wspólnym projektem miasta stołecznego Warszawy (Lider Projektu) oraz Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu), finansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanym w okresie 01.09.2012r. do 31.10.2014r. Nr umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11. z MŚP. W wyniku realizacji Projektu władze dzielnic uzyskają również praktyczne narzędzia kontaktów z przedsiębiorcami w postaci baz danych a także know how w zakresie wykorzystania informacji do formułowania lokalnych strategii rozwoju przedsiębiorczości oraz monitorowania postępów w ich realizacji. 2. Cel Raportu Warszawa ma znaczącą pozycję na krajowej mapie przedsiębiorczości. Na terenie Stolicy działa ok. 146 tys. podmiotów gospodarczych, co stanowi 50% aktywnych podmiotów na terenie Mazowsza i ponad 8% wszystkich podmiotów w kraju. Innymi słowy, co dwunasty aktywny przedsiębiorca w Polsce ma zarejestrowaną siedzibę w Warszawie. Ze względu na pozycję Stolicy na mapie gospodarczej Polski, znaczna ich część w swej działalności wykracza poza Warszawę, rozwijając aktywność w skali całego kraju a także na rynkach międzynarodowych. W poszczególnych dzielnicach Warszawy aktywnie działa kilka lub kilkanaście tysięcy firm. Głównym mankamentem dotychczasowego etapu rozwoju przedsiębiorczości jest brak więzi ekonomicznych i społecznych między przedsiębiorcami na poziomie lokalnym w dzielnicy i w skali Warszawy. To z kolei powoduje, że nie ma efektywnych instrumentów uzgadniania i prezentacji interesów tej znaczącej grupy społecznej oraz współpracy z lokalną administracją. Projekt SFoP wychodzi naprzeciw takim potrzebom. Obejmuje 6 z 18 dzielnic Warszawy (Ochota, Wola, Praga-Południe, Targówek, Ursynów i Wilanów). Na ich terenie działa łącznie 38,2% podmiotów gospodarczych Stolicy, z czego na Ochocie 4,8%. Dzięki wdrożeniu Projektu SFoP, przedsiębiorcy będą mogli się lepiej poznać i nawiązać relacje biznesowe na poziomie Dzielnicy. Ponadto zidentyfikować wspólne dla środowiska problemy i priorytety oraz skutecznie je prezentować, w kontaktach z lokalną administracją. Głównym instrumentem usieciowienia są cykliczne spotkania przedsiębiorców oraz dedykowane portale społecznościowe, będące platformą do nawiązywania kontaktów o charakterze biznesowym oraz dla podejmowania lokalnych inicjatyw społecznych. Ważnym kierunkiem działania w Projekcie jest wsparcie merytoryczne i kadrowe dla Urzędów Dzielnicowych tak, by mogły skutecznie realizować politykę rozwoju przedsiębiorczości na poziomie lokalnym. W pierwszej kolejności dotyczy to wsparcia dla zatrudnionych w ramach Projektu, Dzielnicowych Animatorów Współpracy Jednym z podstawowych ograniczeń w planowaniu różnorodnych inicjatyw wspierania przedsiębiorczości jest brak solidnej podstawy empirycznej, by móc realizować politykę opartą na wiedzy. Opracowane w ramach Projektu SFoP dzielnicowe raporty o stanie przedsiębiorczości mają za zadanie wypełnić tę lukę. Jednocześnie będą one służyły, jako punkt wyjścia do opracowania dzielnicowych strategii rozwoju przedsiębiorczości, co także jest przewidziane w ramach Projektu SFoP. 3. Źródła danych, sposoby ich analizy i prezentacji, ograniczenia Raport został sporządzony na podstawie specjalnie przygotowanych na potrzeby Projektu SFoP danych, pozyskanych z Urzędu Statystycznego w Warszawie (GUS), Centrum Analitycznego Administracji Celnej (CAAC) oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Na podstawie dodatkowych analiz ze wszystkich podmiotów zarejestrowanych na terenie Warszawy, zostały wyodrębnione firmy aktualnie prowadzące działalność. W konsekwencji wszelkie zastosowania zbiorcze prezentowane w Raporcie dotyczą firm aktywnych. Istotne ograniczenia odnoszą się do możliwości przypisania konkretnej firmy do dzielnicy. Następuje to na podstawie lokalizacji jej głównej siedziby, co nie przesądza, że koncentracja rzeczywistej działalności może mieć miejsce w innych obszarach geograficznych. Podobnie przypisanie podmiotu dookreślonej branży następuje poprzez zadeklarowany w Rejestrze REGON, główny przedmiot działalności. Te dane nie muszą być aktualne a ponadto przedsiębiorstwo może mieć bardzo zróżnicowany profil działalności. Jeśli chodzi o dane jakościowe to zostały one przekazane przez Urząd Dzielnicy Ochota lub zebrane w wyniku prac badawczych, prowadzonych w ramach Projektu SFoP. Ponieważ jest to pierwsza próba całościowej analizy sektora przedsiębiorstw na Ochocie nie można wykluczyć mankamentów chociażby z tytułu wspomnianych wyżej trudności przypisania geograficznego i branżowego firm a także pominięcia pewnych infor- 6
macji. Te i inne mankamenty będziemy starali się eliminować w kolejnych edycjach Raportu. Raport składa się z Wprowadzenia, Trzech Rozdziałów oraz Aneksu Statystycznego. Po Wprowadzeniu, w Rozdziale I prezentujemy kompleksową analizę statystyczną aktywności przedsiębiorczej na Ochocie. Rozdział II poświęcony jest omówieniu działalności instytucji otoczenia biznesu oraz dotychczasowych doświadczeń współpracy Urzędu Dzielnicowego z przedsiębiorcami. W Rozdziale III przedstawiamy dotychczasowe działania w ramach Projektu SFoP w zakresie sieciowania przedsiębiorców (spotkania sieciujące, działalność Animatora Współpracy z MŚP), a także wyniki badań nt. postaw przedsiębiorców, zrealizowanych dotychczas w ramach Projektu. Ponieważ w Rozdziale I prezentujemy dane statystyczne w wersji graficznej (diagramy) do Raportu został dołączony Aneks zawierający szczegółowe zestawienia w postaci tabelarycznej. 4. Struktura Raportu 5. Zespół autorski Raport został przygotowany przez zespół pod kierownictwem Prof. J. Cieślika, w skład, którego weszli pracownicy Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) oraz Urzędu Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy (UD); prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik Kierownik Zespołu Mariusz Łopaciński (ALK) Koordynator Projektu dr Izabela Koładkiewicz (ALK) Główny Ekspert ds. Badań i Wsparcia dr Jan Dąbrowski (ALK) - Ekspert Aleksandra Pucek-Mioduszewska (ALK) Asystentka ds. Sieciowania Przedsiębiorstw Karolina Niewiadomska Animatorka Współpracy z MŚP w Dzielnicy Ochota. 7
I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w dzielnicy Ochota analiza empiryczna 1. Aktywność przedsiębiorcza na Ochocie na tle Warszawy 1.1. Udział Ochoty w liczbie aktywnych podmiotów na terenie Warszawy Na terenie Dzielnicy Ochota na koniec 2012 r. aktywnych było prawie 7 tys. podmiotów, co stanowi 4,8% wszystkich podmiotów na terenie Warszawy (146,3 tys.). Jest to więc udział prawie równy proporcji ludności (5%). W podziale na poszczególne sektory gospodarki (sekcje PKD) zwraca uwagę wysoki udział Ochoty w kulturze i rekreacji, zakwaterowaniu i gastronomii oraz w opiece zdrowotnej i społecznej (Diagram 1). W ujęciu porównawczym, najsłabiej są reprezentowane takie sektory jak: przemysł i budownictwo. Diagram 1. Przedsiębiorstwa aktywne na Ochocie jako % Warszawy według sekcji PKD (stan 31.12.2012) przemysł budownictwo handel i naprawy transport i gospodarka magazynowa 3,8% 3,8% zakwaterowanie i gastronomia informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4,5% 4,5% 5,0% 4,6% 5,6% 5,2% obsługa rynku nieruchomości działalność profesjonalna naukowa i techniczna administrowanie i działalność wspierająca edukacja opieka zdrowotna i pomoc społeczna kultura i rekreacja 4,5% Na Ochocie mieszka 5% ludności Warszawy 5,2% 5,4% 5,6% 5,9% 4,8% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. razem 8
1.2. Aktywność przedsiębiorcza na Ochocie według sektorów priorytetowych Projektu SFoP Działania Projektu wpisują się w szereg inicjatyw podejmowanych w Stolicy a mających za zadanie wspieranie potrzeb przedsiębiorczych. Tym samym w Projekcie SFoP zostały określone pewne priorytetowe sektory oraz rodzaje aktywności, odgrywające kluczową rolę w rozwoju całej Warszawy. Diagram 2 ilustruje % udział aktywnych firm na Ochocie na tle całego Miasta. Jest on wyraźnie niższy w przemyśle, telekomunikacji oraz wśród firm zaangażowanych w działalność eksportowo-importową. Znacznie lepiej wypada Ochota w przemysłach kreatywnych oraz jeśli chodzi o liczbę firm z udziałem zagranicznym. W ocenie powyższych wyników trzeba brać pod uwagę, że w ramach tych sektorów w zdecydowanej większości przypadków działalność ma charakter ogólnokrajowy a nawet międzynarodowy a wtedy istotnym czynnikiem jest postrzegana atrakcyjność lokalizacyjna Ochoty na tle pozostałych dzielnic Warszawy. Diagram 2. Przedsiębiorstwa aktywne na Ochocie jako % Warszawy w sektorach priorytetowych SFoP (stan 31.12.2012) pwwt - przemysły wysokiej techniki pwst - przemysły średnio-wysokiej techniki telk - telekomunikacja hods - usługi oprogramowania, doradztwo BNPR - Badania i rozwój 3,3% 4,2% 4,0% Na Ochocie działa 4,8% wszystkich przedsiębiorców Warszawy 5,0% 5,2% htcs - sektor kreatywny (high tech) 4,4% 5,3% csek - sektor kreatywny (podstawowy) 3,9% 5,4% eksporterzy i/lub importerzy firmy z udziałem zagranicznym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 9
2. Struktura gałęziowa firm na Ochocie Struktura gałęziowa aktywnych podmiotów gospodarczych na Ochocie jest zbliżona do podobnej struktury dla całej Warszawy i kraju (Diagram 3). Wiodący udział mają firmy działające w usługach profesjonalnych naukowo-technicznych w sferze handlu i napraw. Diagram 3. Struktura firm aktywnych na Ochocie według sekcji PKD 2007 (stan 31.12.2012) Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 22,8% Pozostałe kultura i rekreacja 3,7% 1,7% Obsługa rynku nieruchomości 3,6% zakwaterowanie i gastronomia 2,7% 3,4% edukacja Handel i naprawy 18,2% 3,5% 5,0% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa AdministrowaniE i działalność wspierająca 8,7% Transport i gospodarka magazynowa 6,5% Budownictwo 5,7% 5,7% 8,7% przemysł informacja i komunikacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 10
3. Struktura firm według wieku Wśród firm aktywnych na Ochocie 63% zostało zarejestrowanych po roku 2000 (Diagram 4), z czego 15% w latach 2011-2012. Jednocześnie w zaprezentowanym ujęciu zwraca uwagę znacząca liczba podmiotów aktywnych, które powstały w bardzo trudnym dla przedsiębiorców okresie 1991-2000. Ponadto warto zaznaczyć, że nadal działa 169 firm, które rozpoczęły działalność do roku 1991, z czego 76 zarejestrowano jeszcze w okresie realnego socjalizmu a 93 powstało w przełomowym dla transformacji ustrojowej roku 1990. 2011-2012 15,0% Diagram 4.Struktura firm aktywnych na Ochocie według daty rejestracji (stan 31.12.2012) 2001-2010 48,2% 1991-2000 34,3% do 1990 2,4% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 11
4. Struktura firm według formy prawnej Jednoosobowa działalność gospodarcza jest reprezentowana najliczniej (blisko 77%) (Diagram 5) spośród wszystkich firm zarejestrowanych w Warszawie. W skali całej Warszawy udział ten wynosi odpowiednio 80%. Równocześnie przedsiębiorcy z Ochoty, w relatywnie mniejszym stopniu wykorzystują bardziej zaawansowane formy jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna. Tylko 75 firm jest prowadzona w formie spółki akcyjnej. Rosnącym zainteresowaniem cieszy się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ze względu na wprowadzone ostatnio ograniczenie wysokości wymaganego kapitału oraz uproszczenie procedury rejestracyjnej. Diagram 5. Struktura firm aktywnych na Ochocie według formy prawnej (stan 31.12.2012) Pozostałe 3,1% Spółka akcyjna 1,1% Spółka jawna 1,0% Spółka cywilna 2,8% Spółka z o.o. 14,7% Jednoosobowa działalność gospodarcza 77,3% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Diagram 6. Struktura firm aktywnych na Ochocie według liczby zatrudnionych (stan 31.12.2012) 5. Struktura firm według liczby zatrudnionych Struktura firm aktywnych na Ochocie odzwierciedla generalne tendencje występujące w tej dziedzinie w skali kraju (Diagram 6). I tak prawie 55% wszystkich podmiotów to firmy, w których aktywni są tylko właściciele (średnia krajowa ok. 66%, w Warszawie ok. 54%) a 88% to mikroprzedsiębiorstwa (w całym kraju ok. 95%, w Warszawie ok. 90%). Na tle całej Warszawy, grupa firm średnich (przedział 50-249 osób) i dużych (powyżej 249 osób) mających siedzibę na Ochocie jest relatywne duża odpowiednio 234 i 104. 250 i więcej zatrudnionych 1,5% 50-249 zatrudnionych 3,4% 10-49 zatrudnionych 7,0% 6-9 Zatrudnionych 5,2% 1-5 zatrudnionych 28,2% Firmy niezatrudniające pracowników 54,7% 12
6. Firmy nowo zarejestrowane na Ochocie w I połowie 2013 r. W okresie styczeń czerwiec 2013 na terenie Ochoty zostało zarejestrowanych 585 nowych podmiotów gospodarczych, co stanowiło 4,2% dla całej Warszawy, w tym samym okresie. W porównaniu do firm już istniejących nastąpiły pewne przesunięcia w strukturze gałęziowej (Diagram 7). I tak wśród nowo zarejestrowanych znacząco wzrósł udział firm informatycznych (12,6% - poprzednio 8,7 %) oraz w dziedzinie usług finansowo - ubezpieczeniowych (odpowiednio 7,4% i 3,5%). Zmniejszył się natomiast udział firm handlowych (odpowiednio 16,2% i 18,2%) oraz w dziedzinie usług profesjonalnych (odpowiednio 19,7% i 22,8%). Diagram 7. Struktura nowo zarejestrowanych firm na Ochocie w okresie styczeń czerwiec 2013 r. kultura i rekreacja Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 19,7% 1,9% 3,4% 3,4% 3,8% Transport i gospodarka magazynowa obsługa rynku nieruchomości Pozostałe Handel i naprawy 3,8% zakwaterowanie i gastronomia 16,2% 4,3% przemysł 4,8% 5,3% Budownictwo informacja i komunikacja 12,6% 6,7% edukacja 7,4% 6,8% Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Administrowanie i działalność wspierająca Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 13
działalność finansowa i ubezpieczeniowa Firmy zarejestrowane do 31.12.2012 r. Diagram 8. Zestawienie firm według branż i daty Firmy zarejestrowane między 01.01.2013r. a 31.06.2013r. administrowania i działalność wspierająca opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3,5% 5,0% 7,4% informacja i komunikacja 6,8% 8,7% 6,7% 8,7% Przemysł Budownictwo 5,7% 4,3% 5,7% 4,8% 12,6% 6,5% 3,4% Transport i gospodarka magazynowania 22,8% 18,2% 19.7% działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 16,2% Handel i naprawy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 14
II. Otoczenie instytucjonalne dla rozwoju przedsiębiorczości w dzielnicy Ochota 1. Instytucje otoczenia biznesu (IOB) 1 Ośrodek Transferu Technologii Bio Tech-IP 1.1. Stowarzyszenia i organizacje społeczne grupujące przedsiębiorców Konsorcjum Biocentrum Ochota Konsorcjum naukowe Biocentrum Ochota powołane zostało 1 stycznia 2008 roku, z inicjatywy sześciu instytutów badawczych, działających na terenie Kampusu Ochota w Warszawie. Ośrodek Transferu Technologii BioTech-IP stanowi pierwszy punkt kontaktowy dla firm zainteresowanych zleceniem przeprowadzenia w instytutach Biocentrum Ochota badań kontraktowych oraz dla naukowców pragnących znaleźć odbiorców dla opracowanych przez siebie technologii i posiadanych patentów z takich dziedzin jak: biotechnologia, biomedycyna, bioinformatyka, bioinżynieria, technologie materiałowe czy bionanotechnologia. Założycielami i członkami Konsorcjum są: Instytut Biochemii i Biofizyki PAN Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN Instytut Medycyny Klinicznej i Doświadczalnej PAN Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN Główne cele OTT Bio Tech-IP to: pobudzanie kreatywnej i przedsiębiorczej postawy w środowisku akademickim poprzez propagowanie komercyjnego wykorzystania wyników badań, wyszukiwanie projektów badawczych mających duży potencjał aplikacyjny, weryfikacja ich potencjału komercyjnego i komercjalizacja, inicjowanie współpracy na linii nauka-biznes oraz promowanie specjalistycznych usług badawczych oferowanych przez Biocentrum Ochota. Instytuty Konsorcjum oprócz prowadzenia zaawansowanych badań naukowych rozwija również projekty badawczo - rozwojowe, których rezultaty mają wychodzić naprzeciw potrzebom współczesnej gospodarki. Tego typu działania mają na celu tworzenie stałych powiązań pomiędzy instytutami naukowymi Biocentrum Ochota a podmiotami gospodarczymi, którym zależy na wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań i technologii. Przy Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej powstał Ośrodek Transferu Technologii - Bio&Technology Innovations Platform (OTT BioTech-IP), który w ramach projektu Wsparcie przedsiębiorczości naukowców bio-tech-med poprzez stypendia, staże i szkolenia (2010-2014), rozpoczął wdrażanie programu stypendialnego dla doktorantów realizujących projekty aplikacyjne. Działalność Biocentrum Ochota nadzoruje Rada Dyrektorów, w skład której wchodzą przedstawiciele członkowskich Instytutów. Centrum Innowacji FIRE Fundacja FIRE została ustanowiona przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. w 1995 roku. Działa ona pod nazwą Centrum Innowacji FIRE, a jej misją jest pomoc w komercjalizacji przedsięwzięć innowacyjnych wywodzących się głównie ze sfery akademickiej oraz wspomaganie rozwoju innowacyjnych firm. Model Centrum Innowacji FIRE został oparty na rozwiązaniach funkcjonujących z powodzeniem w krajach wysokorozwiniętych. Celem Centrum Innowacji jest wzrost innowacyjności polskiej gospodarki poprzez: zwiększenie skali i efektywności procesu transferu nowoczesnych technologii, upowszechnianie postaw przedsiębiorczych, pomoc w tworzeniu i rozwoju nowych, innowacyjnych firm działających w obszarze zaawansowanych technologii. Fundacja Centrum Innowacji FIRE wspomaga rozwój przedsiębiorstw działających w obszarze zaawansowanych technologii. Dzięki biznesowemu podejściu do transferu i komercjalizacji technologii, Fundacja CI FIRE rozwija kontakty z przedsiębiorcami oraz inwestorami instytucjonalnymi, np. funduszami zalążkowymi, funduszami wysokiego ryzyka, pomagając 1 Poprzez instytucje otoczenia biznesu (IOB) rozumiemy dwa rodzaje podmiotów. Do pierwszych należą niekomercyjne organizacje (fundacje, stowarzyszenia, agendy rządowe i samorządowe), aktywne w obszarze wspierania przedsiębiorczości, samozatrudnienia, transferu i komercjalizacji technologii oraz poprawy konkurencyjności MŚP. Dodatkowo uwzględniamy organizacje komercyjne, świadczące różnego typu usługi doradcze dla mniejszych firm, bowiem dostępność tego typu usług w skali lokalnej ma istotne znaczenie, zwłaszcza gdy przedsiębiorcy zamierzają rozwijać swoje firmy. 15
młodym firmom technologicznym w dostępie do kapitału. Osoby z pomysłem na założenie innowacyjnej firmy bazującej na nowoczesnych technologiach, uzyskują w Fundacji pomoc w zakresie określenia biznesowego modelu przedsięwzięcia, przygotowania biznesplanu i pozyskania finansowania. 1.2. Firmy doradcze świadczące usługi dla biznesu na Ochocie (stan 31.12.2012) Na terenie dzielnicy działają liczne firmy doradcze świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców (Tabela 1). Szczególną uwagę zwraca duża liczba firm świadczących usługi prawnicze. Generalnie na terenie całej Warszawy występuje znaczne skupienie firm doradczych. Także na terenie Ochoty, niejako w zasięgu ręki, istnieje duża i zróżnicowana paleta tego typu usług dla przedsiębiorców. możliwości ubiegania się o dofinansowanie ze środków funduszy pomocowych jednostkom organizacyjnym m.st. Warszawy oraz szerokiej społeczności na terenie Dzielnicy, jak również doradza osobom zainteresowanym realizacją projektu. Inicjuje tworzenie projektów współfinansowanych ze środków funduszy europejskich i krajowych funduszy pomocowych w zakresie właściwości Dzielnicy. Komórka ta koordynuje oraz organizuje prace zespołów projektowych powołanych w Dzielnicy do przygotowania i realizacji projektów, które ubiegają się o dofinansowanie w oparciu o obowiązujące w m.st. Warszawie systemy wdrażania projektów zgłaszanych do współfinansowania z funduszy pomocowych. Jednocześnie stale utrzymuje kontakty z urzędami centralnymi, w szczególności z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, Mazowieckim Urzędem Wojewódzkim oraz organami samorządowymi, zaangażowanymi w proces wdrażania funduszy europejskich/pomocowych. Tabela 1. Firmy doradcze świadczące usługi dla przedsiębiorców (stan: 31.12.2012) Rodzaje usług doradczych Liczba firm Działalność prawnicza 345 Działalność rachunkowo-księgowa, doradztwo podatkowe 177 Stosunki międzyludzkie (public relations) i komunikacja 53 Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania 307 Razem: 882 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 2. Relacje przedsiębiorcy Urząd Dzielnicy Większość Wydziałów Urzędu Dzielnicy Ochota w swojej pracy ma styczność z lokalnie działającymi przedsiębiorcami. Najbardziej zaangażowane we współpracę z przedsiębiorcami Wydziały, to: Wydział Promocji i Funduszy Europejskich Do zakresu działania Wydziału Promocji i Funduszy Europejskich dla Dzielnicy Ochota należy w szczególności przygotowywanie, realizacja oraz nadzór nad wykonywaniem programu promocji Dzielnicy oraz informowanie mieszkańców o funkcjonowaniu Dzielnicy i działaniach realizowanych na ich rzecz. Wydział współuczestniczy w projektach służących promocji m.st. Warszawy, doradza, programuje i pozyskuje fundusze europejskie oraz inne fundusze pomocowe służące rozwojowi Dzielnicy i jej mieszkańcom. W skład Wydziału wchodzi podległa mu komórka Wieloosobowe Stanowisko Pracy ds. Funduszy Europejskich. Prowadzi ona prace nad udzielaniem i udostępnianiem informacji na temat Z kolei Wydział Obsługi Mieszkańców dla Dzielnicy Ochota ma bezpośredni kontakt z mieszkańcami oraz przedsiębiorcami Dzielnicy poprzez przyjmowanie pism, w tym: podań, skarg, wniosków (w tym wniosków o udostępnienie informacji publicznej). Wydział sortuje i przekazuje przyjęte pisma do odpowiednich komórek organizacyjnych Urzędu, udostępnia formularze i wzory pism, jak również udziela informacji o organach właściwych oraz trybie i procedurach rozpatrywania spraw i niezbędnej treści wniosku, podania, pisma lub załącznika. Pracownicy Wydziału gromadzą i udzielają informacji na temat stanu kierowanych spraw, w szczególności stanu realizacji spraw pod względem przestrzegania terminów i procedur oraz monitorują terminowość rozpatrywania spraw wszczętych przez odpowiednie komórki organizacyjne Urzędu. Ponadto WOM wydaje zaświadczenia i inne dokumenty. Wydział przygotowuje bieżące i okresowe informacje, sprawozdania i analizy w zakresie swoich zadań oraz opracowuje propozycje doskonalenia zasad i procedur obsługi klientów jak również wdraża, w zakresie swoich zadań, projekty doskonalenia zasad i procedury obsługi. Przyjmuje zgłoszenia mieszkańców dotyczące interwencji i przekazuje do odpowiednich komórek or- 16
ganizacyjnych Urzędu lub innych właściwych do rozpatrzenia sprawy instytucji. Wydział Zasobów Lokalowych wychodząc naprzeciw przedsiębiorcom opracował nowe zasady polityki czynszowej. Dostępne na stronie www Urzędu Dzielnicy Ochota w zakładce Wydziały/Wydział Zasobów Lokalowych. Wydział Zasobów Lokalowych dla Dzielnicy Ochota prowadzi prace związane z utrzymaniem, eksploatowaniem i dysponowaniem mieszkaniowym i użytkowym zasobem lokalowym m.st. Warszawy na terenie Dzielnicy, realizując tym samym politykę m.st. Warszawy w zakresie gospodarki lokalowej. Odpowiada za zapewnienie racjonalnego wykorzystania zasobu lokalowego, w szczególności za opracowywanie planów w zakresie środków finansowych w załączniku dzielnicowym Skarb Państwa, w tym związanych z długami spadkowymi. 2.1. Problematyka przedsiębiorczości w strategii rozwoju Dzielnicy Projekt Stołeczne Forum Przedsiębiorczości jest pilotażowym przedsięwzięciem w Dzielnicy odnośnie współpracy z podmiotami gospodarczymi. Dotychczas nie funkcjonowała strategia wsparcia MŚP. Z tego powodu w strategii rozwoju Dzielnicy nie poruszana została problematyka przedsiębiorczości. 2.2. Jednostki organizacyjne Urzędu Dzielnicy świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców Większość Wydziałów Urzędu Dzielnicy Ochota w swojej Tabela 2. Wnioski dotyczące działalności gospodarczej zarejestrowane przez Urząd Dzielnicy Ochota w 2012 r. i I poł. 2013 r. Nazwa wniosku Liczba zarejestrowanych wniosków 01.01.2012-31.12.2012 01.01.2013.-30.06.2013 Wnioski o wpis do CEiDG 877 460 Wnioski o zmianę we wpisie do CEiDG 2 629 1 492 Wnioski o wpis informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej 924 436 Wnioski o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej 398 237 Wnioski o wykreślenie wpisu w CEiDG 576 307 Razem 5 404 2 932 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. do budżetu m.st. Warszawy a jednocześnie przygotowywanie projektów finansowych, bieżących i okresowych informacji, sprawozdań i analiz dotyczących działalności Wydziału. Zajmuje się przygotowywaniem przetargów i konkursów na najem lokali użytkowych, prowadzeniem postępowań w zakresie sprzedaży lokali mieszkalnych i użytkowych oraz nadzorowaniem i współpracą z ZGN, administratorami i innymi jednostkami organizacyjnymi m.st. Warszawy w zakresie działań Wydziału, w tym rozpatrywaniem i załatwianiem skarg i wniosków dotyczących ich działalności. W ramach zakresu swojej działalności WZL współpracuje z zarządami Wspólnot Mieszkaniowych i na podstawie udzielonych pełnomocnictw rozpatruje wnioski o dodatki mieszkaniowe, przyznanie ulg w opłatach zaległych za użytkowanie lokali. Powierza ZGN zarządzanie gminnym zasobem lokalowym, położonym na obszarze Dzielnicy, oraz zarządzanie terenami i obiektami położonymi na obszarze Dzielnicy, nieprzekazanymi innym podmiotom. Wydział prowadzi ewidencję nabytych w drodze spadku praw i spraw dotyczących spadków nabytych przez m.st. Warszawa i pracy ma styczność z lokalnie działającymi przedsiębiorcami. Najbardziej zaangażowane we współpracę z przedsiębiorcami Wydziały, to: Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń, który prowadzi działalność na rzecz przedsiębiorców tj. wpisy, zmiany, zawieszenie, wykreślenie, udzielanie koncesji na alkohol. Podległe komórki organizacyjne w Wydziale to Referat Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz Referat Zezwoleń i Handlu. Do zadań Wydziału należą: obsługa punktu związanego z działalnością gospodarczą. Miejsca obsługi klientów są przystosowane dla osób niepełnosprawnych (winda). Obcokrajowcy obsługiwani są w języku angielskim. Ponadto, na bieżąco są realizowane wnioski z zakresu ewidencji działalności gospodarczej przesłane za pośrednictwem Internetu. Złożone wnioski dotyczą głównie przedsiębiorców mieszkających na terenie Dzielnicy Ochota, ale również spoza dzielnicy i miasta. 17
2.3. Inne inicjatywy w zakresie współpracy z przedsiębiorstwami podejmowane przez Urząd Dzielnicy Ochota Cyklicznie, od 6 lat w Dzielnicy Ochota organizowane są pod patronatem Burmistrza Dzielnicy Ochockie Targi Pracy Z Ochotą do Pracy. Wydarzenie zwiastuje wakacje, bowiem odbywa się zazwyczaj na początku czerwca. W tym roku był to 11 czerwca, w godzinach: 11.00-15.00 w hali Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Nowowiejskiej 37b w Warszawie. Ideą wydarzenia, organizowanego co roku przez Urząd Dzielnicy Ochota, jest promocja najbardziej przedsiębiorczych firm i udzielanie pomocy w znalezieniu pracy osobom bezrobotnym. W tym roku oferta targów kierowana jest do osób, które poszukują pracy, w szczególności zaś absolwentów uczelni wyższych i osób z niepełnosprawnością. Na specjalnie przygotowanych stanowiskach zaprezentuje się m.in. 5 wystawców w sektorze Instytucje, 23 w sektorze Pracodawcy oraz 11 w sektorze Organizacje pozarządowe i doradztwa zawodowego. 18
19
III. Problemy i postawy przedsiębiorców W ramach realizowanego projektu SFoP przeprowadzono badania mające na celu identyfikację potrzeb i postaw przedsiębiorców odnośnie budowania wzajemnych relacji biznesowych. Wprowadzono też pierwsze narzędzia aktywizujące rozwój przedsiębiorczości w dzielnicy Ochota w postaci: spotkań sieciujących i stanowiska Animatora współpracy z MŚP. 1. główne problemy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Punktem wyjścia do rozpoznania trudności i wyzwań z jakimi mierzą się przedsiębiorcy z Ochoty, którzy wzięli udział w badaniach zrealizowanych w ramach Projektu SFoP, była identyfikacja głównych rynków działania ich przedsiębiorstw. Otrzymany rozkład odpowiedzi ujawnił, że badane podmioty działały przede wszystkim na rynku krajowym (33%), rynku dzielnicowym oraz na rynku warszawskim (odpowiednio: 23% i 22%). Na rynku województwa mazowieckiego oferowało swoje produkty i usługi niespełna 19% badanych przedsiębiorstw, zaś obecność swoich firm na rynku międzynarodowym zadeklarowało jedynie 3% respondentów. Założycielem uczestniczących w badaniach przedsiębiorstw z dzielnicy Ochota był przede wszystkim ich obecny właściciel - 90% badanych. Tylko 5% podmiotów w badanej próbie zostało pozyskanych od poprzedniego przedsiębiorcy. Pozostała zaś część badanych firm przeszła w ręce obecnego właściciela od rodziny. Na podstawie przeprowadzonej przez badanych przedsiębiorców analizy makrootoczenia, której celem była identyfikacja głównych źródeł trudności i zagrożeń dla ich firm, za kluczowe dla nich zagrożenia należy uznać zmniejszanie się zasobności portfela klientów oraz niekorzystne przepisy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Kolejne miejsca, na stworzonej przez badanych respondentów liście zagrożeń zajęła niestabilna sytuacja polityczna, zmiany potrzeb wśród klientów oraz zmiany technologiczne na rynkach działania badanych firm (Diagram 9.1). Identyfikując z kolei podstawowe problemy z jakimi badane firmy muszą się mierzyć w swoim otoczeniu bezpośrednim, ich właściciele za największe wyzwanie uznali wymagania klientów związane z obniżaniem cen produktów czy usług. Ich niepokój wzbudzała również zwiększająca się liczba konkurentów oraz problemy z wydłużającymi się terminami płatności (wskazania z całej próby powyżej średniej w skali 1-5). W najmniejszym zaś stopniu badanym przedsiębiorcom doskwierała natomiast trudność w dostępie do dobrych dostawców (Diagram 9.2). Jeżeli zaś chodzi o funkcjonalne problemy związane z rozwojem firmy, to badani przedsiębiorcy z Ochoty dostrzegali je głównie Diagram 9.1 Główne problemy mikroekonomiczne związane z prowadzeniem działalności (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1-5) 3,5 3 2,5 klienci mają coraz mniej pieniędzy 2 1,5 1 przepisy prowadzenia działalności niestabilna sytuacja polityczna zmiany technologiczne na moim rynku 0,5 zmiany trendów/potrzeb wśród klientów 0 Źródło: Opracowanie własne 20
Diagram 9.2 Główne problemy mikroekonomiczne związane z prowadzeniem działalności (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1-5) 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 coraz trudniej o dobbrych dostawców klienci wymagają coraz tańszych produktów coraz więcej jest na moim rynku konkurentów problemem są na rynku terminy płatności 0,5 głównie konkuruje się jakością produktów 0 Źródło: Opracowanie własne w obszarze sprzedaży (średnia wskazań 3.4 w skali 1-5) oraz marketingu (3.13). W mniejszym zaś stopniu, w kontekście dalszego jej rozwoju, byli zaniepokojeni problemami związanymi z rozwojem produktów i ze sposobami zarządzania i organizowania biznesu. Omawiając plany na przyszłość, badani respondenci wyrażali największe zainteresowanie poszukiwaniem dofinansowania i wsparcia marketingowo sprzedażowego swoich firm. Ich przyszłe potrzeby w zasadzie nie odbiegały więc od obecnie doświadczanych przez nich problemów (analiza wyżej). W istotnym stopniu byli oni także zainteresowani poszerzeniem wiedzy i doświadczeń w zakresie kontroli finansów przedsiębiorstwa. Najmniejszy poziom zainteresowania badanych uzyskały z kolei plany w zakresie rozwoju technologii IT Diagram 10. Sposoby zawierania kontaktów biznesowych (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1-5) 3,5 3 2,5 2 1,5 1 AKTYWNIE - SAM ORGANIZUJĘ SPOTKANIA, KONTAKTY częściej INNI PRZEDSIĘBIORCY SAMI SIĘ DO MNIE ODZYWAJĄ, ZE MNĄ KONTAKTUJĄ uczestnictwo W SPOTKANIACH GRUP PRZEDSIĘBIORCÓW ORGANIZOWANYCH PRZEZ KOGOŚ 0,5 0 Źródło: Opracowanie własne 21
oraz rozwój obszaru zarządzania ludźmi. Z otrzymanych deklaracji badanych właścicieli firm z dzielnicy Ochota, dotyczących oceny ekonomicznej sytuacji ich firm, wynika, że zdecydowana ich większość znajdowała się w zasadzie w sytuacji wypracowywania zysku (75%). Należy jednak podkreślić, że prawie połowa badanych podmiotów (46%) dysponowała środkami na inwestycje, tworząc tym samym w badanej próbie, istotną grupę podmiotów dysponujących potencjałem rozwojowym. Warto też dodać, że 30% badanych przedsiębiorców wskazało na brak problemów inwestycyjnych. Z kolei w grupie respondentów, którzy wskazali na obecność tego typu problemów, za kluczowe z nich uznali oni problemy z dostępem do kredytu inwestycyjnego oraz kłopoty związane z pozyskaniem partnera branżowego do rozwoju biznesu. Co ciekawe poszukiwanie wyłącznie partnera finansowego nie było postrzegane przez badanych jako duży problem (kategoria ta otrzymała najmniej wskazań). 2. Budowa relacji biznesowych W ramach rozwoju swoich sieci kontaktów badani przedsiębiorcy z Ochoty skupiali się głównie na kontaktach z klientami i dostawcami. W dużo mniejszym stopniu - wskazania poniżej średniej w skali 1-5 - w centrum ich zainteresowania występowały kontakty z innymi przedsiębiorstwami - potencjalnymi partnerami do wspólnych przedsięwzięć. Identyfikując zaś podstawowe źródła kontaktów biznesowych, z jakich korzystali uczestniczący w badaniach respondenci, za kluczowe z nich należy uznać klientów ich firm. Za istotne źródła kontaktów biznesowych badani uznali także swoich najbliższych (rodzina i przyjaciele) oraz kontakty dostawców i innych partnerskich przedsiębiorstw. W najmniejszym zaś stopniu badani przedsiębiorcy w procesie budowy swojej sieci kontaktów biznesowych korzystali z kontaktów oferowanych przez różnego rodzaje organizacje przedsiębiorców i stowarzyszenia. Jeżeli zaś chodzi o sposoby zawierania relacji biznesowych, to badani przedsiębiorcy z Ochoty w największym stopniu liczyli na samych siebie podejmując aktywnie i samodzielnie działania w tym obszarze. Ich praktyka działania wskazuje również, że ważnym sposobem budowy sieci relacji biznesowych było także inicjowanie kontaktów przez innych przedsiębiorców. W najmniejszym zaś stopniu respondenci korzystali ze spotkań grup przedsiębiorców nastawionych na budowanie relacji biznesowych, które były organizowane przez osoby trzecie. Określając z kolei swoje przyszłe potrzeby dotyczące sposobów pozyskiwania kontaktów biznesowych badani respondenci byli w większym stopniu zorientowani na wykazywanie większej aktywności przez innych przedsiębiorców. Mimo dominacji biernej postawy wśród badanych, część z nich nie rezygnowała jednak ze swojej aktywności w tym zakresie. Ponadto Diagram 11. Główne problemy dostrzegane przez przedsiębiorców w budowaniu relacji biznesowych 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% ZBYT MAŁO CZASU BRAK ZAUFANIA DO PARTNERÓW biznesowych BRAK KORZYŚCI Z WYMIANY doświadczeń ZBYT DŁUGO TRZEBA CZEKAĆ NA korzyści z kontaktów MAŁO OKAZJI DO ZAWIERANIA znajomości biznesowych ZBYT EMOCJONALNY STOSUNEK DO własnej firmy INNE W OGÓLE NIE DOSTRZEGAM większych trudności w nawiązywaniu kontaktów biznesowych przez przedsiębiorców Źródło: Opracowanie własne 22
Diagram 12. Skąd przedsiębiorca dowiaduje się o działaniach samorządu lokalnego? 30% 25% 20% NEWSLETTERA STRON INTERNETOWYCH samorządu INTERNETU - INNE STRONY 15% PRASY 10% INFORMATORÓW INNE ŹRÓDŁA 5% 0% W ZASADZIE NIE WIEM, ŻE TAKIE działania występują W OGóLE NIE INTERESUJĄ MNIE takie informacje Źródło: Opracowanie własne badani przedsiębiorcy deklarowali większe zainteresowanie wykorzystaniem uczestnictwa w spotkaniach grup przedsiębiorców w procesie rozbudowywania swoich sieci kontaktów. Jako podstawowe bariery związane z budowaniem relacji biznesowych, badani właściciele firm z Ochoty, wskazywali głównie na brak zbyt wielu okazji do zawierania kontaktów biznesowych, ograniczone zasoby czasu na budowanie tego typu relacji oraz brak zaufania do partnerów biznesowych. Co ciekawe, to 18% badanych przedsiębiorców nie dostrzegało żadnych problemów związanych z budowaniem relacji biznesowych z innymi interesariuszami. Do głównych korzyści będących owocem posiadanych kontaktów z innymi przedsiębiorcami, badani właściciele firm z Ochoty zaliczyli zwiększenie liczby klientów oraz obniżenie kosztów działalności. Na trzecim zaś miejscu zbudowanej przez nich listy korzyści znalazło się powiększenie liczby dostawców i podwykonawców. W bardzo małym zaś stopniu, zdaniem badanych posiadane obecnie kontakty biznesowe, przełożyły się na podniesienie kwalifikacji pracowników i otrzymanie wsparcia finansowego na rzecz dalszego rozwoju firmy. Warto też podkreślić, że w badanej próbie przedsiębiorców, aż 60% z nich wskazało, że w zasadzie nie ma znaczących korzyści z kontaktów biznesowych, innych niż z klientami i dostawcami. Jeżeli zaś chodzi o oczekiwane przez badanych przedsiębiorców z Ochoty korzyści, będące wynikiem rozwijania kontaktów biznesowych w przyszłości z innymi przedsiębiorcami spoza ich kręgu klientów i dostawców, to główną korzyścią jakiej się spodziewają w tym obszarze, był przede wszystkim wzrost liczby klientów (aż 77% wskazań). Następne w kolejności pojawiło się oczekiwanie dotyczące obniżenia kosztów (48%) oraz poprawy jakości produktów i zwiększenia liczby dostawców (niespełna 30%). Z kolei w najmniejszym stopniu badani respondenci liczyli na korzyści w postaci otrzymania wsparcia finansowego i podniesienie umiejętności pracowników. W przedstawionych powyżej wynikach badań należy zwrócić uwagę na fakt identyfikowania przez badanych przedsiębiorców problemów w obszarach sprzedażowo - marketingowym i finansowym z jakimi muszą się zmierzyć zarządzane przez nich przedsiębiorstwa. Wyróżnia się również zgłaszana przez nich, potrzeba aktywnego ich wsparcia w budowaniu relacji biznesowych, mimo, że istotna część badanych przedsiębiorców nie dostrzegała korzyści z posiadanych obecnie kontaktów. 23
3. Postrzeganie relacji na linii przedsiębiorca władze lokalne Istotnym wymiarem prowadzonych badań była także identyfikacja sposobu postrzegania przez badanych przedsiębiorców z dzielnicy Ochota relacji na linii przedsiębiorca władze lokalne. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń większość respondentów była zdania, że władze lokalne nie pomagają przedsiębiorcom w rozwoju ich sieci kontaktów biznesowych poprawnym. 28% respondentów deklarowało natomiast, że w tym zakresie dużo jest jeszcze do zrobienia. Co ciekawe to 1/3 badanych wskazywała na brak potrzeby otrzymywania informacji od samorządu lokalnego. Identyfikując zaś główne źródła informacji o działaniach samorządu, to ci respondenci, którzy z nich korzystali, wskazywali przede wszystkim na strony internetowe, ale inne jak strony samorządu (27% badanych). Ze stron internetowych samorządu lokalnego korzystało jedynie 15% badanych. Należy też Diagram 13. Oczekiwania przedsiębiorców w stosunku do władz samorządowych (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1 5) 3,5 3 2,5 REGULARNE UCZESTNICZENIE W WAŻNYCH WYDARZENIACH LOKALNYCH ORGANIZOWANYCH PRZEZ SAMORZĄD 2 MOŻLIWOŚĆ SPONSOROWANIA LOKALNYCH INICJATYW 1,5 KORZYSTANIE Z ZASOBÓW BĘDĄCYCH WŁASNOŚCIĄ JST 1 ORGANIZACJa WYDARZEŃ, KTÓRE BY PROMOWAŁY MOJĄ DZIEDZINĘ DZIAŁALNOŚCI 0,5 ORGANIZACJa LOKALNYCH SPOTKAŃ PRZEDSIĘBIORCÓW W CELU POZNANIA SIĘ I WYMIANY DOŚWIADCZEŃ 0 Źródło: Opracowanie własne (stwierdzenie 80% badanych). Co ciekawe to tylko niespełna 28% badanych wskazało, że mogłyby one taką rolę pełnić, z kolei 43% z nich nie widziało w takiej roli Urzędu Dzielnicy Ochota. podkreślić, że 28% przedsiębiorców stwierdziło, że nie wie o żadnych działaniach samorządu lokalnego nastawionych na przedsiębiorców, a kolejne 23% badanych wyraziło brak zainteresowania tego typu informacjami. (Diagram 12). Oceniając przepływ informacji między przedsiębiorcami a samorządem lokalnym, 35% badanych oceniło go na poziomie 24
4. dotychczasowe doświadczenia w ramach sieciowania w Projekcie SFoP 4.1. Spotkania sieciujące jako narzędzie budowy relacji biznesowych W Projekcie SFoP skupiliśmy się na spotkaniach sieciujących, jako jednym ze sposobów budowania sieci kontaktów przedsiębiorców. Podstawą spotkań sieciujących są ciągłe relacje, których celem jest wymiana informacji, doświadczeń oraz udzielanie sobie wzajemnie pomocy i wsparcia. Projekt SFoP stwarza możliwość rozwijania biznesu z partnerami. Zorganizowane do tej pory warsztaty w dzielnicy Ochota, zarówno ogólne jak i tematyczne, cieszyły się zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców. W pierwszym okresie funkcjonowania spotkań sieciujących w Dzielnicy Ochota ze tej formy wsparcia skorzystało blisko 150 przedsiębiorców. Struktura typowego spotkania sieciującego wygląda następująco: rejestracja uczestników wprowadzenie do warsztatów prezentacje w grupach przedstawienie prac podsumowanie i możliwość spotkań indywidualnych W czasie spotkania uczestnicy po wprowadzeniu metodycznym, przygotowują się indywidualnie do warsztatów sieciujących wypełniając kwestionariusz z zakresem podstawowych informacji o sobie i własnych zainteresowaniach, a także o zarządzanym przez siebie przedsiębiorstwie, w tym o posiadanych i poszukiwanych relacjach biznesowych. Po fazie przygotowawczej do warsztatów, następuje praca grupowa w ramach której uczestnicy przedstawiają się, wykorzystując w tym celu wcześniej przygotowane informacje. Pre- 2 W niniejszym opracowaniu networking rozumiany jest jako świadomy proces wymiany informacji, zasobów, wzajemnego poparcia i możliwości prowadzonym przy pomocy wzajemnie korzystnych kontaktów. 25
zentacje przedsiębiorców mają na celu zachęcić innych uczestników do zawierania nowych relacji biznesowych. Po każdej prezentacji, inni przedsiębiorcy mają możliwość zaznaczenia, na przygotowanym i rozdanym wcześniej materiale, na ile prezentujący się w danym momencie przedsiębiorca trafia do określonej kategorii posiadanych przez nich relacji biznesowych. Każdy może zaznaczyć w jakim zakresie dany przedsiębiorca może być jego: klientem, dostawcą lub partnerem biznesowym, jak również czy dysponuje kontaktami, które mogą być z różnych względów przydatne. Po prezentacjach ma też miejsce wymiana wizytówek oraz towarzyskie rozmowy przy kawie, rozszerzające informacje zawarte w krótkich prezentacjach. Dodatkowym elementem wprowadzanym w czasie pierwszych spotkań były wątki tematyczne. Wybrani przedsiębiorcy prezentowali obszar/temat w którym osiągnęli określony poziom ekspercki. Formuła warsztatów i prezentacji obszarów tematycznych odpowiada zasadom i założeniom komponentu sieciowania projektu SFoP, w ramach którego organizowane są spotkania dla przedsiębiorców i to oni są ich głównymi aktorami. Po pierwszych spotkaniach w dzielnicy Ochota zebrano wiele pozytywnych opinii na temat warsztatów sieciujących i ich formuły. Przedsiębiorcy stwierdzili między innymi, że: - to cenna inicjatywa otwierająca nowe możliwości; - są zadowoleni z możliwości nawiązania kontaktów biznesowych; - ciekawie spędzili czas; - otrzymali ciekawe i przydatne informacje. Wśród postulatów formułowanych po spotkaniach przez ich uczestników, przeważały głosy wskazujące na potrzebę zwiększenia ilości czasu na sieciowanie i nawiązywanie relacji. W trakcie spotkań wyodrębniła się także grupa osób, które pojawiają się na każdym warsztacie, a także deklarują udział w spotkaniach organizowanych w ramach Projektu SFoP w pozostałych dzielnicach. Diagram 14. Rodzaje kontaktów zawartych w ostatnim okresie przez przedsiębiorców uczestników spotkań sieciujących SFoP. 3,7 3,6 3,5 NOWI DOSTAWCY 3,4 POTENCJALNI DOSTAWCY 3,3 NOWI KLIENCI 3,2 POTENCJALNI KLIENCI 3,1 3 INNI PARTNERZY POTENCJALNI PARTNERZY 2,9 Źródło: Opracowanie własne 26
4.2 Postawy i zachowania przedsiębiorców uczestników spotkań SFoP Biorąc pod uwagę konieczność intensyfikacji wsparcia przedsiębiorczości przez władze dzielnicowe, w tym organizację spotkań sieciujących w ramach Projektu SFoP, zostały przeprowadzone badania postaw związanych z nawiązywaniem relacji biznesowych przez najaktywniejszych przedsiębiorców, którzy W nawiązywaniu tych kontaktów badanym przedsiębiorcom pomagali głównie dotychczasowi klienci, w następnej kolejności spotkania sieciujące oraz inni przedsiębiorcy. Co ciekawe, badani respondenci w małym stopniu jako źródło kontaktów wymieniali te, które zostały nawiązane przez grono najbliższych i przyjaciół. Może to świadczyć o przejściu badanych przedsiębiorców przez pierwsze okresy rozwoju organizacyjnego ich przedsiębiorstw. Diagram 15. Kto był pomocny w nawiązaniu kontaktów? 4 3,5 3 2,5 2 najbliżsi klienci dostawcy 1,5 1 inni przedsiębiorcy pracownicy spotkania 0,5 organizacje 0 Źródło: Opracowanie własne już wzięli udział w pierwszych spotkaniach sieciujących. Analiza otrzymanych wyników badań wskazuje, że uczestnicy spotkań w dzielnicy Ochota identyfikując zawarte w ostatnim okresie kontakty biznesowe, wymieniali przede wszystkim pozyskanie kontaktów do potencjalnych klientów i dostawców. Najmniejsze natężenie wskazań otrzymało nawiązanie kontaktów z innymi partnerami (nie klientami, nie dostawcami) (Diagram 14). Według badanych uczestników spotkań sieciujących, organizowanych w dzielnicy Ochota w ramach projektu SFoP, w nawiązywaniu relacji biznesowych w największym stopniu przeszkadzał im brak okazji do ich zawierania (60%). Następnym czynnikiem stanowiącym barierę w rozbudowywaniu przez nich sieci kontaktów tworzył brak czasu (52% wskazań), jak również brak zaufania do partnerów (38% wskazań). (Diagram 16). 27
Bardzo ciekawe okazały się pierwsze odczucia badanych przedsiębiorców po spotkaniach sieciujących związane z prawdopodobieństwem nawiązania konkretnych relacji z potencjalnymi partnerami. Z dużym prawdopodobieństwem przedsiębiorcy wskazywali, że spotkali osoby które mogą im pomóc w nawiązaniu kontaktów, jak również twierdzili, że sami spotkali przedsiębiorców z interesującymi kontaktami dla nich. Otrzymane wyniki badań, które zostały przeprowadzone wśród uczestników spotkań sieciujących, jakie do tej pory odbyły się na Ochocie w ramach projektu SFoP, potwierdziły słuszność realizowanego zadania mającego na celu wspieranie rozwoju przedsiębiorczości lokalnej. zadań na terenie Dzielnicy Ochota, związane ze wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości. O potrzebie podjęcia ww. działań na rzecz przedsiębiorców w Urzędzie Dzielnicy przemawia w pierwszej kolejności duża liczba przedsiębiorców - ponad 6,9 tys. aktywnych firm na Ochocie. Przedsiębiorcom potrzebna jest zatem osoba pierwszego kontaktu, wspierająca ich w sprawach wykraczających poza załatwianie formalności związanych z rejestracją działalności gospodarczej, dzierżawą powierzchni handlowej itp. Wsparcie Animatora jest szczególnie wskazane, gdy przedsiębiorcy zaczynają się organizować, powstają wspólne inicjatywy oraz wystąpienia do władz dzielnicy, w sprawach wykraczających poza jednostkowe interesy. 4.3. Działalność Animatora Współpracy z MŚP Kluczową osobą, jeśli chodzi o realizację celów założonych w ramach Projektu Stołeczne Forum Przedsiębiorczości jest Animator Współpracy z MŚP. Stanowisko to zajmują osoby oddelegowane z Biura Funduszy Europejskich do realizacji Obowiązki Animatorki współpracy z MŚP w Urzędzie Dzielnicy Ochota pełni Pani Karolina Niewiadomska. Do jej zadań należy organizacja cyklicznych spotkań sieciujących z udziałem przedsiębiorców. W pierwszej fazie realizacji Projektu SFoP (maj lipiec 2013) odbyło się ich łącznie osiem. Animatorka dociera różnymi kanałami do przedsiębiorców z informacją o planowa- Diagram 16. Co utrudnia nawiązywanie kontaktów biznesowych? 70 60 mało czasu 50 brak zaufania 40 brak korzyści 30 20 długi czas na korzyści mało okazji emocjonalny stosunek 10 inne 0 nie dostrzegam trudności Źródło: Opracowanie własne 28
Diagram 17. Kogo spotkałem na spotkaniu? (1 małe prawdopodobieństwo; 5 bardzo duże) 4,00 3,50 3,00 2,50 klienta 2,00 dostawcę 1,50 partnera kogoś z kontaktami 1,00 ja mogę pomóc 0,50 0,00 Źródło: Opracowanie własne nych spotkaniach, załatwia wszelkie kwestie logistyczne oraz wspólnie z ekspertami z Akademii Leona Koźmińskiego ustala tematykę spotkań. Na obecnym etapie priorytetem jest promocja spotkań sieciujących oraz właściwy dobór grup przedsiębiorców i tematów poszczególnych warsztatów. Ponieważ na każdym spotkaniu uczestnicy zgłaszają szereg postulatów, Animatorka pomaga w zbieraniu i opracowaniu tego typu wniosków. Każde ze spotkań SFoP w Dzielnicy połączone było z warsztatem sieciującym, na którym przedsiębiorcy mieli możliwość lepszego poznania się oraz zbudowania sieci kontaktów dwu- i wielostronnych. W ramach swoich obowiązków Animatorka nawiązuje współpracę z różnego rodzaju instytucjami i organizacjami społecznymi, które podejmują, pośrednio bądź bezpośrednio, działania na rzecz przedsiębiorców na Ochocie. W pierwszej kolejności dokonana została inwentaryzacja tego typu organizacji. Z niektórymi z nich już udało się nawiązać współpracę. Organizacja spotkań sieciujących to permanentne szukanie nowych przedsiębiorców, poszerzanie bazy kontaktów dzielnicowych. Kanały, którymi kontaktuje się Animatorka z przedsiębiorcami to: droga elektroniczna: e-mail, Facebook Przedsiębiorcza Ochota (powstały jako pierwszy z profili Facebook owych, promujących projekt, za zgodą Pana Maurycego Wojciecha Komorowskiego - Burmistrza Dzielnicy Ochota), Facebook SFoP Warszawa, droga telefoniczna, plakaty, ulotki oraz uczestnictwo w wszelkiego rodzaju targach i konferencjach branżowych. 29
Animatorka współpracy z sektorem MŚP nie zajmuje się jedynie pozyskiwaniem przedsiębiorców i organizacją spotkań, ale również promocją projektu SFoP. Na terenie Ochoty promocja to, przede wszystkim licznie wywieszane plakaty informacyjne o idei sieciowania i spotkaniach oraz prelekcje na wydarzeniach branżowych ( Szpilki wymiataja z szafy 29.06.2013r., z inicjatywy Szpilki po godzinach, wykład: SFoP Warszawska Społeczność Sukcesu ). Działania promocyjne Animatorki nie byłyby możliwe, gdyby nie współpraca z przedsiębiorcami i organizacjami z Dzielnicy Ochota. Animatorka Współpracy z MŚP ma kojarzyć się ze wsparciem lokalnej przedsiębiorczości. Dlatego też spotyka się z przedsiębiorcami, udziela informacji oraz pomaga w zakresie swoich kompetencji. Przykładem tej aktywności jest egzekwowanie od Wydziału Zasobów Lokalowych w Dzielnicy Ochota jasnego rozpisania zasad udziału w konkursach na powierzchnie użytkowe, oferowane przez Dzielnicę. Innym potwierdzeniem tezy o współpracy jest kierowanie, często nieświadomych, przedsiębiorców do odpowiednich jednostek pracujących na rzecz wsparcia przedsiębiorczości (MJWPU, PARP, Europe Direct). Stowarzyszenie ochota_na_wolny_czas oraz przedsiębiorczynie z firmy Szpilki po godzinach regularnie promują projekt SFoP na swoich profilach Facebook owych, które cieszą się znaczną popularnością. Poza tym, dzięki współpracy z pobliskimi kawiarniami informacje na temat aktywności SFoP często pojawiają się w witrynach lokali przy ul. Tarczyńskiej (Obroty rzeczy, Ocho), gdzie znajduje się siedziba Animatorki. Działalność Animatorki to również współpraca z Wydziałem Prasowym Urzędu Dzielnicy. Przedsiębiorcy z Dzielnicy Ochota mogą się kontaktować z Panią Karoliną Niewiadomską zarówno w związku z kolejnymi spotkaniami sieciującymi w ramach projektu SFoP, jak i w innych kwestiach, dotyczących informacji o możliwościach rozwoju swojej działalności gospodarczej. www.sfop.um.warszawa.pl 30
Aneks Statystyczny Tabela 1. Liczba i % udział aktywnych firm w dzielnicy Ochota na tle Warszawy, w podziale na sekcje PKD (stan 31.12.2012) Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji Liczba firm aktywnych Ochota, jako % Jako % Razem Warszawa Ochota Warszawy Warszawa Ochota B,C,D,E Przemysł 10 485 398 3,8% 7,2% 5,7% F Budownictwo 10 539 399 3,8% 7,2% 5,7% G Handel i naprawy 28 352 1 271 4,5% 19,4% 18,2% H Transport i gospodarka magazynowa 10 163 455 4,5% 6,9% 6,5% I Zakwaterowanie i gastronomia 3 401 190 5,6% 2,3% 2,7% J Informacja i komunikacja 12 169 605 5,0% 8,3% 8,7% K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 256 244 4,6% 3,6% 3,5% L Obsługa rynku nieruchomości 4 901 254 5,2% 3,3% 3,6% M Działalność profesjonalna 30 813 1 595 5,2% 21,1% 22,8% naukowa i techniczna N Administrowanie i działalność 6 496 351 5,4% 4,4% 5,0% wspierająca P Edukacja 5 220 236 4,5% 3,6% 3,4% Q Opieka zdrowotna i pomoc 10 838 609 5,6% 7,4% 8,7% społeczna R Kultura i rekreacja 2 064 121 5,9% 1,4% 1,7% Pozostałe 5 605 255 4,5% 3,8% 3,7% Razem: 146 302 6 983 4,8% 100,0% 100,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Tabela 2.Liczba i % udział aktywnych firm w dzielnicy Ochota na tle Warszawy w priorytetowych sektorach SFoP ( stan 31.12.2012) Liczba firm aktywnych Sektory priorytetowe w ramach projektu SFoP Ochota jako % Warszawy Warszawa Ochota PWWT - przemysły wysokiej techniki 548 23 4,2% PWST - przemysły średnio-wysokiej techniki 837 28 3,3% TELK - telekomunikacja 620 25 4,0% HODS - usługi oprogramowania, doradztwo 6 602 330 5,0% BNPR - badania i rozwój 422 22 5,2% HTCS - sektor kreatywny (high tech) 3 523 156 4,4% CSEK - sektor kreatywny (podstawowy) 10 258 544 5,3% Pozostałe 123 492 5 855 4,7% Razem: 146 302 6 983 4,8% w tym: Eksporterzy i/lub importerzy 11 772 454 3,9% Firmy z udziałem zagranicznym 6 439 346 5,4% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, CAAC i ZUS. 31
Tabela 3. Struktura aktywnych firm w dzielnicy Ochota według daty rejestracji (stan 31.12.2012) Przedziały według roku rejestracji Liczba % Razem do 1990r. 169 2,4% 1991r. - 2000r. 2 397 34,3% 2001r. - 2010r. 3 367 48,2% 2011r. - 2012r. 1 050 15,0% Razem: 6 983 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Tabela 4. Struktura aktywnych firm w dzielnicy Ochota według formy prawnej (stan 31.12.2012) Forma prawna Liczba % Razem Jednoosobowa działalność gospodarcza 5 400 77,3% Spółka cywilna 199 2,8% Spółka jawna 68 1,0% Spółka z o.o. 1 025 14,7% Spółka akcyjna 75 1,1% Pozostałe 216 3,1% Razem: 6 983 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Tabela 5. Struktura firm w dzielnicy Ochota według wielkości (liczby zatrudnionych) (stan 31.12.2012) Klasa zatrudnienia Liczba % Razem Firmy niezatrudniające pracowników 3 823 54,7% 1-5 zatrudnionych 1 969 28,2% 6-9 zatrudnionych 363 5,2% 10-49 zatrudnionych 490 7,0% 50-249 zatrudnionych 234 3,4% 250 i więcej zatrudnionych 104 1,5% Razem: 6 983 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 32
Tabela 6.Struktura firm nowo zarejestrowanych w dzielnicy Ochota w okresie styczeń czerwiec 2013 r. według sekcji PKD Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji Liczba % Razem B,C,D,E Przemysł 25 4,3% F Budownictwo 28 4,8% G Handel i naprawy 95 16,2% H Transport i gospodarka magazynowa 20 3,4% I Zakwaterowanie i gastronomia 22 3,8% J Informacja i komunikacja 74 12,6% K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 43 7,4% L Obsługa rynku nieruchomości 20 3,4% M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna 115 19,7% N Administrowania i działalność wspierająca 40 6,8% P Edukacja 31 5,3% Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 39 6,7% R Kultura i rekreacja 11 1,9% Pozostałe 22 3,8% Razem: 585 100 % Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 33
Stołeczne Forum Przedsiębiorczości SFoP Rozwój lokalnych sieci przedsiębiorców w sześciu dzielnicach Warszawy. 2012-2014 Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP) jest wspólnym projektem miasta stołecznego Warszawy (Lider Projektu) oraz Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu), finansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanym w okresie od 1 września 2012 roku do 31 października 2014 roku. W poszczególnych dzielnicach Warszawy aktywnie działa kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy podmiotów gospodarczych. Projekt obejmuje 6 z 18 dzielnic, na terenie których działa łącznie 38,8% podmiotów gospodarczych Stolicy. Zakładamy, że zostaną wypracowane aktywne kanały komunikacji między przedsiębiorstwami w ramach lokalnych sieci współpracy. Służyć temu mają cykliczne spotkania przedsiębiorców oraz dedykowane portale społecznościowe, będące platformą do nawiązywania kontaktów o charakterze biznesowym, ale także dla podejmowania inicjatyw społecznych. Projekt przyczyni się także do usprawnienia bieżącej współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami samorządu terytorialnego na terenie Warszawy. Raport o stanie Publikacja przedsiębiorczości współfinansowana w dzielnicy Ochota przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego