Finansowanie Odnawialnych Źródeł Energii Wykład 3 dr Tomasz Kruszyński 1
POLITYKA REGIONALNA Pojęcie regionu: region jest to wyodrębniony na podstawie określonego kryterium obszar, wyróżniający się od pozostałych obszarów pewną wspólną cechą lub cechami region w ujęciu przestrzennym (geograficzny) region etnograficzny region w ujęciu społeczno gospodarczym ( ekonomiczny ) kulturowy historyczny administracyjny i polityczny Pojęcie rozwoju regionalnego rozwój polaryzacyjno-dyfuzyjny konwergencja Czynniki i bariery rozwoju regionalnego Konkurencyjność regionów 2
POLITYCZNA DEFINICJA REGIONU Zgromadzenie Regionów Europy (AER): jednostka polityczno-terytorialnoadministracyjna usytuowana bezpośrednio po centralnej władzy państwowej i wyposażona w wybierane lub mianowane przedstawicielstwo polityczne, zabezpieczone istnieniem rady regionalnej, ukonstytuowanej przez niższe, podległe jej jednostki terytorialne Komitet Regionów UE: pojęcie regionu oznacza jednostkę terytorialną o charakterze polityczno-geograficznym, usytuowaną bezpośrednio pod poziomem narodowym, zarządzaną przez organ władzy wyposażony w odpowiednie kompetencje. Na poziomie regionalnym powinny być rozwiązywane, w miarę istniejących możliwości, te problemy społeczne o zasięgu ponadlokalnym, do rozwiązywania których nie nadaje się poziom narodowy lub ponadnarodowy Rozporządzenie PE i Rady UE z 2003 r.: jednostka terytorialna obejmuje obszar geograficzny z władzą administracyjną, która ma kompetencje do podejmowania decyzji administracyjnych lub politycznych dla tego obszarów obrębie prawnych instytucjonalnych ram państw członkowskich
Zadania polityki regionalnej wypracowanie właściwej strategii i kierunków rozwoju regionu sprzyjanie przedsiębiorczości lokalnej przez zachęty i ulgi dla inwestorów tworzenie infrastruktury społecznej gospodarki rynkowej restrukturyzację regionów oraz koordynowanie przekształceń własnościowych racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody oraz ochrona środowiska efektywne wykorzystanie środków z pomocy zagranicznej i budżetu centralnego zwalczanie bezrobocia łagodzenie skutków transformacji ustrojowej ochronę socjalną najuboższych grup społecznych przebudowę układu osadniczego efektywne rozwiązywanie problemów specyficznych dla danego regionu określenie sposobu oddziaływania na wszystkie podmioty działające w regionie w celu osiągnięcia racjonalności w gospodarce przestrzennej 4
EUROPEJSKA KARTA SAMORZĄDU REGIONALNEGO Europejska Karta Samorządu Regionalnego (5 czerwca 1997 r.). 5 czerwca 1997 roku na posiedzeniu Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy została przyjęta Europejska Karta Samorządu Regionalnego. Karta przyznaje regionom uprawnienia do prowadzenia współpracy transgranicznej podobne do zawartych w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego uprawnień dla społeczności lokalnych. Według zapisów Karty region powinien być podmiotem samorządowym prowadzącym własną politykę i współpracę międzynarodową. Regiony powinny także posiadać uprawnienia do tworzenia własnego ustawodawstwa w ramach określonych ustawami poszczególnych krajów Artykuł 2 - Podstawa samorządu regionalnego 1. Zasada samorządności regionalnej powinna być uznana w konstytucji w możliwie najszerszym zakresie. 2. Zakres samorządności regionalnej powinien być określony tylko przez konstytucję, statuty regionów lub przepisy prawa wewnętrznego lub międzynarodowego. 3. Przepisy ustawowe, określające zakres samorządu regionalnego, powinny w miarę możliwości zapewniać regionom ochronę ich samorządności, wynikającą z procedur lub warunków ich wprowadzania. Artykuł 3 - Zasada 1. Samorząd regionalny oznacza prawo i zdolność największych terytorialnych jednostek władzy w obrębie każdego państwa, mających wybieralne organy, administracyjnie umieszczonych między rządem centralnym i samorządem lokalnym, i posiadających prerogatywy, albo wynikające z samoorganizacji albo typu zwykle przypisywanego rządowi centralnemu, do zarządzania na własną odpowiedzialność i w interesie mieszkańców zasadniczą częścią spraw publicznych, zgodnie z zasadą subsydiarności. 2. Zgodnie z zaleceniami niniejszej Karty, zakres działania samorządu regionalnego powinien być określany przez ustawodawstwo wewnętrzne każdego państwa według warunków ustalonych w artykule 2, par. 2.
WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA (MAKROREGIONY) ogólne ramy współpracy transgranicznej tworzą: - Europejska Konwencja Ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka) uchwalona przez Radę Europy 21 maja 1980 r.; -Europejskie Ramowe Porozumienie o współpracy na terenach przygranicznych, przyjęte przez Radę Europy w 1980 r.; - Europejska Karta Regionów Przygranicznych uchwalona przez Radę Europy 19 listopada 1981 r.; - Europejska Karta Samorządu Terytorialnego zatwierdzona przez Radę Europy 15 pażdziernika 1985r.
Statystyczna klasyfikacja jednostek terytorialnych - NUTS Poziom Minimum Maksimum NUTS 1 3 miliony 7 milionów NUTS 2 800 000 3 miliony NUTS 3 150 000 800 000 Makroregiony na terytorium Polski (6): Centralny, Południowy, Wschodni, Północno-Zachodni, Południowo-Zachodni, Północny 7
Jednostki NUTS na terytorium Polski NUTS 1 - makroregiony (grupujące województwa) (6) NUTS 2 - regiony (województwa) (16) NUTS 3 - podregiony (zgrupowanie kilku powiatów) (66, do 2007 roku było ich 45) NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatów (379) NUTS 5 - gminy (2478) 8
Liczba i wielkość regionów w niektórych krajach Europy Nazwa państwa Powierzchnia (w tys. km 2 ) Liczba regionów Przeciętna pow. (w tys. km 2 ) Francja 544 21 25,7 Hiszpania 505 17 29,7 Niemcy 357 16 22,3 Polska 312 16 19,5 Włochy 301 20 15,1 Wielka Brytania 242 11 22,0 9
WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE Liczba jednostek administracyjnych powiaty grodzkie 4 powiaty ziemskie 19 powiaty ogółem 23 gminy miejskie 17 gminy miejsko-wiejskie 35 gminy wiejskie 92 gminy ogółem 144 miast 52 10
PKB NA 1 MIESZKAŃCA W POLSCE W PODZIALE NA REGIONY Jednostka terytorialna produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca 2004 2005 2006 2007 [zł] [zł] [zł] [zł] LUBELSKIE 16 771 17 591 18 779 20 913 PODKARPACKIE 16 886 17 789 19 024 20 829 PODLASKIE 18 054 19 075 20 396 22 896 ŚWIĘTOKRZYSKIE 18 696 19 274 21 130 23 741 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 18 790 19 709 21 005 22 961 MAŁOPOLSKIE 20 664 21 989 24 111 26 456 OPOLSKIE 20 778 21 347 22 347 25 609 LUBUSKIE 21 622 23 241 24 733 27 350 KUJAWSKO-POMORSKIE 21 625 22 474 24 301 26 801 ŁÓDZKIE 22 261 23 666 25 521 28 371 ZACHODNIOPOMORSKIE 22 456 23 924 25 324 27 708 POMORSKIE 23 619 25 308 27 373 30 396 DOLNOŚLĄSKIE 24 641 26 620 29 739 33 567 WIELKOPOLSKIE 26 011 27 553 29 279 32 266 ŚLĄSKIE 27 205 27 792 29 497 32 761 MAZOWIECKIE 36 884 40 817 44 381 49 415 11
PKB NA 1 MIESZKAŃCA W POLSCE W PODZIALE NA REGIONY W 2007 r., Polska =100% 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 12
PKB NA 1 MIESZKAŃCA W POLSCE W PODZIALE NA REGIONY W 2007 r., UE-27 =100% 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 13
ZASADY POLITYKI ROZWOJU REGIONALNEGO Dodatkowość środki finansowe pochodzące z budżetu UE nie zastępują krajowych środków publicznych, stanowiąc ich uzupełnienie. Środki pochodzące z UE wywołują w kraju efekt dźwigni, czyli sprzyjają zaangażowaniu sektora publicznego i prywatnego w realizowanie działań współfinansowanych ze środków UE. Celem stosowania zasady dodatkowości jest jednocześnie zapobieganie wypierania środków krajowych przez środki wspólnotowe. Komplementarność i spójność z innymi politykami wspólnotowymi działania podejmowane przez Polskę zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym, współfinansowane przez fundusze strukturalne i Fundusz Spójności, są spójne z priorytetami wyznaczonymi przez Wspólnotę Europejską. Spójność interwencji funduszy unijnych z celami odnowionej Strategii Lizbońskiej, działaniami, politykami i priorytetami Wspólnoty wynika z SWW, NSRO i zapisów programów operacyjnych. Koncentracja dla osiągnięcia zakładanych celów środki finansowe i wysiłki regulacyjne podejmowane w Polsce będą koncentrowane w ograniczonych dziedzinach, a w odniesieniu do przestrzeni na określonych obszarach. Podstawowymi obszarami wsparcia będą takie obszary, które gwarantują zachowanie wysokiego wzrostu oraz zatrudnienia. Koordynacja Komisja Europejska i Polska zapewniają koordynację pomiędzy pomocą z poszczególnych funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Rybackiego, a interwencjami Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innych istniejących instrumentów finansowych, a także między zakresem interwencji instrumentów współfinansowanych przy wykorzystaniu środków UE a priorytetami i działaniami określonymi w Krajowym Programie Reform na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej. 14
ZASADY POLITYKI ROZWOJU REGIONALNEGO cd Partnerstwo cele NSRO realizowane są w ramach ścisłej współpracy Komisji Europejskiej i Polski na zasadzie partnerstwa. Przy opracowaniu, wdrażaniu, monitoringu i ocenie programów operacyjnych kraj współpracuje partnersko z właściwymi organami administracji rządowej i samorządowej i innymi władzami publicznymi, partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz innymi właściwymi podmiotami. Partnerstwo realizowane jest z pełnym poszanowaniem uprawnień instytucjonalnych, prawnych i finansowych wskazanych partnerów. Programowanie cele funduszy strukturalnych realizowane są w ramach systemu wieloletniego programowania, zorganizowanego w kilku etapach obejmujących określenie priorytetów, finansowanie oraz system zarządzania i kontroli. Programowanie ma charakter kompleksowy i komplementarny, co wymusza ścisłą koordynację prowadzenia i osiągania celów polityki spójności UE na szczeblu wspólnotowym oraz w kraju zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Równość szans w ramach realizacji NSRO wspierana będzie zasada równości szans, co oznacza zapewnienie wsparcia zasady równości mężczyzn i kobiet oraz uwzględnianie problematyki równości szans na poszczególnych etapach wdrażania funduszy strukturalnych. Wiąże się to z zapobieganiem wszelkim przejawom dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub przynależność etniczną, wyznanie lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Subsydiarność dla zapewnienia odpowiedniej efektywności polityki spójności UE Polska będzie dążyć do decentralizacji i dekoncentracji wykonywania zadań związanych z programowaniem i zarządzaniem instrumentami strukturalnymi przez przeniesienie tych kompetencji na szczebel niższy, który zapewnia większą skuteczność i efektywność, tzn. na poziom zarówno centralny, jak i regionalny. Trwały i zrównoważony rozwój (sustainable development) podstawową zasadą stosowaną przy realizacji celów NSRO jest znajdywanie konsensusu pomiędzy efektywnością ekonomiczną podejmowanych działań a wymogami związanymi z promocją zasad zrównoważonego rozwoju, przy równoczesnym zachowaniu równości szans kobiet i mężczyzn oraz zachowaniu walorów środowiska przyrodniczego. 15
ZASADA DODATKOWOŚCI
STRUKTURA JEDNOSTKI DS. POLITYKI REGIONALNEJ W KOMISJI EUROPEJSKIEJ KOMISJA EUROPEJSKA (EC) Parlament Europejski, Rada UE (Rada) Dyrekcje Generalne Dyr. Paweł Samecki Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej ZADANIE wzmacnianie gospodarczej, społecznej terytorialnej spójności poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów i paostw członkowskich Unii Europejskie 17
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) - działa we wszystkich krajach UE DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI REGIONALNEJ ZARZĄDZANIE Przedakcesyjny Instrument Strukturalny (ISPA) - pomaga krajom kandydującym tworzyd sieci transportowe oraz infrastrukturę ochrony środowiska. Fundusz Spójności - współfinansuje głównie projekty dotyczące transportu i środowiska + w paostwach członkowskich PKB jest niższy niż 90 % średniej UE 18
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie Cele, fundusze i instrumenty w perspektywie finansowej 2007-2013 Cele Fundusze Strukturalne i instrumenty Konwergencja EFRR EFS Fundusz Spójności Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie Europejska współpraca terytorialna EFRR EFRR EFS 19
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie Cel 1, zorientowany na obszary o niskim poziomie rozwoju społecznoekonomicznego, mierzonego tak jak dotąd poziomem PKB na mieszkaoca nie przekraczającym 75% średniej UE na poziomie regionów typu NUTS II. Oznacza to, że w latach 2007-2013 wszystkie województwa Polski pozostaną beneficjentami funduszy strukturalnych jako obszary Celu 1 Nowy Cel 2 dotyczy konkurencyjności i zatrudnienia w regionach. Jest to charakterystyczna zmiana - stary Cel 2 służył restrukturyzacji regionalnej, nowy związany jest z wdrażaniem Strategii Lizbooskiej Cel 3 dotyczy współpracy terytorialnej transgranicznej i międzynarodowej. Uznano, że współpraca transgraniczna jest sferą o bardzo wysokiej wartości dodanej w skali całej Unii Europejskiej 20
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie Podział środków w skali UE Cele Środki (mld EUR) 1 283 2 55 3 9 RAZEM 347 W ramach perspektyw finansowych na lata 2007-2013 polityka spójności dysponuje 35,7% całego unijnego budżetu 21
POLITYKA SPÓJNOŚCI - wprowadzenie 22
POLITYKA SPÓJNOŚCI - programowanie Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności na lata 2007-2013 (SWW) -przyjęte 6 października 2006 r. decyzją Rady nr 2006/702/WE Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO)/Narodowa Strategia Spójności (NSS) dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r., zaakceptowany przez KE 9 maja 2007 r. Programy operacyjne sektorowe i regionalne 23
SWW trzy priorytety polityki spójności obowiązujące w okresie 2007-2013: poprawa atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz zachowanie ich potencjału środowiskowego, wsparcie innowacyjności, przedsiębiorczości i wzrostu gospodarki opartej na wiedzy poprzez wspieranie zdolności w zakresie badań i innowacyjności, łącznie z nowymi technikami informacyjnokomunikacyjnymi, tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy poprzez zachęcanie większej liczby osób do podjęcia zatrudnienia lub rozpoczęcia działalności gospodarczej, poprawę adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki.
POLITYKA SPÓJNOŚCI - programowanie Narodowa Strategia Spójności (NSS) cele: Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich 25
POLITYKA SPÓJNOŚCI - programowanie NSS 2007-2013 16 RPO PO Infrastruktura i Środowisko PO Kapitał Ludzki PO Innowacyjna Gospodarka PO Rozwój Polski Wschodniej PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej PO Pomoc Techniczna 26
ROLA PAŃSTWA W KREOWANIU I KOORDYNACJI POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ POLITYKI ENERGETYCZNEJ (w tym OZE)) 27
ekologiczne: zmniejszenie emisji gazów i pyłów do atmosfery, przede wszystkim dwutlenku węgla (zmniejszenie efektu cieplarnianego) ograniczenie zużycia paliw kopalnych ZRÓWNOWAŻONA POLITYKA PAŃSTWA - wzrost udziału OZE - różnorodne korzyści gospodarcze: zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Polski dywersyfikacja źródeł produkcji energii społeczne: poprawa wizerunku regionu wdrażającego technologie przyjazne środowisku szansa na rozszerzenie lokalnego rynku pracy 28
DOKUMENT STRATEGICZNY - STRUKTURA wstęp diagnoza (diagnoza prospektywna) prognoza cel cele szczegółowe priorytety działania wskaźniki część finansowa indykatywna (opcjonalnie) załączniki (opcjonalnie) 29
Krajowe dokumenty programowe Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, dokument rządowy przyjęty uchwałą Sejmu z dnia 23 sierpnia 2001 r. Wieloletni program promocji biopaliw na lata 2008-2014 (2007) Polska polityka energetyczna do 2030 r. (2009) 30
STRATEGIA ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ realizacja obowiązku wynikającego z Rezolucji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych celem strategicznym jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w 2020 roku w strukturze zużycia nośników pierwotnych trzy scenariusze rozwoju OZE: - 7,5% - 9% - 12,5% przewidywane nakłady inwestycyjne - I - 228 mln zł/rok - 15,7% udziału środków publicznych w całkowitych nakładach inwestycyjnych na przestrzeni dziesięciu lat - II - 245 mln zł/rok - 16,1% udziału środków publicznych w całkowitych nakładach inwestycyjnych na przestrzeni dziesięciu lat - III- 312 mln zł/rok - 16,4% udziału środków publicznych w całkowitych nakładach inwestycyjnych na przestrzeni dziesięciu lat 31
POLITYKA ENERGETYCZNA DO 2030 r. opracowany przez przyjęty przez Ministerstwo Gospodarki (początek prac 2007 rok) przyjęty przez rząd 10 listopada 2009 r. określa sześć głównych kierunków rozwoju polskiej energetyki wraz z działaniami "wykonawczymi" do 2012 roku prognozy, założenia wzrost zużycia energii do 2030 r.: - elektrycznej - o 55% - gazu o 29% - produktów naftowych o 27% dokument kładzie nacisk na większe wykorzystanie OZE zgodnie z unijnym pakietem klimatycznym. Dokument wyznacza następujące cele: - 15% udział OZE w zużyciu energii finalnej w 2020 r. - 10% udział biopaliw w rynku paliw transportowych w 2020 dokument przewiduje też działania wspierające powstawanie biogazowni rolniczych oraz farm wiatrowych na lądzie i morzu. Będą to pieniądze z funduszy europejskich oraz środków funduszy ochrony środowiska 32
33 Krajowy system zarządzania i wspierania OZE
Polskie prawo powiązane z OZE Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeostwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne Ustawa z dnia 26 maja 2000 r. o ratyfikacji Traktatu Karty Energetycznej oraz Protokołu Karty Energetycznej dotyczącego efektywności energetycznej i odnośnych aspektów ochrony środowiska. Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówieo publicznych Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane 34
SAMORZĄD TERYTORIALNY W POLSCE poziom regionalny: województwa poziom okręgu: powiaty ziemskie poziom lokalny: gminy Jednostki Samorządu Terytorialnego - JST samorządowe jednostki organizacyjne - jednostki budżetowe - zakłady budżetowe - gospodarstwa pomocnicze - osoby prawne - fundusze celowe podział według zakresu działania: - kultura - ochrona zdrowia - oświata - ochrona środowiska - inne 35
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH (Dz. U. Nr 157, poz. 1240) wejście w życie 1.01.2010 r. "Zmiana ta ma służyd racjonalizacji i przejrzystości finansów publicznych - Elżbieta Suchocka-Roguska wiceminister finansów art. 3 - finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, w szczególności: 1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych; 2) wydatkowanie środków publicznych; 3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu paostwa; 4) zaciąganie zobowiązao angażujących środki publiczne; 5) zarządzanie środkami publicznymi; 6) zarządzanie długiem publicznym; 7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej. w budżecie paostwa wyodrębniono budżet środków europejskich oraz przyjęto zasadę, iż płatności ze środków europejskich będą dokonywane na rzecz beneficjentów przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) 36
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH cd art. 5 środkami publicznymi są: 1) ( ) dochody publiczne 2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez paostwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) 3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w pkt 2 art. 5 pkt 3 do dochodów publicznych zalicza się: środki pochodzące z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybackiego ( ), 2) niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez paostwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) ( ): a) Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014, b) Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014, c) Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy; 3) środki przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych oraz Programu Środki Przejściowe; 4) środki na realizację Wspólnej Polityki Rolnej: a) Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej Sekcja Gwa-rancji, b) Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji, c) Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich 37
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH cd zakłady budżetowe tylko w sferze samorządowej wyłącznie w wybranych dziedzinach: - gospodarka mieszkaniowa - usługi komunalne - wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz - cmentarze Wieloletni Plan Finansowy Paostwa - uchwalany przez Radę Ministrów na cztery lata i podlegający corocznej aktualizacji saldo przepływu środków pomiędzy Polską a UE w zakresie środków unijnych nie jest wliczane do bilansu sektora finansów publicznych. Natomiast przychodami pochodzącymi z nadwyżki budżetu środków europejskich może byd pokryty deficyt budżetu paostwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu paostwa deficyt związany ze środkami europejskimi nie będzie wliczany do deficytu budżetu paostwa, a jego finansowanie będzie stanowid dodatkową potrzebę pożyczkową budżetu paostwa roczny plan finansowy budżet inwestycje roczne i wieloletnie środki niewygasające z upływem roku budżetowego 38
FINANSE PUBLICZNE - DYSCYPLINA Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114: Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają: a) osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek, b) kierownicy jednostek sektora finansów publicznych, c) pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych, d) osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych.
FINANSE PUBLICZNE - DYSCYPLINA cd Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest udzielenie zamówienia publicznego: 1) wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych, 2) z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych dotyczących: a) przesłanek stosowania poszczególnych trybów udzielenia zamówienia publicznego, b) obowiązku zamieszczenia ogłoszenia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, c) obowiązku uzyskania wymaganej zgody Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, 3) którego przedmiot lub warunki zostały określone w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji, 4) z innym, niż wymienione w pkt 1-3, naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych, jeżeli naruszenie to miało wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (art. 17).
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH - DOTACJA ROZWOJWA dotacja rozwojowa wydatki budżetu państwa podlegające szczególnym zasadom rozliczania, przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa lub projektów realizowanych w ramach tych programów samorząd województwa otrzymuje dotację rozwojową na realizację RPO w formie zaliczki (dotacja stanowi dochód tej jednostki) dotacja przyznana na finansowanie Programu Operacyjnego podlega rozliczeniu w określonym w umowie z dysponentem tych środków (Minister Rozwoju Regionalnego), nie może on jednak być dłuższy niż 90 dni od zakończenia Programu (art. 210) dotacja jest udzielana raz w ciągu roku budżetowego (na początku) i przekazywana w kwartalnych transzach na wskazany rachunek bankowy danej instytucji w ramach RPO dotacji beneficjentom udziela Instytucja Zarządzająca danym programem
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych postępowanie o udzielenie zamówienia postępowanie wszczynane w drodze publicznego ogłoszenia o zamówieniu lub przesłania zaproszenia do składania ofert albo przesłania zaproszenia do negocjacji w celu dokonania wyboru oferty wykonawcy, z którym zostanie zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego, lub w przypadku trybu zamówienia z wolnej ręki wynegocjowania postanowień takiej umowy najkorzystniejsza oferta oferta, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego, albo ofertę z najniższą ceną, a w przypadku zamówień publicznych w zakresie działalności twórczej lub naukowej, których przedmiotu nie można z góry opisać w sposób jednoznaczny i wyczerpujący ofertę, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego kontrakt publiczny - odpłatne świadczenie umowne niepieniężne zamawiane przez jednostki sektora publicznego lub wyjątkowo przez inne podmioty w celu realizacji zadań publicznych - art. 2, pkt 13 p.z.p.
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE cd nie stosuje się Ustawy do zamówień, których wartość wyrażona w złotych nie przekracza kwoty 14 000 euro (art. 4 ust. 1 pkt 8) zamawiający nie może w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy dzielić zamówienia na części lub zaniżać jego wartości (art. 32, ust. 2), zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców (art. 7) postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne (art. 8, ust. 1) podstawowymi trybami udzielania zamówienia są przetarg nieograniczony oraz przetarg ograniczony (art. 10, ust 1) zamawiający żąda od wykonawców wniesienia wadium, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8.
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE cd kwoty progowe - art. 11 ust. 8 P.z.p. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich Zamawiający wskazani w art. 3 ust.1 pkt 1 i 2 (państwowe instytucje centralne) Pozostali zamawiający przy udzielaniu zamówień sektorowych usługi 125 000 euro 193 000 euro 387 000 euro dostawy 125 000 euro 193 000 euro 387 000 euro roboty budowlane 4 845 000 euro 4 845 000 euro 4 845 000 euro
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE cd przetarg nieograniczony terminy: poniżej progów 7 i 14 dni (roboty budowlane) powyżej progów 40/47 dni ze wstępnym ogłoszeniem informacyjnym 20/29 dni przetarg ograniczony terminy: postępowanie o dopuszczenie do przetargu: poniżej progów 7 dni (roboty budowlane) powyżej progów 30/37 dni lub 10/15 dni jeśli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia postępowanie o udzielenie zamówienia: poniżej progów 7 i 14 dni (roboty budowlane) powyżej progów 40 dni lub 10 dni jeśli zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia ze wstępnym ogłoszeniem informacyjnym 22 dni
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE cd Specyfikacja istotnych warunków zamówienia (SIWZ) zawiera co m. in.: nazwę (firmę) oraz adres zamawiającego tryb udzielenia zamówienia opis przedmiotu zamówienia termin wykonania zamówienia warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków wykaz oświadczeń lub dokumentów, jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu informacje o sposobie porozumiewania się zamawiającego z wykonawcami oraz przekazywania oświadczeń lub dokumentów, a także wskazanie osób uprawnionych do porozumiewania się z wykonawcami wymagania dotyczące wadium termin związania ofertą opis sposobu przygotowywania ofert miejsce oraz termin składania i otwarcia ofert opis sposobu obliczenia ceny opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów i sposobu oceny ofert informacje o formalnościach, jakie powinny zostać dopełnione po wyborze oferty w celu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego wymagania dotyczące zabezpieczenia należytego wykonania umowy
PROGRAM OPERACYJNY WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UE Szczeble programowania program operacyjny zawiera: priorytety (osie priorytetowe) np.: - OŚ PRIORYTETOWA I: GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA plan finansowy tabele finansowe w podziale na lata i osie priorytetowe oś priorytetowa programu zawiera m. in: cel opis uzasadnienie przewidywane efekty realizacji
PROGRAM OPERACYJNY WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UE cd szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego ( Uszczegółowienie, SZOP) zawiera: opis kwalifikowalności wydatków, opis systemu realizacyjnego ora finansowania programu, podział osi priorytetowych na działania i podziałania. działania i poddziałania zawierają m. in. informacje o: przykładowych rodzajach projektów, rodzajach beneficjentów uprawnionych do otrzymania pomocy, trybie naboru i oceny wniosków o dofinansowanie, poziomie alokacji finansowej przeznaczonej na finansowania działania, maksymalnym udziale dofinansowania w wydatkach kwalifikowanych na poziomie projektu (%), minimalnym wkładzie własnym beneficjenta, pomocy publicznej, minimalnej i maksymalnej wartości projektu.
Programy współfinansowane ze środków Unii Europejskiej, w ramach których można uzyskad bezzwrotną dotację na dofinansowanie inwestycji w zakresie OZE Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POiŚ) Regionalne Programy Operacyjne (16) Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego (RPO WKP) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) Fundusz Spójności 49
PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO (POIiŚ) zatwierdzony przez Komisję Europejską 7 grudnia 2007 r. Cel: Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej program dwufunduszowy - Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego łączna wielkość środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wynosi 37,6 mld euro, z czego wkład unijny to 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy 9,7 mld euro
POIiŚ podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pomiędzy poszczególne sektory przedstawia się następująco: transport 19,4 mld euro środowisko 4,8 mld euro energetyka 1,7 mld euro szkolnictwo wyższe 500,0 mln euro kultura 490,0 mln euro zdrowie 350,0 mln euro W ramach programu realizowanych jest 15 priorytetów Instytucją Zarządzającą POIiŚ jest minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Instytucja Zarządzająca przekazała realizację części swoich zadań Instytucjom Pośredniczącym
Oczekiwane efekty POIiŚ 9 tys. km kanalizacji sanitarnej, w wyniku czego 810 tys. osób zostanie podłączonych do sieci; 318 oczyszczalni ścieków; 20 nowych ponadregionalnych zakładów zagospodarowania odpadów; 5,5 mln osób zostanie dodatkowo objętych systemem gospodarowania odpadami komunalnymi; z 79% do 50% zmniejszy się poziom składowania odpadów; 400 obiektów małej retencji; 500 stanowisk do analizowania i reagowania na zagrożenia katastrofami naturalnymi; 135 dużych przedsiębiorstw wspartych w zakresie systemów zarządzania środowiskowego; 1550 ha, którym przywrócono ochronę właściwego stanu ekosystemów; 477 km wybudowanych autostrad w sieci TEN-T; 1400 km wybudowanych dróg ekspresowych w sieci TEN-T; 8 przebudowanych lotnisk w sieci TEN-T; 1250 km zmodernizowanych linii kolejowych; 410 km wybudowanej sieci transportu szynowego i trolejbusowego; 270 km zmodernizowanych dróg wodnych; z 2% do 7,5% powinien wzrosnąć udział energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii elektrycznej brutto; 1 mln ton rocznej produkcji biopaliw; 1000 km nowo wybudowanych gazociągów przesyłowych i 4900 km gazociągów dystrybucyjnych; 600 km wybudowanych elektroenergetycznych sieci przesyłowych; 14 obiektów dziedzictwa kulturowego poddanych ochronie; 600 ambulansów zakupionych na potrzeby ratownictwa medycznego; 100 przebudowanych i doposażonych zakładów opieki zdrowotnej; 120 zmodernizowanych obiektów szkolnictwa wyższego; 6 tys. miejsc pracy.
POIiŚ Działanie 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych Instytucja Wdrażająca: Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Działanie 9.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych Instytucja Wdrażająca: Instytut Paliw i Energii Odnawialnej Działanie 9.6 Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych Instytucja Wdrażająca: Instytut Paliw i Energii Odnawialnej 53
POIiŚ Działanie 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych Cel działania: Wzrost produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych min maks wartość projektów 20 40 mln zł (min 10 mln zł dla energii elektrycznej wytwarzanej z biomasy) alokacja finansowa ogółem / wkład unijny: 1 762,31 mln euro / 352,46 mln euro przykładowe rodzaje projektów: budowa farmy wiatrowej budowa elektrowni wodnej o mocy do 10 MW budowa elektrowni na biomasę lub biogaz budowa ciepłowni geotermalnej instalacja kolektorów słonecznych typ beneficjentów: przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy - związki, stowarzyszenia i porozumienia JST podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego, kościoły, kościelne osoby prawne i ich stowarzyszenia oraz inne związki wyznaniowe.
POIiŚ Działanie 9.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych Cel działania: Zwiększenie wytwarzania biokomponentów i biopaliw min maks wartość projektów 20 30 mln zł alokacja finansowa ogółem / wkład unijny: 234,97 mln euro / 70,49 mln euro przykładowe rodzaje projektów: budowa zakładu/instalacji do produkcji biokomponentów tj. ester metylowy kwasów tłuszczowych budowa instalacji do produkcji biogazu typ beneficjentów: przedsiębiorcy
POIiŚ Działanie 9.6 Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych Cel działania: Ułatwienie rozwoju energetyki odnawialnej poprzez budowę sieci umożliwiających odbiór energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych min maks wartość projektów 20 mln zł. nie dotyczy alokacja finansowa ogółem / wkład unijny: 44,20 mln euro / 37,59 mln euro przykładowe rodzaje projektów: budowa oraz modernizacja sieci umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego typ beneficjentów: przedsiębiorcy jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy związki, stowarzyszenia i porozumienia JST podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA 2007-2013 (RPO-WK-P) załącznik do Uchwały nr 70/892/07 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 października 2007 r. celem nadrzędnym Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020 jest poprawa konkurencyjności regionu i podniesienie poziomu życia mieszkańców przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Strategia postuluje działania w trzech priorytetowych obszarach: rozwoju nowoczesnej gospodarki, unowocześniania struktury przestrzenno-funkcjonalnej regionu oraz odpowiedniego rozwoju zasobów ludzkich celem strategicznym Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w lata 2007-2013 jest poprawa konkurencyjności województwa oraz spójności społeczno-gospodarczej i przestrzennej jego obszaru na realizację programu Województwo Kujawsko-Pomorskie otrzyma 951 003 820 euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
RPO-WK-P zawartość: diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa strategia rozwoju regionu osie priorytetowe: 1.Rozwój infrastruktury technicznej 2.Zachowanie i racjonalne użytkowanie środowiska 3.Rozwój infrastruktury społecznej 4.Rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego 5.Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw 6.Wsparcie rozwoju turystyki 7.Wspieranie przemian w miastach i w obszarach wymagających odnowy 8.Pomoc techniczna 02 plan finansowy przepisy wykonawcze prognoza oddziaływania makroekonomicznego ocena ex-ante prognoza oddziaływania na środowisko
RPO-WK-P Instytucja Zarządzająca RPO odpowiedzialna za przygotowanie i późniejszą realizację RPO w sposób dowolny projektują kształt RPO, wyznaczając osie priorytetowe w oparciu o kierunki rozwoju zawarte w strategii województwa. Na podstawie specyficznych potrzeb własnego regionu indywidualnie decydują o podziale środków na poszczególne osie priorytetowe. Jednakże w celu zwiększenia poziomu wsparcia celów określonych w Strategii Lizbońskiej do pułapu 60% MRR określiło następujący podział środków w ramach 16 RPO: 1. działania w sferze produkcyjnej (badania i rozwój technologiczny, w tym infrastruktura szkolnictwa wyższego wspierająca działalność naukowo-badawczą; innowacje; bezpośrednie wsparcie przedsiębiorców i działalność instytucji otoczenia biznesu; społeczeństwo informacyjne; odnawialne źródła energii; turystyka, w zakresie wsparcia usług świadczonych przez przedsiębiorców) min. 40% całkowitej przyznanej alokacji, 2. infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia - max. 7% całkowitej przyznanej alokacji (w tym max. 3% na ochronę zdrowia i opiekę nad dzieckiem), 59
RPO-WK-P 3. małe projekty infrastrukturalne (niesieciowe, niekompleksowe) max. 20% całkowitej przyznanej alokacji, 4. współpraca międzyregionalna max. 2% całkowitej przyznanej alokacji. Dopuszcza się możliwość przekroczenia w ramach RPO limitów ustanowionych przez MRR w uzgodnieniu z MRR. W RPO WK-P ww. limity przedstawiają się następująco: 1. działania w sferze produkcyjnej 37,75% całkowitej przyznanej alokacji; 2. infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia 8,75% całkowitej przyznanej alokacji. Pozostałe limity obecnie nie są możliwe do wykazania w programie, ale będą monitorowane podczas realizacji programu. 60
PROW Działanie 3.2 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno-gospodarczy, co przyczyni się do poprawy warunków życia oraz prowadzenia działalności gospodarczej ( ) 3) wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słooca, biogazu albo biomasy. Zakres pomocy obejmuje koszty inwestycyjne, w szczególności: zakup materiałów i wykonanie prac budowlano montażowych, zakup niezbędnego wyposażenia Beneficjent - gmina lub jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest JSTwykonująca zadania określone w Zakresie pomocy Maksymalna wysokośd pomocy (OZE) 3 mln zł (dofinansowanie do 75%) 61
FUNDUSZ SPÓJNOŚCI Cel: Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Fundusz Spójności współfinansuje projekty dotyczące ochrony środowiska i infrastruktury transportowej o wartości przekraczającej 10 mln euro. Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach Unii Europejskiej, Beneficjenci Funduszu Spójności w sektorze transportu: PKP PLK S.A., GDDKiA oraz Ministerstwo Infrastruktury; w sektorze środowiska: jednostki samorządu terytorialnego, związki jednostek samorządu terytorialnego, komunalne spółki prawa handlowego oraz NFOŚiGW
NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ (NFOŚiGW) 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska środki krajowe program priorytetowy OZE i Kogeneracja (3 części) 2,3 mld zł - pożyczki środki unijne POIiŚ Fundusz Spójności środki norweskie (EOG; 125 mln euro) - zakończone