Prof. dr hab. Kazimierz Furmańczyk ul. Kosynierów 16 m 23 70-786 Szczecin, tel.: 502 022 460 (kom) Uniwersytet Szczeciński Instytut Nauk o Morzu Tel.: 91-444-2351 R e c e n z j a rozprawy doktorskiej mgr inż. Jana Schonhofera pt.: Prądy rozrywające wielorewowej strefy brzegowej teoretyczny opis i obserwacje w naturze. W morskiej strefie brzegowej obserwuje się szereg procesów, wywoływanych przez różne czynniki. Zjawiskami powszechnymi w tym obszarze są falowanie, prądy i wahania poziomu morza. Efektem ich działania jest złożoność występujących tu procesów dynamicznych. Określenie prawidłowości i modelowanie funkcjonowania, zarówno całego systemu tej strefy, jak i jego poszczególnych elementów składowych, jest sprawą niezwykle trudną. Jednym z najbardziej złożonych zjawisk zachodzących w strefie brzegowej jest proces powstawania i funkcjonowania prądów rozrywających. Ma on znaczący wpływ na kształtowanie rzeźby oraz struktury osadów podbrzeża. Dlatego też, rozpoznanie tego procesu ma duże znaczenie z naukowego i praktycznego punktu widzenia, a podjęte w rozprawie zagadnienie modelowania tego zjawiska uznać należy za ważny i aktualny problem badawczy w warunkach polskiego wybrzeża. Rozprawa doktorska mgr Jana Schonhofera została wykonana w Zakładzie Mechaniki i Inżynierii Brzegów, Instytutu Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku, pod kierunkiem dr hab. inż Marka Szmytkiewicza prof. IBW PAN. Przedstawiono ją w jednym zwartym tomie, w którym umieszczono tekst wraz z uzupełniającymi go rysunkami i zestawieniami tabelarycznymi. Dołączono również wersję cyfrową wyników pomiarów na CD. Zawartość rozprawy Recenzowana rozprawa zawiera łącznie 172 strony, na których poza tekstem umieszczono 100 rysunków, 6 tabel, 110 wzorów matematycznych oraz wykaz literatury, obejmujący 64 pozycje, w tym 56 opublikowanych w języku angielskim i 8 w języku polskim. 1
Zawartość rozprawy, podzielona została na osiem ponumerowanych rozdziałów, w tym: wstęp, cel i zakres pracy, obszar badań, prądy rozrywające, analityczny opis i modelowanie, badania terenowe, powiązanie opisu teoretycznego z własnymi pomiarami w naturze oraz wnioski i uwagi końcowe. W końcowej części rozprawy, zamieszczono ponadto: podziękowania, streszczenie pracy, summary, wykaz publikacji źródłowych oraz spis rysunków i spis tabel. Cel rozprawy i hipoteza badawcza Autor określił 4 następujące cele pracy: identyfikacja prądów rozrywających w strefie brzegowej południowego Bałtyku; określenie charakterystycznych warunków falowych, przy których wystąpienie prądów rozrywających jest najbardziej prawdopodobne; określenie warunków morfologicznych (batymetria, kształt linii brzegowej), dla których można się spodziewać powstania prądów rozrywających; stworzenie nowego, lub zaadaptowanie istniejącego hydrodynamicznego modelu numerycznego, odwzorowującego pole falowo-prądowe, ze szczególnym uwzględnieniem prądów rozrywających oraz jego kalibracja dla strefy brzegowej południowego Bałtyku. Sformułowana została następująca hipoteza badawcza do udowodnienia: W warunkach wielorewowej strefy brzegowej w fazie zaniku sztormu (rozkołysu morza), powstają specyficzne cyrkulacje przybrzeżne o charakterze prądów rozrywających. Uwagi ogólne Tytuł rozprawy jest w zasadzie zgodny z jej treścią, jednak zabrakło w nim ważnego aspektu modelowania, natomiast teoretyczny opis sporządzony na podstawie literatury nie jest aż tak ważny, aby umieszczać go w tytule. Autor określił jeden z 4 celów pracy jako: identyfikacja prądów rozrywających w strefie brzegowej południowego Bałtyku. Cel ten jest mało konkretnie sformułowany, nie bardzo wiadomo, czy chodzi o identyfikację prądów w całym południowym Bałtyku, czy o opisanie miejsc i warunków w jakich je zidentyfikowano w terenie? Prawdopodobnie chodzi o lokalizację i warunki zaobserwowanych prądów rozrywających w wielorewowej 2
strefie brzegowej w rej. Lubiatowa, gdyż np. w rejonie Półwyspu Helskiego, lub zachodniego wybrzeża warunki występowania prądów rozrywających mogą być nieco inne. Praca ma nieco chaotyczny układ, w którym charakterystyka materiałów oraz omówienie wyników rozproszone jest po różnych rozdziałach. Autor nie ustrzegł się też licznych błędów ortograficznych. W części teoretycznej, autor nie klasyfikuje przyczyn formowania prądów rozrywających w postaci wyszczególnionego ich wykazu. Wprawdzie jest to zawarte w postaci opisu procesu na str. 26, lecz bez zamieszczenia wykazu, który znakomicie uporządkowałby wiedzę i zwiększył czytelność pracy. Brakuje rozdziału Dyskusja, w którym oprócz dyskusji warunków, w których autor uzyskał konkretne wyniki, powinno w nim też znaleźć się porównanie z wynikami uzyskanymi przez innych autorów, w tym zagranicznych, szczególnie na morzach bezpływowych, podobnie, jak Bałtyk. Takiej dyskusji z innymi autorami niestety brakuje w pracy. Brakuje również porównania prądów mórz pływowych z bezpływowymi. Brakuje również rozdziału, który zawierałby definicje pojęć, które autor używa w pracy jak:, sztorm: słaby, przeciętny, średni, silny itp. Brakuje również zdefiniowania elementów morfologii strefy brzegowej jak: linia brzegowa (czy jest to izohipsa 0, czy chwilowa granica wody i plaży), profil dyssypacyjny, refleksyjny, lokalizacja wałów rewowych wraz z ich średnią parametryzacją i inne. Rozdział taki znakomicie wyeliminowałby dwuznaczności w rozumieniu tekstu. Przykładowo, w jednym miejscu autor pisze, że badania prądów rozrywających zaczyna w rejonie pierwszej rewy usytuowanej ok. 100m od linii wody, traktując efemerycznie występującą wcześniejszą rewę jako zbyt zmienną, przez to pominiętą w pracy. Natomiast z prac eksperymentalnych w Lubiatowie wynika, że prądy te były badane w odległości do 100 m od linii wody, czyli również w obszarze tej efemerycznej rewy. Wzory użyte w pracy powinny mieć ujednolicone oznaczenia i powinien być wykaz symboli i skrótów użytych w pracy. Część eksperymentalna pracy w postaci modelowania oraz badań terenowych jest wykonana bardzo dobrze i stanowi najmocniejszą stronę pracy. Autor podjął się niezwykle trudnego i pionierskiego, jak na polskie warunki zadania: identyfikacji i pomiaru in situ prądów rozrywających i użyciem do ich symulacji odpowiednio dobranego modelu numerycznego. Obserwacje terenowe realizowane były w sąsiedztwie MLB w Lubiatowie na obszarze wielorewowej strefy brzegowej. Przyznać trzeba, że autor 3
rozprawy znakomicie poradził sobie z tym problemem, w czym niewątpliwie pomogło mu sąsiedztwo zaplecza technicznego. Przygotował on własnego pomysłu dryftery zaopatrzone w GPS służące do pomiarów: lokalizacji i prędkości prądów rozrywających. Należy podkreślić, że pomiary terenowe w strefie brzegowej w warunkach sztormowych zasługują na najwyższe uznanie, tym bardziej, że autor uzyskał bardzo ciekawe i wartościowe wyniki badań. Przedstawiając modelowanie prądów rozrywających, autor poradził sobie z problemem permanentnych zmian morfologii w czasie sztormu i uzyskał dobrą zgodność prędkości prądów pomierzonych i modelowanych. W wielu zdaniach autor używa określenia kierunku w głąb morza zamiast w kierunku odbrzegowym, lub w stronę otwartego, lub pełnego morza. Sformułowanie w głąb morza sugeruje, że chodzi tutaj o kierunek pionowy od powierzchni do większych głębokości. Autor niefortunnie określa, że prądy rozrywające mogą przemieszczać się wzdłuż brzegu. Powinien użyć określenia: lokalizacja prądów rozrywających może ulec przemieszczeniu wzdłuż brzegu. W pracy zarówno wstępu, jak też wniosków nie numeruje się jako rozdziałów. Ponadto, w niektórych cytowanych pozycjach zamieszczonych w spisie literatury informacja bibliograficzna jest niepełna, brak numeru tomu czasopisma i stron. Dysertacja napisana jest przejrzystym, łatwym w percepcji, dosyć poprawnym językiem, jednak nie pozbawionym licznych błędów ortograficznych. Zamieszczone w pracy liczne rysunki są dobrze dobrane, chociaż nie pozbawione niedociągnięć i w sposób istotny wzbogacają jej treść. Ponadto recenzent znalazł kilka nieścisłości, które nie powinny się znaleźć w tekście (przedstawiono je w zamieszczonych poniżej uwagach szczegółowych). Niemniej generalnie, pracę w całości ocenia wysoce pozytywnie. Uwagi szczegółowe Zrozumiałym jest, że w tak obszernej objętościowo pracy nie udało się autorowi uniknąć niedociągnięć, mniej lub bardziej istotnych z merytorycznego punktu widzenia. Poza przedstawionymi powyżej uwagami ogólnymi i uwagami poczynionymi przy ocenie merytorycznej treści zawartych w poszczególnych częściach i rozdziałach dysertacji, recenzent dostrzegł w ocenianej pracy wypunktowane poniżej mankamenty. 4
Rozdział 1. Wstęp (6 str.) zawiera sformułowany problem, którego dotyczy rozprawa wraz ze szczegółowym uzasadnieniem podjęcia tematu. W całym rozdziale brak odnośników do literatury. Brak powoływania się na literaturę we wstępie, skutkuje pewnymi nieporozumieniami. Otóż na str. 7 i 8 autor napisał o tzw. oknach energetycznych, czyli obszarach strefy brzegowej, w których system rew jest poprzerywany, nie cytując istniejących na ten temat publikacji. Obrazy poprzerywanych rew były badane metodami teledetekcyjnymi (zdjęcia lotnicze) i nazwano je bramami, jeszcze w programie BASYS w latach 90-tych (zespół K. Furmańczyka). Ich wyniki prezentowano na konferencjach BASYS, seminariach Polsko Niemieckich oraz opublikowano w 2002 roku w serii CEEDES Springer. Str. 9. Brakuje odniesienia do badań prądów rozrywających na morzach, gdzie oddziaływanie pływów jest pomijalne. Część tekstu ze str. 9 oraz 10 jest zbędna, gdyż to samo zawarte jest w streszczeniu pracy, które jest zamieszczone osobno. Rozdział 2. Cel i zakres pracy (2 str.). W rozdziale tym wyszczególnione zostały cztery cele pracy i hipoteza badawcza oraz opisana została zawartość pracy z charakterystyką jej poszczególnych etapów. Część tego rozdziału poza celami i hipotezą jest streszczeniem pracy i w tym miejscu jest zbędna. Cele pracy wraz z hipotezą badawczą lepiej pasowałyby do podsumowania części wstępnej. W ten sposób można byłoby z tego dwustronicowego rozdziału, zrezygnować. Rozdział 3. Obszar badań (7 str.) zawiera opis morfologii obszaru, klimat falowy, prądy pochodzenia falowego oraz morfo dynamikę badanego odcinka. Str. 13 i 14 - Brakuje odniesienia cytowanych parametrów charakteryzujących obszar badań, do literatury. Natomiast, jeśli są to wyniki pomiarów do doktoratu, to musi być odniesienie do metod (str.) i do wyników (str.). Str. 14 - Brakuje odniesienia do literatury, dla rys. 3.2 również brak podanego źródła. Str. 15 - W pierwszym akapicie, brakuje odniesienia do literatury. - W drugim akapicie brakuje w pracy definicji sztormu oraz linii brzegowej. Str. 17 - Brak w tekście odniesienia do literatury. Str. 17-19 - Nie jest jednoznaczne, przy odniesieniach do literatury czy wszystko wzięte jest z Pruszaka i in., 2012, czy również z Pruszaka i in., 2008b, jak jest to 5
w podpisach pod rysunkami. Brakuje tu jeszcze odniesienia i ustosunkowania się do prac A. Mielczarskiego. Rozdział 4. Prądy rozrywające (13 str.). W rozdziale tym przedstawiono przegląd literatury dotyczącej opisu prądów rozrywających wraz z charakterystyką czterech etapów ich badań. Dobrze i przejrzyście napisany rozdział, mocno osadzony w literaturze światowej uwzględniając niektóre odkrycia prądów rozrywających. Str. 25 - W akapicie zaczynającym się: Przeprowadzone pomiary pozwoliły, nie jest jasno sprecyzowane, czy stwierdzenie dotyczy pomiarów przeprowadzonych przez autora niniejszej dysertacji, czy przez cytowanego w tym akapicie Short a. Brakuje też charakterystyki strefy brzegowej wielorewowej opracowanej przez Short a i Aagaart a. Ponadto niezbyt szczęśliwie użył autor zdania, że: Na plażach o profilu w pełni dyssypacyjnym, prądy rozrywające zazwyczaj nie istnieją. Na plażach prądy nie występują, lecz w podwodnej części strefy brzegowej. We wzorze 4.3 oraz 4.4 parametr, oznacza okres fali, podobnie, jak na str. 29, natomiast na str. 24 oznacza on we wzorze 4.1 prędkość opadania ziaren osadów. Brakuje ujednoliconych oznaczeń parametrów w całej pracy oraz ich wykazu. Str. 27 - Przy cytowaniu: zamiast (zob. raporty NOAA ) powinna być podana konkretna publikacja, lub link do odpowiedniej strony internetowej. W ostatnim akapicie autor pisze, że prądów rozrywających można się spodziewać w środkowych obszarach kolejnych zatoczek cuspów. Chyba chodzi o zafalowania linii brzegowej, lub o megacuspy, gdyż na polskim wybrzeżu rozmiar cuspów jest rzędu od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów. Str. 28 - Pierwsze dwa akapity nie mają odniesienia do literatury. W podpisie tab.4.1. brakuje odniesienia do literatury. Str. 29 - Brak źródła rys.4.3 Str. 30 - Brak wzoru 4.7, zamiast niego jest wzór taki sam jak 4.5. Rozdział 5. Analityczny opis i modelowanie (55 str.). Jest to jeden z zasadniczych rozdziałów pracy. Przedstawiono w nim szczegółowo teoretyczny opis generowania i rozprzestrzeniania się prądów rozrywających. Omówione zostały modele matematyczne typu phase-resolving, którego reprezentantem jest numeryczny algorytm Funwave oraz modele 6
typu phase-averaged: jednowymiarowe, dwuwymiarowe, quasi-trójwymiarowe oraz trójwymiarowe. Na podstawie przeprowadzonych testowań numerycznych oraz porównań obliczonych wartości z pomierzonymi w warunkach laboratoryjnych, w obecności progów podwodnych, omówiono zalety i wady poszczególnych modeli opisujących prądy rozrywające. Bardzo przejrzyście i szczegółowo napisany rozdział, stanowi on mocny punkt dysertacji, jedynie kolejność podrozdziałów 5.1 oraz 5.2 mogłaby być odwrotna, aby była ona zgodna z kolejnością opisów na str. 33. Str. 40 - Rys.5.1. Brakuje legendy ze skalą barwną wysokości. Zastosowana skala barw wydaje się być odwrócona. Str. 44 - Rys.5.3. Tytuł powinien brzmieć: Schemat mechanizmu generowania oraz powinno być podane źródło rysunku. Str. 45 - Od wzoru 5.34 do końca paragrafu (str. 47) autor nie podaje, czy są to jego rozważania i obliczenia, czy zaczerpnięte z literatury? jakiej? Dotyczy to również rys. 5.4, na str. 46. Str. 50 - Paragraf 5.2.1.2. Podsumowanie modelu jednowymiarowego powinien być przeniesiony jako akapit do nieistniejącego rozdziału pt. Dyskusja a jego fragmenty do wniosków. Str. 52 - Podpis pod rys.5.8 powinien brzmieć: Schemat wzdłużbrzegowej zmienności i powinno być podane jego źródło. - Brak definicji sztormu umiarkowanego i innych, gdyż H s =1,0 m jest przyjmowana jako granica przy definicji sztormu. Str. 53 - Podpis pod rys.5.9 powinien być: Schemat rozkładu kierunków i prędkości prądów przy tworzeniu się prądu rozrywającego. Parametry Str. 57 - Autor w tekście napisał, że szerokość progów we wszystkich testach była stała, równa 20 m, natomiast na rys.5.11 szerokość progu wynosi 50 m. Str. 58 - Na rys.5.10 błędnie oznaczony jest wymiar x. Zaznaczony jest do krawędzi progu, a powinien być do osi progu. Str. 59 - Podpis pod rys.5.12 powinien być: Rozkład kierunków i prędkości prądów w sąsiedztwie progów obliczony modelem Shorecirc dla wariantu (podać parametry wariantów). 7
Str. 60 - Paragraf 5.2.3.2. Podsumowanie modelu Shorecirc powinien być przeniesiony jako akapit do nieistniejącego rozdziału pt. Dyskusja a jego fragmenty do wniosków. Str. 71 - W przedostatnim zdaniu podana jest szerokość progów 20 m, natomiast na rys. 5.11 wynosi ona 50 m. - W 3-cim zdaniu od końca autor podaje, że wybudowano podwodne progi w odległości 100 i 200 m od brzegu. Nie znalazłem w pracy wyników obliczeń dla odległości 200m. Str. 72 - W podpisie pod rys.5.15 po wyrazach pole falowe, powinno być podane w nawiasie (rozkład wysokości fali znacznej) oraz powinno być podane, którego wariantu to dotyczy, podobnie, jak brak tej informacji pod rys.5.16, w podpisie którego należałoby dodać, że jest to rozkład kierunków i prędkości prądów. Porównując rys.5.16 z 5.12 ze str.59 wydaje się, że na rys.5.12 rozkład prądów jest symetryczny, natomiast na rys.5.16 jest asymetryczny. W tekście nie zauważyłem wyjaśnienia tego zjawiska. Str. 73 - Na rys.5.17 szerokość progu wynosi 20 m, natomiast w podpisie pod rysunkiem jest podana wartość 40 m. - Brakuje definicji współczynnika transmisji fali oraz jego interpretacji. - Pierwszy akapit zaczynający się od słów: Z rysunku powinien trafić do wniosków. - W tabeli 5.1 zamiast łącznie powinno być średnia. Str. 74 - W drugim akapicie autor twierdzi, że prędkości prądów w obu przerwach pomiędzy progami były praktycznie identyczne, natomiast z rys.5.16 wynika, że rozkład jest lekko asymetryczny, a więc w poszczególnych kanałach prędkości prądów powinny być nieco inne. Autor nie wyjaśnia tego. Str. 75 - W pierwszym akapicie autor błędnie podał rysunek: 5.20 i 5.21, powinno być 5.19 i 5.20. - W tym samym akapicie autor napisał odwzorowania obu modeli są poprawne, przynajmniej w pewnym otóż można stwierdzić że są podobne, natomiast bez porównania z pomiarami in situ nie można być pewnym, czy są poprawne. Dlatego też stwierdzenie w drugim akapicie: trendy zmienności wynikające z modelu Dlelft3D robią wrażenie bardziej konsekwentnych, 8
ustabilizowanych przez co są wiarygodniejsze jest nieuzasadnione. Dalej autor napisał : Z rysunku 5.21 wynika chyba chodzi o rysunek 5.20. Str. 77 - Podrozdział 5.3 Porównanie modeli powinien zostać przeniesiony do brakującego rozdziału zatytułowanego Dyskusja oraz powinien być wzbogacony o pewną analizę porównawczą z wynikami autorów z ośrodków zagranicznych modelujących prądy rozrywające. - Autor napisał, że Głównym celem tych obliczeń był wybór modelu, który będzie poprawnie obliczał pola prądowe dla rzeczywistej batymetrii wielorewowej strefy brzegowej południowego Bałtyku i rzeczywistego falowania wiatrowego dla i na str.78 dochodzi do wniosku, że Model dwuwymiarowy powinien poprawnie odwzorować rzeczywisty obszar badań. Pod koniec tej strony autor pisze, że: w konsekwencji oznacza to, że stosowanie modeli trójwymiarowych jest konieczne. Wydaje się, że takie stwierdzenia powinny być poparte odpowiednimi odnośnikami do wyników. Str. 79-5.4 Kalibracja modelu Delf3D w basenie falowym. Z pierwszego akapitu wynika, że autor do pomiarów Haakema wykonanych w basenie falowym, wykonał odpowiednie stymulacje modelem Delft3D. W takim przypadku eksperyment Haakema powinien być opisany w materiałach, a w tym miejscu powinien być tylko opis obliczeń numerycznych wykonanych przez autora. Str. 80 - Rys. 5.22 skala Y jest błędna, ponieważ powinna być pomnożona przez 10. Ponadto w podpisie powinno być zaznaczone, że są narysowane progi szersze oraz powinien być podany numer testu. - Rys. 5.23 również błędna skala Y, a w podpisie powinien być podany numer testu. Str. 82 - rys. 5.25 w podpisie jest mowa o modelu SWAN a rozdział jest o modelu Delft3D. - Rys. 5.26 błędna skala osi Y. W podpisie wystarczy podać numery testów i odnieść je do tabeli 5.3, gdzie podana jest ich charakterystyka. Str. 85 - Rys. 5.28 Brakuje odniesienia do źródła rysunku. Ponadto brakuje skali barwnej głębokości. Na rysunku pokazany jest fragment obszaru objętego modelem. Powinien być dodatkowo pokazany schematycznie cały obszar z podziałem na gęstości siatek z lokalizacją mapy batymetrycznej i podaniem daty pozyskania danych batymetrycznych. 9
Z rozdziału 5.5 Kalibracja modelu Delft3D powinna być wydzielona część pomiarowa, która była wykonana w r. 2006 i umieszczona w rozdziale charakterystyka materiałów, a w rozdziale Kalibracja już tylko sam proces kalibracji, czyli porównania danych pomiarowych z modelami oraz proces doboru wartości współczynników, czego nie ma obecnie w pracy. Wówczas treść rozdziału będzie zgodna z jego tytułem. Ostatni akapit rozdziału należałoby umieścić w nieistniejącym rozdziale pt. Dyskusja. Rozdział 6. Badania terenowe (48 str.). Opisano tu przeprowadzone pomiary prądów rozrywających w strefie brzegowej w rejonie Lubiatowa. Oprócz opisu samych pomiarów i otrzymanych wyników w rozdziale tym omówiono także zaprojektowane i wykonane przez autora konstrukcje pływaków wykorzystywanych do poszukiwania i rejestracji prądów rozrywających oraz przedstawiono uzupełniające pomiary hydro- i morfodynamiczne. Wyniki wszystkich pomiarów zamieszczone zostały na dołączonej do pracy płycie CD (plik pomiary.pdf). Str. 88 - Rozdział dotyczący badań terenowych został opracowany bardzo dobrze. Zarówno część wstępna, opis konstrukcji pływaków, jak też kalibracja GPS i bezwładności pływaków oraz opis dni pomiarowych opisane zostały szczegółowo i wyczerpująco, charakteryzując warunki, w jakich był wykonywany pomiar oraz uzyskane wyniki. Str. 121-6.5.2 Podsumowanie wyników pomiarów. Paragraf napisany przejrzyście i wyczerpująco, a uzyskane wyniki zostały dość wnikliwie przedyskutowane pod kątem warunków, w których je uzyskano. Niestety brak dyskusji z wynikami innych autorów, zarówno polskich jak też zagranicznych. Str. 123-6.6 Analiza pomierzonych cyrkulacji prądowych. Błędnie podano odnośniki do równania 4.7 na podstawie, którego liczy się liczbę Froude a. Powinien być odnośnik do równania 4.8. - Autor wykonał ciekawą analizę kierunkowego rozkładu liczby Froude a dla tras pływaków. Dosyć wnikliwie przedyskutował wyniki i wyciągnął właściwe wnioski. Przy analizie przydałaby się tabela zbiorcza zawierająca prędkości odbrzegowe, liczbę Froude a i parametry falowania. Ułatwiłoby to w znacznym 10
stopniu porównanie. Część z tego paragrafu, szczególnie ostatni akapit powinien być przeniesiony do wniosków. Rozdział 7. Powiązanie opisu teoretycznego z własnymi pomiarami w naturze (10 str.). W rozdziale tym przedstawiono porównanie obliczonych prądów rozrywających z wykorzystaniem ogólnodostępnego, holenderskiego pakietu numerycznego Delft3D z prądami pomierzonymi przez autora w strefie brzegowej w rejonie MLB Lubiatowo. Drugi akapit tego podrozdziału jest powtórzeniem informacji zawartej w podrozdziale 5.5., w którym dokonywano kalibracji modelu Delft3D. Opis tych warunków powinien być zawarty w charakterystyce materiałów. Tym niemniej, autor w tym podrozdziale dokonał bardzo ciekawe symulacje dla różnych warunków falowych oraz batymetrycznych odpowiadających warunkom eksperymentu w terenie. Dokonał również bardzo wnikliwej dyskusji uzyskanych wyników. Powinna być zamieszczona jakaś tabelaryczna postać zbiorcza wyników, co zwiększałoby czytelność podrozdziału. W tym podrozdziale (7.1) powinien być podany schemat układu współrzędnych X, Y dla wszystkich rysunków tego podrozdziału. Jest to inny układ niż na rys.5.28. Poza tym brak schematu obszaru badań i wydzielonych obszarów zawartych na poszczególnych rysunkach. Znacznie ułatwiłoby to korzystanie z tych rysunków i z ciekawych wyników, które prezentują. W podpisie pod tymi rysunkami brakuje informacji, że osie X oraz Y są mierzone w km. Str. 144-7.2 Podsumowanie otrzymanych rezultatów. Bardzo dobrze zredagowany podrozdział, mogący wchodzić częściowo w skład Dyskusji a częściowo wniosków. Brakuje porównania z wynikami innych autorów. Rozdział 8. Wnioski i uwagi końcowe (4 str.). Zamieszczono w nim zwięzłe podsumowanie otrzymanych wyników oraz podstawowych wniosków dotyczących generacji prądów rozrywających w wielorewowej strefie brzegowej południowego Bałtyku. Rozdział ten świetnie nadaje się do rozdziału Dyskusja, a jego końcowa część do Wniosków. Wnioski zawarte w końcowej części na str. 149 powinny mieć odnośniki do stron w pracy, gdzie zostały one udowodnione. Ponadto część z nich wymaga komentarza: 11
Pierwszy z wniosków jest oczywistym. Należałoby go uzupełnić o stwierdzenie, że prądy rozrywające tworzą się w obniżeniach pierwszej (stałej) rewy oraz również rewy efemerycznej, gdyż tam autor niektóre z nich zlokalizował. Drugi wniosek powinien mieć odnośnik do fragmentu tekstu pracy, na podstawie którego został sformułowany. Trzeci wniosek: dla typowej batymetrii dna występującej w rejonie MLB Lubiatowo istnieje określona wysokość fal z przedziału 0,7-1,5 m i o okresach większych, lub co najmniej równych 5 s, dla których szanse pojawienia się prądów rozrywających są największe, przy czym dla wysokości fal z przedziału 0,8-1,1 m ich prędkości osiągają maksymalne wartości, a dla fal większych od 2,0 m prądy rozrywające nie występują jest sformułowany w sposób budzący wątpliwości. Otóż pomiary terenowe wykonano w ciągu 20 dni, spośród których w 16 dniach zaobserwowano wyraźny prąd wzdłużbrzegowy, więc prądy rozrywające nie mogły się wykształcić. Prądy rozrywające zaobserwowano tylko w ciągu 4 dni, przy braku dominującego prądu wzdłużbrzegowego. Parametry falowania nie są w tym przypadku dowodem na występowanie prądów rozrywających, a jego kierunek. Nie ma również uzasadnienia to, że dla fal Hs 2,0 m prądy rozrywające nie występują, gdyż takich parametrów fal nie zaobserwowano, w żadnym z 4-ch przypadków, gdy występowały prądy rozrywające. Czwarty wniosek tylko częściowo jest słuszny, gdyż dotyczy 3 spośród 4 przypadków. Natomiast zaobserwowany przez autora rozprawy prąd rozrywający, przy azymucie falowania 69 0 (ENE) w obszarze efemerycznej rewy nie został przez niego w sposób jednoznaczny wyjaśniony we wnioskach (zob. rys.6.31). Dwa pozostałe wnioski nie budzą zastrzeżeń. Celem dysertacji jest identyfikacja prądów rozrywających i określenie warunków ich występowania. Cel ten został w pełni osiągnięty na podstawie badań terenowych. Liczne uwagi recenzenta nie umniejszają wysokiej, merytorycznej wartości pionierskich prac przeprowadzonych przez autora. Drugim celem było stworzenie nowego, lub zaadoptowanie istniejącego hydrodynamicznego modelu odwzorowującego prądy rozrywające. Cel ten w postaci adaptacji modelu Delft3D również został osiągnięty dla realnych warunków panujących w czasie 12