POWIATOWY URZĄD PRACY ul. J. Piłsudskie go 19, 32-800 Brze sko te l. 663-05-22, 663-05-46 e-mail: urzad@pup-brze sko.pl www.pup-brze sko.pl Informacja o stanie i strukturze bezrobocia w powiecie brzeskim w 2008 roku oraz działaniach podejmowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w celu łagodzenia jego skutków Brzesko, marzec 2009 1
SPIS TREŚCI WSTĘP... 4 Strona I. POZIOM BEZROBOCIA W POWIECIE BRZESKIM... 5 Zmiany poziomu bezrobocia... 5 Napływ bezrobotnych... 7 Odpływ bezrobotnych... 9 II. STOPA BEZROBOCIA... 11 III. STRUKTUA BEZROBOCIA... 12 Bezrobotne kobiety... 13 Bezrobotni z prawem do zasiłku... 15 Bezrobotni zamieszkali na wsi... 17 Bezrobotni według gmin... 19 Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy... 20 Bezrobotni według poziomu wykształcenia... 24 Bezrobotni według wieku... 25 Bezrobotni według stażu pracy... 27 Bezrobotni według czasu pozostania bez pracy... 28 Bezrobotni według zawodów i specjalności... 29 Bezrobotni niepełnosprawni... 30 IV. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W POWIECIE BRZESKIM... 33 V. POŚREDNICTWO PRACY... 38 Oferty pracy... 38 Zwolnienia grupowe... 42 EURES... 43 VI. REALIZACJA ZADAŃ W 2008 ROKU PRZEZ REFERAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO I SZKOLEŃ... 45 Działalność Klubu Pracy... 51 Szkolenia zawodowe... 55 VII. INFORMACJA Z WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY... 60 2
VIII. FUNDUSZE STRUKTURALNE... 63 IX. PROGRAMY RYNKU PRACY NA RZECZ PROMOCJI ZATRUDNIENIA, ŁAGODZENIA SKUTKÓW BEZROBOCIA ORAZ AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ... 67 Prace interwencyjne... 68 Roboty publiczne... 70 Staż... 71 Przygotowanie zawodowe w miejscu pracy... 73 Prace społecznie użyteczne... 74 Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego... 75 Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej... 76 Inne programy... 79 X. DZIAŁANIA POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W BRZESKU... 81 PODSUMOWANIE... 84 3
Wstęp Głównym zagrożeniem jak i wyzwaniem wymagającym skoordynowania działań wielu instytucji jest rosnące bezrobocie. Od kilkunastu lat bezrobocie stanowi jeden z najtrudniejszych problemów społecznych i gospodarczych w Polsce. Problematyka związana z bezrobociem jest bardzo złożona i tym samym wymagająca znajomości oraz ciągłej analizy wielu obszarów rzeczywistości. Dlatego też bardzo ważne jest, aby podejmowane działania w kierunku aktywizacji zawodowej mieszkańców powiatu oraz przeciwdziałania bezrobociu nie były chaotyczne i przypadkowe. Uwzględniają one problemy oraz specyfikę lokalnego rynku pracy oraz koncentrują się na obszarach najważniejszych, tak aby usprawnić działania na rzecz zmniejszenia bezrobocia. Powstawanie nowych firm, zmiany wprowadzane w już istniejących a także potrzeba dostosowania do nowych technologii generują nowe wymagania pracodawców wobec pracowników. Konieczna jest wtedy szybka zmiana kwalifikacji zawodowych, a nawet całkowita zmiana zawodu. Dla efektywnej promocji zatrudnienia, a także do podejmowania działań w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, niezbędna jest ciągle aktualizowana wiedza na temat kształtowania się rynku pracy. Działania Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku dotyczące ograniczenia bezrobocia są ukierunkowane na aktywizację rynku pracy, inicjowanie różnorodnych szkoleń, organizację staży dla ludzi młodych jak również świadczenie pomocy bezrobotnym w podejmowaniu własnej działalności gospodarczej. Mając na uwadze problemy, które związane są z rosnącym poziomem bezrobocia w powiecie, podejmowane działania dążą do zatrzymania tego negatywnego zjawiska jak i łagodzenia jego skutków oraz określają zadania zmierzające do poprawy istniejącej sytuacji. W opracowaniu przedstawiono stan bezrobocia, sytuację na rynku pracy jak również działania Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku na rzecz znacznej grupy osób naznaczonych bezrobociem. 4
I. POZIOM BEZROBOCIA W POWIECIE BRZESKIM Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku według stanu na koniec grudnia 2008 roku wynosiła 3.474 osoby. W stosunku do stanu na dzień 31 grudnia 2007 roku, kiedy to liczba bezrobotnych wynosiła 3.864 osoby, poziom bezrobocia w powiecie brzeskim obniżył się o 390 osób tj. o 10,1%, natomiast w porównaniu do 2006 roku o 1.093 osoby tj. 24,0 %. Struktura bezrobocia w pow iecie brzes kim w g stanu na dzień 31.12.2008r. M ężczyźni; 1209 Kobiety ; 2265 Udział bezrobotnych kobiet w końcu roku 2008 był wyższy niż mężczyzn i kształtował się na poziomie 2.265 kobiet, co stanowiło 65,2% ogółu bezrobotnych. Dla porównania liczba bezrobotnych wg stanu na 31.12.2008r. przedstawia się następująco: w powiecie brzeskim - 3.474 osoby, w województwie małopolskim - 97.813 osób, w Polsce - 1.473.742 osoby. 5
tabela: Liczbę bezrobotnych w poszczególnych miesiącach 2008 roku przedstawia poniższa Miesiąc Liczba bezrobotnych ogółem Przyrost lub spadek liczby bezrobotnych* w liczbach dynamika w liczbach Kobiety ogółem w % do ogółu bezrobotnych XII.2007 3.864 X X 2.632 68,1 I.2008 4.068 +204 105,3 2.745 67,5 II. 4.083 +15 100,4 2.751 67,4 III. 3.903-180 95,6 2.620 65,2 IV. 3.795-108 97,2 2.563 67,1 V. 3.611-184 95,2 2.495 69,0 VI. 3.455-156 95,7 2.395 69,3 VII. 3.367-88 97,5 2.346 69,7 VIII. 3.348-19 99,4 2.338 69,8 IX. 3.323-25 99,3 2.309 69,5 X. 3.318-5 99,8 2.327 70,1 XI. 3.430 +112 103,4 2.304 67,2 XII. 3.474 +44 101,3 2.265 65,2 *w stosunku do poprzedniego miesiąca Analizując powyższą tabelę stwierdzić należy, że największy wzrost liczby bezrobotnych w stosunku do poprzedniego miesiąca odnotowano w styczniu 2008 roku o 204 osoby, tj. 5,3 %. Największy spadek liczby bezrobotnych w stosunku do miesiąca poprzedniego nastąpił w miesiącu maju:o 184 osoby, tj 4,8%. Liczba bezrobotnych od stycznia do grudnia 2008r. 4500 4068 4083 3903 3795 4000 3611 3455 3367 3348 3323 3318 3430 3474 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 I 2008 II 2008 III 2008 IV 2008 V 2008 VI 2008 VII 2008 VIII 2008 IX 2008 X 2008 XI 2008 XII 2008 6
Liczbę bezrobotnych w latach 1990 2008 wg stanu na 31 grudnia na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku przedstawia poniższy wykres. Liczba bezrobotnych w poszczególnych latach wg stanu na 31 grudnia w powiecie brzeskim 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1990r. 1991r. 1992r. 1993r. 1994r. 1995r. 1996r. 1997r. 1998r. 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r. Liczba osób bezrobotny ch 3395 5834 7317 7907 7344 6731 6391 4965 4591 5555 6066 6939 6769 6527 5852 5508 4567 3864 3474 Analizując liczbę bezrobotnych w latach 1990-2008 stwierdzić należy, iż obecny poziom bezrobocia jest najbardziej porównywalny do stanu bezrobocia z 1990 roku, kiedy w rejestrach Urzędu pracy było 3.395 osób. Stan bezrobotnych zależy od dwóch czynników: napływu czyli osób rejestrujących się jako bezrobotne w danym okresie oraz odpływu czyli liczby osób tracących status bezrobotnego w tym samym okresie. Jeżeli napływ przewyższa odpływ to stan bezrobotnych wzrasta. 4964 5354 Napływ bezrobotnych w 2008r. Odpływ bezrobotnych w 2008r. 7
"Napływ" i "Odpływ" osób bezrobotnych w poszczególnych miesiącach 2008 roku 600 500 400 300 200 349 553 348 333 479 473 296 365 529 502 345 346 477 389 354 373 521 496 534 529 497 385 446 402 100 0 I 2008 II 2008 III 2008 IV 2008 V 2008 VI 2008 VII 2008 VIII 2008 IX 2008 X 2008 XI 2008 XII 2008 Napływ Odpły w W okresie 12 miesięcy 2008 roku do rejestrów Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku napłynęło łącznie 4.964 osoby bezrobotne, które uzyskały status osoby bezrobotnej. Udział kobiet w tej kategorii ukształtował się na poziomie 57% tj.2.828 kobiet, co stanowiło ponad połowę ogólnego napływu. Do dnia rejestracji 1.755 osób rejestrujących się nigdzie nie pracowało tj.(35,4% ogółu napływu). Niepokojący jest bardzo wysoki udział powracających do rejestracji po raz kolejny w stosunku do ogółu nowo zarejestrowanych. Na dzień 31.12.2008r. liczba osób w tej kategorii wyniosła 3.700 osób, tj. 74,5% ogółu nowo zarejestrowanych. Świadczy to o nietrwałości podejmowanego zatrudnienia. Osoby rejestrujące się po raz pierwszy w liczbie w liczbie 1.264 stanowiły zaledwie 25,5%. Najwięcej osób zarejestrowano w miesiącu styczniu 553 osoby oraz w październiku 529 osób, najmniej w marcu - 296 osób. Przeciętnie w 2008 roku rejestrowało się miesięcznie 414 osób bezrobotnych. 8
W porównaniu z 2007r., gdzie zarejestrowało się 4.701 osób, liczba osób rejestrujących się w roku 2008 wzrosła o 263 osoby. 4701 4964 Napływ osób bezrobotnych w 2007r. Naplyw osób bezrobotnych w 2008r. Napływ bezrobotnych podlega na przestrzeni roku zmiennym tendencjom Z reguły najwięcej rejestracji występuje w miesiącach rozpoczynających i kończących rok. Takie tendencje w kształtowaniu się płynności bezrobocia wynikają przede wszystkim z sezonowości gospodarki i pojawiają się rok rocznie. Analizując napływ bezrobotnych w miesiącu grudniu na przestrzeni kilku ostatnich lat można zauważyć, że w roku 2008 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku zarejestrowało się znacznie więcej osób niż w roku poprzednim, natomiast porównując poziom napływu bezrobotnych z 2006 roku liczba osób w tej kategorii jest na podobnym poziomie. Ilość wyrejestrowań w poszczególnych miesiącach wiąże się ściśle z porą roku. Zgodnie z coroczną tendencją najkorzystniej wypadają miesiące wiosenne i letnie, gdzie liczba osób wyłączonych z ewidencji jest najwyższa. Najmniej wyłączeń przypada na miesiące zimowe, co jest spowodowane brakiem nowych inwestycji i tzw. martwym sezonem w rolnictwie, budownictwie czy gastronomii. W porównaniu z 2007r., gdzie wyłączono z rejestrów Powiatowego Urzędu Pracy 5.404 osoby, liczba osób tracących status osoby bezrobotnej w roku 2008 spadła o 50 osób. 5404 5354 Odpływ osób bezrobotnych w 2007r. Odpływ osób bezrobotnych w 2008r. 9
Od początku 2008 roku z ewidencji bezrobotnych wyłączono ogółem 5.354 osoby, w tym 3.195 kobiet. W 2008 roku największy odpływ bezrobotnych zanotowano w miesiącu październiku - 534 osoby oraz w miesiącu maju - 529 osób, najmniej w styczniu - 349 osób. Przeciętnie w 2008 roku miesięcznie wyłączano z rejestrów 446 osób bezrobotnych. Podstawową przyczyna wyłączeń bezrobotnych z ewidencji PUP w Brzesku są podjęcia pracy. Kategoria ta obejmuje wszystkie formy podejmowania przez bezrobotnych zatrudnienia tzn. prace subsydiowane (prace interwencyjne, roboty publiczne, otrzymanie dotacji na rozpoczęcie własnej działalności itp.) oraz prace niesubsydiowane. Równie liczną grupą wśród bezrobotnych stanowią osoby, które nie potwierdziły gotowości do podjęcia pracy. Na przestrzeni 2008 roku wyłączono z ewidencji bezrobotnych z powodu: Przyczyny wyłączeń Liczba bezrobotnych % udział w stosunku do ogółu napływu Podjęcia pracy 2.115 39,5 Szkolenia 171 3,2 Rozpoczęcie stażu 463 8,6 Rozpoczęcie przygotowania zawodowego 68 1,3 Nie potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy 1.671 31,2 Dobrowolnej rezygnacji 509 9,5 Podjęcia nauki 23 0,4 Nabycia praw emerytalnych lub rentowych 30 0,6 Innych 304 5,7 Przyczyny w yłączeń bezrobotnych z ew idencji w 2008 roku 9,5% 0,4% 0,6% 5,7% 39,5% 31,2% 1,3% 8,6% 3,2% Podjęcia pracy Rozpoczęcie stażu Nie potwierdzenie gotowości do podjęcia pracy Podjęcia nauki Inny ch Szkolenia Rozpoczęcie przy gotowania zawodowego Dobrowolna rezy gnacja Naby cie praw emery talny ch lub rentowny ch 10
II. STOPA BEZROBOCIA Syntetycznym miernikiem poziomu bezrobocia jest podawana w procentach stopa bezrobocia, obliczana jako stosunek liczby zarejestrowanych do liczby osób aktywnych zawodowo. Wskaźnik ten stosowany jest w badaniach bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy. Stopa bezrobocia z reguły kształtuje się identycznie jak liczba bezrobotnych - wzrosty obserwowane są w miesiącach zimowych, spadki na wiosnę oraz miesiącach letnich. Wysokość stopy bezrobocia wg stanu na 31 grudnia w latach 2000 2008 przedstawia poniższa tabela. STOPA BEZROBOCIA 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 POLSKA 15,0 17,5 18,1 20,0 19,0 17,6 14,9 11,4 9,5 MAŁOPOLSKA 11,9 14,1 13,9 16,0 15,0 13,8 11,4 8,8 7,6 POWIAT BRZESKI 13,8 16,1 15,8 18,6 17,0 16,1 13,7 11,8 10,6 Na koniec grudnia 2008 roku stopa bezrobocia w powiecie brzeskim ustabilizowała się na poziomie 10,6 % i była wyższa od wskaźnika krajowego o 1,1 pkt. procentowego i o 3,0 pkt. procentowego wyższa w porównaniu do stopy procentowej w województwie małopolskim. 9,5% 7,6% 10,6% Polska Małopolska Powiat brzeski 11
III. SRTUKTURA BEZROBOCIA Strukturę ważniejszych grup bezrobotnych w poszczególnych miesiącach 2008 roku przedstawia poniższa tabela. Miesiąc Liczba bezrobotnych W tym Kobiety Z prawem do zasiłku Zamieszkali na wsi W liczbach % W liczbach % W liczbach % Styczeń 2008 4.068 2.745 67,5 463 11,4 3.088 75,9 Luty 2008 4.083 2.751 67,4 473 11,6 3.104 76,0 Marzec 2008 3.903 2.620 65,2 457 11,7 2.944 75,4 Kwiecień 2008 3.795 2.563 67,1 453 11,9 2.850 75,1 Maj 2008 3.611 2.495 69,0 412 11,4 2.669 73,9 Czerwiec 2008 3.455 2.395 69,3 409 11,8 2.543 75,6 Lipiec 2008 3.367 2.346 69,7 371 11,0 2.494 74,1 Sierpień 2008 3.348 2.338 69,8 346 10,3 2.480 74,1 Wrzesień 2008 3.323 2.309 69,5 358 10,8 2.462 74,1 Październik 2008 3.318 2.327 70,1 375 11,3 2.480 74,7 Listopad 2008 3.430 2.304 67,2 445 13,0 2.584 75,3 Grudzień 2008 3.474 2.265 65,2 477 13,7 2.621 75,4 Zmiany poziomu bezrobocia na przestrzeni 2008 roku Ogółem Kobiety Z prawem do zasiłku 4068 4083 3903 3795 3611 3455 3367 3348 3323 3318 3430 3474 2745 2751 2620 2563 2495 2395 2346 2338 2309 2327 2304 2265 463 473 457 453 412 409 371 346 358 375 445 477 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 12
- Bezrobotne kobiety Bezrobocie kobiet to jeden z kluczowych problemów lokalnego rynku pracy. Przyczyny bezrobocia kobiet to m.in. brak odpowiednich kwalifikacji, przerwa w zatrudnieniu spowodowana wychowaniem dzieci, co niesie za sobą wydłużającą się bezczynność zawodową i w znacznym stopniu zmniejsza szanse kobiet na ponowną aktywizację zawodową. W ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych nadal większość stanowią kobiety. Na dzień 31.12.2008 r. udział bezrobotnych kobiet ukształtował się w granicach 65,2 % - 2.265 kobiet. Dla porównania w grudniu 2007 roku udział bezrobotnych kobiet wynosił 2.632 osoby (68,1%), czyli był wyższy o 2,9%. 2632 2265 Liczba bezrobotnych kobiet w 2007r. Liczba bezrobotnych kobiet w 2008r. W 2008 roku do rejestracji zgłosiło się 2.828 bezrobotnych kobiet, co stanowi 57% z ogółu rejestrujących się bezrobotnych. Natomiast z ewidencji wyłączono 3.195 bezrobotnych kobiet tj. 59,7% wszystkich wyrejestrowań. Przy wysokim wskaźniku bezrobotnych kobiet 65,2%, można wnioskować, iż to kobiety częściej od mężczyzn pozostają biernie zawodowo. Znajduje to odzwierciedlenie w nierównowadze jaka jest notowana wśród osób długotrwale bezrobotnych, gdzie wskaźnik przekłada się na niekorzyść kobiet. Podkreślić należy, iż wśród zarejestrowanych kobiet aż 1.324 to kobiety długotrwale bezrobotne, czyli aż 58,5% ogółu zarejestrowanych kobiet. Wśród ogólnej liczby zarejestrowanych kobiet dominowały kobiety poprzednio pracujące, których udział wynosił 55,2%. Prawo do zasiłku posiadało 199 kobiet, tj. 8,8 % tej populacji. W ewidencji bezrobotnych najwięcej jest bezrobotnych kobiet z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym - 786 osób, a najmniej z wykształceniem wyższym - 188 osób. Zauważyć także warto, że kobiety charakteryzują się wyższym wykształceniem niż mężczyźni. 13
Wraz ze spadkiem liczby bezrobotnych w powiecie zmieniła się również sytuacja bezrobotnych kobiet na mapie terytorialnej powiatu brzeskiego. W 2008 roku odnotowano spadek liczebny kobiet we wszystkich gminach powiatu brzeskiego. Najwyższy wskaźnik bezrobotnych kobiet odnotowano w gminie Brzesko (533 kobiety), natomiast najniższy wskaźnik bezrobotnych kobiet na terenie Miasta Czchów (52 kobiety). Bezrobotne kobie ty w pow iecie brze sk im w latach 2007-2008r. 700 2007r. 2008r. 600 500 400 300 200 100 0 M.Brzesko G.Brzesko G.Borzęcin M.Czchów G.Czchów G.Dębno G.Gnojnik G.Iwkowa G.Szczurowa Urząd pracy oferuje bezrobotnym kobietom udział w różnych programach, mających na celu zwiększenie ich szans na podjęcie pracy zawodowej. Są to programy obejmujące zarówno poradnictwo zawodowe, pośrednictwo pracy,a także wszelkie subsydiowane formy zatrudnienia. 14
- Bezrobotni z prawem do zasiłku Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobie, która spełnia następujące warunki: 1. nie ma dla niej propozycji odpowiedniej pracy, propozycji szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, prac interwencyjnych lub robót publicznych 2. oraz w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy, łącznie przez okres co najmniej 365 dni, był zatrudniony, pracował lub prowadził inną działalność związaną z osiąganiem odpowiedniego dochodu i odprowadzaniem składek na Fundusz Pracy i ubezpieczenia społeczne. Do najbardziej charakterystycznych cech bezrobocia należy m.in. stały wysoko utrzymujący się procent osób bezrobotnych nie posiadających prawa do zasiłku. Na dzień 31.12.2008r. liczba osób w tej kategorii wynosiła 2.997 osób nie pobierających zasiłku. Zasiłek dla bezrobotnych odgrywa bardzo istotną rolę wśród osób bezrobotnych, gdyż bardzo często stanowi jedyne źródło dochodu. Według danych na koniec grudnia 2008 r. liczba osób uprawnionych do pobierania zasiłku wynosiła 477 osób co stanowiło zaledwie 13,7% ogółu zarejestrowanych. Przy czym odnotowuje się tendencję wzrostową udziału osób z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie bezrobotnych. Głównie były to osoby poprzednio pracujące 455 osób, zamieszkałe na wsi 368 osób, oraz mężczyźni 278 osób. Osoby bezrobotne Ogółem Kobiety Mężczyźni Według stanu na dzień 31.12.2008r. 3474 2265 1209 w tym: - osoby z prawem do zasiłku 477 199 278 - osoby bez prawa do zasiłku 2997 2066 931 W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego grupa bezrobotnych pobierających zasiłek zwiększyła się o 3,4% (79 osób). 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Liczba osób pobierających zasiłek w 2007r. 398 477 Liczba osób pobierających zasiłek w 2008r. 15
Analizując poniższy wykres stwierdzić należy, że najwięcej osób uprawnionych do pobierania zasiłku dla bezrobotnych odnotowano w miesiącu grudniu 477 osób oraz w lutym 473 osoby, najmniej w sierpniu - 346 osób. 4500 Osoby bezrobotne z praw em i bez praw a do zasiłku w poszczególnych m iesiącach 2008r. 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII bez prawa do zasi,łku 3605 3610 3446 3342 3199 3046 2996 3002 2965 2943 2985 2997 z prawem do zasiłku 463 473 457 453 412 409 371 346 358 375 445 477 Wg stanu na 31.12.2008 r. najwyższym procentowym udziałem bezrobotnych z prawem do zasiłku charakteryzowała się gmina Dębno 19,3 %, najmniejszym zaś gmina Borzęcin 9,5%. Bezrobotni z prawem do zasiłku wg gmin - stan na 31 grudnia 2008 roku. Bezrobotni Obszar Ogółem Uprawnieni % ogółu do zasiłku Powiat Brzeski 3.474 477 13,7 Gmina Borzęcin 370 35 9,5 Miasto Brzesko 768 93 12,1 Gmina Brzesko 794 110 13,9 Miasto Czchów 85 16 18,8 Gmina Czchów 254 34 13,4 Gmina Dębno 514 99 19,3 Gmina Gnojnik 260 30 11,5 Gmina Iwkowa 152 21 13,8 Gmina Szczurowa 277 39 14,1 16
- Bezrobotni zamieszkali na wsi Większość zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkuje na terenach wiejskich. W końcu grudnia 2008 roku liczba bezrobotnych zamieszkałych na terenach wiejskich wynosiła 2.621 osób. Bezrobotni tej populacji stanowili 75,4 % ogółu zarejestrowanych, więcej niż połowa z nich to kobiety (1.722 osoby). Z ogólnej liczby bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie jedynie 16 % bezrobotnych deklaruje posiadanie gospodarstwa rolnego. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego omawiana grupa bezrobotnych zmniejszyła się o 11,4 % (326 osób). 2947 2621 Liczba osób zamieszkujących tereny w iejskie w 2007r. Liczba osób zamieszkujących tereny w iejskie w 2008r. Wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi dominują kobiety, które stanowią 65,7% tej populacji (przed rokiem 68,6%). Prawo do zasiłku posiadało w końcu 2008 roku 368 bezrobotnych zamieszkałych na wsi (14,0%) - rok wcześniej było 318 osób (10,8%). Nowe rejestracje bezrobotnych pochodzących ze wsi (3.781 osób) stanowiły w 2008 roku 70,6% całego napływu do bezrobocia. Zdecydowana większość rejestrujących się w Powiatowym Urzędzie Pracy mieszkańców wsi 73,9 % (2.794 osób) - zarejestrowała się w 2008 roku po raz kolejny. Liczba osób rejestrujących się po raz pierwszy wynosiła 987 (26,1 %). 17
Największy procentowy spadek liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi w powiecie brzeskim odnotowano w gminie Gnojnik 23,1 % oraz gminie Iwkowa 18,4 %. Jedynie w gminie Dębno zauważamy wzrost liczby osób z terenów wiejskich 1,6%. Bezrobotni zamieszkali na wsi w powiecie brzeskim - stan na koniec roku Obszar 2007 rok 2008 rok zmiana dynamika % Powiat brzeski 2.947 2.621-326 12,4 Brzesko 928 794-134 16,9 Czchów 295 254-41 16,1 Borzęcin 408 370-38 10,3 Dębno 506 514 +8 1,6 Gnojnik 320 260-60 23,1 Iwkowa 180 152-28 18,4 Szczurowa 310 277-33 11,9 Liczba osób powiatu brzeskiego zamieszkująca tereny miejskie i wiejskie wg stanu na koniec 2008 roku, przedstawia się następująco: 3000 2500 2000 1500 2621 1000 500 0 853 Te re ny m iejs kie Tere ny w ie js kie 18
Bezrobotni wg gmin W poszczególnych gminach rejonu działania tut. Urzędu liczba bezrobotnych w latach 2002-2008 wynosiła. Liczba bezrobotnych wg stanu na 31 grudnia Gmina 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r. Gmina Borzęcin 646 618 567 551 471 408 370 Miasto Brzesko 1363 1355 1214 1114 989 814 768 Gmina Brzesko 1630 1574 1360 1341 1075 928 794 Miasto Czchów 153 139 129 145 120 103 85 Gmina Czchów 473 491 433 404 358 295 254 Gmina Dębno 929 909 843 806 631 506 514 Gmina Gnojnik 604 540 494 448 358 320 260 Gmina Iwkowa 345 330 303 258 221 180 152 Gmina Szczurowa 626 571 509 441 344 310 277 Razem 6.769 6.527 5.852 5.508 4.567 3.864 3.474 Procentowy udział bezrobotnych z poszczególnych gmin wg stanu na 31.12.2008r. Gmina Gnojnik 7% Gmina Iwkowa 4% Gmina Szczurowa 8% Gmina Borzęcin 11% Miasto Brzesko 22% Gmina Dębno 15% Gmina Czchów 7% Miasto Czchów 2% Gmina Brzesko 24% Gminy o najwyższej liczbie bezrobotnych to: Gmina Brzesko Miasto Brzesko Gmina Dębno 19
- Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy, to osoby którym powiatowy urząd pracy w okresie 6 miesięcy od dnia rejestracji, powinien przedstawić: propozycje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, odbycia przygotowania zawodowego dorosłych, zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Do osób będących w szczególnej sytuacji na rynku zalicza się: bezrobotnych do 25 roku życia, bezrobotnych którzy ukończyli szkołę wyższą do 27 roku życia, bezrobotnych długotrwale, kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka, bezrobotnych powyżej 50 roku życia, bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego, bezrobotnych bez wykształcenia średniego, bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia, bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia, bezrobotnych niepełnosprawnych. Analizując wszystkie grupy osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, zauważamy iż grupą najliczniejszą w miesiącu grudniu 2008 roku stanowiły osoby długotrwale bezrobotne obejmujące 50,2% ogółu zarejestrowanych oraz osoby bez wykształcenia średniego, które stanowiły 51,8%. Osoby w szczególnej sytuacji na koniec 2008r. 1800 1745 Ogółem Kobiety 1798 1600 1400 1324 1177 1200 1049 1035 1000 867 800 660 625 600 450 487 440 400 200 64 44 242 143137 31 3 118 60 0 do 25 roku życia które ukończyły szkołę dlugotrwale bezrobotne kobiety,które nie podjeły zatrudnienia powyżej 50 roku życia bez kwalifikacji zawodowych bez doświadcz. zawodowego bez wykształcenia średniego samotnie wychowujące co najm. 1 pod odbyciu niepelnospra kary wni pozbawienia Ogółem 1049 64 1745 487 625 1177 1798 143 31 118 Kobiety 660 44 1324 450 242 440 867 1035 137 3 60 20
Bezrobotni do 25 roku życia. Osoba bezrobotna do 25 roku życia oznacza bezrobotnego, który do dnia zastosowania wobec niego usług lub instrumentów rynku pracy nie ukończył 25 roku życia. Na bezrobocie młodzieży wpływa szereg czynników począwszy od braku doświadczenia zawodowego po wykształcenie nieadekwatne do potrzeb rynku pracy. Nie bez znaczenia jest też duża podaż młodzieży poszukującej zatrudnienia co sprzyja zjawisku konkurencyjności na rynku pracy. Trudna sytuacja młodych wynika również z braku umiejętności aktywnego poszukiwania pracy, których nie uzyskali w trakcie edukacji szkolnej. W końcu grudnia 2008 r. udział bezrobotnej młodzieży do ogółu zarejestrowanych bezrobotnych ukształtował się na poziomie 30,2 % tj. 1.049 osób. W porównaniu do stanu z ubiegłego roku nastąpił spadek młodych bezrobotnych o 31 osób tj. o 2,9%. W strukturze osób bezrobotnych osób bezrobotnych do 25 roku życia dominują: kobiety (62,9% ogółu osób w tej kategorii), bezrobotni bez wykształcenia średniego (65,3%), bezrobotni bez stażu pracy (55,3%). Poszukiwanie pierwszej pracy coraz częściej związane jest z rejestracją w Urzędzie Pracy, który wychodząc na przeciw oczekiwaniom proponuje młodzieży coraz więcej możliwości oraz efektywnych form. Osoby długotrwale bezrobotne. Osoba długotrwale bezrobotna, oznacza bezrobotnego pozostającego w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywanie stażu i przygotowania zawodowego dorosłych. Osoby pozostające w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat na koniec grudnia 2008r. stanowiły 50,2 % ogółu zarejestrowanych tj. 1.745 osób. Odsetek osób długotrwale bezrobotnych w porównaniu do roku poprzedniego spadł o 611 osób, tj.26,0%. Są to osoby, które zazwyczaj posiadają niedostosowane kwalifikacje do potrzeb lokalnego rynku pracy i nie są w stanie samodzielnie poradzić sobie z powrotem na rynek pracy. Skuteczna aktywizacja zawodowa osób długotrwale pozostających bez pracy jest trudna, gdyż wymaga indywidualnego, podejścia do osoby bezrobotnej oraz diagnozowania jednostkowych przyczyn pozostawania w stanie długotrwałego bezrobocia. 21
Bezrobotni, którzy ukończyli szkołę wyższą do 27 roku życia Osoby bezrobotne w okresie do upływu 12 m-cy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie poświadczającym ukończenie szkoły wyższej, które nie ukończyły 27 roku życia. Wyżej wymienione warunki na dzień 31.12.2008r. spełniało 64 osoby, co stanowi 1,8% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. W tej grupie dominują kobiety 44 osoby. Kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka. W ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w brzesku na koniec omawianego okresu przebywało 450 kobiet, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka. W stosunku do ogółu zarejestrowanych tj. 13,0%. Osoby powyżej 50 roku życia. Osoba bezrobotna powyżej 50 roku życia oznacza bezrobotnego, który w roku kalendarzowym zastosowania wobec niego usług lub instrumentów rynku pracy ukończył co najmniej 50 lat życia. Są to osoby, których sytuacja na rynku pracy jest relatywnie gorsza od pozostałych grup wiekowych. Bezrobocie w tej grupie osób, pomimo, iż jest niższe od pozostałych grup wiekowych jest narażona na wiele czynników wykluczających je z rynku pracy. Jednym z głównych czynników obniżających ich atrakcyjność na rynku pracy jest niska mobilność przestrzenna i zawodowa. Na koniec miesiąca grudnia 2008r. udział osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia wynosił 14,0% (487 osób). W porównaniu do stanu z grudnia 2007r. nastąpił minimalny spadek liczby osób powyżej 50 roku życia o zaledwie 3 osoby, tj. O 0,6 %. W grupie tych osób przeważają: mężczyźni (50,3% ogółu osób w tej kategorii), bezrobotni posiadający wykształcenie poniżej średniego (74,7%), Osoby bez kwalifikacji zawodowych. Bezrobotnym bez kwalifikacji zawodowych, jest osoba bezrobotna nie posiadająca kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem, świadectwem, zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniającym do wykonywania zawodu. Na dzień 31.12.2008r. co szósty zarejestrowany (18,0% tj. 625 osób) zaliczany jest do grupy bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych. W porównaniu do grudnia roku ubiegłego liczba osób w tej kategorii zmniejszyła się o 166 osób. 22
Osoby bez doświadczenia zawodowego. Osoba bezrobotna bez doświadczenia zawodowego to osoba, która wykonywała zatrudnienie oraz inną pracę zarobkową przez łączny okres poniżej 6 miesięcy. Liczba bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego w miesiącu grudniu 2008r. stanowiła 33,9% ogółu zarejestrowanych tj. 1.177 osób, w tym 867 kobiet. Prawo do zasiłku posiadały 24 osoby, z czego wszyscy to mężczyźni. Osoby bez wykształcenia średniego (podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe). Udział bezrobotnych nie posiadających wykształcenia średniego na koniec omawianego okresu wynosił 51,8% (1.798 osób). Wśród tej grupy bezrobotnych co siódma osoba pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Bezrobotni samotnie wychowujący dzieci. Osoba samotnie wychowującą co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Bezrobotni rodzice wg stanu na 31.12.2008r. stanowili 4,1% ogółu bezrobotnych, tj. 143 osoby. W omawianej strukturze zdecydowanie dominują kobiety, których na koniec omawianego okresu było w ewidencji 137 osób. Osoby bezrobotne, które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia. Na koniec grudnia 2008r. w rejestrach Urzędu zarejestrowanych było 31 osób bezrobotnych, które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia. W tej grupy zarejestrowane były 3 kobiety. Osoby niepełnosprawne Osoba niepełnosprawna, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy, obowiązującym w danym zawodzie lub służbie. Na koniec grudnia 2008 r. zarejestrowanych było 118 bezrobotnych osób niepełnosprawnych, tj.3,4%. W stosunku do sytuacji na koniec roku poprzedniego liczba bezrobotnych niepełnosprawnych zwiększyła się o 26 osób. 23
Bezrobotni wg wykształcenia Cechą decydującą o szansach bezrobotnych na pozyskanie zatrudnienia jest poziom wykształcenia i przygotowanie zawodowe. Brak kwalifikacji lub zbyt ogólne kwalifikacje utrudniają zdobycie pracy, aczkolwiek zauważyć należy iż bezrobocie dotyka również osób posiadających wykształcenie wyższe bądź średnie. Pracodawcy przed zatrudnieniem pracownika zwracają także uwagę na posiadane przez niego dodatkowe umiejętności, takie jak: znajomość języków obcych, obsługa sprzętu komputerowego, doświadczenie zawodowe itp. Oceniając strukturę bezrobotnych według wykształcenia w powiecie brzeskim należy stwierdzić, że wśród osób pozostających w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy dominują osoby bezrobotne, które swoją edukację kończyły najczęściej na poziomie szkoły zasadniczej zawodowej - 1.155 osób (33,2% z ogółu bezrobotnych) oraz posiadające wykształcenie policealne i średnie zawodowe 1.078 osób (31,0%). Mają oni największe trudności ze znalezieniem pracy na lokalnym rynku pracy. Najmniej osób posiadało wykształcenie wyższe (tj.7,4%). Zaledwie 9,8% bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie legitymowało się świadectwem ukończenia liceum ogólnokształcącego oraz 18,5% ukończyło szkołę gimnazjalną i poniżej. Struktura bezrobotnych wg wykształcenia w podziale na gminy przedstawiona jest w poniższej tabeli: Gmina Wyższe Policealne i średnie zawodowe Wykształcenie Średnie ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Gimnazjalne i poniżej Gmina Borzęcin 23 92 29 142 84 Miasto Brzesko 80 222 98 225 143 Gmina Brzesko 57 236 77 276 148 Miasto Czchów 5 37 10 21 12 Gmina Czchów 13 89 21 85 46 Gmina Dębno 44 200 44 150 76 Gmina Gnojnik 10 81 23 102 44 Gmina Iwkowa 10 55 12 59 16 Gmina Szczurowa 15 66 27 95 74 Razem 257 1.078 341 1.155 643 24
Zmiany w udziale poszczególnych kategorii bezrobotnych w/g wykształcenia w latach 2007 2008 przedstawia poniższy wykres: Bezrobotni w g w ykształcenia gimnazjalne i poniżej 643 800 1155 zasadnicze zawodowe 1402 średnie ogólnokształcące 341 342 policealne i średnie zawodowe 1078 1099 wyż sze 221 257 2008r. 2007r. 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 - Bezrobotni wg wieku Analizując strukturę bezrobotnych według wieku można zauważyć, że znaczące problemy na rynku pracy ma młodzież wkraczająca dopiero w dorosłe życie oraz osoby, które przekroczyły 50 rok życia. W przypadku młodych ludzi i ich trudnościami związanymi ze zdobyciem pracy wpływa szereg czynników - począwszy od braku doświadczenia zawodowego, niewielkiej praktyki w poruszaniu się po rynku pracy kończąc na posiadanym przez nich wykształceniu nieadekwatnym do potrzeb rynku pracy. Pracodawcy ostrożniej zatrudniają osoby młode nie posiadające żadnej praktyki zawodowej, gdyż często wiąże się to z kosztami przygotowania do zawodu tych pracowników. Natomiast problemy z utrzymaniem pracy przez osoby starsze wiążą się przede wszystkim z procesami restrukturyzacyjnymi w firmach, oraz niekiedy z niskimi i niedopasowanymi do potrzeb współczesnej gospodarki kwalifikacjami tych osób. 25
Zmiany w udziale poszczególnych kategorii bezrobotnych w/g wieku w latach 2007 2008 przedstawia poniższy wykres: Bezrobotni wg wieku 1200 1080 1049 1061 2007r. 1000 944 2008r. 820 800 669 726 643 600 400 200 160 147 17 22 0 18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 Strukturę bezrobotnych wg gmin i wieku na dzień 31 grudnia 2008 roku przedstawia poniższa tabela. Wiek Powiat brzeski 18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 Gmina Borzęcin 97 104 67 77 22 3 Miasto Brzesko 165 212 162 170 51 8 Gmina Brzesko 226 203 179 163 23 0 Miasto Czchów 29 20 15 18 2 1 Gmina Czchów 103 70 38 32 8 3 Gmina Dębno 183 134 96 85 13 3 Gmina Gnojnik 81 73 57 38 11 0 Gmina Iwkowa 66 44 24 13 4 1 Gmina Szczurowa 99 84 31 47 13 3 Razem 1049 944 669 643 147 22 Analizując powyższą tabelę stwierdzić można, że najtrudniejsza sytuacji na terenie powiatu brzeskiego dotyczy ludzi młodych czyli bezrobotnych w grupie wiekowej 18-24 lat 1.049 osób tj. 30,2% wszystkich zarejestrowanych. Kobiety w tej grupie stanowiły 62,9% wszystkich osób w tym przedziale wiekowym. Drugą pod względem liczebności grupę reprezentowały osoby w wieku 25-34 lat. Na koniec omawianego okresu w tej grupie zarejestrowanych było 944 osoby, co stanowiło 27,2% ogóły wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Wśród młodych ludzi wiele jest takich osób, które jeszcze nigdy nie pracowały i nie posiadają stażu pracy, który zwiększyłby ich szanse na rynku pracy. Brak doświadczeń zawodowych oraz praktycznych kwalifikacji potęguje u nich problemy z poszukiwaniem pracy. 26
- Bezrobotni wg stażu pracy Na koniec omawianego okresu biorąc pod uwagę staż pracy, najliczniejszą grupę stanowiły osoby nie posiadające żadnego stażu pracy 931 osób tj. 26,8%. Ponadto dość znaczną grupę, która kształtowała się na poziomie 778 osób, stanowili bezrobotni o stażu pracy od 1 do 5 lat. Na dzień 31 grudnia 2008 roku legitymowało się stażem pracy: Powiat brzeski Staż pracy do 1 roku 1-5 5-10 10-20 20-30 30 lat i więcej bez stażu pracy Gmina Borzęcin 66 85 48 49 24 6 92 Miasto Brzesko 125 141 108 114 95 8 177 Gmina Brzesko 124 188 97 123 60 11 191 Miasto Czchów 15 18 12 6 7 2 25 Gmina Czchów 34 60 28 21 14 2 95 Gmina Dębno 76 104 52 76 45 10 151 Gmina Gnojnik 36 57 43 41 12 2 69 Gmina Iwkowa 21 43 24 8 6 2 48 Gmina Szczurowa 46 82 18 23 22 3 83 Razem 543 778 430 461 285 46 931 Analizując poniższy wykres zauważamy tendencję spadkową we wszystkich kategoriach dotyczących badanej grupy. Największy spadek bezrobotnych wystąpił w grupie osób bez stażu pracy 151 osób mniej niż w roku ubiegłym oraz w grupie osób do 1 roku 143 osoby mniej. Bezrobotni w g stażu pracy 1200 2007r. 2008r. 1082 931 1000 800 685 804 778 600 543 469 430 480 461 400 301 285 200 43 46 0 do 1 roku 1-5 lat 5-10 lat 10-20 lat 20-30 lat 30 lat i więcej bez stażu 27
- Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy Czas pozostania bez pracy obejmuje aktualny okres pozostania bez pracy (od momentu ostatniej rejestracji osoby bezrobotnej w Powiatowym Urzędzie Pracy) liczony w pełnych miesiącach. W powiecie brzeskim największą grupą są osoby pozostające bez pracy powyżej 24 m-cy. W ewidencji tut. Urzędu osoby te stanowią 23,3 % ogółu bezrobotnych. O tak dużej liczbie decyduję różnorodne uwarunkowania m.in. wiek, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe. Najmniejszą grupę stanowią osoby pozostające w rejestrze Urzędu do 1 miesiąca, tj 301 osób. Strukturę bezrobotnych wg gmin i czasu pozostawania bez pracy w m-cach przedstawia poniższa tabela. Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Powiat brzeski do 1 1-3 3-6 6-12 12-24 Pow. 24 Gmina Borzęcin 24 76 52 59 51 108 Miasto Brzesko 67 119 128 136 109 209 Gmina Brzesko 81 181 119 135 97 181 Miasto Czchów 8 22 12 12 12 19 Gmina Czchów 26 60 43 43 21 61 Gmina Dębno 40 143 99 72 71 89 Gmina Gnojnik 13 66 35 40 33 73 Gmina Iwkowa 18 36 37 23 15 23 Gmina Szczurowa 24 75 39 44 47 48 Razem 301 778 564 564 456 811 Zmiany w udziale poszczególnych kategorii bezrobotnych w/g czasu pozostania bez pracy w latach 2007 2008 przedstawia poniższy wykres: Bezrobotni w g czasu pozostania bez pracy 1400 2007r. 2008r. 1274 1200 1000 800 780 778 811 600 527 564 506 564 522 466 400 255 301 200 0 do 1 1-3 3-6 6-12 12-24 pow.24 28
Im dłużej osoby pozostają bez pracy, tym mają mniejsze szanse na jej ponowne uzyskanie, ponieważ zdobyte wcześniej wiadomości i doświadczenia ulegają dezaktualizacji. Bezrobocie nie jest tylko efektem złej sytuacji gospodarczej ale ma również przyczyny strukturalne. Część bezrobotnych to ludzie, których kwalifikacje nie odpowiadają potrzebom pracodawców. W miarę wydłużania się czasu pozostawania bez pracy zanikają aktywne postawy poszukiwania pracy. - Bezrobotni wg zawodów Analizując populację bezrobotnych powiatu brzeskiego pod względem posiadanego zawodu stwierdzić należy, iż największą grupę stanowią osoby posiadające wykształcenie zawodowe lub średnie zawodowe. Poniższa tabela przedstawia wykaz zawodów oraz liczbę bezrobotnych wg posiadanego zawodu. Lp. Zawody i specjalności Osoby bezrobotne 1. Bez zawodu 361 2. Technik budownictwa 40 3. Technik elektryk 21 4. Technik mechanik 61 5. Technik informatyk 36 6. Technik żywienia i gospodarstwa domowego 90 7. Technik handlowiec 45 8. Technik ekonomista 220 9. Pozostali pracownicy do spraw finansowo - statystycznych 4 10. Magazynier 31 11. Technik prac biurowych 61 12. Kucharz 74 13. Kelner 21 14. Fryzjer 28 15. Sprzedawca 283 16. Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej 67 17. Murarz 86 18. Cieśla 28 19. Stolarz 18 20. Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 25 21. Malarz budowlany 18 22. Ślusarz 58 23. Tokarz 19 24. Mechanik samochodów osobowych 35 25. Elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego 18 26. Zdobnik szkła 36 27. Piekarz 30 28. Stolarz 18 29. Krawiec 82 30. Szwaczka 27 31. Operator maszyn i urządzeń do produkcji opakowań blaszanych 30 32. Sprzątaczka 56 33. Robotnik gospodarczy 62 34. Robotnik budowlany 53 35. Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 27 29
Bezrobotni niepełnosprawni Osoby niepełnosprawne stanowią grupę bezrobotnych, która ze względu na istnienie różnorakich barier społecznych, ma największe trudności w zdobyciu zatrudnienia. Praca zawodowa dla osób niepełnosprawnych jest nie tylko źródłem dochodów umożliwiających zaspokojenie potrzeb ale również stanowi skuteczny środek rehabilitacji społeczno- zawodowej, przeciwdziała izolacji a niekiedy wykluczeniu społecznemu. Znaczna część tych ludzi może i chce pracować jednak z przyczyn zdrowotnych są mniej aktywni zawodowo niż osoby sprawne. W stosunku do analogicznego okresu 2007 roku liczba osób niepełnosprawnych zwiększyła się o 26 osób. Wykres porów naw czy niepełnospraw nych w latach 2007-2008 118 120 92 100 80 60 40 34 31 20 0 2007r. 2008r. Niepełnosprawni bezrobotni Niepełnosprawni poszukujący pracy W okresie od stycznia do grudnia 2008 roku zostały włączone do ewidencji bezrobotnych niepełnosprawnych 134 osoby (tj. 2,7 % ogółu włączonych do ewidencji bezrobotnych), w tym 64 kobiety. Według stanu na 31 grudnia 2008 roku w powiecie brzeskim zarejestrowanych pozostawało 118 osób bezrobotnych niepełnosprawnych (tj. 3,4% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych). W tym 60 kobiet. W ogólnej liczbie bezrobotnych niepełnosprawnych 20 osób posiadało prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Ponadto w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku pozostawało 31 osób niepełnosprawne zarejestrowane jako poszukujący pracy nie pozostające w zatrudnieniu. 30
Udział osób niepełnosprawnych z oszczególnych gmin powiatu brzeskiego wg stanu na 31.12.2008r. 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 G.Borzęcin M.Brzesko G.Brzesko M.Czchów G.Czchów G.Dębno G.Gnojnik G.Iwkowa G.Szczurowa Niepełnospraw ni bezrobotni Niepełnospraw ni poszukułący pracy Na koniec roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku najwięcej osób w grupie bezrobotnych posiadało lekki stopień niepełnosprawności. Natomiast wśród osób niepełnosprawnych poszukujących pracy najliczniej występowały osoby mające umiarkowany stopień niepełnosprawności. Większość niepełnosprawnych bezrobotnych znajdujących się w ewidencji na koniec grudnia 2008 roku posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe 41,5% ogółu niepełnosprawnych bezrobotnych. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt, iż najmniejszą liczebną grupę stanowią osoby z wykształceniem wyższym zaledwie 2,5% - tj, 3 osoby. Najliczniejszą grupę wg wieku stanowiły osoby w przedziale wiekowym 45-54 lata (36,4%) oraz 35-44 lata (20,3%). Najniższy poziom bezrobocia odnotowano wśród osób mających 60 lat i więcej. Biorąc pod uwagę czas pozostania bez pracy, 47,5% bezrobotnych niepełnosprawnych pozostało bez pracy powyżej 12 miesięcy, natomiast 5,1% zarejestrowanych było do 1 miesiąca. W strukturze bezrobocia wg stażu pracy dominowali niepełnosprawni w przedziale 10-20 lat (tj. 23,7%), natomiast osoby bez stażu pracy stanowiły 18,6% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych niepełnosprawnych. 31
Strukturę osób niepełnosprawnych przedstawia poniższa tabela stan na koniec 2008 r. WYSZCZEGÓLNIENIE BEZROBOTNI POSZUKUJĄCE PRACY Wg grupy inwalidzkiej I grupa - 2 II grupa - 2 III grupa - - St. znaczny 3 8 St. umiarkowany 53 19 St. lekki 62 - Wg wykształcenia wyższe 3 1 policealne i średnie 27 9 ogólnokształcące 11 2 zawodowe 49 10 gimnazjum i poniżej 28 9 Wg wieku 15-24 lat 20 2 25-34 lat 17 5 35-44 lat 24 8 45-54 lat 43 10 55-59 lat 11 6 60 i więcej 3 - OGÓŁEM 118 31 Za zatrudnieniem osób niepełnosprawnych przemawiają ewidentnie korzyści, ponieważ osoby te często są wykwalifikowane, posiadające cenne umiejętności potrzebne do wykonywania określonej pracy. 32
IV. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ W POWIECIE BRZESKIM Analizy przedsiębiorczości w powiecie brzeskim dokonano w oparciu o dane Urzędu Statystycznego w Krakowie. Według stanu na dzień 31.12.2008 r. w powiecie brzeskim funkcjonuje 5.235 podmiotów gospodarczych, co w porównaniu do danych za poprzedni rok stanowi blisko 5% (231 podmiotów) wzrost liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. Największy przyrost podmiotów odnotowano w branży: budownictwo(149 podmiotów) oraz działalność usługowa (39 podmiotów), na trzecim miejscu uplasowała się branża handlowa (24 podmioty). Dokonując analizy rozwoju przedsiębiorczości w poszczególnych gminach powiatu posłużono się danymi za lata 2007 i 2008. Z analizy wynika, że w każdej gminie w roku 2008 nastąpił przyrost liczby podmiotów gospodarczych. Wskaźnik wzrostu wahał się od 11,2% w gminie Gnojnik do 0,58% w mieście Brzesku. Dane procentowe dotyczące wzrostu liczby podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach powiatu obrazuje poniższy wykres: 12 11,2 10 8 6 5,7 7,5 6,5 7,2 7,2 8 % 4 2 0 0,58 2,1-2 -4 Brzesko M. Brzesko G. Borzęcin Czchów M. Czchów G. Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa 33
Nazwa gminy Stan na Brzesko Miasto Brzesko Gmina Borzęcin Czchów Miasto Czchów Gmina Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa RAZEM 31.12.2007 1724 718 327 226 368 598 276 389 378 5004 Stan na 31.12.2008 1734 759 334 243 392 641 307 417 408 5235 Wartość procentowa (10) 0,58% (41) 5,7% (7) 2,1% (17) 7,5% (24) 6,5% (43) 7,2% (31) 11,2% (28) 7,2% (30) 8% (231) 4,61% Analizując stan zatrudnienia w działających przedsiębiorstwach uzyskujemy informacje dotyczące struktury MŚP w powiecie brzeskim, z której wynika, że: mikroprzedsiębiorstwa stanowią 94,1 % ogółu podmiotów w powiecie, (zatrudnienie od 0-9 osób) małe przedsiębiorstwa stanowią 5,2%, (zatrudnienie od 10-49 osób) średnie przedsiębiorstwa stanowią 0,7%, (zatrudnienie od 50-249 osób) duże przedsiębiorstwa 1 zakład (SP ZOZ w Brzesku) - (zatrudnienie 250 i więcej osób) Należy pamiętać, że na terenie powiatu brzeskiego funkcjonuje więcej zakładów zaliczanych do dużych przedsiębiorstw, gdzie zatrudnienie wynosi ponad 250 osób. Są to jednak zakłady, których główne siedziby znajdują się poza powiatem brzeskim i dla celów statystycznych ujmowane są dla rejonu właściwego dla siedziby tych firm. Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku analizując rozwój przedsiębiorczości w powiecie posiłkuje się danymi statystycznymi dot. podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w powiecie brzeskim w systemie REGON. Strukturę podmiotów gospodarczych wg wielkości zatrudnienia obrazuje poniższy wykres: Pracodawcy wg wielkości zatrudnienia 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 1620 731 312 226 373 600 0-9 10-49 50-249 250 i w ięcej 287 400 378 400 200 0 Brzesko M. Brzesko G. Borzęcin Czchów M. Czchów G. Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa 34
Z analizy struktury podmiotów gospodarczych wg Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) wynika, że na rynku powiatu brzeskiego dominujące branże to: Handel hurtowy i detaliczny - 25,8% ogółu podmiotów Budownictwo - 21,6 % Działalność usługowa - 13%% Przetwórstwo przemysłowe - 8,5% Szczegółową charakterystykę rynku pracodawcy przedstawia dokonana przez Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku segmentacja funkcjonujących podmiotów gospodarczych wg następujących kryteriów: Rodzaju prowadzonej działalności (PKD) Formy własności, Wielkość zatrudnienia, Lokalizacji (gmina) PRACODAWCY Z TERENU POWIATU BRZESKIEGO WG FORMY WŁASNOŚCI (dane Urzędu Statystycznego w Krakowie wg stanu na dzień 31.12.2008) GMINA Brzesko Brzesko Czchów Czchów SEKTOR Miasto Gmina Borzęcin Miasto Gmina Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa RAZEM PUBLICZNY 67 14 21 17 25 34 17 15 24 234 PRYWATNY 1667 745 313 226 367 607 290 402 384 5001 RAZEM 1734 759 334 243 392 641 307 417 408 5235 35
PRACODAWCY Z TERENU POWIATU BRZESKIEGO WG WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA (dane Urzędu Statystycznego w Krakowie wg stanu na dzień 31.12.2008) Gmina Zatrudn. Brzesko M. Brzesko G. Borzęcin Czchów M. Czchów G. Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa RAZEM 0 9 10 49 50 249 250 i więcej RAZEM 1620 731 312 226 373 600 287 400 378 4927 87 28 21 16 18 39 18 17 27 271 26 0 1 1 1 2 2 0 3 36 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1734 759 334 243 392 641 307 417 408 5235 36
PRACODAWCY Z TERENU POWIATU BRZESKIEGO WG RODZAJU PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (dane Urzędu Statystycznego w Krakowie wg stanu na dzień 31.12.2008) Rodzaj działalności gospodarczej (PKD) Brzesko M. Brzesko G. Borzęcin Czchów M. Czchów G. Dębno Gnojnik Iwkowa Szczurowa RAZEM Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo * 31 41 38 48 36 42 13 75 37 361 Górnictwo i kopalnictwo (żwirownie) 2 0 2 2 2 0 0 0 0 8 Produkcja 143 60 30 19 30 55 26 44 38 445 Budownictwo 181 236 91 31 107 180 115 94 96 1131 Handel hurtowy i detaliczny 579 158 71 60 103 143 56 88 94 1352 Hotele i restauracje (gastronomia) 35 14 4 6 3 16 4 16 10 108 Turystyka 17 20 2 1 3 7 8 1 3 62 Transport, gospodarka magazynowa i 79 52 23 10 28 26 18 24 16 łączność 276 Działalność usługi 358 82 28 29 32 62 24 34 31 680 Administracja publiczna 14 8 8 3 5 14 9 5 18 84 Edukacja 57 19 14 13 23 27 12 9 17 191 Ochrona zdrowia i opieka społeczna ** 148 20 9 11 9 17 7 12 16 249 Działalność organizacji członkowskich *** 62 25 6 6 6 24 8 10 17 164 Kultura, rekreacja i sport 28 24 8 4 5 28 7 5 15 124 RAZEM 1734 759 334 243 392 641 307 417 408 5235 * w tym działy specjalne ** w tym prywatne gabinety lekarskie *** w tym organizacje, religijne, polityczne 37
V. POŚREDNICTWO PRACY Pośrednictwo pracy, jest jedną z podstawowych usług rynku pracy realizowaną przez publiczne służby zatrudnienia, i ma na celu: pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia, a w razie jego braku, przedstawienie innej formy pomocy świadczonej przez Urząd w celu doprowadzenia do zatrudnienia, pomoc pracodawcom w pozyskaniu pracowników o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych. Pośrednictwo pracy nie należy do łatwych zadań w sytuacji dużego zapotrzebowania na pracę, a jednocześnie obserwowanego deficytu ofert na lokalnym rynku pracy. Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku chcąc sprostać swym zadaniom w zakresie pomocy swoim klientom w pozyskaniu zatrudnienia czyni starania, aby w dyspozycji Urzędu była jak największa pula ofert pracy. Realizacji tego celu służą między innymi prowadzone wizytacje zakładów pracy, głównie pod kątem rozpoznawania potrzeb kadrowych lokalnych pracodawców. W roku 2008 roku pośrednik pracy odpowiedzialny za kontakty z pracodawcami w ramach marketingu bezpośredniego odwiedził 568 zakładów pracy, z czego 113 to zakłady, z którymi po raz pierwszy nawiązano kontakt. W trakcie wizyt osobistych w zakładach pracy pozyskano 413 ofert pracy, z czego 68% stanowiły oferty pracy subsydiowanej. Pozyskane oferty przez pośrednika pracy stanowiły 18% ogólnej puli ofert jaką dysponował PUP na przestrzeni 2008 roku (2.234 oferty). Z porównania liczby zgłoszonych w roku 2008 ofert pracy (2234) z danymi za poprzedni rok (1738), wynika iż nastąpił znaczy wzrost liczby ofert pracy w roku 2008 o 496 ofert, co stanowi 28%. Spośród zarejestrowanych ofert w 2008 r. 41% stanowiły oferty pracy subsydiowanej, natomiast 59% zgłoszeń to oferty pracy z wolnego rynku. Liczbę zarejestrowanych ofert pracy w latach 2006-2008 przedstawia poniższa tabela: Wyszczególnienie 2006 rok 2007 rok 2008 rok Oferty ogółem 1709 1738 2234 Oferty niesubsydiowane 850 885 1311 Oferty subsydiowane 859 853 923 Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że z roku na rok wzrasta liczba ofert pracy, a rok 2008 charakteryzował się wzrostem liczby ofert pracy zarówno w grupie ofert subsydiowanych jak i niesubsydiowanych. Dokonując analizy pod względem liczby zgłaszanych ofert pracy w 2008 roku przez podmioty gospodarcze działające w poszczególnych gminach powiatu brzeskiego, należy stwierdzić, że 57% (1271 ofert) ogólnej puli ofert jakimi dysponował Urząd na przestrzeni 2008 r. 38
zgłosili pracodawcy z terenu Miasta i Gminy Brzesko, na drugim miejscu pod tym względem uplasowała się Gmina Dębno 9,6%(214 ofert) w dalszej kolejności Gmina Borzęcin 5,5% (122 oferty), Gmina Czchów 5,3%(118 ofert), Gmina Szczurowa 5% (111 ofert), Gmina Gnojnik 4,5% (100 ofert), Gmina Iwkowa 3%(66 ofert). Od pracodawców spoza terenu, głównie z powiatów ościennych pochodziło 232 oferty, co stanowiło ponad 10% ogólnej puli ofert zgłoszonych w analizowanym okresie. Z analizy ofert pracy jakimi dysponował Urząd w 2008 r. wynika, że pracę najczęściej oferowały zakłady branży: handel i naprawy - 28,8% ogółu ofert, budownictwo - 18,2% administracja publiczna - 13,3% przetwórstwo przemysłowe - 8,9 % edukacja - 5,6 % działalność usługowa - 5,6% ochrona zdr. i pomoc społeczna - 5,3 % Zgłoszone oferty pracy w 72% pochodziły od podmiotów sektora prywatnego. Z analizy potrzeb kadrowych pracodawców w 2008 roku wynika, że najczęściej poszukiwano pracowników w zawodach: Sprzedawca 383 Pracownik biurowy 286 Robotnik gospodarczy 191 Robotnik budowlany 86 Murarz 60 Magazynier 54 Kierowca samochodu ciężarowego 47 Kucharz 40 Przedstawiciel handlowy 30 Brukarz 29 Księgowy (samodzielny) 28 Cieśla 27 Sprzątaczka 27 Monter/ składacz okien 26 Bufetowy (barman) 26 Robotnik drogowy 26 Pomoc kuchenna 25 Kierowca samochodu osobowego 20 Sprzedawca stacji paliw 20 39
Zgłaszane oferty pracy nie zawsze mogły być zrealizowane z uwagi na brak w ewidencji osób o określonym zawodzie i kwalifikacjach. Do zawodów tych należą: nauczyciel języka angielskiego samodzielny księgowy kierowca w transporcie międzynarodowym przedstawiciel handlowy ze znajomością języków obcych inżynier budownictwa drogowego kierownik robót budowlanych z uprawnieniami kosztorysant budowlany operator sprzętu drogowego samodzielny kucharz spawacz metoda MIG, MAG Mając na celu umożliwienie bezpośredniego kontaktu osobom bezrobotnym i pracodawcom, w roku 2008 zorganizowano 3 giełdy pracy w których uczestniczyło 3 pracodawców i 33 osoby bezrobotne. Giełdy zorganizowano dla osób w zawodach: sprzedawca, sprzedawca krawiec, pracownik stacji paliw. W roku 2008 z ewidencji bezrobotnych wyłączono z tytułu podjęcia pracy 2740 osób, z czego 61% (1678 osób) stanowiły osoby bezrobotne, które uzyskały zatrudnienie za pośrednictwem Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku. W porównaniu ze stanem sprzed roku łączna liczba wyłączeń z tytułu podjęcia pracy jest niższa w roku 2008 o 125 osób, spadła również o 29 osób liczba zatrudnionych w wyniku pośrednictwa Urzędu. Zestawienie podjęć pracy w latach 2006-2008: Wyszczególnienie 2006 2007 2008 podjęcia pracy ogółem 3275 2865 2740 podęcia pracy za 1660 1707 1678 pośrednictwem PUP praca subsydiowana 1075 1077 1164 praca niesubsydiowana 585 630 514 Z porównania danych dotyczących podjęć pracy w latach 2006-2008 wynika, że z roku na rok maleje liczba podjęć pracy przez zarejestrowanych bezrobotnych. Minimalnie, bo o 1,7% spadła liczba podjęć pracy za pośrednictwem PUP. Nastąpił natomiast wzrost zatrudnienia subsydiowanego o 8% w porównaniu do roku 2007. 40
Świadczy to o aktywności PUP w zakresie pozyskiwania środków na aktywizację coraz to trudniejszego klienta (długotrwale bezrobotnych, z niskimi kwalifikacjami oraz niskiej motywacji do podejmowania jakichkolwiek działań),a jednocześnie o słabszej kondycji lokalnej przedsiębiorczości wymagającej wsparcia finansowego przy tworzeniu nowych i ochronie istniejących miejsc pracy. Warto zauważyć, że wskaźnik zatrudnienia subsydiowanego w roku 2008 osiągnął wartość 69% ogólnej liczby zatrudnionych za pośrednictwem PUP. W roku 2008 Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku przy zatrudnianiu osób bezrobotnych współpracował z 582 pracodawcami, i było to o 43 pracodawców więcej w porównaniu do roku 2007 r. (pracodawca współpracujący to taki, który w analizowanym okresie zgłosił co najmniej 1 ofertę pracy i zatrudnił za pośrednictwem Urzędu przynajmniej 1 osobę bezrobotną). W 2008 roku zatrudnienie osób bezrobotnych za pośrednictwem PUP przedstawiało się następująco: zatrudnienie niesubsydiowane - 514 osób, zatrudnienie subsydiowane - 1164 osób, w tym: - prace interwencyjne - 176 osób, - roboty publiczne - 78 osób, - staże - 463 osoby, - przygotowanie zawodowe - 68 osób, - w ramach środków PFRON - 5 osób - jednorazowe środki na podj. dział.gosp. - 178 osób w ramach doposażenia stanowisk pracod. - 102 osoby w ramach prac społecznie użytecznych - 94 osoby. Spośród 1164 osób zaktywizowanych w ramach środków FP oraz PFRON największy odsetek stanowiły staże zawodowe, 39,8%, kolejna formą były jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej z której skorzystało 178 osób (15,3% ). Zatrudnienie subsydiowane w ramach prac interwencyjnych stanowiło 15,1%, natomiast zatrudnienie na miejscach utworzonych w ramach refundacji pracodawcy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy stanowiło 8,8%. W ramach prac społecznie użytecznych zaktywizowano 94 osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku będące jednocześnie świadczeniobiorcami ośrodków pomocy społecznej. Udział tej formy w ogólnej liczbie zaktywizowanych w roku 2008 r. wynosił 8%. Roboty publiczne stanowiły 6,7%, a przygotowanie zawodowe 5,8%. Najmniejszy udział w zatrudnieniu subsydiowanym stanowiły osoby zaktywizowane w ramach środków PFRON 0,42%. 41
ZWOLNIENIA GRUPOWE Na przestrzeni 12 miesięcy 2008 roku do Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku wpłynęły dwa zawiadomienia o dokonaniu zwolnień grupowych pracowników. w dniu 01.09.2008 r. wpłynęło zawiadomienie z Huty Szkła Gospodarczego DAMARA - Dębno 286 o ustaleniu w tym Zakładzie regulaminu zwolnień grupowych. Zgodnie z zawiadomieniem, zwolnieniami objęto 160 pracowników (wszystkich zatrudnionych) z czego: z powiatu brzeskiego - 104 osoby, z powiatu bocheńskiego - 2 osoby, z powiatu tarnowskiego 54 osoby. Z grupy zwalnianych osób: - 119 pracownikom wręczono wypowiedzenia w dniu 29.08.2008 r. (2 tygodniowy okres wypowiedzenia) - 41 pracownikom datę wręczenia wypowiedzeń określono na wrzesień 2008 r. (3 miesięczny okres wypowiedzenia). Powodem zwolnień pracowników była reorganizacja oraz trudności finansowe Zakładu. W dniu 31.12.2008 r. wpłynęło zawiadomienie o zwolnieniach grupowych w KAMIONKA Spółdzielnia Rękodzieła Artystycznego w Łysej Górze. Zwolnienia 22 pracowników spowodowane były brakiem środków finansowych na wynagrodzenia. Z chwilą pozyskania informacji o prowadzonych zwolnieniach grupowych tut. Urząd wystosował do Pracodawców pismo o uszczegółowienie informacji dot. zwalnianych osób oraz zaproponował podjęcie wspólnych działań na rzecz pracowników objętych redukcją zatrudnienia. Żaden z Zakładów nie ustosunkował się do propozycji podjęcia wspólnych działań na rzecz zwalnianych osób. Rejestrujące się zwolnione osoby na bieżąco obejmowane są usługą pośrednictwa pracy, a w przypadku braku propozycji odpowiedniego zatrudnienia innymi formami pomocy oferowanej przez PUP. Wg stanu na dzień 26.02.2009 r. w ewidencji osób bezrobotnych pozostaje 33 osoby które utraciły pracę w wyniku zwolnień grupowych w Hucie Szkła Gospodarczego DAMARA. Spośród zarejestrowanych osób 29 jest uprawnionych do pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Z grupy pracowników zwolnionych ze Spółdzielni Rękodzieła Artystycznego KAMIONKA w Łysej Górze do dnia wskazanego wyżej zarejestrowało się 18 osób, spośród których 11 osób jest uprawnionych do pobierania zasiłku dla bezrobotnych. 42
EURES Publiczne służby zatrudnienia realizują usługę międzynarodowego pośrednictwa pracy EURES, której celem jest: ułatwianie podejmowania pracy mieszkańcom EOG poza krajem zamieszkania, wspomaganie pracodawców w poszukiwaniu pracowników na całym obszarze Wspólnoty, wymiana informacji o wolnych miejscach pracy, rynkach pracy, warunkach życia i pracy. W okresie 12 miesięcy 2008 roku do pracownika realizującego zadania w zakresie EURES trafiło 123 osób zainteresowanych praca za granicą. W trakcie wizyty uzyskali oni pełną informację o aktualnych ofertach, wymaganiach określonych przez pracodawców zagranicznych oraz zasadach ubiegania się o pracę. Ponadto uzyskali pełna informację o rynku pracy, warunkach pracy i życia w danym kraju. W analizowanym okresie odnotowano 264 ofert w ramach sieci EURES. Najliczniejsze potrzeby kadrowe pracodawców zagranicznych dotyczyły zawodów: animator kultury Hiszpania, Włochy pracownicy rolnictwa (głównie przy zbiorach owoców) Hiszpania, Wielka Brytania, Holandia rzeźnicy oraz rozbieracze tusz mięsnych, sprzedawcy, menadżerowie sklepów- Irlandia, asystenci osób niepełnosprawnych i starczych Holandia, Dania, Wielka Brytania, monterzy, spawacze, operatorzy maszyn, mechanicy Republika Czeska, Finlandia, Niemcy, Belgia, Cypr grupy budowlane, murarze, tynkarze, glazurnicy Wielka Brytania, Holandia, Cypr pielęgniarki Republika Czeska, Hiszpania, osoby do pracy w leśnictwie Szwecja, pomoc kuchenna, kucharze, kelnerzy, barmani Cypr, Hiszpania, Słowenia, Malta, Słowacja. W ramach promocji usług EURES wśród osób poszukujących pracy oraz pracodawców Powiatowy Urząd Pracy w Brzesku uczestniczył w miesiącu październiku 2008 r. w Europejskim Dniu Pracy 2008 w Małopolsce, którego ideą przewodnią była promocja mobilności zawodowej, geograficznej oraz społecznej. 43
W roku 2008 dwóch pracodawców zgłosiło zapotrzebowanie na zatrudnienie 6 cudzoziemców (pod warunkiem uzyskania zezwolenia na ich zatrudnienie), w zawodach: kierowca samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym 4 osoby, przedstawiciel handlowy ze znajomością języka ukraińskiego 2 osoby, Ponadto w analizowanym okresie 5 pracodawców zarejestrowało w Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi obywatelowi Białorusi, Rosji lub Ukrainy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Pracodawcy utworzyli 23 miejsca pracy dla obywateli zza wschodniej granicy w zawodach: murarz 9, robotnik budowlany 1, kierowca kat. CE w transporcie międzynarodowym 3, pracownik produkcji doniczek 8, posadzkarz - betoniarz 2, 44
VI. REALIZACJA ZADAŃ W 2008 R. PRZEZ REFERAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO I SZKOLEŃ Poradnictwo zawodowe to stały proces, który pozwala osobom, niezależnie od wieku, w każdym momencie ich życia, określić swoje umiejętności, kompetencje i zainteresowania oraz podejmować decyzje w zakresie kształcenia, szkolenia i zatrudnienia. Odgrywa decydującą rolę w podejmowaniu ważnych decyzji, przed którymi człowiek staje przez całe życie. Usługi poradnictwa zawodowego mogą ułatwić podejmowanie samodzielnych ale bezpiecznych decyzji o przebiegu własnej kariery zawodowej w warunkach panujących obecnie na rynku pracy. Poradnictwo obejmuje prowadzone indywidualnie lub grupowo działania w zakresie informowania, doradztwa, oceny kompetencji, wsparcia oraz nauczania umiejętności niezbędnych do podejmowania decyzji i kierowania własną karierą. Zasady świadczenia usług poradnictwa zawodowego zostały określone w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późniejszymi zmianami) oraz w dwóch rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie standardów usług rynku pracy oraz w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia przez publiczne służby zatrudnienia usług rynku pracy z dnia 2 marca 2007 r. (Dz. U. z dnia 16 marca 2007 r.) W Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku usługi poradnictwa zawodowego są świadczone w ramach działań Referatu Poradnictwa Zawodowego i Szkoleń. Do zadań referatu należy świadczenie usług w zakresie: poradnictwa zawodowego pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy (Klub Pracy) szkoleń zawodowych. Z pomocy doradców zawodowych mogą korzystać: osoby bezrobotne i poszukujące pracy pozostające w ewidencji urzędu pracy osoby nie zarejestrowane uczniowie różnych typów szkół pracownicy zakładów pracy objęci zwolnieniami grupowymi pracodawcy. 45
Podstawowymi modelami organizacji poradnictwa zawodowego są: poradnictwo indywidualne to proces, podczas którego doradca zawodowy w sposób świadomy i celowy - wykorzystując procedury oraz techniki rozmowy doradczej - motywuje klienta do swobodnego wypowiadania się, aktywnego współdziałania oraz podejmowania decyzji zawodowych celem dostosowania się do wymogów rynku pracy i odszukania na nim właściwego dla siebie miejsca, poradnictwo grupowe to praca z grupą ludzi, którzy jako członkowie grupy, w atmosferze akceptacji i otwartości mają możliwość zbadania i zdefiniowania własnego problemu zawodowego, dokonania adekwatnej oceny samego siebie oraz rozwijania umiejętności podejmowania decyzji dotyczących planowania własnej kariery zawodowej. Usługi poradnictwa zawodowego są świadczone bezpłatnie, zgodnie z zasadami: dostępności usług dobrowolności równości swobody wyboru i miejsca zatrudnienia poufności i ochrony danych osobowych. W 2008 r. z poradnictwa indywidualnego skorzystało 419 osób (z czego 12 to osoby poszukujące pracy), z którymi przeprowadzono 1148 rozmów doradczych. W porównaniu do 2007 r. nastąpił wzrost liczby korzystających z tej formy pomocy o 64 osoby, jak również przeprowadzono więcej, o 319 rozmów doradczych. Z poradnictwa indywidualnego najczęściej korzystały kobiety (80,4 % ogółu). Z tej formy pomocy skorzystało również 117 ludzi młodych do 25 roku życia (28 %), 55 osób powyżej 50 roku życia (13 %), 217 długotrwale bezrobotnych (51,8%) oraz 14 osób niepełnosprawnych (3,3%). W wyniku współpracy z doradcą zawodowym 86 osób opracowało Indywidualne Plany Działania. Etap tworzenia IPD obejmuje proces doradczy, w wyniku którego następuje: identyfikacja oczekiwań, wstępnych celów zawodowych, poznanie mocnych, słabych stron, wyznaczenie celów, podjęcie decyzji dotyczącej kariery zawodowej. Sam przebieg procesu doradczego ma formę pięciu spotkań 3 sesji indywidualnych i 2 grupowych. W 2008 roku nastąpił również wzrost liczby osób (o 37 osób więcej niż w 2007 r.) korzystających z usług poradnictwa grupowego, z którego w 8 grupach warsztatowych skorzystało 86 osób (w tym 85 kobiet). Były to głównie kobiety, w przedziale wiekowym do 25 roku życia 39 kobiet, powyżej 25 roku życia 46 kobiet i 1 mężczyzna. Wszyscy zainteresowani mogli również uzyskać pomoc w zakresie aktywnego poszukiwania pracy poprzez uczestnictwo w organizowanych zajęciach grupowych, w funkcjonującym przy tut. Urzędzie Klubie Pracy. 46
Zarówno kobiety, ludzie młodzi jak i osoby długotrwale bezrobotne należą do grup silnie dotkniętych bezrobociem. W dalszym ciągu napotykają na barierę zatrudnieniową. Należy zaznaczyć, że celem kolejnych zmian przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest ukierunkowanie działań PUP na realizację podstawowych usług rynku pracy - a do nich należy również poradnictwo zawodowe - oraz wzmocnienie prymatu działań aktywizujących nad działaniami pasywnymi. Działania te mają ułatwić koncentrację na potrzebach trudnych klientów. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące liczby klientów korzystających z usług poradnictwa zawodowego oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy w 2008 roku. Liczba klientów korzystających z usług poradnictwa zawodowego oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy w 2008 roku Liczba w tym Liczba Liczba Bezrobotni Liczba osób Forma porady osób liczba grup rozmów do 25 roku długotrwale kobiet doradczych życia bezrobotnych Poradnictwo indywidualne Poradnictwo grupowe Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy 419 337 x 1148 117 217 86 85 8 x 39 27 190 165 18 x 140 95 W wyniku działań poradnictwa zawodowego: 153 osoby (w tym 109 kobiety) podjęły zatrudnienie lub działalność gospodarczą, 105 osób (w tym 77 kobiet) ukończyło szkolenia zawodowe, a 47 kobiet uzyskało pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy w ramach Klub Pracy. 47
Poniższy wykres przedstawia analizę porównawczą liczby osób korzystających z usług doradców zawodowych i lidera KP w latach 2006-2008. Liczba osób korzystających z usługi poradnictwa zawodowego oraz uczestniczących w zajęciach w Klubie Pracy w latach 2006-2008 500 450 400 350 300 306 355 419 2006 rok 2007 rok 2008 rok 250 200 188 202 190 150 100 50 19 49 86 0 poradnictwo indywidualne poradnictwo grupowe zajęcia w Klubie Pracy Usługi doradcze wspierane są informacją zawodową, która wspomaga proces podejmowania decyzji zawodowych, a także umożliwia klientom lepszą orientację. Jest ona usługą mającą na celu dostarczenie wiedzy o: sytuacji na rynku pracy bezrobociu występujących trendach w zakresie popytu na kwalifikacje i umiejętności zawodowe prognozach dotyczących zawodów przyszłości i zachodzących zmianach w świecie pracy możliwościach kształcenia i szkolenia zawodowego instytucjach i organizacjach wspierających poszukujących zatrudnienia źródłach informacji i zasadach poszukiwania zatrudnienia metodach i formach sporządzania dokumentów zawodowych programach realizowanych na rzecz osób bezrobotnych. 48
Informacja upowszechniana jest w dwóch formach: indywidualnej (korzystanie samodzielne lub przy współpracy z doradcą zawodowym ze zbiorów informacji), grupowej (spotkania informacyjne dla określonej kategorii klientów). Z informacji zawodowej mogą korzystać osoby bezrobotne, poszukujące pracy oraz osoby nie zarejestrowane, jak również młodzież szkolna przygotowująca się do wejścia na rynek pracy, czy do wyboru dalszej drogi kształcenia, a tym samym zawodu. Poniższa tabela i wykres przedstawiają dane dotyczące liczby osób korzystających z informacji zawodowej w 2008 r. oraz porównywalnie w latach 2006, 2007 i 2008. Liczba uczestników informacji zawodowej w 2008 roku Forma informacji Liczba osób Liczba kobiet Informacja indywidualna 243 164 Informacja grupowa 728-51 grup 584 Informacja grupowa dla młodzieży szkół gimnazjalnych 81-5 grup - Liczba osób korzystających z informacji zawodowej w latach 2006-2008 800 700 600 535 603 728 645 2006 rok 2007 rok 2008 rok 500 448 400 300 243 258 288 200 100 81 0 indywidualna informacja zawodowa grupowa informacja zawodowa spotkania informacyjne dla młodzieży szkolnej 49
Istotne znaczenie dla realizacji usług doradczych ma funkcjonująca na terenie urzędu Sala Informacji Zawodowej i Poradnictwa Grupowego, w której zgromadzone są pomocne w rozwiązywaniu problemów klientów następujące zbiory informacji zawodowych: teczki informacji o zawodach przewodniki po zawodach klasyfikacja zawodów i specjalności filmy zawodoznawcze programy komputerowe (min. Gawrosz, Doradca 2000, Multimedialna Encyklopedia Zawodów, Samodzielność w poszukiwaniu pierwszej pracy, Działam skutecznie, Zakładam firmę, Szukam pracy) szkolenia na CD (min. Profesjonalna obsługa klienta, Telefon w firmie, Dziesięć kroków do szkolenia) filmy pomagające w przygotowaniu się do aktywnego poszukiwania pracy (min. Autoprezentacja, Rozmowa kwalifikacyjna, Czy nadaję się na przedsiębiorcę?) informatory o szkołach, uczelniach, kursach i instytucjach szkolących ulotki, broszury, poradniki wzory dokumentów aplikacyjnych opracowania dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej. Dostępność do usług doradczych jest promowana na tablicach informacyjnych Urzędu, poprzez ulotki oraz na stronie internetowej PUP. W 2008 roku ze wszystkich form poradnictwa zawodowego skorzystało łącznie 1476 osób, tj. o 21 osób więcej niż w 2007 roku, wzrosła również o 319 liczba rozmów doradczych co obrazuje poniższa tabela. Liczba osób korzystających z poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej w 2007 i 2008 roku. 2007 rok 2008 rok Wzrost +, spadek - Wyszczególnienie 2008 r. do 2007 r. Razem Kobiet Razem Kobiet Razem Kobiet Poradnictwo 355 229 419 337 + 64 + 108 indywidualne Liczba rozmów 829 X 1148 X + 319 X doradczych Poradnictwo grupowe 49 34 86 85 + 37 + 51 Informacja 603 373 243 164-360 -209 indywidualna Informacja grupowa 448 324 728 584 + 280 + 260 Ogółem- poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa 1455 960 1476 1170 + 21 + 210 50
DZIAŁALNOŚĆ KLUBU PRACY Zadaniem Klubu Pracy funkcjonującego przy Powiatowym Urzędzie Pracy w Brzesku jest pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w zmianie ich sytuacji na rynku pracy. Realizuje on jedną z usług rynku pracy tj. pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. Pomoc ta polega na przygotowaniu bezrobotnych i poszukujących pracy do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu zatrudnienia poprzez: uczestnictwo w szkoleniu z zakresu umiejętności poszukiwania pracy, udział w zajęciach aktywizacyjnych, dostęp do informacji i elektronicznych baz danych służących uzyskaniu umiejętności poszukiwania pracy i samozatrudnienia. Szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy są przeznaczone dla osób bezrobotnych lub poszukujących pracy, w tym w szczególności dla osób, które: nie posiadają doświadczenia w poszukiwaniu pracy, utraciły motywację do poszukiwania pracy w związku z długotrwałym niepowodzeniem w jej poszukiwaniu, chcą powrócić na rynek pracy po długim okresie braku aktywności zawodowej. Celem szkolenia w Klubie Pracy jest przygotowanie uczestników do intensywnego i efektywnego poszukiwania pracy, tak aby po zakończeniu zajęć byli w stanie: określić i zanalizować lokalny rynek pracy, zastosować różnorodne techniki poszukiwania pracy, określić i porównać swoje mocne strony z możliwościami oferowanymi przez rynek pracy, udoskonalić swoje umiejętności podejmowania decyzji i planowania swoich działań. 51
Udział w szkoleniu poprzedzony jest rozmową wstępną lub poradą indywidualną prowadzoną przez doradcę zawodowego. Trwa ono trzy tygodnie. W trakcie dwóch pierwszych tygodni lider klubu pracy realizuje 20 sesji szkoleniowych, podczas których uczestnicy (nie więcej jak 14 osób w grupie) zdobywają wiedzę teoretyczną i rozwijają praktyczne umiejętności poszukiwania pracy. Trzeci tydzień przeznaczony jest na aktywne poszukiwanie zatrudnienia przez uczestników szkolenia z praktycznym zastosowaniem poznanych zachowań, metod i technik poszukiwania pracy oraz konsultacji z liderem klubu pracy. Udział w szkoleniu jest potwierdzony wydanym zaświadczeniem. Pełny program szkolenia ma na celu aktywizację osób, które utraciły motywację do poszukiwania pracy, są zniechęcone dłuższym niepowodzeniem, nie znają zasad aktywnego poruszania się po rynku pracy oraz potrzebują wsparcia innych osób, aby zwiększyć swoją mobilność na rynku pracy. Kolejnym ważnym elementem działań Klubu Pracy są zajęcia aktywizacyjne. Prowadzone są w formie grupowej, a ich tematyka wynika z aktualnych potrzeb i propozycji osób bezrobotnych i poszukujących pracy chętnych do udziału w zajęciach i może dotyczyć między innymi: pisania dokumentów aplikacyjnych, autoprezentacji, opracowywania planów działania, komunikacji werbalnej i niewerbalnej, zachowań kreatywnych i asertywnych, zakładania własnej firmy lub tworzenia spółdzielni socjalnych, przygotowania i przebiegu rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą. Udział w zajęciach aktywizacyjnych umożliwia osobom bezrobotnym i poszukującym pracy zdobycie informacji na interesujące ich tematy związane z poruszaniem się po rynku pracy. Warsztaty prowadzone są w grupach liczących od 8 do 16 osób z wykorzystaniem różnych metod pracy (wykład, pogadanka, rozmowa, ćwiczenia, scenki symulacyjne z kamerą). Klub Pracy umożliwia również wszystkim zainteresowanym (nie tylko osobom zarejestrowanym) dostęp do informacji i elektronicznych baz danych poprzez: gromadzenie, opracowywanie i aktualizowanie informacji przydatnych osobom bezrobotnym, poszukującym pracy i innym zainteresowanym aktywnym poszukiwaniem zatrudnienia oraz podejmowaniem działalności gospodarczej, udostępnienie i pomoc w korzystaniu z informacji i elektronicznych baz danych zgromadzonych w Sali Informacji Zawodowej i Poradnictwa Grupowego, w Sali Klubu Pracy oraz w siedzibie tut. Urzędu, w miejscach ogólnie dostępnych. 52
W Sali Klubu Pracy do dyspozycji osób zainteresowanych są między innymi: informacje o sposobach i metodach poszukiwania pracy oraz prowadzenia rozmów kwalifikacyjnych, wzory dokumentów aplikacyjnych, przepisy dotyczące podejmowania i świadczenia pracy, informacje o możliwościach podejmowania pracy za granicą, przepisy prawne, procedury postępowania i wzory dokumentów przydatnych przy zakładaniu własnej firmy, wykazy stron internetowych przydatnych w procesie aktywnego poszukiwania pracy lub podejmowania samozatrudnienia, informacje na temat instytucji działających na rzecz osób bezrobotnych oraz możliwych form wsparcia z ich strony, ulotki, plakaty dotyczące projektów i programów rynku pracy. Lider Klubu Pracy dba o to, aby zgromadzone informacje i materiały były aktualne i różnorodne. Ze zbiorów tych klienci korzystają samodzielnie lub z pomocą lidera Kubu Pracy. W okresie od stycznia do końca grudnia 2008 r. z usług Klubu Pracy skorzystało łącznie 190 klientów dla których zorganizowano i przeprowadzono 5 trzytygodniowych edycji szkolenia z zakresu umiejętności poszukiwania pracy, w których uczestniczyło 47 osób bezrobotnych i 1 poszukująca pracy oraz 13 edycji zajęć aktywizacyjnych, z których skorzystało 142 osoby. Tematyka zajęć była następująca: Aktywność Twoją szansą na uzyskanie zatrudnienia Przygotowanie do rozmowy z pracodawcą Rozmowa z pracodawcą Własna firma- zrób to sam Moja nowa praca Europass Ponadto z dostępu do informacji i elektronicznych baz danych w analizowanym okresie samodzielnie lub z pomocą lidera klubu pracy skorzystało 54 osoby. Po 3 tygodniowym szkoleniu, w okresie do 3 miesięcy od ukończenia, 4 osoby podjęły zatrudnienie, 5 osób zostało skierowanych na kursy zawodowe, a 6 osób rozpoczęło odbywanie stażu lub przygotowania zawodowego. 53
W wyniku udziału w zajęciach aktywizacyjnych 2 osoby podjęły zatrudnienie, 1 osoba założyła własną firmę, 5 osób zostało skierowanych na szkolenie zawodowe, a 104 osoby rozpoczęły odbywanie stażu. Udział w zajęciach aktywizacyjnych oraz w szkoleniu w Klubie Pracy jest bezpłatny. Osobom uczestniczącym w trzytygodniowych szkoleniach z zakresu umiejętności poszukiwania przysługiwał dodatek lub stypendium szkoleniowe oraz zwrot kosztów dojazdu, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Informacje o inicjatywach podejmowanych przez Klub Pracy rozpowszechniane są poprzez bezpośredni kontakt lidera klubu pracy i doradców zawodowych z osobami bezrobotnymi i poszukującymi pracy, materiały promocyjne rozmieszczone na terenie Urzędu oraz informacje na stronach internetowych. Dla podwyższenia jakości szkoleń w Klubie Pracy tut. Urząd nawiązał współpracę z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej ZZ w Tarnowie, WUP w Krakowie, zapraszając psychologa, który prowadził wybrane elementy szkolenia oraz badania testowe uczestnikom. Pozostałe zajęcia prowadzone były przez lidera klubu pracy, doradcę zawodowego oraz innych pracowników urzędu. Program szkolenia oraz wykorzystane metody pracy są dostosowywane do potrzeb i oczekiwań uczestników każdej grupy. Pod koniec 2008 r. zostało zakupionych 10 komputerów, które w 2009 r. zostaną wykorzystane do prowadzenia zajęć aktywizacyjnych z zakresu zasad wykorzystania komputera i Internetu w poszukiwaniu pracy. 54
SZKOLENIA ZAWODOWE Mówiąc o formach wsparcia osób bezrobotnych i poszukujących pracy należy podkreślić znaczenie działań zmierzających do nabywania, doskonalenia i zmiany kwalifikacji zawodowych poprzez organizowanie i finansowanie szkoleń dla osób bezrobotnych. Są one realizowane w ramach kolejnej podstawowej usługi rynku pracy tj. organizacja szkoleń. Szkolenia oferowane klientom Urzędu to pozaszkolne zajęcia mające na celu uzyskanie, uzupełnienie lub doskonalenie umiejętności, kwalifikacji zawodowych lub ogólnych, potrzebnych do wykonywania pracy, w tym również umiejętności poszukiwania zatrudnienia lub podjęcia działalności gospodarczej. Powiatowy Urząd Pracy inicjuje, organizuje i finansuje szkolenia dla osób bezrobotnych i innych uprawnionych. Osoby zainteresowane mogły w 2008 roku korzystać (zgodnie z przepisami Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz zasadami obowiązującymi w PUP) ze szkoleń w formie: grupowej - zgodnie z opracowanym planem szkoleń oraz indywidualnej - na wniosek osoby, która uprawdopodobni, że szkolenie to zapewni uzyskanie odpowiedniej pracy lub podjęcie działalności gospodarczej. 55