Kampanie medialne w obronie praw osób z niepełnosprawnością Wioletta Szarecka UWM Olsztyn
Stereotypy były i są nadal chętnie przyswajane i wykorzystywane, ponieważ zwalniają z wysiłku myślenia (...), nakładają na procesy myślowe wygodne dla jednostek i całych grup różowe okulary. M. Chodkowska
Media a powielanie stereotypów [Chodkowska 2011] Osoba niepełnosprawna niezwykle rzadko pojawia się w przestrzeni telewizji, radia czy prasy ukazywana jako zwyczajny mąż czy żona, ojciec lub matka, aktywny młody człowiek Jest to zazwyczaj opis jakiejś tragedii wypadku, pogorszenia warunków życia Ludzie z dysfunkcjami pojawiają się również niezwykle często w spotach fundacji i stowarzyszeń prowadzących działalność charytatywną
Reklama- sztandarowa szczęśliwa rodzina nie posiada niepełnosprawnych członków. Pojawiają się tylko w kontekście sprzętu rehabilitacyjnego, ubezpieczeń od wypadków Prowadzi to do utrwalania stereotypu, że niepełnosprawni żyją na marginesie społeczeństwa, dla którego są ciężarem. Telewizja i prasa przyzwyczaja swoich odbiorców do udawania, że tacy ludzie nie istnieją w szczęśliwym świecie, żyją poza kategoriami pożyteczności, samorealizacji, samodzielności
Kampanie podejmujące problemy osób niepełnosprawnych 1. Charytatywne - fundacji i stowarzyszeń mające na celu zgromadzenie funduszy na różnorako rozumianą pomoc 2. Społeczne powstają aby oddziaływać na światopogląd odbiorców, kształtować pozytywne postawy, nie wiążą się ze zbiórką pieniędzy
Cechy obrazowania Kampanie nastawione na zbiórkę pieniędzy: koncentrują się na cierpieniu, pokazują ból, łzy, smutek, zmagania z przeszkodami. W konsekwencji powielają stereotyp o bezradności osób niepełnosprawnych, wytwarzają wrażenie, że społeczeństwo stale musi utrzymywać bezproduktywnych niepełnosprawnych.
Kampanie społeczne: Pokazują osoby z niepełnosprawnością w momentach sukcesu lub w zwyczajnych, codziennych sytuacjach. Takie obrazowanie jest bardziej korzystne, ma pokazać społeczeństwu że, pomimo ograniczeń, niepełnosprawni mogą żyć normalnie wśród innych ludzi.
Kilka ciekawych przykładów z ostatnich lat Zaprezentowane tutaj zostaną wybrane kampanie społeczne, charytatywne zostały pominięte celowo, ze względu na ich wszechobecność w mediach i stały schemat obrazowania, opisany powyżej (wszelkie reklamy typu wyślij SMS o treści ).
"Likwidujemy bariery, burzymy stereotypy" Bardzo ciekawie zaprojektowana akcja, która promuje oddawanie 1% podatku, pokazując równocześnie osoby niepełnosprawne jako kompetentnych pracowników Źródło: http://www.kampaniespoleczne.pl/images/zdjecia/81/zdjecie_20100218134622_978.jpg
Niepełnosprawni normalna sprawa Hasło: "nie widzieć, nie słyszeć, nie dotykać, nie wiedzieć Przyciągająca uwagę realizacja graficzna: rzeźby antyczne, pomimo uszkodzeń, pozostają symbolem piękna, dodane wypowiedzi osób niepełnosprawnych lub ich bliskich zachęcają do widzenia niepełnosprawności jako uszkodzenia, które nie przesłania wartości człowieka
Źródło: http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,78,niepelnosprawni_normalne
Zarażam Radością Kampania odwraca powszechny stereotyp, że niepełnosprawnością można się zarazić. Zwraca uwagę przewrotnym hasłem na plakatach, dzięki czemu poszerza świadomość społecznąna temat niepełnosprawności intelektualnej
Źródło: http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,340,pozytywne_zarazanie
Refleksje końcowe Krzywdzące schematy postrzegania umacniają i rozpowszechniają środki masowego przekazu Kampanie charytatywne bazują na litości i współczuciu, dlatego ich poetyka jest melancholijna, smutna, co negatywnie wpływa na wizerunek osoby niepełnosprawnej w oczach społeczeństwa Kampanie społeczne często stają w opozycji do charytatywnych, brakuje wspólnego pola, oddziaływanie jest niespójne. (Gdzie jest sens?)
Bibliografia: M. Chodkowska, S. Byra, Z. Kazanowski, M. Parchomiuk, B. Szabałą, Stereotypy a warunki życia osób niepełnosprawnych, w: Stereotypy niepełnosprawności. Między wykluczeniem a integracją, praca zbiorowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010. M. Chodkowska, B. Szabała, Osoby z upośledzeniem umysłowym w stereotypowym postrzeganiu społecznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012. B. Cytowska, Trudne drogi adaptacji. Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
W. Dutkiewicz, Podstawy metodologii badań, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2001. J. Kirenko, Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 2007. E. Łaskarzewska, Maciuś z Klanu pije piwo! Media a stereotypy o niepełnosprawnych, w: Stereotypy: walka z wiatrakami?, A. Bujnowska, J. Szadura (red.), Wyd. UMCS, Lublin 2011. E. Zakrzewska-Manterys, Upośledzeni umysłowo. Poza granicami społeczeństwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
Dziękuję za uwagę Kontakt: Szarecka_wioletta@interia.eu