Zał. do uchwały nr XVI/102/2004 Rady Powiatu w Myślenicach Z dnia 25.03.2004r. POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA 2004-2008 Myślenice, luty 2004 r.
Opracowanie: przy współudziale Powiatowego Urzędu Pracy w Myślenicach 2
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 4 Niepełnosprawność w powiecie myślenickim dane statystyczne.. 6 Zasoby instytucjonalne powiatu myślenickiego... 11 Katalog najważniejszych problemów związanych z niepełnosprawnością.. 12 Główne założenia Programu. 14 Cele programowe i plan operacyjny na lata 2004-2008... 15 3
Wprowadzenie Powiatowy Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2004-2008 służy realizacji celów strategicznych w obszarze nr 6 "Pomoc Społeczna" określonych w przyjętej przez Radę Powiatu w Myślenicach "Strategii Rozwoju Powiatu Myślenickiego". Głównym celem Powiatowego Programu Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych jest stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, poprzez realizowanie prawa do godnego życia przejawiającego się wypełnianiem ról społecznych i zawodowych w stopniu adekwatnym do indywidualnych możliwości. Powiatowy Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2004-2008 jest jednym z elementów "Powiatowej Strategii Integracji i Polityki Społecznej", obejmującej także programy z zakresu pomocy społecznej, polityki prorodzinnej, ochrony zdrowia, edukacji publicznej, przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy. Dopiero opracowanie i realizacja wszystkich elementów-programów Powiatowej Strategii Integracji i Polityki Społecznej pozwoli na osiągnięcie jej nadrzędnego celu strategicznego, czyli zintegrowanego i efektywnego systemu zapobiegania i rozwiązywania problemów społecznych uwzględniającego cele, priorytety oraz działania, jakie przyjęte zostały do wsparcia z Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze zasobów ludzkich i określone w przygotowanym przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwoju Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006 jako przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego poprzez wspieranie integracji zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka. Program otwiera również możliwość aplikowania przez wszystkie zainteresowane podmioty na terenie naszego Powiatu o środki z innych europejskich funduszy strukturalnych oraz z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w ramach programów celowych ze szczególnym uwzględnieniem "Programu Wyrównywania Różnic Między Regionami". Zgodnie z art. 35a ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych niniejszy Program, nawiązuje do określonego w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego celu strategicznego (A.3.) spójne, solidarne i bezpieczne społeczności, oraz proponowanego rozwiązania jego realizacji wyrównywanie szans życiowych osób niepełnosprawnych (A.3.3). Stanowi także nawiązanie do Wojewódzkiego Programu Poprawy Warunków Życia Społecznego i Zawodowego Osób Niepełnosprawnych na lata 2001-2005 opracowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej. Program wyznacza kierunki rozwoju oferty wsparcia dla osób niepełnosprawnych, które dostosowane do rzeczywistych potrzeb niepełnosprawnych stanowić będą podstawę do sporządzania konkretnych projektów wcielanych w życie na terenie powiatu myślenickiego, 4
uwzględniających problemy, zasoby i specyfikę poszczególnych gmin i środowisk, prowadząc tym samym do normalizacji sytuacji osób niepełnosprawnych we wszystkich dziedzinach życia społecznego i zawodowego. Zgodnie z art. 10a pkt 2 ustawy o pomocy społecznej przeprowadzone zostały konsultacje dot. kształtu PPDNRON z gminami Powiatu Myślenickiego, organizacjami osób niepełnosprawnych, organizacjami działającymi na ich rzecz oraz Społeczną Powiatową Radą d/s Osób Niepełnosprawnych.. W celu rozpoznania najpilniejszych potrzeb osób niepełnosprawnych naszego powiatu oraz najistotniejszych celów i działań, które należało uwzględnić w przygotowywanym Programie, Starosta Myślenicki zaprosił przedstawicieli samorządu powiatowego (Komisja Zdrowia i Pomocy Społecznej), jednostek organizacyjnych i organizacji pozarządowych zajmujących się problematyką niepełnosprawności oraz powołaną przez Starostę Społeczna Powiatową Radę d/s Osób Niepełnosprawnych. Niniejszy Program uwzględnia także diagnozę problemów społecznych opracowaną przez. Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie Powiatu Myślenickiego została sporządzona w oparciu o dane będące w dyspozycji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Myślenicach uzyskane w toku bieżącej jego działalności, uzyskane z Gminnych i Miejsko-Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej Powiatu Myślenickiego, dane uzyskane z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie, Powiatowego Urzędu Pracy oraz instytucji i organizacji współpracujących z. Przeprowadzona przez diagnoza problemów społecznych Powiatu Myślenickiego za okres od 1998 do 2002 oraz analiza sytuacji pozwoliła na zorientowanie się, jak kształtują się problemy społeczne na terenie naszego powiatu oraz jak wygląda infrastruktura socjalna, jakiego typu instytucje działają i pomagają osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom, a jakich brakuje w Powiecie Myślenickim. Dopełnieniem obrazu sytuacji osób niepełnosprawnych w Powiecie Myślenickim są dane statystyczne uzyskane z Głównego Urzędu Statystycznego. Szczególnie cenne są informacje uzyskane podczas Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2002 roku, które pokazują prawdziwą skalę problemu. 5
Niepełnosprawność w powiecie myślenickim Jak wynika z przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2002 r. liczba osób niepełnosprawnych w powiecie myślenickim wyniosła 22021. Tak więc, osoby niepełnosprawne stanowiły niemal 19,4% liczącej 113.717 osób społeczności naszego powiatu. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE w powiecie myślenickim w 2002 roku. 91.696 81% 22.021 19% Pozostali mieszkańcy Osoby niepełnosprawne (prawnie i biologicznie) Dla porównania ten sam wskaźnik dla całego kraju wyniósł 14,3%, a dla województwa małopolskiego 18,2%. % Porównanie procentowych wskaźników osób niepełnosprawnych w 2002 roku 20 15 10 5 0 14,3% 18,2% 19,4% Polska województwo małopolskie powiat myślenicki 6
Jak wynika z powyższego zestawienia, powiat myślenicki należy do przodujących w liczebności osób niepełnosprawnych. Na tysiąc mieszkańców przypadają 193 osoby takie osoby. Niepełnosprawnym jest więc co piąty mieszkaniec powiatu. Częstość występowania niepełnosprawności według powiatów Województwa Małopolskiego w 2002 r. Ten sam wskaźnik osób niepełnosprawnych dla poszczególnych gmin powiatu myślenickiego przedstawia się następująco: gmina Pcim 23,3%, Wiśniowa 23%, Raciechowice 22%, Siepraw 21,3%, Tokarnia 21%, Myślenice 18,3%, Lubień 18%, Sułkowice 17,8%, Dobczyce 17,2%. Wynika z tego, że tylko w trzech gminach procentowy wskaźnik osób niepełnosprawnych jest niższy niż dla całego województwa, ale nie dotyczy to wiejskich terenów tych gmin. Ilość osób niepełnosprawnych w poszczególnych gminach powiatu myślenickiego w 2002 r. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 32461 7253 10944 2370 7760 2352 11251 2330 6250 1665 7378 1622 5926 1602 5095 1522 4631 1305 20% 10% 0% Myślenice Sułkowice Pcim Sprawni Dobczyce Tokarnia Lubień Siepraw Wiśniowa Niepełnosprawni Raciechowice 7
Jeśli chodzi o bezwzględna ilość niepełnosprawnych mieszkańców w poszczególnych gminach według wyników spisu w 2002 roku, to największa zbiorowość występowała w gminie Myślenice 7253 osoby, a najmniejsza w gminie Raciechowice - 1305 osób. W pozostałych gminach sytuacja kształtowała się następująco: Sułkowice - 2370 osób (w tym w mieście 1012), Pcim - 2352 osoby, Dobczyce 2330 osoby (w tym w mieście 826), Tokarnia - 1665 osób, Lubień 1622 osoby, Siepraw 1602 osoby, Wiśniowa 1522 osoby. Nie trudno zauważyć, że prawie jedna trzecia osób niepełnosprawnych powiatu mieszkała na terenie gminy Myślenice, w tym 3257 osób w samym mieście. Liczniej niepełnosprawni występowali na terenach wiejskich powiatu: 16926 osób (76,7%). Na terenach miejskich (Dobczyce, Myślenice, Sułkowice) liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 5095, co stanowi ponad 23% wszystkich osób niepełnosprawnych w powiecie. Spis ujawnił, że szybko zwiększa się liczba niepełnosprawnych Polaków; w 2002 r. było ich prawie 5,5 mln - o 1,7 mln więcej niż w 1988 r. Oznacza to, że niepełnosprawny jest co siódmy Polak (w naszym powiecie co piąty). Główną przyczynę tego zjawiska raport GUS upatruje w starzeniu się społeczeństwa. Potwierdza to również fakt, że 60% niepełnosprawnych w Polsce stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym (w powiecie myślenickim 48%). Aktywnych zawodowo było zaledwie 20% (4461 osób) niepełnosprawnych w powiecie, w tym bezrobotnych 408 osób. Jeśli chodzi o poziom wykształcenia niepełnosprawnych powiatu to aż 84% nie posiadało wykształcenia średniego a zaledwie 2% (458 osób) posiadało wyższe wykształcenie. Niepełnosprawni z powiatu myślenickiego według aktywności ekonomicznej w 2002 r. 17560 80% 4461 20% 4053 18% 408 2% Bierni zawodowo* Pracujący Bezrobotni Stan i struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w powiecie myślenickim w 2002 roku. Niepełnosprawni w powiecie myślenickim według ekonomicznych grup wieku w 2002 roku 66300 58% 32500 29% 14900 13% 10680 49% 10622 48% 8 719 3% Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny
W raporcie po-spisowym GUS do osób niepełnosprawnych zaliczono zarówno te, które posiadają odpowiednie orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność (osoby niepełnosprawne prawnie), jak i te, które same uważają się za niepełnosprawne, lecz nie posiadają stosownego orzeczenia (osoby niepełnosprawne biologicznie). W naszym powiecie osób niepełnosprawnych prawnie odnotowano 19911, natomiast osób niepełnosprawnych biologicznie 2110 (10%). Sytuacja prawna osób niepełnosprawnych w powiecie myślenickim w 2002 roku. 19911 90% 2110 10% Niepełnosprawni tylko biologicznie Niepełnosprawni prawnie Powyższe dane uzupełnić należy o informacje zebrane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Jak wynika z przeprowadzonej diagnozy społecznej, najczęstszym powodem przyznawania pomocy przez Ośrodki Pomocy Społecznej i w 2002 roku były: ubóstwo 2446 osób, niepełnosprawność 1573 osoby, bezrobocie 1473 osoby, długotrwała choroba 1099 osób. 9
Liczba osób * 2500 2000 1500 1000 500 1887 1858 1204 1131 Najczęstsze powody przyznawania pomocy przez OPS i w latach 1998-2002. 1740 572 269 1694 834 1118 204 1923 1289 1052 989 1068 641 246 2137 1325 1095 1045 1010 524 242 2446 1573 1473 1196 1099 523 260 0 1998 1999 2000 2001 2002 Ubóstwo Niepełnosprawność Bezrobocie Bezradość w sprawach opiekuczo-wychowawczych Długotrwała Choroba Ochrona Macierzyństwa Alkoholizm Z powodu niepełnosprawności i długotrwałej choroby ze świadczeń pomocy społecznej skorzystało łącznie 24% wszystkich świadczeniobiorców naszego powiatu. W tym ilość osób objętych dofinansowaniem ze środków PFRON za pośrednictwem powiatu wyniosła 883. Struktura osób korzystających z usług pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności oraz długotrwałej choroby na tle wszystkich świadczeniobiorców pomocy społecznej w powiecie myślenickim w 2002 r. 8639 76% 1099 10% 1573 14% Niepełnosprawność Choroba Inne W latach 2000-2003 Powiatowy Zespół d/s Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności wydał 3975 orzeczeń dla osób po 16 roku życia i 1154 orzeczenia dla osób przed 16 rokiem życia. 10
Zasoby Instytucjonalne Powiatu Myślenickiego Zgodnie z rejestrem opublikowanym na stronach internetowych Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, na terenie powiatu myślenickiego działa 10 zakładów pracy chronionej. Powiat nie dysponuje danymi dotyczącymi ilości osób tam zatrudnionych. Powiat dysponuje: 233 miejscami w trzech całodobowych Domach Pomocy Społecznej, 22 miejscami w dziennym Środowiskowym Domu Samopomocy (Sułkowice) oraz 65 miejscami w Warsztatach Terapii Zajęciowej (Harbutowice-Myślenice). - DPS w Pcimiu: dla osób przewlekle somatycznie chorych (81 miejsc), - DPS w Harbutowicach: dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie (76 miejsc), - DPS w Trzemeśni: dla kombatantów osób starych i psychicznie chorych (76 miejsc), - ŚDS w Sułkowicach: dla osób z zaburzeniami psychicznymi (22 miejsca), - Warsztaty Terapii Zajęciowej w Harbutowicach + filia Myślenice (65 miejsc) W Myślenicach funkcjonuje Powiatowy Zespół d/s Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności oraz Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna; druga Poradnia Psychologiczna- Pedagogiczna istnieje w Dobczycach. Na terenie Powiatu działa kilkanaście organizacji pozarządowych osób niepełnosprawnych lub statutowo zajmujących się problematyką niepełnosprawności. Wśród innych podmiotów prowadzących na terenie powiatu statutową działalność na rzecz osób niepełnosprawnych należy także wymienić Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Myślenicach, Centrum Usług Socjalnych w Stróży, Centrum Rehabilitacyjne w Sułkowicach, Placówkę Opiekuńczo-Profilaktyczną dla Dzieci Zdrowych i Specjalnej Troski w Myślenicach, Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Myślenicach oraz liczne gminne świetlice socjoterapeutyczne. W Powiecie istnieje 146 publicznych i niepublicznych placówek edukacyjnych, w tym 7 z oddziałami integracyjnymi (1 oddział w przedszkolu i 6 w szkołach podstawowych). 11
Obecnie brak szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z oddziałami integracyjnymi i specjalnymi. Na terenie powiatu funkcjonuje Samodzielny Publiczny ZOZ, który świadczy usługi rehabilitacyjne w ramach funkcjonującego Oddziału Neurologicznego, Oddziału Opiekuńczo- Pielęgnacyjnego a także Poradni Rehabilitacji i Fizykoterapii oraz Poradni Urazowo- Ortopedycznej. Ponadto poradnie Rehabilitacyjne prowadzone są przez dwa Niepubliczne ZOZ w Myślenicach i Dobczycach. Funkcjonują dwie Poradnie Zdrowia Psychicznego w Myślenicach prowadzone przez Publiczny i Niepubliczny ZOZ. Oprócz w/w instytucji realizacją zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zajmuje się: Wydział Promocji i Ochrony Zdrowia Starostwa Powiatowego oraz jednostki organizacyjne takie jak Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie i. Wsparcie i pomoc znajdują osoby niepełnosprawne również w 9 Gminnych Ośrodkach Pomocy Społecznej. Katalog najważniejszych problemów związanych z niepełnosprawnością Z inicjatywy Starosty Myślenickiego spotkali się przedstawiciele samorządu powiatowego (Komisja Zdrowia i Pomocy Społecznej), powiatowych i gminnych jednostek organizacyjnych i organizacji pozarządowych zajmujących się problematyką niepełnosprawności oraz członkowie Społecznej Powiatowej Rady d/s Osób Niepełnosprawnych, którzy rozpoznali i ustalili katalog najważniejszych problemów dotyczących osób niepełnosprawnych naszego powiatu oraz najistotniejszych celów i działań, które należy uwzględnić w przygotowywanym Programie. I. Problemy: Pierwsza grupa to problemy o charakterze ogólnokrajowym, których rozwiązanie przekracza możliwości i kompetencje samorządu powiatowego: - niespójność i niejasność przepisów prawa, - brak sytemu prawnego motywującego do zatrudniania osób niepełnosprawnych, - negatywne postawy wobec osób niepełnosprawnych, - zbyt mała liczba ulg dla osób niepełnosprawnych, - niedobory finansowe na zadania związane z pomocą osobom niepełnosprawnym, - rosnące bezrobocie i ubóstwo osób niepełnosprawnych. Druga grupa problemów umieszczonych na liście jako koniecznych i możliwych do rozwiązania przez Powiat dotyczyła: - likwidacji rozbudowanych procedur przy ubieganiu się o pomoc, - dofinansowania do przejazdów niepełnosprawnych uczniów do szkół ponad-gimnazjalnych, - likwidacji licznych barier architektonicznych w budynkach instytucji użyteczności publicznej, 12
- likwidacji barier urbanistycznych (brak lub mała ilość specjalnie wydzielonych i oznakowanych miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych, zła lokalizacja instytucji), - braku sprawnego przepływu informacji (pomiędzy: rodziną osoby niepełnosprawnej podstawową opieką zdrowotną i ośrodkami pomocy społecznej), - braku mieszkań chronionych, - braku środowiskowych domów dla osób starszych i niepełnosprawnych intelektualnie, - braku powiatowych środków grantowych dla organizacji pozarządowych na realizację zadań w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym, - dostępności niepełnosprawnych dzieci i młodzieży do korzystania z przysługujących praw w zakresie nauki i opieki medycznej. Trzecia grupa wyodrębnionych zagadnień to problemy do rozwiązania na różnych poziomach samorządowych oraz kraju: - brak konsultacji społecznych dotyczących programów na rzecz osób niepełnosprawnych, - brak równych szans osób niepełnosprawnych (wieś miasto), - niskie kwalifikacje osób niepełnosprawnych, - brak finansowych środków na udział własny przy staraniu się o granty przez organizacje pozarządowe. II Działania W wyniku tak przeprowadzonego bilansu sporządzona została lista działań, które zdaniem zespołu powinny być podjęte w celu poprawy bytu niepełnosprawnych mieszkańców naszego powiatu i umieszczone w Programie. Na liście tej zamieszczono następujące postulaty i propozycje działań: - zdiagnozowanie rzeczywistych potrzeb osób niepełnosprawnych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, - uzupełnienie programów edukacyjnych szkół o elementy dot. problematyki niepełnosprawności, - opracowanie i kolportowanie biuletynów informacyjnych (ze szczególnym uwzględnieniem ośrodków wiejskich), - propagowanie idei wolontariatu i grup wsparcia, - opracowanie modelu współpracy i przepływu informacji pomiędzy instytucjami podstawowej opieki zdrowotnej pomocy społecznej i rodzinami osób niepełnosprawnych, - wczesna diagnostyka niepełnosprawności i wyznaczenie właściwej ścieżki rehabilitacji, - pełny dostęp do świadczeń medycznych, - wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych i utworzenie powiatowego funduszu grantowego na realizację zadań na rzecz osób niepełnosprawnych, - rozwój ośrodków oferujących wsparcie dla osób niepełnosprawnych ( na terenie każdej gminy), - umożliwienie osobom niepełnosprawnym załatwiania spraw na terenie gminy i utworzenie tam (dobrze zorganizowanych) punktów informacyjnych, - skoordynowanie systemu transportu w skali powiatu, - stworzenie przyjaznego środowiska bez barier architektonicznych i urbanistycznych, - zabieganie przez powiat o pozyskiwanie środków finansowych na realizację w/w zadań, - decentralizacja środków i racjonalny ich podział na szczeblu powiatowym, - zatrudnienie przez powiat specjalisty do pisania wniosków o granty. 13
Główne założenia Programu 1. Miejscem realizacji programu jest Powiat Myślenicki. 2. Adresatami Programu są: a) osoby niepełnosprawne, b) rodziny osób niepełnosprawnych, c) kadra pomocy społecznej. 3. Koordynatorem działań organizacji realizujących Program jest Zarząd Powiatu w Myślenicach poprzez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (rehabilitacja społeczna) i w Myślenicach (rehabilitacja zawodowa). 4. Realizatorzy Programu: a) Samorząd powiatowy i samorządy gminne, b) Powiatowe i gminne placówki edukacyjne i ochrony zdrowia, c) Powiatowe i gminne służby socjalne, d) Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych. 5. Partnerzy Programu: a) Administracja samorządowa (Starostwo Powiatowe, Urzędy Miast i Gmin, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego), b) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, c) Ośrodki Pomocy Społecznej, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie oraz inne placówki pomocy społecznej i rehabilitacyjne, d), Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, e) Powiatowa Rada Zatrudnienia, f) Organizacje pracodawców i pracodawcy, g) Instytucje rynku pracy, 14
h) Instytucje szkoleniowe, i) Powiatowa Społeczna Rada d/s Osób Niepełnosprawnych, j) Publiczne i niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej Narodowy Fundusz Zdrowia, k) Administracja rządowa, l) Organizacje pozarządowe, m) Media (lokalna prasa, radio i telewizja). 6. Źródła finansowania programu: a) środki PFRON przekazywane samorządowi powiatowemu według algorytmu, b) środki PFRON przeznaczone na finansowanie programów celowych, c) środki budżetu państwa na realizację zadań zleconych, d) środki budżetu państwa na realizację programów celowych, e) granty dla organizacji pozarządowych, f) środki własne powiatu myślenickiego i poszczególnych gmin powiatu, g) środki własne jednostek organizacyjnych, h) środki własne organizacji pozarządowych, i) środki Narodowego Funduszu Zdrowia, j) środki własne osób niepełnosprawnych, k) środki z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz innych unijnych funduszy celowych. 7. Zarządzanie Programem i jego monitorowanie spoczywa na Zarządzie Powiatu w Myślenicach. Cele programowe i plan operacyjny na lata 2004-2008 Uwzględniając rozpoznane problemy społeczne występujące w Powiecie Myślenickim i płynące w ślad za tym zagrożenia określono 6 celów operacyjnych Powiatowego Programu Działań Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, które winny doprowadzić do osiągnięcia nadrzędnego celu strategicznego, jakim jest stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, poprzez realizowanie prawa do godnego życia przejawiającego się wypełnianiem ról społecznych i zawodowych w stopniu adekwatnym do indywidualnych możliwości. Nadrzędny cel strategiczny Powiatowej Strategii Integracji i Polityki Społecznej: Osiągnięcie zintegrowanego i efektywnego systemu zapobiegania i rozwiązywania problemów społecznych. Cel nadrzędny Programu Działań Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych: Stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, poprzez realizowanie prawa do godnego życia przejawiającego się wypełnianiem ról społecznych i zawodowych w stopniu adekwatnym do indywidualnych możliwości Cel strategiczny: 15
Identyfikacja i eliminacja wszelkich barier, stanowiących przeszkody w równym dostępie do praw i w pełnym uczestnictwie we wszystkich dziedzinach życia. Cele operacyjne: I. Poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych poprzez wyrównywanie szans w dostępie do edukacji, pracy, szerokiej oferty usług i świadczeń oraz dóbr kultury i sztuki. II. Rozbudzanie społecznej świadomości i kreowanie właściwych postaw społecznych wobec niepełnosprawności. III. Wyrównywanie poziomu usług socjalnych i rozwój oferty wsparcia na rzecz osób niepełnosprawnych w całym powiecie. IV. Integracja zawodowa i społeczna oraz wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych oraz przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu. V. Realizacja zadań ustawowych z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej. VI. Przestrzeganie praw osób niepełnosprawnych. 16
Plan operacyjny na lata 2004-2008 Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy Termin realizacji CEL NADRZĘDNY Stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, poprzez realizowanie prawa do godnego życia przejawiającego się wypełnianiem ról społecznych i zawodowych w stopniu adekwatnym do indywidualnych możliwości CEL STRATEGICZNY Identyfikacja i eliminacja wszelkich barier, stanowiących przeszkody w równym dostępie do praw i w pełnym uczestnictwie we wszystkich dziedzinach życia. CELE OPERACYJNE CEL I. Poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych poprzez wyrównywanie szans w dostępie do edukacji, pracy, szerokiej oferty usług i świadczeń oraz dóbr kultury i sztuki. 1 Likwidacja barier architektonicznych w budynkach instytucji użyteczności publicznej, a szczególnie: w domach pomocy społecznej, placówkach edukacyjnych, placówkach ogólnodostępnej służby zdrowia oraz budynkach będących siedzibą urzędów i instytucji świadczących pomoc na rzecz niepełnosprawnych. Samorządy Gminne Organizacje pozarządowe Samorząd wojewódzki i samorządy gminne, placówki służby zdrowia, placówkach edukacyjne, PFRON Zadanie charakterze Standardy w DPS do 2006 roku. 2 Likwidacja barier urbanistycznych poprzez: - dogodną i dostępną lokalizację instytucji samorządowych umożliwiającą nieskrępowane i kompleksowe załatwianie spraw w jednym miejscu (stworzenie dostatecznej ilość specjalnie wydzielonych i oznakowanych miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych) Samorządy Gminne Samorząd wojewódzki i samorządy gminne, placówki służby zdrowia, placówkach edukacyjne, PFRON 17
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy 3 4 5 Likwidacja barier w komunikowaniu się poprzez wyposażenie placówek edukacyjnych, pomocy społecznej i jednostek opieki zdrowotnej w sprzęt ułatwiający osobom z dysfunkcjami wzroku i słuchu porozumiewania się z otoczeniem Likwidacja barier transportowych poprzez zakup pojazdów dostosowanych do przewozu osób niepełnosprawnych Zmniejszenie skutków niepełnosprawności poprzez likwidowanie barier architektonicznych w mieszkaniach i wyposażanie osób niepełnosprawnych w urządzenia i sprzęt w celu pokonania barier funkcjonalnych Samorządy Gminne Samorządy Gminne Instytucje Samorządy Gminne Samorząd wojewódzki i samorządy gminne, placówki służby zdrowia, placówkach edukacyjne, PFRON Samorząd wojewódzki i samorządy gminne, placówki służby zdrowia, placówkach edukacyjne, PFRON Samorząd wojewódzki i samorządy gminne, PFRON Termin realizacji 6 Przystąpienie do uczestnictwa w realizacji programu PFRON pod nazwą "Program wyrównywania różnic między regionami" Podmioty będące beneficjentami programu. Lata 2004-2008 7 Włączenie organizacji pozarządowych w realizację zadań powiatu na rzecz osób niepełnosprawnych Rozbudowa sieci środowiskowych ośrodków wsparcia dla osób z różnymi rodzajami 8 niepełnosprawności ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych psychicznie, intelektualnie i starych Samorządy Gminne administracja rządowa i samorządowa ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje pozarządowe 18
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy 9 10 11 12 13 14 Utworzenie mieszkań chronionych dla osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych intelektualnie celem przygotowania ich do samodzielnego życia w środowisku lokalnym Utworzenie Domu Pomocy Społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych lub zwiększenie liczby miejsc psychiatrycznych w oparciu o istniejącą bazę DPS. Tworzenie kolejnych Warsztatów Terapii Zajęciowej lub filii już istniejących WTZ na terenie gmin będących poza zasięgiem oferowanych obecnie usług. Tworzenie na terenie każdej gminy punktów informacyjno-konsultacyjnych dla osób niepełnosprawnych, których zadaniem będą działania edukacyjne, przeciwdziałanie stygmatyzacji i wykluczeniu społecznemu, a także udzielanie wsparcia psychologicznego, poradnictwa socjalnego i doradztwa prawnego Uproszczenie rozbudowanych procedur przy ubieganiu się o szeroko rozumianą pomoc (świadczenia z pomocy społecznej, realizacja programów celowych finansowanych ze środków PFRON, pomoc stacjonarna i środowiskowa). Utworzenie powiatowego funduszu grantowego wspierającego organizacje pozarządowe w realizacji zadań w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym Samorządy Gminne Domy Pomocy Społecznej Samorządy Gminne, PUP Organizacje pozarządowe PUP ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje pozarządowe Starostwo Powiatowe, administracja rządowa, samorząd wojewódzki, DPS PFRON administracja rządowa, samorząd wojewódzki, Ośrodki Pomocy Społecznej Organizacje pozarządowe PFRON, organizacje pozarządowe, administracja rządowa, ośrodki pomocy społecznej, samorząd wojewódzki i gminne Organizacje pozarządowe Powiatowa Społeczna Rada d/s Osób Niepełnosprawnych Termin realizacji Do 2008 roku 2005 19
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy 15 16 Ułatwienie organizacjom pozarządowym dostępu do funduszy grantowych poprzez organizację szkoleń oraz zatrudnienie specjalisty przygotowującego stosowne wnioski aplikacyjne Zabieganie przez powiat o pozyskiwanie środków finansowych na realizację zadań służących wspieraniu osób niepełnosprawnych oraz dążenie do decentralizacji środków w celu racjonalnego ich podział na szczeblu powiatowym Organizacje pozarządowe ROPS, PFRON, Pełnomocnik Rządu d/s Osób Niepełnosprawnych, ROPS Termin realizacji CEL II. Rozbudzanie społecznej świadomości i kreowanie właściwych postaw społecznych wobec niepełnosprawności. 1 2 3 Opracowanie i wdrożenie sprawnego systemu przepływu informacji na temat zagadnień dot. niepełnosprawności z wykorzystaniem ogólnodostępnych środków przekazu (Internet, prasa, informatory, publikacje i inne media) Promocja nowatorskich programów wsparcia osób niepełnosprawnych na terenie całego powiatu - wspieranie działań organizacji pozarządowych ( dotacje ), rozpowszechnianie najefektywniejszych projektów pomocowych na terenie całego powiatu Tworzenie grup wsparcia i lobby na rzecz kształtowania godnych warunków życia osób niepełnosprawnych. Starostwo Powiatowe, administracja rządowa, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne i wojewódzki, Kościół Katolicki, media. administracja rządowa,, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne i wojewódzki, Kościół Katolicki, media administracja rządowa, samorząd wojewódzki, samorządy gminne 20
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy Termin realizacji 4 Wypracowanie wniosków na temat koniecznych zmian legislacyjnych w prawodawstwie, dotyczącym osób niepełnosprawnych (przekazywanie wniosków do organów odpowiedzialnych za kształtowanie prawa). samorząd wojewódzki i samorządy gminne, administracja rządowa, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe, ROPS 5 6 Opracowanie modelu rozwoju poradnictwa, w tym specjalistycznego dla osób niepełnosprawnych. Stworzenie systemu sprawnego przepływu informacji do środowiska osób niepełnosprawnych z wykorzystaniem różnorodnych ogólnodostępnych źródeł przekazu. ROPS, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne i samorząd wojewódzki Starostwo Powiatowe, administracja rządowa, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne i samorząd wojewódzki, Kościół Katolicki, media. 7 Opracowanie i rozpowszechnianie wydawnictw informujących o prawach, uprawnieniach i możliwościach, ze szczególnym uwzględnieniem środowisk wiejskich Starostwo Powiatowe, administracja rządowa, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne i samorząd wojewódzki, Kościół Katolicki, wydawnictwa 21
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy Termin realizacji 8 Opracowanie i utrwalanie modelu sprawnego przepływu informacji pomiędzy rodziną osoby niepełnosprawnej podstawową opieką zdrowotną i ośrodkami pomocy społecznej w zakresie wczesnej diagnostyki niepełnosprawności i wyznaczenia właściwej ścieżki rehabilitacji Wydział Promocji i Ochrony Zdrowia Starostwa Powiatowego Starostwo Powiatowe, placówki służby zdrowia, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje pozarządowe. 9 10 Zwiększenie aktywności organizacji i instytucji pozarządowych oraz samorządowych w celu umożliwienia pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, kulturalnym, publicznym, artystycznym, sportowym poprzez organizowanie imprez dla niepełnosprawnych, w tym cyklicznych otwartych imprez integracyjnych Dążenie do uzupełnienia programów edukacyjnych szkół o elementy dot. problematyki niepełnosprawności, Samorządy Gminne Wydział Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego Starostwo Powiatowe, DPS, WTZ i ŚDS, organizacje pozarządowe Instytucje działające na rzecz osób niepełnosprawnych, PFRON, samorządy gminne, Placówki edukacyjne Poradnie psychologicznopedagogiczne CEL III. Wyrównywanie poziomu usług socjalnych i rozwój oferty wsparcia na rzecz osób niepełnosprawnych w całym powiecie. 1 Realizacja programów naprawczych w celu uzyskania wymaganego ustawą o pomocy społecznej standardu usług świadczonych w Domach Pomocy Społecznej Domy Pomocy Społecznej PFRON Starostwo Powiatowe, administracja rządowa, samorząd wojewódzki, DPS Do 2006 roku 22
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy 2 3 4 5 1 Utworzenie bazy informacyjnej o wolnych miejscach w domach pomocy społecznej dostępnej dla gmin i innych powiatów. Organizowanie i prowadzenie szkoleń kadry pomocy społecznej, wolontariuszy i przedstawicieli organizacji pozarządowych w zakresie szeroko rozumianej problematyki niepełnosprawności. Przeprowadzenie diagnozy rzeczywistych potrzeb osób niepełnosprawnych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji i zagrożonych wykluczeniem społecznym Wspieranie działań na rzecz osób niepełnosprawnych poprzez wolontariat Termin realizacji DPS ROPS, PFRON, administracja rządowa, samorząd wojewódzki, ROPS, Ośrodki Pomocy Społecznej, GUS, organizacje pozarządowe Organizacje pozarządowe, DPS, ŚDS, Plac służby zdrowia i edukacyjne Do 2005 roku CEL IV. Integracja zawodowa, społeczna oraz wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu. A. Wsparcie osób niepełnosprawnych na rynku pracy: Szkolenia dla osób niepełnosprawnych realizowane w zakresie: - zwiększania potencjału zawodowego tych osób, w tym szkolenia ukierunkowane na nowe technologie (lub realizowane z wykorzystaniem takich technologii), - zwiększania umiejętności poruszania się na rynku pracy w tym umiejętności w zakresie efektywnego poszukiwania pracy (między innymi poprzez rozwijanie umiejętności personalnych i interpersonalnych). Instytucje szkoleniowe, Specjalistyczne Ośrodki Szkoleniowo Rehabilitacyjne, ICE, Zakłady Pracy Chronionej, Powiatowa Rada Zatrudnienia, Pracodawcy, Osoby niepełnosprawne, 23
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy 2 3 4 5 6 Wspieranie niepełnosprawnych absolwentów w pierwszym okresie zatrudnienia (sześć miesięcy) w szczególności poprzez pomoc doradców i innych osób współpracujących z osobami niepełnosprawnymi - (Program Junior) Organizowanie subsydiowanych staży dla niepełnosprawnych absolwentów Wspieranie zatrudnienia osób niepełnosprawnych z wykorzystaniem alternatywnych i elastycznych form pracy: telepraca, praca do wykonania w domu, praca na zastępstwo Wspieranie osób niepełnosprawnych, które chcą rozpocząć własną działalność gospodarczą poprzez szkolenia, doradztwo w zakresie samozatrudnienia Szkolenia i warsztaty dla służb zatrudnienia, służby medycyny pracy oraz pracowników jednostek samorządu terytorialnego realizujących zadania na rzecz osób niepełnosprawnych obejmujące: - podnoszenie umiejętności pracy z niepełnosprawnym klientem, jego rodziną, potencjalnym pracodawcą, - podnoszenie umiejętności rozpoznawania i odpowiedniego kojarzenia potrzeb i oczekiwań po stronie pracodawcy i pracobiorcy, - podnoszenie umiejętności pracy z niepełnosprawnym klientem zamierzającym rozpocząć działalności gospodarczą. PFRON, Zakłady Pracy Chronionej, Pracodawcy, Osoby niepełnosprawne, PFRON, Zakłady Pracy Chronionej, Pracodawcy, Osoby niepełnosprawne, PFRON, Zakłady Pracy Chronionej, Pracodawcy, Organizacje pracodawców, Osoby niepełnosprawne, PFRON, B. Poprawa skuteczności systemu wspierania osób niepełnosprawnych: Przychodnie medycyny pracy, Instytucje szkoleniowe,, PFRON, ROPS, GOPS, MOPS, Specjalistyczne Ośrodki Szkoleniowo Rehabilitacyjne, ICE, Zakłady Pracy Chronionej, Pracodawcy, Powiatowa Rada Zatrudnienia, Osoby niepełnosprawne Termin realizacji Do 2008 roku 24
Lp. Zadanie do realizacji Główni Realizatorzy Partnerzy 7 8 1 2 Prowadzenie badań w zakresie rozpoznania zapotrzebowania na pracę z wykorzystaniem nowych form organizacji pracy (telepraca, praca do wykonania w domu, praca na zastępstwo itp.) na lokalnym rynku pracy oraz związanych z poszukiwaniem nowych form rehabilitacji zawodowej i metod pracy z osobami niepełnosprawnym, PFRON,, Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności, Zakłady Pracy Chronionej, Pracodawcy, Powiatowa Rada Zatrudnienia, Termin realizacji Do 2008 roku C. Oddziaływania na pracodawców w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych: Kampanie informacyjne skierowane do, PFRON, Powiatowa Rada Do 2008 roku pracodawców dotyczące:, Zatrudnienia, Związki - obowiązujących rozwiązań prawnych, głównie Zawodowe, Organizacje w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych, Pracodawców, Zakłady - promocji nowych form organizacji pracy, Pracy Chronionej, - promocji szkoleń dla osób niepełnosprawnych. Pracodawcy, CEL. V. Realizacja zadań ustawowych z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej. Bieżąca i efektywna realizacja ustawowych zdań z zakresu rehabilitacji społecznej (Ustawia o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Rozporządzeniu MPiPS sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych) Bieżąca i efektywna realizacja ustawowych zdań z zakresu rehabilitacji zawodowej (Ustawia o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Rozporządzeniu MPiPS sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych) Starosta Myślenicki poprzez, PFRON Osoby niepełnosprawne Organizacje pozarządowe Samorządowe jednostki organizacyjne PFRON Osoby niepełnosprawne, Organizacje pozarządowe, Pracodawcy,Samorządowe jednostki organizacyjne 25
1 2 Zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości korzystania z wszelkich praw im przysługujących tj. prawa do świadczeń zdrowotnych, leczniczych i rehabilitacyjnych, do nauki, szkolenia się, do pracy odpowiedniej dla rodzaju i stopnia niepełnosprawności, do świadczeń z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej, do uczestnictwa w życiu publicznym, kulturalnym społeczności. Informowanie, przestrzeganie i zapewnianie dostępności niepełnosprawnych dzieci i młodzieży do korzystania z przysługujących praw w zakresie nauki i opieki medycznej. CEL VI. Przestrzeganie praw osób niepełnosprawnych. Samorządy Gminne Instytucje i placówki działające na rzecz osób niepełnosprawnych Samorządy Gminne Wydział Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego Sądy,, PFRON, Administracja rządowa, Pełnomocnik Rządu d/s Osób Niepełnosprawnych, Rzecznik Praw Obywatelskich Powiatowa Społeczna Rada d/s Osób Niepełnosprawnych, placówki edukacyjne i opieki zdrowotnej, Organizacje pozarządowe Powiatowa Społeczna Rada d/s Osób Niepełnosprawnych 26
STRATEGIA ROZWOJU POWIATU MYŚLENICKIEGO OBSZAR 4 NOWE MIEJSCA PRACY OBSZAR 6 POMOC SPOŁECZNA OBSZAR 9 SŁUŻBA ZDROWIA OBSZAR 10 SYSTEM OŚWIATY POWIATOWA STRATEGIA INTEGRACJI I POLITYKI SPOŁECZNEJ 2004-2008 ZINTEGROWANY I EFEKTYWNY SYSTEM ZAPOBIEGANIA I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH KOORDYNATOR POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE PROGRAM POMOCY SPOŁECZNEJ I POLTYKI PRORODZINNEJ SPRAWNY I PRORODZINNY SYSTEM POMOCY SPOŁECZNEJ UMOŻLIWIAJĄCY PRZECIWDZIAŁANIE ZJAWISKU WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNO- SPRAWNYCH STWORZENIE OSOBOM NIEPEŁNOSPRWNYM WARUNKÓW DO PEŁNEGO UCZESTNICTWA W ŻYCIU SPOŁECZNYM PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PROGRAM EDUKACJI PUBLICZNEJ PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W opracowaniu W opracowaniu W opracowaniu POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE STAROSTA PUP WYDZ.PROMOCJI I OCHRONY ZDROWIA WYDZ.EDUKACJI, KULTURY I SPORTU POWIATOWY URZĄD PRACY