Kolegium Nauczycielskie w Bielsku-Białej 43-300 Bielsko-Biała, ul. Krakowska 30 tel. (0-33) 496 50 60 do 62, 816 11 03, fax: (0-33) 496 50 63 www.kn.edu.pl, e-mail: kn@kn.edu.pl Kierunek: Pedagogika Specjalność: Pedagogika opiekuńczo- resocjalizacyjna Studia I stopnia licencjackie Zagadnienia do egzaminu licencjackiego Pedagogika resocjalizacyjna 1. Pedagogika resocjalizacyjna przedmiot, zakres, podstawowe zadania. 2. Działy pedagogiki resocjalizacyjnej charakterystyka tendencji w resocjalizacji. 3. Pedagogika resocjalizacyjna w systemie nauk społecznych i pedagogicznych i jej interdyscyplinarny charakter. 4. Aksjologiczne podstawy pedagogiki resocjalizacyjnej. 5. Współczesne kierunki w psychologii a pedagogika resocjalizacyjna. 6. Metodologiczna charakterystyka pedagogiki resocjalizacyjnej główne kierunki badań w pedagogice resocjalizacyjnej. 7. Zaburzenia w zachowaniu, niedostosowanie społeczne i przestępczość ustalenie zakresu pojęciowego. 8. Rola czynników biopsychicznych i socjokulturowych w rozwoju zaburzeń zachowania i niedostosowania społecznego. 9. Typologia zaburzeń i niedostosowania społecznego. 10. Charakterystyka procesu wychowania resocjalizującego. 11. Fazy i zasady wychowania resocjalizującego. 12. Metody i formy wychowania resocjalizującego. 13. Diagnoza i jej rola w wychowaniu resocjalizującym. 14. Psychologiczne podstawy oddziaływań resocjalizacyjnych. 15. Behawioryzm, teoria społecznego uczenia się a oddziaływania resocjalizacyjne. 16. Podejście psychoanalityczne i behawioralne a trwałość efektów resocjalizacji. 17. Charakterystyka współczesnych koncepcji resocjalizacji: komuny terapeutyczne, koncepcja Herberta Quaya, ekonomia punktowa. 18. Koncepcja kognitywno-behawioralna i jej praktyczne zastosowanie w resocjalizacji. 19. Resocjalizacja w ujęciu Cz. Czapówa a twórcza resocjalizacja M. Konopczyńskiego podobieństwa i różnice. 20. Systemy resocjalizacyjne w ujęciu historycznym. 21. Systemy wychowania zakładowego - przeszłość i teraźniejszość. 22. Resocjalizacja i profilaktyka w środowisku otwartym. 23. Kuratela sądowa możliwości i ograniczenia. 24. Ewolucja polskiego systemu resocjalizacyjnego. 25. Zasady reformowania i nowe rodzaje zakładów resocjalizacyjnych. 26. Podstawy prawne i objawy kwalifikujące do umieszczenia nieletniego w placówkach resocjalizacyjnych. 27. Cele, zadania, rodzaje i organizacja pobytu nieletniego w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym. 28. Programowanie i planowanie pracy resocjalizacyjnej (Indywidualny Program Resocjalizacji). 29. Podstawy umieszczenia i rodzaje schronisk i zakładów poprawczych.
30. Specyfika oddziaływań wobec osób zdemoralizowanych i uzależnionych. 31. Kształcenie resocjalizujące nieletnich i możliwości pomocy terapeutycznej. 32. Czynniki determinujące resocjalizację nieletnich w placówkach poprawczych. 33. Istota readaptacji społecznej. 34. Przystosowanie się człowieka do środowiska więziennego. 35. Psychologiczne następstwa izolacji więziennej. 36. Funkcje założone a rzeczywiste kary pozbawienia wolności. 37. Rodzaje, typy zakładów karnych a prawa więźnia. 38. Podkultura więzienna i jej przejawy. Literatura: Bałandynowicz A.: Probacja. Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa, Wyd. LEX, Warszawa 2011, wyd. 2. Ciosek M.: Człowiek w obliczu izolacji więziennej. Wyd. Stella Maris, Gdańsk 1996, str. 155 178 oraz 180 202. Czapów Cz., Jedlewski S.: Pedagogika resocjalizacyjna, PWN Warszawa 1971. Frąckowiak P.: Kierunki rozwoju resocjalizacji w polskich zakładach dla nieletnich, Poznań- Środa Wielkopolska 2006. Konopczyński M.: Metody twórczej resocjalizacji. Teoria i praktyka wychowawcza, Warszawa 2007. Machel H.: Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk 2003. Motow I.: Od cuchthauzu do Teaching Family Program, czyli ewolucja systemu resocjalizacji instytucjonalnej dla nieletnich w Polsce (na tle tendencji europejskich), Łódź 2008. Motow I., Marzec A.(red.): Innowacje w opiece i resocjalizacji dzieci i młodzieży, Częstochowa 2008. Pospiszyl K.: Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1998. Przybyliński S.: Podkultura więzienna wielowymiarowość rzeczywistości penitencjarnej, Kraków 2006. Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne metodyczne, Wyd. APS Warszawa 2000, rozdz. 1, pkt 1.1; 1,2; str. 267 332. Raport o stanie wdrażania reformy resocjalizacji w zakładach poprawczych. Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa 1998. Resocjalizacja Polska, Rocznik Nr 1/ 2010, Warszawa 2010. Resocjalizacja Polska, Rocznik Nr 2/ 2011, Warszawa 2011. Socha-Kołodziej K., Zajęcka B.(red.): Profilaktyka opieka wychowanie i resocjalizacja wybrane aspekty, Częstochowa 2005. Urban Br.: Pedagogika resocjalizacyjna w strukturze nauk społecznych, [w:] S. Palka (red.): Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych, Wyd. UJ Kraków 2004. Urban Br.: Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Kraków 2000. i
Urban Br.: Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych, Kraków 2005. Urban Br., Stanik M.: Resocjalizacja, t. 1, Warszawa 2007. Akty prawne:- Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. 1982, nr 35, poz. 228 z późn. zm.) - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 roku w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. 2007 r., nr 201, poz. 1445)- Kodeks karny wykonawczy - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 90, poz. 557 z późn. zm.)- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 sierpnia 1998 r. w sprawie regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. nr 11, poz. 699 z późn. zm.)- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. nr 186, poz. 1820)- Ustawa o kuratorach sądowych z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz. U., nr 98, poz. 1071 z późn. zm.)- Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz młodzieżowym ośrodku socjoterapii (Dz. U. 2004, nr 178, poz. 1833)- Rozporządzenie MENiS z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. 2005, nr 52, poz. 467)- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 r. w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich (Dz. U. 2001, nr 124, poz. 1359 z późn. zm.)- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2004, nr 64 z późn. zm.)- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielenia pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. 2005, nr 6, poz. 4.
Kierunek: Pedagogika Specjalność: Pedagogika opiekuńczo-resocjalizacyjna Studia I stopnia licencjackie Zagadnienia do egzaminu licencjackiego Pedagogika opiekuńcza 1. Pedagogika opiekuńcza jako dyscyplina naukowa. 2. Opieka międzyludzka, jej zakresy, kategorie i struktura. Opieka a pomoc. 3. Wychowanie, opieka i pomoc społeczna w poglądach pedagogów XX wieku. 4. Janusz Korczak i jego system wychowawczy. 5. Koncepcja gniazd sierocych i Wiosek Kościuszkowskich K. Jeżewskiego. 6. Wychowanie zakładowe wg. J. Cz. Babickiego. 7. Kazimierz Lisiecki i jego ogniska wychowawcze. 8. Metody i formy pracy opiekuńczo-wychowawczej. 9. Programowanie i planowanie pracy opiekuńczo-wychowawczej. 10. Rodzina - jej struktura, cechy i funkcje opiekuńczo - wychowawcze. 11. Rodzina a czynniki patogenne. 12. Prawne środki ochrony rodzin. 13. Pojęcie, przyczyny, rodzaje i skutki sieroctwa. 14. Polski system opieki nad dzieckiem trwale lub okresowo pozbawionym opieki rodziny własnej. 15. Przyczyny reformy systemu opieki nad dzieckiem. Cele reformy, zasady i założenia. 16. Ogólne cele i zadania placówek socjalizacyjnych, interwencyjnych, rodzinnych, wsparcia dziennego, wielofunkcyjnych. 17. Rodzina adopcyjna jako forma opieki kompensacyjnej 18. Rodziny zastępcze i pogotowia rodzinne jako instytucje pomocy społecznej. 19. Rodzinne domy dziecka a Wioski Dziecięce SOS w Polsce. 20. Pogotowie opiekuńcze jako placówka typu interwencyjnego. 21. Dom dziecka - placówka socjalizacyjna. 22. Europejskie tendencje w opiece nad dziećmi i młodzieżą. 23. Szkolne i pozaszkolne formy opieki nad dzieckiem. 24. Charakterystyka instytucji profilaktycznych i wczesnej interwencji wspomagających rodziny. 25. Sposoby zapobiegania przemocy w rodzinie oraz formy pomocy osobom z rodzin problemowych. 26. Zadania profilaktyczne szkoły. Praca pedagoga szkolnego. 27. Wychowanie i nauczanie integracyjne. 28. Życie człowieka z niepełnosprawnością: postawy społeczne, stereotypy i uprzedzenia, integracja w edukacji i społecznym funkcjonowaniem; normalizacja warunków życia. 29. Wsparcie pomoc wychowawcza na rzecz osób niepełnosprawnych i z zaburzeniami zachowania: placówki, instytucje, organizacje, samopomoc. 30. Oddziaływania profilaktyczne ukierunkowane na dzieci, młodzież i rodziców. 31. Współczesna koncepcja działań profilaktycznych. Kodeks etyczny specjalisty z zakresu profilaktyki. 32. Wykluczenie społeczne. 33. Eurosieroty zjawisko przemian ustrojowych. 34. Rodzaje i formy przemocy. Zapobieganie przemocy. 35. Strategie postępowania wobec dziecka nadpobudliwego psychoruchowo. 36. Problem narkomanii i alkoholizmu wśród młodzieży. 37. Społeczne uwarunkowania powstawania podkultur młodzieżowych. 38. Przegląd instytucji przeciwdziałających patologii społecznej.
Literatura podstawowa Badora S.: Z zagadnień pedagogiki opiekuńczej, Tarnobrzeg 2006. Dąbrowski Z.: Pedagogika opiekuńcza w zarysie, t. 1, 2, Olsztyn 2000. Gajewska G.: Pedagogika opiekuńcza i jej metodyka, Zielona Góra 2004. Jundziłł E., Pawłowska R. (red.): Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość teraźniejszość - przyszłość, Gdańsk 2008. Kamińska U.: Zarys metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej w rodzinach i instytucjonalnych formach wychowania, Katowice 2005 Kelm A.: Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej, Warszawa 2000 Węgierski Z.: Opieka nad dzieckiem osieroconym. Teoria i praktyka, Toruń 2006. Akty prawne Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 roku w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. 2007 r., nr 201, poz. 1445) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2004 r., nr 64, poz. 593)