Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum Temat : Powtórzenie wiadomości :" Węglowodory" 1. Umiejętności uczniów wyrażone celami operacyjnymi Po zakończonej lekcji uczeń powinien : a. znać wzory sumaryczne oraz nazwy pierwszych 10 członów szeregu homologicznego alkanów, alkenów i alkinów ; b. potrafić zapisać wzory strukturalne oraz zbudować modele kulkowe węglowodorów należących do wszystkich 3 grup, zapisać reakcje spalania całkowitego, półspalania, spalania niecałkowitego; c. obliczać procentową zawartość( % masowy) węgla w węglowodorach; d. potrafić wymienić reakcje charakterystyczne dla każdej z grup węglowodorów; e. scharakteryzować właściwości węgla w różnych odmianach alotropowych; f. wymienić przynajmniej 2 tworzywa sztuczne, podać ich zastosowanie, omówić wady i zalety tworzyw sztucznych; g. rozumieć pojęcia: alkan, alken, polimeryzacja, biodegradacja, alotropia, addycja, wiązanie wielokrotne ; h. umieć zaprojektować doświadczenie pozwalające odróżnić etan od etanu, otrzymać eten i etin. 2. Metody nauczania : a. Metoda wiodąca : metoda słowna oparta na formie pracy w grupach i rywalizacji, uczniowie w grupach rozwiązują zadania i udzielają odpowiedzi na zadane pytania. Największą zaletą tej metody nauczania jest wyzwalanie twórczego myślenia, nabycie umiejętności wyrażania swoich racji i opinii, współzawodnictwa i rywalizacji. Powtórzenie poznanych wiadomości w formie zabawy. 1
b. Metoda wspomagająca : metoda praktyczna oparta na ćwiczeniach uczniowskich, budowanie modeli kulkowych. 3. Środki dydaktyczne : karteczki z pytaniami, tablica, kalkulator, modele kulkowe 4. Plan lekcji z bilansem czasu : a. część organizacyjna : 5minut b. część właściwa( postępująca) : 30minut c. Rekapitulacja : 7minut d. Zadanie domowe : 3 minuty 5. Przebieg lekcji : a. część organizacyjna : Sprawdzenie obecności, zapoznanie uczniów za sposobem organizacji pracy na lekcji. Podział uczniów na 4 równe grupy, w sposób wskazany przez nauczyciela ( np. odliczanie do 6) b. część postępująca : Uczniowie podzieleni zostali na 4 równe grupy. Każda z grup w 5 rundowej serii pytań odpowiada na jedno pytanie. Pytania grupy losują równocześnie, następnie w ciągu 2 minut przygotowują się do odpowiedzi. Po upływie wyznaczonego czasu jeden przedstawiciel z każdej grupy udziela odpowiedzi na wylosowane pytanie ( W każdej rundzie musi to być inna osoba z danej grupy). Pozostałe osoby kontrolują prawidłowość odpowiedzi. Za prawidłową odpowiedź grupa może otrzymać 2 punkty, w przypadku mało precyzyjnej odpowiedzi bądź popełnionych błędów grupa otrzymuje 1pkt. Za błędną odpowiedź nie przyznajemy punktów. Rywalizację wygrywa ta grupa, która po 5 rundowej serii pytań ma największą ilość punktów. W przypadku remisu zarządzamy dogrywkę, dając każdej z grup to samo pytanie, wygrywa ta grupa, która jako pierwsza udzieli prawidłowej odpowiedzi. 2
c. Rekapitulacja : Nauczyciel ogłasza zwycięska drużynę. Zwycięska drużyna otrzymuje nagrodę w postaci oceny bardzo dobrej za aktywność na lekcji. d. Zadanie domowe : Uczniowie otrzymują zadanie domowe z zeszytu ćwiczeń Opracowała : Bernadeta Kita Pytania : 1. Wymień odmiany alotropowe węgla, wyjaśnij pojęcie alotropia, której z odmian alotropowych węgla użyłbyś do produkcji cegieł ogniotrwałych, ołówków, elektrod? 2. Podstawowy pierwiastek wszystkich związków organicznych to... Na podstawie jego położenia w układzie okresowym podaj wszystkie informacje o tym pierwiastku ( grupa, okres, model atomu, liczba cząstek elementarnych) 3. Zbuduj modele alkanów dla n = 4, n = 6 podaj ich nazwy, podaj wzór ogólny alkanów? 4. Zbuduj modele alkenów dla n = 2, n = 4 podaj ich nazwy, podaj wzór ogólny alkenów? 5. Zapisz reakcję chemiczną spalania całkowitego alkanu o n= 8 podaj jego nazwę (nazwij powstałe produkty)? 6. Zbuduj model alkanu o n = 5 podaj jego nazwę a następnie zapisz reakcję chemiczną półspalania tego alkanu (nazwij powstałe produkty)? 7. O jakim gazie mowa? Jestem gazem bezbarwnym, bezwonnym, lżejszym od powietrza. Jestem głównym składnikiem gazu ziemnego. Zwany jestem inaczej gazem błotnym, ponieważ występuje na bagnach oraz gazem kopalnianym gdyż występuje w kopalniach węgla kamiennego. Zbuduj model gazu o którym mowa, zapisz spalanie niecałkowite tego gazu (nazwij powstałe produkty)? 3
8. Jestem bezbarwnym, bezwonnym, łatwopalnym gazem należącym do szeregu homologicznego alkanów. Moja cząsteczka zawiera łącznie 14 atom należących do dwóch różnych pierwiastków. Mam zastosowanie jak paliwo płynne np. w butlach gazowych. Podaj nazwę węglowodoru gazowego o którym mowa, zapisz jego wzór sumaryczny, strukturalny i półstrukturalny? 9. Jestem jednym z gazów w szeregu homologicznym alkenów, można mnie łatwo otrzymać ogrzewają kawałek folii polietylenowej. Stanowię także substrat w reakcji otrzymywania polietylenu. O jakim gazie mowa? Podaj jego nazwę, wyjaśnij pojęcie szereg homologiczny, zapisz nazwy i wzory sumaryczne pierwszych 4 członów szeregu homologicznego alkenów? 10. Jestem gazem bezbarwnym, bezwonnym, słabo rozpuszczalnym w wodzie. Łatwo mnie otrzymać działając wodą na karbid, czyli węglik wapnia, spalam się w bardzo wysokich temperaturach dlatego znalazłem zastosowanie w palnikach acetylenowotlenowych. O jakim gazie mowa, zapisz jego wzór sumaryczny, strukturalny, reakcję spalania całkowitego( nazwij powstałe produkty)? 11. Uzupełnij następujący ciąg reakcyjny : 1 2 H -C C -H + Br2... + Br2... Podaj nazwy produktów 1 oraz 2, jaki rodzaj reakcji chemicznej przedstawiają poniższe równania i dla których węglowodorów rekcja ta jest reakcją charakterystyczną? 12. Uzupełnij zdania a następnie odgadnij zagadkę? Tworzywa powstają w wyniku..., która polega na... Mogą zastąpić wiele materiałów tradycyjnych np. (drewno, szkło ) jednak ich największą wadą jest to iż nie ulegają..., czyli...... O jakim tworzywie mowa?... Jestem tworzywem twardym aczkolwiek kruchym służącym do produkcji : - zabawek - wszelakich opakowań np. na lekarstwa - do produkcji popularnego materiału izolacyjnego (styropianu) 13. Oblicz % zawartość (% masowy) pierwiastków w etanie? (C= 12u, H= 1u) 14. Oblicz % zawartość (% masowy) pierwiastków w butenie? (C= 12u, H= 1u) 4
15. Dwie probówki wypełniono kolejno etanem oraz etenem, następnie do obu probówek wlano rozcieńczony fioletowy roztwór manganianu (VII) potasu (KMnO4).W której probówce nastąpiło odbarwienie manganianu VII potasu, wyjaśnij przyczynę tego zjawiska, wyjaśnij pojęcie węglowodory nienasycone? 16. Podaj wzór ogólny alkinów, zapisz wzory sumaryczne i strukturalne pierwszych 3 członów szeregu homologicznego alkinów 17. Zapisz wzory sumaryczne ( 10 pierwszych) szeregu homologicznego węglowodorów nasyconych (alkanów) oraz wymień główne zastosowanie alkanów stałych, ciekłych i gazowych? 18. Podaj nazwę alkinu zawierającego 4 atomy węgla w cząsteczce, zapisz jego wzór sumaryczny, strukturalny, półstrukturalny. Podaj wzór ogólny alkinów? 19. Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji chemicznej? Nazwij produkty reakcji? C2H4 +... C2H5Br C2H4 + Br2... 20. Które z wymienionych przedmiotów wykonane są z polietylenu? - siatka ( reklamówka) - kubek do mycia zębów - skarpetki - opona samochodowa - patelnia - okładka na zeszyt W jakiej reakcji charakterystycznej dla węglowodorów nienasyconych powstaje polietylen? 5