Adam Kupś Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu Studenckie Koło Kognitywistyczne
1) O niektórych metodach 2) O iluzji wypełnionego trwania 3) O strukturze interwału 4) Konkluzje
Istnieją różne kryteria wyróżniania metod badawczych w eksperymentach nad przetwarzaniem czasowym Podstawowymi kryteriami są: rodzaj zadania jakie ma wykonać badany, długość badanych interwałów oraz modalność, w jakiej są wyrażane
Podstawowymi rodzajami zadań są: werbalne oszacowanie, produkcja, reprodukcja i porównywanie interwałów Zadania czasowe dzieli się także na mające charakter prospektywny lub retrospektywny
Długość interwałów też ma znaczenie: uzyskuje się różne wyniki przy stosowaniu interwałów poniżej 200 ms, interwałów do sekundy i kilku- lub kilkunastosekundowych. Trzema najintensywniej badanymi modalnościami są wzrok, słuch i dotyk (najrzadziej).
Ilustracja 1: Skalarny Model Odmierzania Czasu [za: Zakay, Block, Yehoshua 1999]
Istnieje zgodność co do faktu, że bodźce wypełnione postrzegane są jako dłuższe, niż bodźce niewypełnione o tym samym rzeczywistym czasie trwania Takiej homogeniczności poglądów nie można już uświadczyć w rozumieniu terminu wypełniony Wypełniony interwał może oznaczać na przykład taki, który przedstawiony jest np. za pomocą ciągłego tonu lub przerwy pomiędzy dwoma krótkimi dźwiękami (markerami), która przerwana jest jeszcze kilkoma dźwiękami. [za: Wearden et al. 2007]
W badaniach Weardena i współpracowników starano się ustalić, który z elementów SET odpowiedzialny jest za iluzję Przy pomocy matematycznych przekształceń modelu zaproponowano pacemaker (generator) jako przyczynę różnic między przetwarzaniem interwałów wypełnionych i niewypełnionych.
Sami autorzy jednak nie wykluczyli jeszcze innych możliwości powołując się na model Bramki Uwagowej Zakay a (AGM) i model tzw. ruchliwego przełącznika (flickering switch) które biorą pod uwagę mechanizmy uwagowe Sugerują oni jednak, że modele te w obecnej formie są zbyt ogólne, by móc na ich podstawie wyprowadzać tak szczegółowe hipotezy.
Prowadzono różne badania, w których sprawdzano, jak zmiana różnych charakterystyk interwałów wpływa na wykonanie zadań czasowych ( nie tylko ( iluzji w eksperymentach dotyczących W badanich Rammsayera i Limy na przykład weryfikowano hipotezę o tym, czy to poznawcza, czy raczej percepcyjna natura procesu przetwarzania czasowego determinuje efekt gorszego przetworzenia interwałów niewypełnionych. (W świetle ( percepcyjna wyników -
W badaniach Rammsayera i Leutnera kontrolując długości markerów w interwałach niewypełnionych sprawdzano poziom wykonania zadania czasowego. (Okazało się m.in., że interwały z markerami długości poniżej 200 ms są znacząco lepiej rozpoznawane niż te z markerami powyżej 200 ms)
Mając na uwadze wyniki trzech powyższych eksperymentów (ale też innych, tu nie wspomnianych) proponuję eksperyment, który może rzucić pewne światło na to, jak rekonstruowana jest struktura interwału i czy istnieje jakiś rodzaju wewnętrznego systemu uwagowego właściwego dla mechanizmu czasowego
W celu pozyskania danych rozstrzygających tę kwestię proponuję adaptatywną procedurę psychofizyczną (opisana przez Levitta w artykule z 1970r.), w której porównywane będą bodźce następujące: tony, interwały niewypełnione (markery otaczające ciszę), tony otoczone przerwami w dłuższym dźwięku i tony otoczone krótkimi dźwiękami o innej wysokości. (Zachowane będą zasady randomizacji)
Graficzna reprezentacja typów bodźców, jakie będą wykorzystane w badaniu 1: a) tony z "markerami ciszy" b) tony ze zwyczajnymi markerami c) zwykłe tony d) interwały oznaczone jako dwa markery oddzielone ciszą.
Zmienną zależną będzie wielkość różnicy między bodźcem standardowym i porównawczym na poziomie ok. 70% rozróżniania. Zmienną niezależną będzie rodzaj warunku. Całość można obliczyć za pomocą analizy wariancji. (Procedura częściowo na podstawie ( Limy eksperymentu Rammsayera i
Jeśli się okaże, że interwały zawierające markery są gorzej rozróżniane niż bodźce złożone jedynie z tonu, będzie to znaczyć, że nie tylko obecność materiału bodźcowego angażuje uwagę w przetwarzaniu czasowym, ale też rola jaką poszególne składowe interwału pełnią (w tym wypadku rola markera może odciągać uwagę od interwału, co powoduje mniejszą ilość impulsów przepływających do akumulatora)
Dane zebrane w takim eksperymencie mogą stanowić przyczynek do zaprojektowania dodatkowego komponentu dla modelu SET, który pozwalałby na przewidywania jak charakterystyka bodźca zmienia przetwarzanie czasowe. Chodzi o nowy element mechanizmu
Dane pozyskiwane w eksperymentach pokazują, jak duże rozbieżności mogą istnieć między czasem postrzeganym a czasem rzeczywistym w zależności od tego jak zbudowany jest bodziec reprezentujący czas Zaproponowane badanie ma dostarczyć kolejnych informacji na ten temat Informacje tego typu mają znaczny potencjał aplikacyjny w różnych dziedzinach ludzkiej aktywności.
Grondin S. 2005, Overloading temporal memory, Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, XXXI(5), s. 869 879. Grondin S., Roussel M., Gamache P., Roy M., Ouellet, B. 2005, The structure of sensory events and the accuracy of time judgments, Perception, 34, s. 45 58. Lejeune H. 2000, Prospective timing, attention and the switch. A response to 'Gating or switching? gating is a better model of prospective timing' by Zakay, Behavioural Processes, 52, s. 71 76. Rammsayer T. H., Leutner D. 1996, Temporal discrimination as a function of marker duration. Perception & Psychophysics, 58, s. 1213 1223. Rammsayer T. H., Lima S. D. 1991, Duration discrimination of filled and empty auditory intervals: Cognitive and perceptual factors, Perception & Psychophysics, 50, s. 565 574. Thomas E. A. C., Brown I. 1974, Time perception and the filled duration illusion, Perception & Psychophysics, 16, s. 449 458. Wearden J. H., Norton R., Martin S., Montford Bebb O. 2007, Internal clock Processes and the filled duration illusion, Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, XXXIII(3), s. 716 729. Zakay D. 2000, Gating or switching? Gating is a better model of prospective timing (a response to 'switching or gating?' by Lejeune), Behavioural Processes, 50, s. 1 7. Zakay, D., Block R. A., Yehoshua T. 1999, Prospective duration estimation and performance, Attention and Performance XVII, MIT Press, s. 557 580.