Obserwacja i wyniki analizy rekordowego bªysku GRB080319B

Podobne dokumenty
Pi of the Sky: teleskopy-roboty w poszukiwaniu kosmicznych bªysków

Projekt π of the Sky. Katarzyna Małek. Centrum Fizyki Teoretycznej PAN

Badanie szybkozmiennych procesów astrofizycznych w eksperymencie π of the Sky

Jak daleko moŝemy popatrzeć z Ziemi - czyli w jaki sposób podglądać powstawianie Wszechświata? Katarzyna Małek Centrum Fizyki Teoretycznej PAN

Wczesna obserwacja najjaśniejszego optycznie błysku gamma GRB080319b wykonana przez detektor "Pi of the Sky"

Nasz kawałek nieba. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD UW Pi of the Sky. Warszawa, 27 kwietnia 2009

Pi of the Sky. Roboty w poszukiwaniu błysków na niebie. Aleksander Filip Żarnecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego

Poszukiwania optycznych odpowiedników błysków gamma. Marcin Sokołowski IPJ

Pi of the Sky. Aleksander Filip Żarnecki Warsztaty fizyki i astrofizyki cząstek. Warszawa, 16 października 2009

Fizyka jądrowa z Kosmosu wyniki z kosmicznego teleskopu γ

przewidywania zapotrzebowania na moc elektryczn

Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas

Wyznaczanie krzywej rotacji Galaktyki na podstawie danych z teleskopu RT3

gdyby Kopernik żył w XXI w.

Emisja blazarów w wysokoenergetycznym zakresie promieniowania gamma

40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA

Lekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.

Kosmiczne rozbłyski w odległych galaktykach. Katarzyna Małek

D. OPIS PROJEKTU BADAWCZEGO, METODYKA BADAŃ ORAZ CHARAKTERYSTYKA OCZEKIWANYCH WYNIKÓW

Poszukiwanie gwiazd zmiennych w eksperymencie Pi of the Sky

Wykªad 7. Ekstrema lokalne funkcji dwóch zmiennych.

Wspólne obserwacje RHESSI i SphinX

NAJWAŻNIEJSZE ZALETY LAMP DIODOWYCH

Poznaj swój retrace Lite

XVII Warmi«sko-Mazurskie Zawody Matematyczne

Na koniec stażu skandynawska szkoła eksploracji i ekspozycji stanowisk archeologicznych!

Optyka geometryczna. Soczewki. Marcin S. Ma kowicz. rok szk. 2009/2010. Zespóª Szkóª Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Brzesku

Materiały pomocnicze 8 do zajęć wyrównawczych z Fizyki dla Inżynierii i Gospodarki Wodnej

14P2 POWTÓRKA FIKCYJNY EGZAMIN MATURALNYZ FIZYKI I ASTRONOMII - II POZIOM PODSTAWOWY

PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc

Raport Badania Termowizyjnego

Lekcja 9 - LICZBY LOSOWE, ZMIENNE

Nie tylko optyka; Prototypowanie urz dze«laboratoryjnych

I.4 Promieniowanie rentgenowskie. Efekt Comptona. Otrzymywanie promieniowania X Pochłanianie X przez materię Efekt Comptona

Metody numeryczne i statystyka dla in»ynierów

Agrofi k zy a Wyk Wy ł k ad V Marek Kasprowicz

Tester pilotów 315/433/868 MHz

XIII KONKURS MATEMATYCZNY

SKRÓCONA INSTRUKCJA OBSŁUGI CR-500- HD

Ponad 13 mln zł przekazali Podlasianie na rzecz Organizacji Pożytku Publicznego

O kondensacie BosegoEinsteina powstaj cym w ZOA

Finansujący: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

CTA - obserwatorium astronomii gamma najwyższych energii

Badanie dynamiki synchronizacji modów w laserze femtosekundowym Yb:KYW

Geometria. Šukasz Dawidowski. 25 kwietnia 2016r. Powtórki maturalne

Optyka geometryczna. Zwierciadªa. Marcin S. Ma kowicz. rok szk. 2009/2010. Zespóª Szkóª Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Brzesku

spektroskopia UV Vis (cz. 2)

NUMER IDENTYFIKATORA:

Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa

Bazy danych. Andrzej Łachwa, UJ, /15

dyfuzja w płynie nieruchomym (lub w ruchu laminarnym) prowadzi do wzrostu chmury zanieczyszczenia

KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI

Fizyka Laserów wykład 10. Czesław Radzewicz

LXV OLIMPIADA FIZYCZNA ZAWODY III STOPNIA

wiat o mo e by rozumiane jako strumie fotonów albo jako fala elektromagnetyczna. Najprostszym przypadkiem fali elektromagnetycznej jest fala p aska

Saturn planeta z uszami

Giving light a new experience

Arkusz maturalny. Šukasz Dawidowski. 25 kwietnia 2016r. Powtórki maturalne

Hotel Hilberta. Zdumiewaj cy ±wiat niesko«czono±ci. Marcin Kysiak. Festiwal Nauki, Instytut Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego

Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"

Budowa i dziaanie aparatu

1 Trochoidalny selektor elektronów

Wpływ wyników misji Planck na obraz Wszechświata

FOTOMETRYCZNE PRAWO ODLEGŁOŚCI (O9)

4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach

Wojewódzki Konkurs Matematyczny

Optyczne odpowiedniki błysków gamma

Wypalanie laserowe. Technologia. wersja polska. Wersja: 1. marzec 2004 r.

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo fotowoltaiczne

V.6.6 Pęd i energia przy prędkościach bliskich c. Zastosowania

Zadania. SiOD Cwiczenie 1 ;

Galaktyki aktywne II. Przesłanki istnienia,,centralnego silnika'' Dyski akrecyjne Czarne dziury

Analiza danych z nowej aparatury detekcyjnej "Pi of the Sky"

Ć W I C Z E N I E N R O-9

Nowe głowice Hunter - DSP 700

Sensory optyczne w motoryzacji

Analiza spektralna widma gwiezdnego

1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna

Techniczne podstawy promienników

MATEMATYKA 4 INSTYTUT MEDICUS FUNKCJA KWADRATOWA. Kurs przygotowawczy na studia medyczne. Rok szkolny 2010/2011. tel

5. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach

Modelowanie aparatury pomiarowej eksperymentu Pi of the Sky

Wytyczne p.pożarowe do koncepcji adaptacji obiektu w Niepołomicach

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ostatni dzień miesiąca (yyyy-mm-dd) miejsce zam. - ulica nr miejscowość wypełnienia oświadczenia

Ekonometria - wykªad 8

Matematyka 1. Šukasz Dawidowski. Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski

ANALIZA OBSERWACYJNA GORĄCEJ PLAMY RADIOŹRÓDŁA PICTOR A W SZEROKIM ZAKRESIE WIDMA

Oferty portalu. Statystyki wejść w oferty wózków widłowych na tle ofert portalu w latach oraz I kw.2015 r I kw.

TEST DIAGNOZUJACY Z FIZYKI DLA UCZNIÓW KLAS I GIMNAZJUM

Instrukcja obsługi zamka. bibi-z50. (zamek autonomiczny z czytnikiem identyfikatora Mifare)

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI

Uczenie Wielowarstwowych Sieci Neuronów o

CAŠKOWANIE METODAMI MONTE CARLO Janusz Adamowski

Wszechświat: spis inwentarza. Typy obiektów Rozmieszczenie w przestrzeni Symetrie

Udoskonalona wentylacja komory suszenia

Kondensat BosegoEinsteina na obwodzie scalonym (BEC on chip)

Studenckie Koło Naukowe Drogowiec

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Matematyki dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2013/2014

Transkrypt:

Obserwacja i wyniki analizy rekordowego bªysku GRB080319B Lech Wiktor Piotrowski Instytut Fizyki Do±wiadczalnej, Uniwersytet Warszawski Neutrina w laboratorium i kosmosie, Warszawa, 6.VI.2008

1 Odkrycie bªysku 2 3 4

Bªyski gamma Odkrycie bªysku Jedne z najbardziej energetycznych znanych nam zjawisk Emituj promieniowanie γ, X, optyczne i radiowe Odkryte w 1969 roku......ale obserwacje X, optyczne i radiowe to dopiero 13 lat historii Dwie podstawowe klasy bªysków dªugie (>2 s) i krótkie (<2s) Odpowiednio model zapa±ci hipernowej i zderzenia obiektów zwartych (NS-NS, NS-BH, WD-WD) W centrum powstaje prawdopodobnie czarna dziura Aktualnie obserwowane m. in. przez: Satelit Integral Satelit AGILE Satelit Konus Satelit SWIFT - dzi± gªówne ¹ródªo informacji o GRB

Pierwszy bªysk tej nocy roda, 19.03.2008... Satelita SWIFT jak co noc obserwuje niebo

Pierwszy bªysk tej nocy roda, 19.03.2008... Satelita SWIFT jak co noc obserwuje niebo Detektor BAT - 1.5 sr FoV, 15-150 kev - monitoring Detektor XRT - 24 24 FoV, 0.2-10 kev - follow up Detektor UVOT - 17 17 FoV, 170-650 nm - follow up

Pierwszy bªysk tej nocy roda, 19.03.2008... Satelita SWIFT jak co noc obserwuje niebo Detektor BAT - 1.5 sr FoV, 15-150 kev - monitoring Detektor XRT - 24 24 FoV, 0.2-10 kev - follow up Detektor UVOT - 17 17 FoV, 170-650 nm - follow up O 5:45 wykrywa GRB080319A, (13 h 45 m 25 s, 44 o 04 m 44 s )

Pierwszy bªysk tej nocy roda, 19.03.2008... Satelita SWIFT jak co noc obserwuje niebo Detektor BAT - 1.5 sr FoV, 15-150 kev - monitoring Detektor XRT - 24 24 FoV, 0.2-10 kev - follow up Detektor UVOT - 17 17 FoV, 170-650 nm - follow up O 5:45 wykrywa GRB080319A, (13 h 45 m 25 s, 44 o 04 m 44 s ) Poprzez sie Galactic Coordinates Network informacja pªynie do innych urz dze«

Pierwszy bªysk tej nocy roda, 19.03.2008... Satelita SWIFT jak co noc obserwuje niebo Detektor BAT - 1.5 sr FoV, 15-150 kev - monitoring Detektor XRT - 24 24 FoV, 0.2-10 kev - follow up Detektor UVOT - 17 17 FoV, 170-650 nm - follow up O 5:45 wykrywa GRB080319A, (13 h 45 m 25 s, 44 o 04 m 44 s ) Poprzez sie Galactic Coordinates Network informacja pªynie do innych urz dze«armia teleskopów naziemnych obraca si do bªysku... w tym kamery Pi of the Sky

Prototyp Odkrycie bªysku Prototypowa konstrukcja - podobna jak w innych eksperymentach: Dwie kamery na monta»u paralaktycznym Zasi g 12 m 14 m Automatycznie pod»aj za FoV SWIFT, reaguj na alerty z GCN Ale, w odró»nieniu od wi kszo±ci: B. du»e pole widzenia - 20.7 o 20.7 o, B. du»a rozd¹. czasowa - 10 s Dodatkowo wyposa»ony w: Algorytm wykrywania krótkich bªysków w czasie rzeczywistym Algorytmy o-line do wykrywania poja±nie«i nowych obiektów Prototyp skierowaª si w kierunku GRB080319A i byªo troch zamieszania...

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s )

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Katarzyna Maªek: 2) Mar 19 01:46:45 2008 LCO, RA=206.354d, Dec=+44.079d pojechalismy do niego. pierwsza klatke zebralismy 2.5 min po triggerze 3) Mar 19 02:13:06 2008 LCO, RA=217.926d, Dec=+36.303d pierwsza klatka na miejscu blysku zebrana 57sek po triggerze (blyski w niedalekiej odleglosci), niestety nie bylismy zdecydowani, ktory z blyskow ogladamy i po zebraniu 3 klatek wrocilismy do pierwszego pola, tam zebralismy dwie klatki i dopiero wtedy wrocilismy do dalszej obserwacji pola z ostaniego blysku nie sciagalam klatek z tych blyskow. Pozdrawiam, Kasia

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Po obudzeniu si, L. W. Piotrowski zauwa»a,»e bªysk A byª bardzo blisko bªysku B i ±ci ga klatki Od 23 minut pozycja GRB080319A w ±rodku klatki, natomiast GRB080319B na jej kraw dzi Lech Wiktor Piotrowski: Prosze spojrzec na 97 klatke. PEwnie rtadosc przedwczesna ale wlasnie to zobaczylem. Lech Wiktor Piotrowski

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Po obudzeniu si, L. W. Piotrowski zauwa»a,»e bªysk A byª bardzo blisko bªysku B i ±ci ga klatki Od 23 minut pozycja GRB080319A w ±rodku klatki, natomiast GRB080319B na jej kraw dzi Pocz tkowo bªysk wydawaª si zbyt jasny... satelita...

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Po obudzeniu si, L. W. Piotrowski zauwa»a,»e bªysk A byª bardzo blisko bªysku B i ±ci ga klatki Od 23 minut pozycja GRB080319A w ±rodku klatki, natomiast GRB080319B na jej kraw dzi Pocz tkowo bªysk wydawaª si zbyt jasny... satelita... Po chwili skupienia M. Sokoªowski i A. F. arnecki, widz c bªysk na kilku klatkach - wyglada to rewelacyjnie, to bardzo obiecujace

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Po obudzeniu si, L. W. Piotrowski zauwa»a,»e bªysk A byª bardzo blisko bªysku B i ±ci ga klatki Od 23 minut pozycja GRB080319A w ±rodku klatki, natomiast GRB080319B na jej kraw dzi Pocz tkowo bªysk wydawaª si zbyt jasny... satelita... Po chwili skupienia M. Sokoªowski i A. F. arnecki, widz c bªysk na kilku klatkach - wyglada to rewelacyjnie, to bardzo obiecujace Pó¹niej okazaªo si,»e algorytm wykrywania bªysków samodzielnie wykryª ten GRB

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Po obudzeniu si, L. W. Piotrowski zauwa»a,»e bªysk A byª bardzo blisko bªysku B i ±ci ga klatki Od 23 minut pozycja GRB080319A w ±rodku klatki, natomiast GRB080319B na jej kraw dzi Pocz tkowo bªysk wydawaª si zbyt jasny... satelita... Po chwili skupienia M. Sokoªowski i A. F. arnecki, widz c bªysk na kilku klatkach - wyglada to rewelacyjnie, to bardzo obiecujace Pó¹niej okazaªo si,»e algorytm wykrywania bªysków samodzielnie wykryª ten GRB

Nasz pierwszy GRB Odkrycie bªysku O 6:12:49 SWIFT wykrywa GRB080319B, (14 h 31 m 42 s, 36 o 18 m 10 s ) Szychtuj ca tej nocy K. Maªek dostaje SMSem informacje o bªyskach i o 8:21 naszego czasu wysyªa e-mail Po obudzeniu si, L. W. Piotrowski zauwa»a,»e bªysk A byª bardzo blisko bªysku B i ±ci ga klatki Od 23 minut pozycja GRB080319A w ±rodku klatki, natomiast GRB080319B na jej kraw dzi Pocz tkowo bªysk wydawaª si zbyt jasny... satelita... Po chwili skupienia M. Sokoªowski i A. F. arnecki, widz c bªysk na kilku klatkach - wyglada to rewelacyjnie, to bardzo obiecujace Pó¹niej okazaªo si,»e algorytm wykrywania bªysków samodzielnie wykryª ten GRB

Bªyskawiczne obserwacje optyczne Po jakim± czasie napªywaj dane z innych eksperymentów... Pierwsza ekspozycja Pi z bªyskiem 2.75 ± 5 s w porównaniu z triggerem SWIFT Maksymalna jasno± 5.7 m

Bªyskawiczne obserwacje optyczne Po jakim± czasie napªywaj dane z innych eksperymentów... Pierwsza ekspozycja Pi z bªyskiem 2.75 ± 5 s w porównaniu z triggerem SWIFT Maksymalna jasno± 5.7 m Raptor zauwa»yª co± na ekspozycji +2 +12

Bªyskawiczne obserwacje optyczne Po jakim± czasie napªywaj dane z innych eksperymentów... Pierwsza ekspozycja Pi z bªyskiem 2.75 ± 5 s w porównaniu z triggerem SWIFT Maksymalna jasno± 5.7 m Raptor zauwa»yª co± na ekspozycji +2 +12 Bªysk w zasi gu eksperymentu TORTORA 10 s po triggerze - maks. jasno± 5.3 m

Bªyskawiczne obserwacje optyczne Po jakim± czasie napªywaj dane z innych eksperymentów... Pierwsza ekspozycja Pi z bªyskiem 2.75 ± 5 s w porównaniu z triggerem SWIFT Maksymalna jasno± 5.7 m Raptor zauwa»yª co± na ekspozycji +2 +12 Bªysk w zasi gu eksperymentu TORTORA 10 s po triggerze - maks. jasno± 5.3 m W ci gu dni przychodz informacje m. in. z: Teleskopów VLA, KAIT, Nickel, Gemini-S detektora Konus-Wind (18-1160 kev) satelity Chandra (promieniowanie X)

Jego wysoko± najja±niejszy Najja±niejszy optycznie zaobserwowany GRB, E opt,iso = 3 10 51

Jego wysoko± najja±niejszy Najja±niejszy optycznie zaobserwowany GRB, E opt,iso = 3 10 51 Szczytowa jasno± optyczna 18 s po triggerze, 5.3 m 5.7 m Widoczny goªym okiem przez 40 s!

Jego wysoko± najja±niejszy Najja±niejszy optycznie zaobserwowany GRB, E opt,iso = 3 10 51 Szczytowa jasno± optyczna 18 s po triggerze, 5.3 m 5.7 m Widoczny goªym okiem przez 40 s! Bardzo jasny w γ: Eγ,iso = 1.3 10 54 erg (20keV-7MeV)

Jego wysoko± najja±niejszy Najja±niejszy optycznie zaobserwowany GRB, E opt,iso = 3 10 51 Szczytowa jasno± optyczna 18 s po triggerze, 5.3 m 5.7 m Widoczny goªym okiem przez 40 s! Bardzo jasny w γ: Eγ,iso = 1.3 10 54 erg (20keV-7MeV) Najja±niejszy GRB w promieniowaniu X

Jego wysoko± najja±niejszy Najja±niejszy optycznie zaobserwowany GRB, E opt,iso = 3 10 51 Szczytowa jasno± optyczna 18 s po triggerze, 5.3 m 5.7 m Widoczny goªym okiem przez 40 s! Bardzo jasny w γ: Eγ,iso = 1.3 10 54 erg (20keV-7MeV) Najja±niejszy GRB w promieniowaniu X Czas trwania 57s Odlegªo± : z 0.937 = 7.5 Gy Najja±niejszy obserwowany obiekt w kosmosie - 2.5 10 6 ja±niejszy ni» poprzedni rekordzista SN 2005ap

Jego wysoko± najja±niejszy Rekordowe obserwacje 6 rz dów wielko±ci w jasno±ci 11 rz dów wielko±ci w widmie (radio, IR-VIS-UV, X, γ) Ci gªe obserwacje od minut przed, do tygodni po GRB

Jego wysoko± najja±niejszy Rekordowe obserwacje 6 rz dów wielko±ci w jasno±ci 11 rz dów wielko±ci w widmie (radio, IR-VIS-UV, X, γ) Ci gªe obserwacje od minut przed, do tygodni po GRB Pierwsze potwierdzenie jednoczesnej emisji optycznej i w gammach z dokªadno±ci do 2.25 +7.75 s - Pi of the Sky Pierwsza pewna korelacja maksimów w gammach i optycznych - TORTORA, Pi of the Sky Bezprecedensowa rozdzielczo± czasowa - 10 s, 0-200 s po triggerze (Pi, Raptor), 1 s w pobli»u maksimum (TORTORA)

Emisja optyczna równoczesna z γ Wcze±niej byªy dwa bªyski z tzw. prompt optical emmision: GRB990123 (ROTSE) Do odkrycia GRB080319B najja±niejszy bªysk Szczyt w gammach ponad 20 s po triggerze Prawdopodobnie emisja równoczesna z gammami, ale 30 s rozdz. czasowa GRB041219 (RAPTOR) Obserwacje wyzwolone przez prekursor Emisja równoczesna z gammami, ale mala rozdz. czasowa Obie obserwacje mocno sugerowaªy równoczesno± emisji γ i optycznej, ale»adna nie pokrywaªa pocz tku bªysku rozdzielczo± czasowa uniemo»liwiaªa szczegóªow analiz GRB080319B to pierwsza okazja do tak szczegóªowych testów modeli

Model kuli ognistej Odkrycie bªysku Nieokre±lony centralny silnik wyrzuca strug paczek materii Mo»e... przed GRB, wewn trz gwiazdy, zderzenia paczek ν

Model kuli ognistej Odkrycie bªysku Nieokre±lony centralny silnik wyrzuca strug paczek materii Mo»e... przed GRB, wewn trz gwiazdy, zderzenia paczek ν Wewn trzne zderzenia paczek o ró»nej pr dko±ci - internal shocks Podstawowy etap produkcji γ - post puj ce zderzenia Niskoenergetyczny ogon optyczny - jeden z modeli wczesnej emisji optycznej, równoczesnej z γ

Model kuli ognistej Odkrycie bªysku Nieokre±lony centralny silnik wyrzuca strug paczek materii Mo»e... przed GRB, wewn trz gwiazdy, zderzenia paczek ν Wewn trzne zderzenia paczek o ró»nej pr dko±ci - internal shocks Podstawowy etap produkcji γ - post puj ce zderzenia Niskoenergetyczny ogon optyczny - jeden z modeli wczesnej emisji optycznej, równoczesnej z γ Zewn trzne zderzenia paczek z wiatrem gwiezdnym albo ISM - external shocks Produkcja X, optyczna, radiowa Zderzenia wsteczne - fala wsteczna wracaj ca po zderzeniu zewn trznym Podstawowy model wczesnej emisji optycznej, nieco opó¹nionej wzgl. γ

Fazy GRB080319B Odkrycie bªysku Wida wyra¹ne ró»nice mi dzy ró»nymi cz ±ciami optycznej krzywej blasku: t < 50 s - emisja optyczna równoczesna z γ 50 < t < 800 s - wczesna emisja optyczna - fala wsteczna 800 s < t - po±wiata - zderzenie z zewn trznym o±rodkiem

Emisja optyczna równoczesna z γ Emisja γ i optyczna z tego samego obszaru Koincydencja czasowa Bardzo podobny caªkowity ksztaªt krzywych blasku Fala wsteczna? - nie zbyt gwaªtowne narastanie i spadek krzywej blasku staªa szeroko± czasowa impulsów optycznych - powinna rosn przynajmniej liniowo

Emisja optyczna równoczesna z γ Niskoenegetyczny ogon γ? - nie Strumie«optyczny o 4 rz dy wielko±ci wi kszy ni» wynik ekstrapolacji γ do niskich energii Produkcja γ poprzez emisje synchrotronow nie mo»e da tak odmiennego ogona

Emisja optyczna równoczesna z γ Obszar emisji optycznej i γ ten sam, ale inny mechanizm powstawania Najbardziej naturalny mechanizm synchrotron self-compton (SSC) dla γ promieniowanie synchrotronowe dla optycznych Przy czym, aby Eγ > E opt, stosunek strat energii w odwrotnym procesie Comptona do strat w emisji synchrotronowej: Y νfν(ep) >= 10 νfν(e p,syn) gdzie E p,syn to energia w piku widma synchrotronowego νfν. To implikuje odwrotny proces Comptona drugiego rz du Emisja w zakresie GeV bardziej energetyczna o Y>=10

Korelacja pików optycznych i γ Na pierwszy rzut oka emisja w γ i optyczna wydaj si skorelowane Analiza pokazuje korelacj przy narastaniu i spadaniu strumienia......i brak korelacji w ±rodku - co sugeruje,»e ogólnie jej nie ma

Obszar emisji Z jasno±ci optycznej bªysku wynika,»e czynnik Lorentza: Γ 10 3 przy czym skala zmienno±ci w modelu wewn trznych zderze«: tν = R Γ 2 c Co daje niezwykle du» odlegªo± obszaru emisji od centralnego silnika R = 10 16 R16 cm, gdzie 0.8 <= R16(tν/2s) 1/3 <= 20 Ta odlegªo± wi»e si z maª g sto±ci materii i tym samym maª grubo±cia optyczn. W innych bªyskach mniejsze Γ mo»e powodowa znacznie slabsz pocz tkow emisj optyczn

Pó¹niejsza emisja Odkrycie bªysku Optyczna krzywa blasku - superpozycja 3 krzywych opisywanych prawem pot gowym Krzywa blasku w X - potrójnie zªamana krzywa opisywana prawem pot gowym Krzywe blasku w X i optyczna znacz co ró»ni si w ci gu pierwszych 12 godzin - niezgodno± ze standradowymi modelami GRB. proponowany model dwukomponentowego d»etu

Model d»etu dwukomponentowego Dwa skªadniki: Wewn trzny, w ski, ultrarelatywistyczny, zaªamanie w t b,1 2800 s Zewn trzny, mniej energetyczny, zaªamanie w t b,1 1 Ms Trzykrotnie zªamana krzywa blasku w X - superpozycja jednokrotnie zªamanych krzywych dla ka»dego skªadnika optyczna, 50 < t < 800 s - dominuje fala wsteczna - oddziaªywanie zewn trznego d»etu z materi, pik w 50 s, przykryty przez pocz tkow emisj optyczn optyczna, 50 < t < 800 s - post puj ce zderzenia zewn trznego d»etu z otaczj c materi X, 50 s < t < 40 ks - post puj ce zderzenia wewn trznego d»etu z otaczaj c materi X, 40 ks < t - post puj ce zderzenia zewn trznego d»etu z otaczaj c materi

Model d»etu dwukomponentowego Z czasów zaªamania d»etów wynikaj k ty rozwarcia: 0.2 o dla d»etu wewn trznego 4 o dla d»etu zewn trznego

Model d»etu dwukomponentowego Potencjaª odkrywczy D»et wewn trzny skierowany na nas - du»o szcz ±cia, prawdopodobie«stwo 10 3 Podobne odkrycie co 3-10 lat Problemy z modelem zbyt ostre zaªamania d»etów pewne odchylenia w dopasowaniach wymagana koincydencja Mo»liwe s inne modele, ale ten na razie udaªo si dopasowa najlepiej

Prekursor Odkrycie bªysku Przewidywania Niektóre modele przewiduj istnienie prekursora optycznego o jasno±ci 5 20% wªa±ciwego bªysku Tak jasny bªysk - jasny, wykrywalny prekursor

Prekursor Odkrycie bªysku Przewidywania Fakty Niektóre modele przewiduj istnienie prekursora optycznego o jasno±ci 5 20% wªa±ciwego bªysku Tak jasny bªysk - jasny, wykrywalny prekursor Nie udaªo nam si znale¹ prekursora na naszych danych Inne eksperymenty te» o nim nie informowaªy

Odkrycie bªysku GRB080319B nie daje si poprawnie opisa dotychczasowymi modelami Model d»etu dwukomponentowego - niedoskonaªy, ale na razie najlepszy Pasuj cy do numerycznych symulacji d»etów z collapsarów Natychmiastowa obserwacja tego GRB to zestaw poª czenie czynników: du»ego pola widzenia du»ego szcz ±cia (co do pozycji GRB080319A) Jak wyeliminowa czynnik szcz ±cia?

Finalny system Pi of the Sky 2 zestawy po 16 kamer, pole widzenia 2sr > FoV SWIFT, FoV GLAST 2 tryby pracy kamer Obserwacja s siednich kawaªków nieba - rozchylone Obserwacja tego samego kawaªka nieba przez 4 kamery - wi kszy zasi g Du»o wi ksze prawdopodobie«stwo zaobserwowania bªysku optycznego Sprawdzony algorytm wykrywania bªysków, równie» na gwiazdach rozbªyskowych Mo»liwo± wykrycia po±wiat sierocych i bªysków innego pochodzenia

Dodatkowe obserwacje Inne medium, inne zakresy widma Ci gle czekamy na neutrina...... i na fotony wy»szych energi Je»eli mechanizm SSC jest prawdziwy, to powinno doj± do jasnej emisji o piku w 10-100 GeV. Emisja wykrywalna przez AGILE, która akurat wtedy schowaªa si za Ziemi. Z ªatwo±ci wykrywalna przez satelit GLAST Emisja w wy»szych zakresach energii uczyni GRB bezkonkurencyjne, je»eli chodzi o caªkowit emitowan energi

GLAST Odkrycie bªysku Nowa misja satelitarna: Gamma-ray Large Area Space Telescope Detektor Large Area Telescope FoV: 2 sr Rozdzielczo± : 1' Zakres energii: 30 MeV - 300 GeV

GLAST Odkrycie bªysku Nowa misja satelitarna: Gamma-ray Large Area Space Telescope Detektor Large Area Telescope FoV: 2 sr Rozdzielczo± : 1' Zakres energii: 30 MeV - 300 GeV Detektor GLAST Burst Monitor Pokrywa wi kszo± (?) nieba Rozdzielczo± : kilka stopni (z triangulacji) Zakres energii 8 kev - >30 MeV

GLAST Odkrycie bªysku Nowa misja satelitarna: Gamma-ray Large Area Space Telescope Detektor Large Area Telescope FoV: 2 sr Rozdzielczo± : 1' Zakres energii: 30 MeV - 300 GeV Detektor GLAST Burst Monitor Pokrywa wi kszo± (?) nieba Rozdzielczo± : kilka stopni (z triangulacji) Zakres energii 8 kev - >30 MeV Ma by wystrzelony ju» w ±rod!

Podsumowanie Odkrycie bªysku GRB080319b: Zaobserwowano najja±niejszy optycznie i w prom. X GRB w historii Emisja optyczna równoczesna z emisj w prom. gamma Korelacja ksztaªtu w prom. gamma i w ±wietle widzialnym Brak korelacji maksimów

Podsumowanie Odkrycie bªysku GRB080319b: Zaobserwowano najja±niejszy optycznie i w prom. X GRB w historii Emisja optyczna równoczesna z emisj w prom. gamma Korelacja ksztaªtu w prom. gamma i w ±wietle widzialnym Brak korelacji maksimów Potwierdzenie koncepcji Pi of the Sky: Konieczne jak najwi ksze pole widzenia Du»a rozdzielczo± czasowa ujawnia kluczowe szczegóªy Udokumentowana zdolno± automatycznego wykrywania bªysków

Podsumowanie Odkrycie bªysku GRB080319b: Zaobserwowano najja±niejszy optycznie i w prom. X GRB w historii Emisja optyczna równoczesna z emisj w prom. gamma Korelacja ksztaªtu w prom. gamma i w ±wietle widzialnym Brak korelacji maksimów Potwierdzenie koncepcji Pi of the Sky: Konieczne jak najwi ksze pole widzenia Du»a rozdzielczo± czasowa ujawnia kluczowe szczegóªy Udokumentowana zdolno± automatycznego wykrywania bªysków Bardziej szczegóªowe informacje w publikacji wysªanej do Nature (astro-ph: 0805.1557v1)