VADEMECUM DYREKTORA Zatrudnianie nauczycieli 4 I. ZATRUDNIANIE NAUCZYCIELI 1. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY Z NAUCZYCIELEM A. Umowa o pracę Umowa o pracę jako akt nawiązujący stosunek pracy między nauczycielem a szkołą nie została uregulowana przepisami Karty Nauczyciela. W związku z powyższym należy w tym zakresie sięgnąć do przepisów Kodeksu pracy, który zawiera regulacje w tym zakresie. Zgodnie z art. 29 1 Kodeksu pracy, w umowie o pracę należy określić: strony umowy (pracownik, pracodawca), rodzaj umowy (na czas określony, na zastępstwo, na czas wykonania określonej pracy, na czas nieokreślony), datę zawarcia umowy, warunki pracy i płacy, a w szczególności: o rodzaj pracy, o miejsce wykonywania pracy, o wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, o wymiar czasu pracy, o termin rozpoczęcia pracy. Na podstawie umowy o pracę stosunek pracy nawiązuje się z: 1) osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole (stażysta) na czas określony na 1 rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego (w szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły również z osobą legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego o ile zobowiąże się ona do uzupełnienia przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu), 2) nauczycielem kontraktowym na czas nieokreślony, 3) wszystkimi nauczycielami na czas określony w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela w trakcie roku szkolnego, 4) nauczycielem mianowanym i dyplomowanym na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze w przypadku braku warunków do zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.
VADEMECUM DYREKTORA Zatrudnianie nauczycieli 5 Ad. 1 Nauczyciel stażysta zawsze zatrudniany jest w szkole na podstawie umowy o pracę na czas określony jeden rok szkolny. Oznacza to, że taka umowa musi zawierać dwie daty: początkową (najczęściej będzie to 1 września) oraz końcową 31 sierpnia. Ad. 2 Nauczyciel stażysta, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego, jeśli będzie zatrudniany w szkole, to powinien zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Należy zwrócić uwagę, że warunkiem zatrudnienia nauczyciela kontraktowego na czas nieokreślony nie jest możliwość przyznania mu pełnego wymiaru zajęć. A zatem nawet jeśli dla takiego nauczyciela nie będzie pełnego etatu, to i tak umowa o pracę powinna być zawarta na czas nieokreślony, ale wówczas w niepełnym wymiarze zajęć. Ad. 3 Na podstawie art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, możliwe jest zatrudnienie nauczyciela, bez względu na posiadany przez niego stopień awansu zawodowego, na podstawie umowy o pracę na czas określony. Przepis ten stanowi wyjątek od ogólnej zasady zatrudniania nauczycieli na czas nieokreślony. Zawarcie umowy na czas określone jest dopuszczalne jedynie dwóch sytuacjach opisanych w tym przepisie: w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, w zastępstwie za nieobecnego nauczyciela. Konieczne jest omówienie tych sytuacji, ze względu na ich dość częste nadużywanie przez dyrektorów szkół. Szczególnie nieostre warunki zatrudnienia nauczyciela na czas określony przewiduje pierwsza sytuacja. Dla oceny tej regulacji niezbędne jest uwzględnienie jej szczególnego charakteru. Przepis mówi o zaistnieniu potrzeby wynikającej z organizacji nauczania. A zatem musi to być jakaś szczególna okoliczność, która zmusza do zatrudnienia nauczyciela jedynie na jakiś określony czas. Przykładowo: Dyrektor nie wie, czy w przyszłym roku szkolnym będą godziny dla tego nauczyciela. Można tu rozważyć dwie sytuacje. W pierwszej dotyczy to nauczyciela, który od jakiegoś czasu corocznie zatrudniany jest z tego powodu na czas określony. W drugiej będzie chodziło o nauczyciela po raz pierwszy ubiegającego się o zatrudnienie w danej szkole. W pierwszym przypadku może to stanowić nadużycie
VADEMECUM DYREKTORA Zatrudnianie nauczycieli 6 prawa, natomiast druga sytuacja mogłaby uzasadniać zatrudnienie na czas określony. Odrębną kwestią, która budzi wiele wątpliwości wśród nauczycieli, jest dopuszczalna ilość umów na czas określony. Zgodnie z art. 25 1 Kodeksu pracy, trzecia umowa na czas określony zawarta między tymi samymi stronami jest umową na czas nieokreślony, jeśli przerwa między dwoma poprzednimi umowami nie przekracza 1 miesiąca. Kodeks pracy, jako źródło prawa pracy dla nauczycieli, stosuje się jedynie w zakresie nieuregulowanym Kartą Nauczyciela. Ponieważ art. 10 K.N. wyczerpująco reguluje zasady nawiązania stosunku pracy z nauczycielami, stąd brak jest podstaw do stosowania w tym zakresie Kodeksu pracy, a w tym jego art. 25 1. Nie oznacza to jednak, że nauczyciel są tutaj pozbawieni ochrony prawnej i można ich zatrudniać na czas określony dowolnie, według uznania dyrektora. Ogólną zasadą zatrudnienia nauczycieli (oprócz stażystów) jest zatrudnienie na czas nieokreślony. Wyjątek stanowią przypadki określone omówionym powyżej ustępem 7 art. 10 K.N. Szczególną przyczyną zatrudnienia na czas określony jest zgodnie z ust. 7, zastępstwo nieobecnego nauczyciela Ten wyjątek jest w miarę klarowny. Jest to rodzaj umowy na czas określony, w której okres jej trwania nie jest określony w momencie jej zawarcia, a wyznacza go usprawiedliwiona nieobecność zastępowanego nauczyciela. Praktyczna różnica między umową na zastępstwo a umową na czas określony ujawnia się w momencie podjęcia decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy. Umowy na czas określony nie można rozwiązać mocą jednostronnej decyzji którejś ze stron stosunku pracy (tzn. za wypowiedzeniem) przed upływem terminu, na jaki została zawarta. Dopuszczalne będzie to jedynie w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 6 miesięcy, jeżeli strony przewidziały w samej umowie możliwość jej wcześniejszego rozwiązania za 2 tygodniowym wypowiedzeniem (art. 33 K.p.). Natomiast umowę na zastępstwo można wypowiedzieć w każdym przypadku, przy czym okres wypowiedzenia wynosi tu jedynie 3 dni robocze. Wypowiedzenie może tu złożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca. Art. 10 ust. 7 K.N. dopuszczając możliwość zatrudnienia nauczyciela na czas określony, nie określa tego czasu. Oznacza to, że taka
VADEMECUM DYREKTORA Zatrudnianie nauczycieli 7 umowa nie musi być koniecznie zawarta na jeden rok szkolny, może być bowiem zawarta i na czas dłuższy, jak i krótszy niż rok szkolny. W przypadku, gdy nauczyciel kontraktowy, mianowany, czy dyplomowany zostanie zatrudniony w szkole na podstawie umowy o pracę na czas określony, może zakwestionować podstawę zatrudnienia przed sądem pracy. A wówczas dyrektor będzie musiał wykazać, że przyczyna takiego zatrudnienia wynikała z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Nauczyciel swoje powództwo będzie mógł oprzeć o art. 189 K.p.c., dający możliwość wnoszenia powództwa o ustalenie istnienia stosunku prawnego łączącego strony umowy w tym przypadku istnienia umowy o pracę na czas nieokreślony. Ad. 4 Podstawową formą nawiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym jest mianowanie. Jedyną z przesłanek takiego zatrudnienia jest możliwość zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Zgodnie z art. 10 ust. 6 K.N. w przypadku braku warunków do zatrudnienia nauczyciela mianowanego i dyplomowanego w pełnym wymiarze zajęć na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się z takim nauczycielem na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze zajęć, z zastrzeżeniem ust. 7, co oznacza, że jeśli wymaga tego organizacja nauczania, bądź zastępstwo nieobecnego nauczyciela, to umowę zawiera się na czas określony. B. Mianowanie Pojęcie mianowania występuje w prawie oświatowym w dwóch znaczeniach, co w praktyce powoduje wiele nieporozumień. Mianowanie jest bowiem stopniem awansu zawodowego nauczyciela i w tym znaczeniu przynosi nauczycielowi głównie profit finansowy, gdyż wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest m.in. od stopnia awansu zawodowego. Mianowanie oznacza również formę zatrudnienia nauczyciela. Mianowanie jest alternatywną formą nawiązania stosunku pracy nauczyciela. Taka forma zatrudnienia jest dla nauczyciela korzystniejsza niż umowa o pracę, gdyż powoduje większą stabilizację zatrudnienia, a ponadto od niej uzależnione jest stosowanie części przepisów Karty Nauczyciela, które dotyczą tylko nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania.
VADEMECUM DYREKTORA Wynagrodzenie nauczycieli 35 II. WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA PIENIEŻNE ZE STOSUNKU PRACY NAUCZYCIELI Zasady wynagradzania nauczycieli uregulowane zostały w kilku aktach prawnych o różnej hierarchii w systemie źródeł prawa. Relacje między tymi aktami należy interpretować zgodnie z zasadą uprzywilejowania pracownika wyrażoną w art. 9 Kodeksu pracy. Przepis ten zawiera definicję legalną prawa pracy, zgodnie z którą są to przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. W myśl zasady uprzywilejowania pracowników, postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych, a postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych i porozumień zbiorowych. 1. ZASADY OGÓLNE WYPŁATY WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ Elementy wynagrodzenia nauczycieli określa art. 30 K.N. Karta Nauczyciela określa ponadto wysokość średniego wynagrodzenia nauczycieli, przy czym należy pamiętać, że w skład tego średniego wynagrodzenia wchodzą wszystkie w/w składniki. W ust. 3 w/w artykułu uregulowane są zasady ustalania średniego wynagrodzenia nauczycieli. Zgodnie z tym przepisem wynagrodzenie to zależy od stopnia awansu zawodowego nauczyciela i odnosi się do kwoty bazowej określanej dla nauczycieli w ustawie budżetowej. Średnie wynagrodzenie wynosi zatem: 100 % kwoty bazowej dla nauczycieli stażystów, 111% kwoty bazowej dla nauczycieli kontraktowych, 144% kwoty bazowej dla nauczycieli mianowanych, 184% kwoty bazowej dla nauczycieli dyplomowanych. Wysokość wynagrodzenia nauczyciela może ulegać zmianom w czasie trwania stosunku pracy. Jeżeli związane jest to z uzyskaniem
VADEMECUM DYREKTORA Wynagrodzenie nauczycieli 36 przez nauczyciela kolejnego stopnia awansu zawodowego, zmiana wynagrodzenia uzależniona jest od daty złożenia przez nauczyciela wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego. Jeżeli wniosek został złożony w terminie do 30 czerwca wówczas przeszeregowanie nauczyciela następuje od 1 września tego roku. W przypadku gdy nauczyciel spóźni się z wnioskiem i złoży go w drugim terminie, tj. do 31 października, zmiana wynagrodzenia związana z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego nastąpi od 1 stycznia następnego roku kalendarzowego. 1 Zmiana wysokości wynagrodzenia z innych przyczyn następuje z pierwszym dniem najbliższego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli inne przyczyny nastąpiły z pierwszym dniem miesiąca wówczas także zmiana wysokości wynagrodzenia następuje od tego dnia. W przypadku zmiany wysokości wynagrodzenia wynikającej ze zmiany miejsca pracy, prawo do wynagrodzenia odpowiadającego nowemu miejscu pracy przysługuje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, następującego po objęciu obowiązków pracowniczych w nowym miejscu pracy, jeżeli objęcie tych obowiązków nie nastąpiło od pierwszego dnia danego miesiąca kalendarzowego. Nauczyciel nabywa prawo do wynagrodzenia od dnia nawiązania stosunku pracy (art. 38 Karty Nauczyciela). Prawo do wynagrodzenia gaśnie z ostatnim dniem miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiło wygaśnięcie lub rozwiązanie stosunku pracy (art. 40 K.N.) Zgodnie z treścią art. 84 Kodeksu pracy, pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia za pracę ani przenieść tego prawa na inną osobę. Powyższy zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia oraz przeniesienia tego prawa na inną osobę odnosi się do wszystkich składników wynagrodzenia, a nie tylko wynagrodzenia zasadniczego. Pracownik nie może skutecznie zrzec się również dodatków do wynagrodzenia, wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw, nagród i innych świadczeń, jak odprawy (również z art. 20 Karty Nauczyciela), ekwiwalenty. W praktyce oznacza to, że jeśli nawet nauczyciel podpisze oświadczenie, w którym np. zrzeka się prawa do odprawy pieniężnej z art. 20 Karty Nauczyciela, to oświadczenie to nie wywoła skutków prawnych, czyli nauczyciel będzie miał roszczenie o wypłatę tej odprawy, jeśli zajdą przesłanki do jej wypłaty. 1 Zasady te obowiązują od 31 sierpnia 2004 r. w związku z nowelizacją Karty Nauczyciela z dnia 15 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 179, poz. 1845).
VADEMECUM DYREKTORA Wynagrodzenie nauczycieli 37 Z wynagrodzenia za pracę pracodawca ma obowiązek odliczyć składki na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ponadto na podstawie art. 87 1 K.p., pracodawca może bez zgody pracownika z jego wynagrodzenia dokonać potrącenia jedynie następujących należności: sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (np. komornicze zajęcia wynagrodzenia na mocy wyroku sądowego nakazującego zapłatę), zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi, kary pieniężne przewidziane w art. 108 K.p. Dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia odbywa się w podanej wyżej kolejności, tzn. dopiero po potrąceniu świadczeń alimentacyjnych pracodawca może dokonywać dalszych potrąceń z wynagrodzenia pracownika, czyli należności innych niż świadczenia alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych, potem zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi i dopiero na koniec kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy. Kodeks pracy wprowadza pewne ograniczenia w dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia pracownika, które mają zabezpieczyć pracownikowi zachowanie pewnych minimalnych środków do życia. Granice potrąceń dzielą się na ułamkowe i kwotowe. W razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych potrącenia mogą być dokonywane do wysokości 3/5 wynagrodzenia, natomiast w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych pracodawca może dokonać potrącenia do wysokości 1/2 wynagrodzenia. Niezależnie od powyższego kary pieniężne potrąca się w granicach określonych w art. 108 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem, kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień usprawiedliwionej nieobecności w pracy, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń alimentów, innych należności i zaliczek pieniężnych.
VADEMECUM DYREKTORA Awans zawodowy nauczycieli 53 III. AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELI Awans zawodowy nauczycieli w obecnie obowiązującym zakresie pojawił się w wyniku nowelizacji Karty Nauczyciela dokonanej ustawą z 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw. 1 W swoim założeniu przepisy o awansie zawodowym miały zachęcać nauczycieli do samodoskonalenia zawodowego za pomocą jednego z najskuteczniejszych środków w tym zakresie, jakim jest motywacja finansowa. Przepisy płacowe uzależniają bowiem wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, m.in. od posiadanego przez nich stopnia awansu zawodowego. Wymieniona wyżej ustawa, jak również jej akty wykonawcze były następnie nowelizowane i dziś przepisy o awansie zawodowym nauczycieli uregulowane są nieco inaczej, niż w dniu 6 kwietnia 2000 r. 2 Najważniejsze zmiany w tym zakresie zostały dokonane ustawą z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw 3 oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniem MENiS z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. 4 W dniu 14 listopada 2007 r. 5 Minister Edukacji Narodowej wydał rozporządzenie zmieniające dotychczasowe zasady uzyskiwania przez nauczycieli stopni awansu zawodowego, które zmierzają w kierunku odformalizowania procedur w tym zakresie. Omówienie problematyki awansu zawodowego nauczycieli zostało podzielone na dwie części: w pierwszej znajdują się najważniejsze terminy w procesie uzyskiwania stopni awansu, jak również regulacje wspólne dla wszystkich stopni awansu zawodowego. Druga część obejmuje warunki uzyskiwania kolejnych stopni awansu zawodowego nauczycieli. 1 Dz.U. Nr 19, poz. 239 ze zm.) 2 Z tą datą weszła w życie ustawa z dnia 18 lutego 2000 r. wprowadzająca m.in. przepisy o awansie zawodowym. 3 Dz.U. Nr 179, poz. 1845 4 Dz.U. Nr 260, poz. 2593 ze zm. 5 Rozporządzenie MEN z dnia 14 listopada 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. Nr 214, poz. 1580).
VADEMECUM DYREKTORA Awans zawodowy nauczycieli 54 1. TERMINY W AWANSIE ZAWODOWYM A. Rozpoczęcie stażu Na podstawie art. 9d ust. 1 Karty Nauczyciela, nauczyciel rozpoczyna staż z początkiem roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia zajęć. Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego. Nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. B. Plan rozwoju zawodowego Nauczyciel stażysta rozpoczyna staż bez składania wniosku, a w ciągu 20 dni od rozpoczęcia zajęć przedstawia dyrektorowi szkoły plan rozwoju zawodowego. Nauczyciel kontraktowy i mianowany musi złożyć wniosek o otwarcie stażu do dyrektora szkoły, dołączając do niego plan rozwoju zawodowego. Dyrektor szkoły zatwierdza projekt planu rozwoju zawodowego nauczyciela w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć lub zwraca go nauczycielowi do poprawy, ze wskazaniem, w formie pisemnej, zakresu niezbędnych zmian. W takim przypadku nauczyciel obowiązany jest niezwłocznie poprawić projekt planu rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć projekt dyrektorowi. Określenie terminu na poprawkę jest tutaj nieostre, co skutkuje w praktyce tym, że każdy przypadek może być tu indywidualnie rozpatrywany. Z drugiej strony trudno mówić o uchybieniu temu terminowi. C. Okres stażu Staż na stopień nauczyciela kontraktowego trwa 9 miesięcy. Nauczyciele ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego i dyplomowanego obowiązani są odbyć staż trwający 2 lata i 9 miesięcy. Nauczyciel kontraktowy i mianowany, którzy posiadają stopień naukowy doktora, mogą ubiegać się o kolejny stopień awansu zawodowego po odbyciu stażu trwającego jedynie rok i 9 miesięcy.
VADEMECUM DYREKTORA Awans zawodowy nauczycieli 55 Nauczyciel, który otrzymał stopień nauczyciela kontraktowego z dniem zatrudnienia, na podstawie art. 9 a ust. 3 Karty Nauczyciela, może mieć staż na nauczyciela mianowanego skrócony przez dyrektora szkoły do roku i 9 miesięcy. Sytuacja ta dotyczy: nauczycieli akademickich legitymujących się co najmniej 3 letnim okresem pracy w szkole wyższej, osób posiadających co najmniej 5 letni staż pracy (ogólny nie tylko w szkolnictwie) i znaczący dorobek zawodowy. D. Zakończenie stażu Ogólnie rzecz biorąc, jeśli nie nastąpi przerwa w stażu, ulega on zakończeniu w dniu 31 maja. Opiekun stażu ma obowiązek przedstawić dyrektorowi szkoły projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu w terminie 14 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela. Jednocześnie sam nauczyciel obowiązany jest w terminie 30 dni od zakończenia stażu złożyć dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego. E. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela Dyrektor szkoły ustala ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Ustalając tą ocenę dyrektor uwzględnia stopień realizacji planu rozwoju zawodowego oraz: w przypadku nauczyciela kontraktowego projekt oceny opracowany przez opiekuna stażu i opinię rady rodziców, w przypadku nauczyciela mianowanego opinię rady rodziców. Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Brak tej opinii nie hamuje postępowania w sprawie oceny dorobku zawodowego. W awansie zawodowym występują tylko dwie oceny dorobku zawodowego nauczyciela pozytywna i negatywna. Każda ocena musi być sporządzona na piśmie wraz z uzasadnieniem i pouczeniem o możliwości wniesienia odwołania. Odwołanie nauczyciel może wnieść w terminie 14 dni od otrzymania oceny do organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Odwołanie ma być rozpatrzone w ciągu 21 dni i decyzja organu nadzoru pedagogicznego jest w tej sprawie ostateczna