2.Toczenie 2 osie pliki płaskie W dalszej części materiałów omówiono krok po kroku tok postępowania przy programowaniu tokarek 2-osiowych, na plikach krawędziowych przy użyciu programu EdgeCAM. Dodatkowo do materiałów szkoleniowych załączone są wykonane na gotowo przykłady (w tym przykład opisany w materiałach w wersji EdgeCAM 2010R2), które pozwolą łatwiej przyswoić podstawy działania programu. Opisy nie uwzględniają parametrów obróbki, te które zostały umieszczone, dobrane są tylko do celów szkoleniowych. Materiały te są własnością firmy Nicom, ich kopiowanie jak i rozpowszechnianie bez zgody właściciela jest zabronione. Podstawy rysowania w EdgeCAM EdgeCAM jest programem służącym do generowania ścieżek narzędzi na podstawie plików bryłowych, powierzchniowych lub krawędziowych, zarówno do frezarek, tokarek jak i centr obróbczych. Program podzielony jest na dwa środowiska: Modelowania (w którym przygotowuje się dowolny detal do obróbki) i Obróbki (w którym definiuje się obróbkę). Tryb Modelowania jest trybem który jest automatycznie włączany po uruchomieniu programu. Z racji tematyki w materiałach opisany będzie krok po kroku sposób przygotowania detalu do obróbki, od opisu podstawowych funkcji do stworzenia modelu krawędziowego. Tworzenie geometrii należy rozpocząć od wybrania odpowiedniego środowiska XY (dla frezowania) lub ZX (dla toczenia). Dokonać tego możemy poprzez wybór odpowiedniej pozycji widocznych na rysunku 2.1. Rys.Wybór środowiska pracy Tworzona geometria przypisana jest do aktywnej warstwy i znajduje się zawsze na płaszczyźnie równoległej do wybranego ZERA, na zdeklarowanym Poziomie Z, którego zmiana polega na wprowadzeniu wartości i zatwierdzeniu klawiszem ENTER. 28
Rys.2.2 Wybór ZERA i określenie poziomu Zmiana płaszczyzny roboczej nie pociąga za sobą zmiany widoku ( widok może być równoległy do aktywnego ZERA), zmienić go można klikając lewym klawiszem myszki w obszarze informującym o aktualnym widoku, po czym wybieramy interesujący nas widok. Rys.2.3 Zmiana widoku wyświetlanej geometrii Podczas definiowania geometrii możliwe jest określenie jej punktów w dwojaki sposób: dynamicznie lub używając konkretnych współrzędnych. Definiowanie punktów w sposób dynamiczny realizowane jest przy użyciu filtru DOWOLNE lub ELEMENTY (widoczny na rysunku ). Rys.2.4 Menu sposobu rysowania w środowisku toczenia Po zaznaczeniu opcji ELEMENTY, program będzie powodował przyciąganie kursora do Uchwytów (punktów charakterystycznych), definiowanych w zakładce Wybór (Opcje/System). W przypadku wskazania pozycji DOWOLNE, mamy możliwość dowolnego wskazywania punktu w oknie programu. 29
Innym wspomaganiem rysowania jest rysowanie na siatce (polecenie Siatka i Konfiguracja siatki menu Widok rys.2.5). Wybór tej pozycji powoduje wykorzystywanie przecięć linii siatki. Rys.2.5 Polecenie Siatka Poszczególne opcje oznaczają: Wyświetl powoduje wyświetlenie siatki w przestrzeni roboczej Wskaż ZERO wskazujemy punkt zaczepienia siatki Odstęp X/Odstęp/Y określamy wymiary jednego oczka siatki Szerokość/Wysokość określamy wymiary siatki Pozostałe pozycje w Menu sposobu rysowania oznaczają: Pro opcja dostępna tylko w środowisku pracy ZX (toczenie), określanie wymiarów promieniowo, po kliknięciu zmienia się na SRD wówczas współrzędna X jest interpretowana jako wymiar średnicowy MM rysowanie przy wykorzystaniu jednostek metrycznych, po kliknięciu zmienia się na CAL, czyli jednostki calowe Określenie punktu przez wprowadzenie współrzędnych polega na wywołaniu okna dialogowego widocznego na rysunku 2.6 przez wciśnięcie X, Y, Z, P lub I (litera I oznacza współrzędna definiowaną przyrostowo). 30
Rys.2.6 Okno dialogowe Wprowadź współrzędne Oto kilka zasad wprowadzania współrzędnych : Liczby po przecinku rozdzielane są kropką: 123.456 Nie musisz wprowadzać zera przed ułamkiem dziesiętnym: 0.13 =.13 Jeżeli wciśniesz przecinek z klawiatury lub przycisk Następne w oknie, dane zostaną zaakceptowane i okno pojawi się ponownie Jeżeli przy jednorazowym wywołaniu pole jednej ze współrzędnych jest puste przyjmuje wartość 0 Jeżeli przy kolejnym wywołaniu okna pole jednej ze współrzędnych jest puste przyjmuje ono wartość z poprzedniego okna Do podglądu współrzędnych położenia kursora służy polecenie Współrzędne z menu Widok/Paski narzędzi/okienka (w trybie Obróbka okno podglądu pokazuje współrzędna położenia narzędzia) widoczne na rysunku 2.7 31
Rys.2.7 Polecenie Współrzędne Dostępne narzędzia do tworzenia geometrii możemy wywołać z paska narzędzi lub z głównego menu Geometria (rysunek 2.8). Rys.2.8 Pasek poleceń Geometria Ikony z pokrewnych poleceń są pogrupowane i dostępne z rozwijalnego menu (rysunek 2.9). Rys.2.9 Pogrupowane ikony poleceń paska Geometria Linie Polilinia tworzy linię przez punkty 32
Rys.2.10 Zasada tworzenia geometrii za pomocą polecenia Polilinia Linia pozioma tworzy linię poziomą, gdzie pierwszy punkt określa początek, natomiast drugi wyznacza jej długość Rys.2.11 Zasada tworzenia geometrii za pomocą polecenia Linia pozioma Linia pionowa tworzy linię pionową, gdzie pierwszy punkt określa początek, a drugi wyznacza długość Rys.2.12 Zasada tworzenia geometrii za pomocą polecenia Linia pionowa Linia dowolna tworzy linię przez dwa punkty Rys.2.13 Zasada tworzenia geometrii za pomocą polecenia Linia dowolna Linia definiowana opcja ta umożliwia na tworzenie linii o określonych parametrach 33
Rys.2.14 Polecenie Linia definiowana o Ortogonalna tworzy linię poziome i pionowe, generując dłuższy rzut jako linie, opcje Ortogonalna można użyć jednocześnie z opcją Polilinia (rys.2.15) Rys.2.15 Linia definiowana - Ortogonalna o Styczna w punkcie tworzy linię styczną do łuku, której koniec znajduje się w wskazanym punkcie (rys.2.16) Rys.2.16 Linia definiowana Styczna w punkcie o Styczna do dwóch tworzy linię styczną do dwóch łuków (rys.2.17) 34
Rys.2.17 Linia definiowana Styczna do dwóch o Kąt tworzy linię obróconą o kąt względem osi X (rys.2.18) Rys.2.18 Linia definiowana - Kąt o Pod kątem do tworzy linię pod katem do wskazanej linii (rys.2.19) Rys.2.19 Linia definiowana Pod kątem do o Równoległa tworzy linię równoległa do linii (rys.2.20) Rys.2.20 Linia definiowana - Równoległa 35
o Styczna i kąt tworzy linię styczną do łuku pod określonym kątem (rys.2.21) Rys.2.21 Linia definiowana Styczna i kąt Okręgi o Do współrzędnej X, Do współrzędnej Z, Długość - opcje za pomocą których możemy określić współrzędną końca lub długość linii. Okrąg tworzy łuk o promieniu oraz kątach, startu i końca. Chcąc stworzyć okrąg, należy oba kąty określić jako Brak (Rys.2.22) Rys.2.22 Zasada definiowania Okręgu Łuk tworzy łuk przez trzy punkty (rys.2.23) Rys.2.23 Zasada definiowania łuku Łuk definiowany tworzy łuk o zadeklarowanych parametrach (rys.2.24) 36
Rys.2.24 Okno dialogowe polecenia Łuk definiowany o Styczny do 2 i linia środka tworzy łuk styczny do odcinków d1 i d2 oraz środek okręgu leży na linii d3 (rys.2.25) Rys.2.25 Łuk definiowany Styczny do 2 i linia środka o Styczny i przez punkt tworzy łuk styczny do odcinków d1, d2 i przechodzący przez punkt d3 (rys.2.26) Rys.2.26 Łuk definiowany Styczny i przez punkt 37
o Styczny do 3 elementów tworzy łuk styczny do trzech elementów d1, d2, d3 (rys.2.27) Rys.2.27 Łuk definiowany Styczny do 3 elementów o Punkt środka wybranie tej opcji powoduje utworzenie dodatkowego punktu w środku okręgu. o Kąt startu / Kąt końca określa początek i koniec łuku. o Styczny w punkcie tworzy łuk o zadanym promieniu stycznie do odcinka i kończący się w punkcie d2 (rys.2.28) Rys.2.28 Łuk definiowany Styczny w punkcie o Promień i dwa punkty tworzy łuk o zadanym promieniu ograniczony punktami d1 i d2, punkt d3 określa stronę, po której ma leżeć łuk (rys.2.29) Rys.2.29 Łuk definiowany Promień i dwa punkty o Styczny i promień tworzy łuk o zadanym promieniu stycznie do dwóch odcinków (rys.2.30) Rys.2.30 Łuk definiowany Styczny i promień 38
o Styczny i linia środka tworzy łuk o zadanym promieniu stycznie do pierwszego elementu, a o środku leżącym na drugim elemencie (rys.2.31) Rys.2.31 Łuk definiowany Styczny i linia środka Prostokąt Menu geometria Prostokąt lub ikona widoczna na rysunku 2.32 Rys.2.32 Polecenie Prostokąt Zasada definiowania: Należy podać parametry (Szerokość, Długość) prostokąta zatwierdzając wszystko klawiszem ENTER. Wskaż punkt startu dla prostokąta (ENTER) W przypadku gdy nie podasz parametrów określających długości i szerokości prostokąta należy w przestrzeni roboczej najpierw wskazać punktu startu a następnie punkt końca. Podając parametr Głębokość otrzymamy przestrzenny model krawędziowy sześcianu. 39
Wielokąt Menu Geometria Prostokąt lub ikona widoczna na rysunku 2.33 Rys.2.33 Polecenie Wielokąt Wywołanie powyższego polecenia umożliwia nam stworzenie wielokąta o bokach równej długości. Poszczególne parametry oznaczają: Średnica określa wymiar, który się odnosi się do Typu jakim definiujemy wielokąt w celu jego stworzenia Ilość boków określamy liczbę boków wielokąta Kąt startu określa kąt pochylenia pierwszej linii wielokąta Promień naroża określa promień naroży wielokąta Głębokość podając wartość tego parametru uzyskamy przestrzenny model krawędziowy Typ określa jak definiowany jest parametr średnica Krawędź wartość parametru średnica użyty jest jako długość boku wielokąta Okrąg wpisany wartość parametru średnica określa średnicę dla okręgu, na którym konstruowany jest wielokąt Okrąg opisany wartość parametru średnica określa średnicę okręgu opisanego na wielokącie Odsunięcie Menu Geometria Odsunięcie lub ikona widoczna na rysunku 2.34 Rys.2.34 Widok ikony Odsunięcie i jej okno dialogowe 40
Poszczególne parametry polecenia odsunięcie oznaczają: Ciągłość zaznaczenie powyższej funkcji powoduje utworzenie elementu ciągłego otrzymanego w wyniku zastosowania funkcji odsunięcie Odsunięcie określamy wartość o jaką nowy element został odsunięty od elementu oryginalnego Typ naroża do wyboru mamy dwa warianty: Naroża okrągłe Naroża ostre Domyślna strona tutaj określamy czy odsunięcie ma być na zewnątrz czy do wewnątrz od oryginalnego elementu (w przypadku elementów zamkniętych). Kierunek odsunięcia możemy określić również dynamicznie za pomocą myszki klikając LP po stronie, na którą chcemy dokonać odsunięcia. Przekształcenie w element ciągły Rys.2.35 Polecenie ciągłość Element ciągły powstaje poprzez połączenie ze sobą pojedynczych elementów dzięki czemu możemy pracować z jednym a nie zbiorem elementów. Po wypełnieniu okna dialogowego i naciśnięciu OK. wybieramy elementy poprzez dwukrotne kliknięcie na jeden z nich Zaznaczenie w oknie dialogowym opcji usuń powoduje usunięcie elementów oryginalnych na podstawie których powstała ciągłość. Poleceniem odwrotnym do Ciągłość jest Rozbij (rysunek 2.36) Rys.2.36 Polecenie Rozbij 41
Punkt Rys.2.37 Polecenie Punkt Wybierając powyższą komendę wstawienie punktu odbywa się poprzez wskazanie na przestrzeni roboczej lokalizacji dla punktu bądź przez określenie konkretnych współrzędnych (wywołanie okna dialogowego Wprowadź współrzędne) Punkty możemy również wczytywać z pliku tekstowego (kodowanie ASCII) rysunek 2.38. Rys.2.38 Polecenie Wstaw - Punkty Poszczególne pozycje oznaczają: Nazwa pliku naciśnij przeglądaj w celu zlokalizowania pliku ze współrzędnymi Podziel przez określamy liczbę przez jaką współrzędne mają być podzielone, wartością domyślną jest 1.0. Styl - określamy format zapisu współrzędnych o XYZ wartości współrzędnych muszą być poprzedzone poprzez odpowiednią literę X, Y albo Z. Podawane współrzędne są modalne. X3Y4Z5 = X=3, Y=4, Z=5 X1Z2 = X=1, Y=4, Z=2 Y6 = X=1, Y=6, Z=2 42
o Biegunowe podajemy współrzędne za pomocą współrzędnych biegunowych (kąt, promień) o Inne podawanie współrzędnych przez oddzielenie ich jedynie dowolnym separatorem np.: 3 4 5 = X=3, Y=4, Z=5 3,4,5 = X=3, Y=4, Z=5 3:4:5 = X=3, Y=4, Z=5 Twórz opcja ta pozwala na generowanie w przestrzeni roboczej tylko punktów bądź na ich podstawie rysowania linii Edycja elementów Po dwukrotnym kliknięciu na dany element geometrii (w Trybie Modelowania), można edytować jego parametry geometryczne jak również zmienić warstwę, kolor itd. (rys.2.39) Rys.2.39 Widok okien dialogowych Edycji elementów Rys.2.40 Wywołanie polecenia Wstaw Punkty Jeśli chcemy edytować np. kolor kilku elementów jednocześnie możemy skorzystać z opcji Edytuj elementy znajdującej się na pasku Edycja lub menu rozwijalne Edycja Elementy Wszystkie (rys.2.40). Rys.2.42 Polecenie Edycja elementów 43
W menu rozwijalnym Edycja dostępnych jest wiele narzędzi do edycji geometrii, takich jak przycinanie, fazowanie, zaokrąglanie, czy też narzędzia do skalowania, tworzenia kopi lustrzanych, obracania i przesuwania. Działanie niektórych z tych narzędzi omówimy również na przykładzie. Większość z tych funkcji dostępna jest również z paska poleceń (rysunek 2.43) Rys.2.43 Pasek poleceń Edycja Przesuń Polecenie Przesuń (ikona, lub Edycja Przekształć Przesuń, rys.2.44) umożliwia przesunięcie wybranej geometrii wzdłuż osi X, Y i Z. Opcja Dynamicznie umożliwia przesuwanie elementy bez potrzeby wpisywania współrzędnych Rys.2.44 Polecenie Przesuń Zaznaczenie pozycji Kopiuj sprowadza się do pozostawienia elementu oryginalnego w miejscu, a w miejscu docelowym przesunięcia zostanie umieszczona jego kopia. Jeśli chcemy dokonać tylko przesunięcia pozycja ma być odznaczona. Obróć Polecenie Obróć (ikona, lub Edycja Przekształć Obróć, rys.2.45) umożliwia obrót geometrii wokół wskazanego punktu. Rys.2.45 Polecenie Obróć 44
Zaznaczenie pozycji Kopiuj sprowadza się do pozostawienia elementu oryginalnego w miejscu. Jeśli chcemy dokonać tylko obrotu pozycja ma być odznaczona (rys.2.46) Zaznaczenie pozycji Zadana orientacja powoduje, że element obracany jest z zachowaniem oryginalnego położenia (rys.2.46) Rys.2.46 Zastosowanie polecenie Obróć z zaznzczeniem pozycji Kopiuj i Zadana orientacja 45
Lustro Polecenie Lustro (ikona, lub Edycja Przekształć Lustro, rys.2.47) umożliwia odbicie zaznaczonej geometrii wokół określonej osi lub wskazanej linii określonej przez dwa punkty. Należy pamiętać, że nie możemy odbijać brył. Rys.2.47 Ikona i widok okna dialogowego plecenia Lustro Rys.2.47 Polecenie Lustro Rys.2.48 Zastosowanie polecenia Lustro z zaznaczoną i odznaczoną funkcją Kopiuj Skaluj Polecenie Skaluj (ikona, lub Edycja Przekształć Skaluj, rys.2.49) umożliwia zmianę skali wybranego elementu. Rys.2.49 Ikona i okno dialogowe polecenia Skaluj Pozycja Kopiuj podobnie jak w przypadkach powyżej powoduje pozostawienie elementu oryginalnego. 46
Pozycja Powtórz określa liczbę ile razy element ma być przeskalowany np. wprowadzając Skalę = 2 i Powtórz=2 otrzymamy w efekcie dwa nowe elementy, pierwszy dwa razy większy, drugi zaś cztery razy od oryginału. Wyciągnięcie Polecenie Wyciągnij (ikona, lub Edycja Przekształć Wyciągnij, rys.2.50) umożliwia wyciągnięcie zaznaczonej płaskiej geometrii XY w osi Z w jednoczesnym utworzeniem linii wyciągnięcia w Z. Rys.2.50 Ikona i okno dialogowe polecenia Wyciągnij Transponuj Polecenie to umożliwia przetransponowanie geometrii do innej płaszczyzny konstrukcyjnej, jak na rys.2.51 Rys.2.51 Ikona, okno dialogowe i przykład zastosowania polecenia transponuj 47
Zaokrąglenie Rys.2.52 Ikona i okno dialogowe polecenia Zaokrąglenie Polecenie to umożliwia nam wprowadzenia zaokrąglenia między dwoma elementami. Odznaczona funkcja dynamiczny musimy zaznaczyć dwa elementy pomiędzy którym zostanie wprowadzone zaokrąglenie (rys2.53) Rys.2.53 Zastosowanie polecenia Zaokrąglanie z odznaczoną pozycją Dynamicznie Zaznaczona funkcja dynamiczny wystarczy, że zbliżymy się kursorem w pobliże elementów, które chcemy zaokrąglić bez konieczności klikania na nich a program sam wyświetli możliwe warianty zaokrąglenia (rys2.54) Rys.2.54 Zastosowanie polecenia Zaokrąglanie z zaznaczoną pozycją Dynamicznie 48