DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY PNIEWY

DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY PNIEWY 2016 Oficyna Profilaktyczna Dworcowa 9a/19 30-556 Kraków tel. 12 39 50 665 fax: 12 39 50 665 mail: biuro@oficyna-profilaktyczna.pl

SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 1. WPROWADZENIE DO BADANIA... 4 2. METODOLOGIA BADANIA... 5 3. BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ NA TERENIE GMINY PNIEWY... 7 3.1. Struktura badanej próby... 7 3.2. Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy... 9 3.3. Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy...16 3.4. Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy...19 3.5. Problem przemocy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy...27 3.6. Uzależnienie od Internetu i problem hazardu z perspektywy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy...33 3.7.Inne problemy społeczne z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy...41 4. BADANIE NAUCZYCIELI GMINY PNIEWY... 46 4.1. Struktura badanej próby...46 4.2. Postrzeganie wybranych problemów społecznych przez nauczycieli gminy Pniewy...47 4.3. Problem alkoholowy, nikotynowy, narkotykowy, a także problem hazardu wśród uczniów z perspektywy nauczycieli gminy Pniewy...49 4.4. Problem przemocy wśród uczniów z perspektywy nauczycieli gminy Pniewy...52 4.5. Inne problemy uczniów z perspektywy nauczycieli gminy Pniewy...55 5. BADANIE RODZICÓW GMINY PNIEWY... 57 5.1. Struktura badanej próby...57 5.2. Postrzeganie wybranych problemów społecznych przez rodziców na terenie gminy Pniewy...58 5.3. Problem alkoholowy, nikotynowy, narkotykowy wśród dzieci i młodzieży z perspektywy rodziców na terenie gminy Pniewy...59 5.4. Problem agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży z perspektywy rodziców na terenie gminy Pniewy...62 5.5. Uzależnienie od Internetu i problem hazardu wśród dzieci i młodzieży z perspektywy rodziców na terenie gminy Pniewy...64 5.6.Inne problemy uczniów z perspektywy rodziców na terenie gminy Pniewy68 6. BADANIE DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW GMINY PNIEWY... 72 6.1. Struktura badanej próby...72 6.2. Postrzeganie wybranych problemów społecznych przez dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...73 2

6.3. Problem alkoholowy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...74 6.4. Problem nikotynowy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...79 6.5. Problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...80 6.6. Problem przemocy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...84 6.7. Uzależnienie od Internetu i problem hazardu z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...89 6.8.Inne problemy społeczne z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Pniewy...93 7. BADANIE SPRZEDAWCÓW ALKOHOLU NA TERENIE GMINY PNIEWY... 95 7.1. Struktura badanej próby...95 7.2. Problem alkoholowy z perspektywy sprzedawców alkoholu na terenie gminy Pniewy...96 7.3. Problem nikotynowy z perspektywy sprzedawców alkoholu na terenie gminy Pniewy... 100 7.4. Problem narkotykowy z perspektywy sprzedawców alkoholu na terenie gminy Pniewy... 101 8. PODSUMOWANIE... 102 8.1. Problem alkoholowy... 102 8.2. Problem nikotynowy... 104 8.3. Problem narkotykowy... 105 8.4. Problem przemocy... 106 8.5. Uzależnienie od komputera i problem hazardu... 108 8.6. Problematyka seksualności oraz rozwoju płciowego człowieka, szczególnie w kontekście rozwoju młodego człowieka... 109 9. Rekomendacje... 111 3

1. WPROWADZENIE DO BADANIA W celu przeprowadzenia diagnozy zagrożeń społecznych na terenie gminy Pniewy przeprowadzono badanie ankietowe, które objęło pięć wybranych grup mieszkańców gminy. Łącznie w badaniu wzięło udział 671 respondentów. 1. Dzieci i młodzież szkolna Uczniowie szkół podstawowych (115) Uczniowie szkół gimnazjalnych (181) Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (163) 2. Nauczyciele 28 osób 3. Rodzice 63 osoby 4. Dorośli mieszkańcy gminy 100 osób 5. Sprzedawcy alkoholu 21 osób Celem przeprowadzonych badań była analiza wybranych problemów społecznych, występujących na terenie gminy. Badany obszar dotyczył kwestii takich jak: Problem alkoholowy spożywanie, uzależnienie oraz dostępność napojów alkoholowych dla dzieci i młodzieży na terenie gminy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców gminy; Problem nikotynowy spożywanie, uzależnienie oraz dostępność dla dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców gminy; Problem narkotykowy rozpowszechnienie i dostępność narkotyków oraz dopalaczy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców, dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy; Zjawisko przemocy na terenie szkoły oraz domu skala problemu; Uzależnienie od komputera i Internetu, gier hazardowych skala problemu. Problematyka seksualności człowieka opinie i postawy dzieci i młodzieży, a także dorosłych mieszkańców gminy Zróżnicowany dobór próby do badania umożliwił pogłębienie badanych zjawisk związanych bezpośrednio z zagrożeniami społecznymi na terenie gminy Pniewy oraz uzyskanie informacji 4

i opinii z różnych środowisk uczniów szkolnych. Analiza i interpretacja danych pozwoliła na sformułowanie wniosków oraz rekomendacji względem planowanych przyszłych działań profilaktycznych prowadzonych na terenie gminy Pniewy. 2. METODOLOGIA BADANIA Badanie diagnozujące problemy społeczne na terenie gminy Pniewy zostało przeprowadzone zgodnie z metodologią ilościową, przy użyciu kwestionariusza ankiety. Koncepcja badania uwzględniła zapewnienie trafności oraz rzetelności planowanych działań, z czym wiązała się przede wszystkim triangulacja źródeł danych, która polegała na zgromadzeniu informacji od różnych grup mieszkańców gminy Pniewy: uczniów (uczniowie szkoły podstawowej, gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej), nauczycieli, rodziców, dorosłych mieszkańców gminy oraz sprzedawców alkoholu. Standaryzowany kwestionariusz ankiety Metodologoa ilościowa Triangulacja źródeł danych Metodologia Głównym celem badania było poznanie opinii oraz postaw względem wybranych problemów społecznych: problemu alkoholowego, nikotynowego, narkotykowego, zjawiska przemocy (w tym cyberprzemocy), uzależnienie od komputera i Internetu oraz gier hazardowych, problematyki seksualności a także oszacowanie skali występowania tych zjawisk w badanej gminie. W celu znalezienia odpowiedzi na główne kwestie problemowe przeprowadzone zostało pięć komplementarnych badań. Do badania wybrano pięć grup mieszkańców gminy Pniewy, których opinie pozwoliły na wieloaspektowe potraktowanie badanej 5

tematyki, analizę nasilenia oraz dynamiki wybranych problemów: uczniów z różnych grup szkolnych, nauczycieli, rodziców, dorosłych mieszkańców oraz sprzedawców alkoholu. Każda grupa respondentów wniosła coś nowego względem badanych zagadnień i pozwoliła na lepszą diagnozę oraz głębsze zrozumienie występujących problemów społecznych, czego efektem końcowym jest niniejsze opracowanie wyników badania w formie raportu. Kwestionariusz ankiety użyty w badaniu miał, niezależnie od badanej grupy, podobną konstrukcję. Różnice w kwestionariuszach kierowanych do poszczególnych grup, związane były przede wszystkim z ich specyfiką (cechami społeczno zawodowymi). Badanie uczniów odbyło się drogą elektroniczną, przy użyciu Internetowego systemu do przeprowadzania badań społecznych i zbierania danych, zaś pozostałe grupy otrzymały kwestionariusze w wersji papierowej. Ankieta wypełniana była samodzielnie przez badanych, co ma niebagatelną rolę w przypadku badania postaw i opinii względem delikatnych i drażliwych kwestii (alkoholizm, przemoc, zażywanie narkotyków). Przed przystąpieniem do ankietowania dzieci i młodzieży szkolnej, za każdym razem uzyskiwano zgodę dyrekcji placówki szkolnej na przeprowadzenie badania, udzielano informacji o całkowitej anonimowości oraz o zasadach wypełniania kwestionariuszy, by zminimalizować ryzyko występowania braków danych. Podczas badania zrealizowano 459 ankiet z uczniami. Wyniki przedstawione w raporcie mają charakter procentowy, a ewentualne dysproporcje związane są z zaokrąglaniem do liczb całkowitych. W ankiecie pojawiły się także pytania wielokrotnego wyboru. W przypadku części badania dotyczącej uczniów, analizy zostały przedstawione na zasadzie porównań między grupami: uczniami szkoły podstawowej, gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej, co ułatwia proces wnioskowania i zauważenia ewentualnych różnic i dysproporcji. Jeżeli odpowiedzi na dane pytanie nie zostały przedstawione z podziałem na grupy oznacza to, że zostało ono zadane wyłącznie wśród młodzieży szkolnej (uczniów szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej). 6

3. BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ NA TERENIE GMINY PNIEWY 3.1. Struktura badanej próby W badaniu wzięło udział 115 uczniów szkoły podstawowej, 181 uczniów szkoły gimnazjalnej oraz szkoły 163 ponadgimnazjalnej. Wśród respondentów poszczególnych klas szkoły podstawowej znalazło się 55% kobiet oraz 45% mężczyzn, szkoły gimnazjalnej 46% kobiet, 54% mężczyzn, a wśród badanych uczniów szkoły ponadgimnazjalnej było to 54% kobiet i 46% mężczyzn. WYK.3. 1. PŁEĆ 6 5 4 3 2 1 55% 54% 46% kobieta 54% 45% 46% mężczyzna szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna Wśród uczniów szkoły podstawowej zdecydowana większość badanych (99%) to uczniowie klasy VI, zaś pozostałe 1% to najmłodsi uczniowie z klasy IV. WYK.3. 2. KLASA SZKOŁA PODSTAWOWA 10 8 6 4 2 1% 99% klasa IV klasa V klasa VI 7

51% badanych uczniów gimnazjum to osoby uczęszczające do I klasy, następnie 48% to uczniowie III klasy gimnazjum, a 1% stanową respondenci II klasy gimnazjalnej. WYK. 3.3. KLASA - SZKOŁA GIMNAZJALNA 6 5 4 3 2 1 51% 48% 1% I gimnazjum II gimnazjum III gimnazjum 45% badanych uczniów szkoły ponadgimnazjalnej to osoby uczęszczające do I klasy, następnie 34% II klasy, 18% to uczniowie III klas, a 2% stanową respondenci V klas szkół ponadgimnazjalnych. WYK. 3.4. KLASA - SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA 5 45% 4 3 2 34% 18% 1 I ponadgimnazjalna II ponadgimnazjalna III ponadgimnazjalna 2% IV ponadgimnazjalna V ponadgimnazjalna 8

3.2. Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy Jednym z ważniejszych problemów diagnozowanych wśród dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy było narażenie na problem alkoholowy. W tym celu zadano uczniom szereg pytań związanych ze skalą zjawiska w otoczeniu oraz indywidualnymi doświadczeniami z alkoholem. Pierwsze pytanie dotyczyło spożywania alkoholu. Większość uczniów szkoły podstawowej (67%) twierdzi, iż nie spożywa alkoholu, jednakże około co trzeci respondent przyznał się do tego typu zachowań. Wśród uczniów szkoły gimnazjalnej do spożywania alkoholu przyznaje się 46% badanych. Jeśli chodzi o najstarszych uczniów to większość z nich (88%) korzystała z napojów alkoholowych. WYK.3. 5. CZY PIJESZ ALKOHOL 10 5 88% 46% 33% tak 67% 54% 12% nie szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna Jak wynika z wykresu nr 3.5, spożywanie alkoholu zadeklarowało 33% uczniów szkoły podstawowej, 46% uczniów gimnazjum. Dzieci i młodzież gimnazjalna określili także częstotliwość spożywania przez nich alkoholu. 26% uczniów szkoły podstawowej, 9% gimnazjum deklaruje, iż alkoholu spróbowało raz. 2 uczniów gimnazjum przyznaje, iż sięga po alkohol kilka razy w roku, a 13% parę razy w miesiącu. WYK. 3.6. JAK CZĘSTO PIJESZ ALKOHOL nie piję alkoholu piję codziennie piję parę razy w tygodniu piję parę razy w miesiącu piję kilka razy w roku piłem jednokrotnie 2% 1% 2% 2% 13% 4% 2 26% 9% 67% 54% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna 2 4 6 8 9

Wśród uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, po 34% badanych wskazuje, iż sięga po alkohol kilka razy w roku lub kilka razy w miesiącu, 11% z alkoholu korzysta parę razy w tygodniu. WYK. 3.7. SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA - JAK CZĘSTO PIJESZ ALKOHOL nie piję alkoholu 12% piję codziennie 1% piję parę razy w tygodniu 11% piję parę razy w miesiącu piję kilka razy w roku 34% 34% piłem jednokrotnie 7% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 Kolejne pytanie w ankiecie skierowanej do młodzieży szkolnej dotyczyło rodzajów spożywanego alkoholu. Z zebranych odpowiedzi wynika, że uczniowie najczęściej sięgają po piwo (67% reprezentantów starszych klas, 37% uczniów gimnazjum). Następnie 48% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, 17% gimnazjalnej wybrało wódkę, 25% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej oraz 9% gimnazjalnej wino, 10-14% respondentów wskazało na szampana, po 3% na likiery, nalewki. WYK.3. 8. JAKI RODZAJ ALKOHOLU PIJESZ inne wino szampan likier, nalewka wódka piwo nie piję alkoholu 2% 12% 9% 25% 1 14% 3% 3% 17% 48% 37% 67% 55% 15% 2 4 6 8 szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 10

Badanym uczniom zadano pytanie o to, czy rodzice wiedzą o spożywaniu przez nich alkoholu. Około co czwarty (24%) uczeń szkoły podstawowej oraz co piąty (2) uczeń gimnazjum wskazuje, że rodzice wiedzą o tym fakcie. W przypadku uczniów szkoły ponadgimnazjalnej odsetek ten wynosi 66%. WYK.3. 9. CZY RODZICE WIEDZĄ, ŻE PIJESZ ALKOHOL nie 11% 22% 18% tak nie piję alkoholu 24% 2 16% 66% 64% 57% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 11

Najstarsi uczniowie wskazują, iż najczęściej spożywają alkohol u koleżanki lub kolegi (66%), w lub domu (57%). Na bar wskazało 37% najstarszych badanych, na spożywanie alkoholu pod sklepem 13%. Podczas wycieczek szkolnych po alkohol sięga co piąty uczeń szkoły ponadgimnazjalnej (2), a 7% przyznaje się do picia alkoholu na terenie szkoły. Na bezpośredni kontakt z alkoholem w domu wskazało 19% uczniów szkoły podstawowej,23% gimnazjalnej, u znajomych 6% najmłodszych uczniów, 2 uczniów gimnazjum. WYK.3. 10. GDZIE PIJESZ ALKOHOL w innym miejscu 9% 25% 4 w barze, klubie 1% 7% 37% podczas szkolnych wycieczek 1% 2 pod sklepem u koleżanki, kolegi na terenie szkoły 2% 13% 6% 2 1% 7% 66% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna w domu 19% 23% 57% nie piję alkoholu 15% 55% 7 2 4 6 8 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 12

Kolejne pytania dotyczyły ustosunkowania się ucznia do wybranych stwierdzeń odnośnie uzależnienia od alkoholu. Większość uczniów gimnazjum jest zdania, że alkohol przyczynia się do przemocy (72%). Połowa badanych słusznie stwierdza, iż alkohol w piwie posiada właściwości uzależniające. Jednakże w opinii co piątego ucznia alkohol w piwie nie uzależnia. 45% badanych jest zdania, że alkoholizm jest problemem, który dotyka różne grupy społeczne. Okazjonalne spożycie alkoholu wg 62% ankietowanych uczniów nie jest w stanie doprowadzić do uzależnienia, a przeciwnego zdania jest jedynie 23%. Pewien odsetek uczniów nie posiada określić swojego zdania w poszczególnych kwestiach - od 13% do 36% badanych. WYK.3.11. SZKOŁA GIMNAZJALNA - CZY ZGADZASZ SIĘ ZE STWIERDZENIAMI DOTYCZĄCYMI ALKOHOLU: Picie alkoholu przyczynia się do przemocy 72% 15% 13% Alkoholizm to problem marginesu 18% 45% 36% ZGADZAM SIĘ Okazjonalne picie alkoholu nie uzależnia 62% 23% 15% NIE ZGADZAM SIĘ NIE WIEM Alkohol w piwie nie uzależnia 2 5 3 2 4 6 8 10 13

66% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej jest zdania, że alkohol przyczynia się do przemocy. 45% badanych uważa, iż alkohol w piwie posiada właściwości uzależniające. Jednakże przeciwnego zdania jest około co czwarty respondent (27%), a kolejne 28% nie potrafi określić swojego zdania w tej kwestii. Aż 71% ankietowanych uczniów stwierdza, że okazjonalne spożycie alkoholu nie jest w stanie doprowadzić do uzależnienia. 69% badanych jest zdania, że alkoholizm jest problemem, który dotyka różne grupy społeczne. W tej grupie także, pewien odsetek uczniów nie posiada określić swojego zdania w poszczególnych kwestiach - od 11% do 28% badanych. WYK. 3.12. SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA - CZY ZGADZASZ SIĘ ZE STWIERDZENIAMI DOTYCZĄCYMI ALKOHOLU: Picie alkoholu przyczynia się do przemocy 66% 16% 18% Alkoholizm to problem marginesu 1 69% 21% ZGADZAM SIĘ Okazjonalne picie alkoholu nie uzależnia 71% 18% 11% NIE ZGADZAM SIĘ NIE WIEM Alkohol w piwie nie uzależnia 27% 45% 28% 2 4 6 8 10 14

Ostatnie pytania z bloku pytań diagnozujących spożywanie alkoholu wśród dzieci i młodzieży gminy Pniewy dotyczyły sposobów zdobywania napojów alkoholowych oraz oceny ich dostępności dla osób niepełnoletnich. 2 uczniów szkoły podstawowej, 51% uczniów szkoły gimnazjum ocenia, że gdyby mieli zdobyć alkohol na terenie miejsca zamieszkania to byłoby to łatwe. Tego samego zdania jest 72% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Większość najmłodszych uczniów nie ma zdania w tej kwestii (65%). WYK. 3.13. GDYBYŚ MIAŁ ZDOBYĆ ALKOHOL W TWOJEJ MIEJSCOWOŚCI BYŁOBY TO... nie wiem trudne łatwe 18% 15% 14% 1 2 35% 51% 65% 72% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej oraz gimnazjalnej wskazują, że młodzież nieletnia zdobywa alkohol najczęściej za pośrednictwem starszych kolegów (67-68%), podczas gdy tę samą odpowiedź wybrało 37% najmłodszych uczniów. Następnie uznano, iż prosi o pomoc obcych ludzi pod sklepem o zakup (13% najmłodszych uczniów, 34% uczniów gimnazjum, 25% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej) lub podkrada alkohol w domu (16% uczniów szkoły podstawowej, 24% uczniów gimnazjum, 17% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej). 5% uczniów szkoły podstawowej, 27% uczniów gimnazjum oraz 63% najstarszych uczniów uznało, że osoby niepełnoletnie są w stanie samodzielnie kupić alkohol. WYK. 3.14. JAK DZIECI I MŁODZIEŻ NIELETNIA W TWOJEJ OKOLICY ZDOBYWAJĄ ALKOHOL nie wiem 24% 16% 57% sama sobie kupuje prosi obcych ludzi pod sklepem o zakup 5% 27% 13% 34% 25% 63% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna podkrada rodzicom w domu 16% 24% 17% szkoła ponadgimnazjalna kupują jej starsi koledzy 37% 68% 67% 2 4 6 8 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 15

3.3. Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy Kolejny problem społeczny poruszany w badaniu dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy związany był z narażeniem na problem nikotynowy. W celu poznania skali zjawiska, uczniom zadano pytania z występowaniem zjawiska w najbliższym ich otoczeniu oraz indywidualnymi doświadczeniami z papierosami. 83% uczniów szkoły podstawowej zadeklarowało, że nie mają doświadczenia w paleniu papierosów. Wśród starszych uczniów brak kontaktu z nikotyn deklaruje po 7 badanych uczniów gimnazjum oraz uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Co trzeci uczeń gimnazjum, a także uczeń szkoły ponadgimnazjalnej przyznaje się do palenia papierosów. Dane pokazują, że ryzyko narażenia na problem nikotynowy nasila się wraz z wiekiem. WYK. 3.15. CZY PALIŁEŚ PAPIEROSY 9 8 7 6 5 4 3 2 1 3 3 17% tak 83% 7 7 nie szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 16

Do palenia papierosów przyznaje się co trzeci badany uczeń szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej. Wśród nich 5-7% wskazuje, że po papierosy sięgnęło raz, 4% młodszych uczniów, 7% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej po papierosy sięga parę razy w roku, 3% uczniów gimnazjum, 8% starszych uczniów kilka razy w miesiącu, a po 4% uczniów z obu grup szkolnych parę razy w tygodniu. 6% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej twierdzi, iż pali papierosy codziennie, kiedy wśród młodszych uczniów jest to dwukrotnie większa liczba badanych i wynosi 12%. WYK. 3.16. JAK CZĘSTO SIĘGASZ PO PAPIEROSY palę codziennie palę parę razy w tygodniu palę parę razy w miesiącu palę kilka razy w roku paliłem jednokrotnie 12% 6% 4% 4% 3% 8% 4% 7% 7% 5% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna nie palę papierosów 7 7 2 4 6 8 17

3 uczniów szkoły podstawowej, 52% gimnazjalnej oraz 67% ponadgimnazjalnej ocenia zdobycie papierosów na terenie miejscowości jako łatwe. Jedynie 9-13% badanych jest przeciwnego zdania. WYK. 3.17. GDYBYŚ MIAŁ ZDOBYĆ PAPIEROSY W MIEJSCOWOŚCI BYŁOBY TO... nie wiem 23% 35% 6 trudne łatwe 1 13% 9% 3 52% 67% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 18

3.4. Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy W ankiecie kierowanej do uczniów poruszono również kwestię problemu narkotykowego, w tym doświadczeń uczniów z dopalaczami. Do kontaktu z narkotykami przyznaje się 2% uczniów szkoły podstawowej, 8% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz 12% najstarszych uczniów. Na jednokrotne użycie narkotyków wskazuje 4% najstarszych uczniów, 7% sięga po tego typu środki kilka razy w roku, 2% parę razy w miesiącu, a 1% codziennie. WYK. 3.18. CZY ZAŻYWASZ NARKOTYKI 10 98% 92% 88% 8 6 szkoła podstawowa 4 2 2% 8% tak 12% nie szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna Podobnie, jak w przypadku problematyki sięgania po narkotyki, większość badanych uczniów wskazało, że nie zażywają dopalaczy. Po dopalacze sięgnęło 1% uczniów szkoły podstawowej, 2% gimnazjalnej, 5% ponadgimnazjalnej. WYK. 3.19. CZY ZAŻYWASZ DOPALACZE 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1% 2% tak 5% 99% 98% nie 95% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 19

Jeśli chodzi o ocenę łatwości zdobywania substancji psychoaktywnych przez dzieci i młodzież szkolną, to 4% uczniów szkoły podstawowej, 19% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej oraz 29% uczniów gimnazjum ocenia zdobycie narkotyków na terenie ich miejsca zamieszkania jako łatwe. Stosunkowo duży odsetek ankietowanych wskazuje, że nie posiada wiedzy w badanej kwestii (77% uczniów szkoły podstawowej, 6 gimnazjalnej, 51% ponadgimnazjalnej wskazało na odpowiedź nie wiem ). 1 uczniów gimnazjum, 18% uczniów szkoły podstawowej oraz 3 najstarszych uczniów uważa, że trudno jest zdobyć narkotyki w ich miejscowości. WYK. 3.20. GDYBYŚ MIAŁ ZDOBYĆ NARKOTYKI W MIEJSCOWOŚCI BYŁOBY TO... nie wiem 6 51% 77% trudne łatwe 18% 1 3 4% 29% 19% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 Podobnie jak w przypadku narkotyków, pewien odsetek uczniów, ocenia zdobycie dopalaczy na terenie ich miejscowości jako łatwe, choć jest to nieco mniejszy odsetek tych odpowiedzi - 4% uczniów szkoły podstawowej, 12% uczniów gimnazjum, 2 uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. WYK. 3.21. GDYBYŚ MIAŁ ZDOBYĆ DOPALACZE W MIEJSCOWOŚCI BYŁOBY TO... nie wiem 59% 69% 82% trudne 14% 11% 29% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna łatwe 4% 12% 2 szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 20

W kolejnym bloku pytań, młodzież szkolna miała ustosunkować się do wybranych kwestii odnośnie narkotyków i ich zażywania. Większość uczniów gimnazjum jest zdania, że posiadanie narkotyków powinno być karalne (66%) i prezentuje pogląd, że nawet odpowiednie zażywanie narkotyków nie jest bezpieczne (75%). Prawie połowa ankietowanych jest zdania, że okazjonalne zażywanie marihuany może doprowadzić do uzależnienia (49%), a 44% uznało, że substancja ta powinna być uznawana za narkotyk. Jednakże 28% badanych uważa, że okazjonalne korzystanie z marihuany nie jest w stanie uzależniać, a 29% nie uznaje marihuany za narkotyk. WYK. 3.22. SZKOŁA GIMNAZJALNA - CZY ZGADZASZ SIĘ ZE STWIERDZENIAMI DOTYCZĄCYMI NAROTYKÓW: Posiadanie narkotyków nie powinno być karalne 17% 66% 17% Okazjonalne używanie marihuany nie prowadzi do uzależnienia 28% 49% 23% ZGADZAM SIĘ Marihuana nie powinna być uznawana za narkotyk 29% 44% 27% NIE ZGADZAM SIĘ NIE WIEM Wszystkie narkotyki są bezpieczne, jeżeli używa się ich w odpowiedni sposób 7% 75% 18% 2 4 6 8 10 21

Ponad połowa uczniów szkoły ponadgimnazjalnej jest zdania, że posiadanie narkotyków powinno być karalne (55%), jednakże przeciwnego zdania jest co piąty ankietowany. 76% badanych prezentuje pogląd, że nawet odpowiednie zażywanie narkotyków nie jest bezpieczne. 42% uczniów jest zdania, że okazjonalne zażywanie marihuany może doprowadzić do uzależnienia, a 43% uznało, że substancja ta powinna być uznawana za narkotyk. Podczas, gdy przeciwnego zdania w obu tych kwestiach jest 29% respondentów, czyli około co trzeci uczeń szkoły ponadgimnazjalnej. WYK. 3.23. SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA - CZY ZGADZASZ SIĘ ZE STWIERDZENIAMI DOTYCZĄCYMI NAROTYKÓW: Posiadanie narkotyków nie powinno być karalne 2 55% 26% Okazjonalne używanie marihuany nie prowadzi do uzależnienia 29% 42% 29% ZGADZAM SIĘ Marihuana nie powinna być uznawana za narkotyk 29% 43% 28% NIE ZGADZAM SIĘ NIE WIEM Wszystkie narkotyki są bezpieczne, jeżeli używa się ich w odpowiedni sposób 8% 76% 16% 2 4 6 8 10 22

Większość badanych uczniów wskazuje, iż zna konsekwencje prawne, wynikające z zażywania narkotyków i dopalaczy 9 uczniów szkoły podstawowej, 86% gimnazjalnej, 91% ponadgimnazjalnej. WYK. 3.24. CZY ZNASZ KONSEKWENCJE PRAWNE ZWIĄZANE Z ZAŻYWANIEM NARKOTYKÓW I DOPALACZY? 10 8 9 91% 86% 6 szkoła podstawowa 4 2 1 14% 9% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna tak nie Podobnie jak w kwestii prawnej, tak i w problematyce konsekwencji zdrowotnych, związanych z zażywaniem narkotyków i dopalaczy, większość badanych uczniów uważa, że posiada odpowiednią wiedzę - 92% uczniów szkoły podstawowej, 94% gimnazjalnej, 95% ponadgimnazjalnej. WYK. 3.25. CZY ZNASZ KONSEKWENCJE ZDROWOTNE ZWIĄZANE Z ZAŻYWANIEM NARKOTYKÓW I DOPALACZY? 10 92% 94% 95% 8 6 szkoła podstawowa 4 2 tak 8% 6% nie 5% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna Najczęściej wskazywanym źródłem wiedzy o narkotykach i dopalaczach przez uczniów jest telewizja i Internet (61% uczniów szkoły podstawowej, 71% gimnazjalnej, 7 ponadgimnazjalnej), a także szkoła (72% uczniów szkoły podstawowej, 6 gimnazjalnej, 5 ponadgimnazjalnej). Na rodzinę wskazało 33% najmłodszych uczniów, 2 uczniów gimnazjum, 17% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. 23

WYK. 3.26. SKĄD CZERPIESZ WIEDZĘ O NARKOTYKACH I DOPALACZACH z innych źródeł 17% 29% 33% z telewizji i Internetu 61% 71% 7 od znajomych ze szkoły 16% 33% 42% 72% 6 5 szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna od rodziny 33% 2 17% 2 4 6 8 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Kolejne pytanie dotyczyły identyfikacji osób, które rozmawiają z uczniami na temat szkodliwości alkoholu, narkotyków oraz dopalaczy. Najczęściej wskazywani są nauczyciele (8 uczniów szkoły podstawowej, 76% gimnazjalnej, 71% ponadgimnazjalnej) oraz rodzice (68% uczniów szkoły podstawowej, 62% gimnazjalnej, 57% ponadgimnazjalnej), następnie pedagog lub psycholog szkolny (30-33% wskazań). Wiedzę w tym temacie samodzielnie pozyskuje 16% najmłodszych uczniów, 28% uczniów gimnazjum 39% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, a na znajomych wskazuje 14% uczniów szkoły podstawowej, 19% uczniów gimnazjum, 33% najstarszych uczniów. Pewien odsetek badanych (3-9% wskazań) jest zdania, że nikt nie rozmawiał z nimi odnośnie szkodliwości tych substancji. 24

WYK. 3.27. KTO ROZMAWIAŁ Z TOBĄ NA TEMAT DZIAŁANIA I SZKODLIWOŚCI ŚRODKÓW TAKICH JAK ALKOHOL, NARKOTYKI, DOPALACZE nikt nie rozmawiał ze mną na ten temat sam pozyskuję wiedzę na ten temat inne osoby pedagog, psycholog szkolny koleżanki, koledzy 3% 6% 9% 16% 28% 39% 23% 33% 35% 32% 3 33% 14% 19% 33% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna nauczyciele rodzice 8 76% 71% 68% 62% 57% 2 4 6 8 10 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Zdaniem ankietowanych uczniów, najczęstszym powodem sięgania po alkohol, narkotyki lub dopalacze dla dzieci i młodzieży szkolnej jest chęć zaimponowania innym (wskazuje na nią 77% uczniów szkoły podstawowej, 8 gimnazjalnej, 61% ponadgimnazjalnej) oraz ciekawość (69% uczniów szkoły podstawowej, 74% gimnazjalnej, 71% ponadgimnazjalnej). 29% uczniów szkoły podstawowej, 57% uczniów gimnazjum, 64% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej wskazuje na chęć poszukiwania wrażeń. Duży odsetek najstarszych uczniów wskazuje także na świętowanie okazji (68%) tę samą odpowiedź wybrało 17% najmłodszych uczniów, 38% uczniów gimnazjum. 33-38% badanych uważa, że powodem zażywania środków psychoaktywnych jest obawa przed odrzuceniem, a około co szósty uczeń szkoły podstawowej, około co czwarty uczeń gimnazjum oraz 39% uczniów najstarszych klas uważa, że dzieci oraz młodzież szkolna próbują w ten sposób wpłynąć na własne myśli i emocje. 25

WYK. 3.28. Z JAKICH POWODÓW TWOI RÓWIESNICY SIĘGAJĄ PO ALKOHOL, NARKOTYKI LUB DOPALACZE inne 2 24% 27% poszukiwanie wrażeń 29% 57% 64% obawa przed odrzuceniem 36% 38% 33% chęć wpłynięcia na myśli, emocje świętowanie okazji 18% 24% 39% 17% 38% 68% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna chęć zaimponowania innym 77% 8 61% ciekawość 69% 74% 71% 2 4 6 8 10 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 26

3.5. Problem przemocy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy Kolejne pytania w ankiecie skierowanej do uczniów związane były z diagnozą problemu przemocy oraz skalą zjawiska występującej na terenie placówki szkolnej oraz domu. Na początek respondenci mieli zaklasyfikować wybrane sytuacje, jako akt przemocy. Najczęściej wskazywane są odpowiedzi związane z przemocą fizyczną (bicie przedmiotami, spoliczkowanie). Oraz przemocą psychiczną (grożenie, straszenie, zmuszanie do oddawania pieniędzy). Respondenci rozróżniają także zjawisko przemocy seksualnej przejawiającej się poprzez dotykanie, całowanie wbrew woli (63% uczniów szkoły podstawowej, 66% gimnazjalnej, 75% ponadgimnazjalnej), a także zmuszanie do oglądania pornografii (57% uczniów szkoły podstawowej, 52% gimnazjalnej, 6 ponadgimnazjalnej). 45% uczniów szkoły podstawowej, 62% uczniów gimnazjum, 58% najstarszych uczniów za przemoc uznało również wysyłanie obraźliwych wiadomości, a 35% najmłodszych uczniów, 61% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz 45% ponadgimnazjalnej podszywanie się pod kogoś w Internecie, co podlega pod zjawisko cyberprzemocy. Poniżej 4 respondentów poprawnie klasyfikuje działania przemocowe, które wiążą się z takimi postawami jak krytykowanie wyglądu, czy brak okazywanego szacunku, a poniżej 25% brak opieki. Ze zgromadzonych danych wynika, iż uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, jak zarówno reprezentanci młodszych klas, posiadają świadomość występowania różnych form przemocy. WYK. 3.29. KTÓRE Z SYTUACJI SĄ AKTEM PRZEMOCY całowanie, dotykanie wbrew woli spoliczkowanie wysyłanie obraźliwych wiadomości okazywanie braku szacunku bicie przedmiotami zmuszanie do oglądania pornografii zmuszanie do oddawania pieniędzy podszywanie się w Internecie kradzież pieniędzy lub innej własności nie opiekowanie się kimś kto wymaga opieki grożenie, straszenie krytykowanie wyglądu 63% 66% 75% 71% 77% 79% 45% 62% 58% 22% 39% 4 82% 88% 93% 57% 52% 6 69% 75% 74% 35% 61% 45% 54% 62% 61% 18% 19% 25% 83% 92% 88% 29% 4 39% 2 4 6 8 10 szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 27

46% uczniów szkoły podstawowej oraz większość uczniów starszych klas (70-71% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej) przyznaje, że byli kiedykolwiek świadkami przemocy. WYK. 3.30. CZY BYŁEŚ KIEDYKOLWIEK ŚWIADKIEM PRZEMOCY 8 7 6 5 4 3 2 1 7 71% 46% tak 54% 3 29% nie szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna Osoby, którym zdarzyło się być świadkiem przemocy wskazują, że dochodziło do niej na terenie szkoły (58% uczniów szkoły gimnazjalnej, 4 ponadgimnazjalnej, 31% szkoły podstawowej). 22% najmłodszych uczniów, 38% uczniów gimnazjum oraz 44% uczniów szkół ponadgimnazjalnych wskazuje na miejsce publiczne np. ulicę, a 7% uczniów szkoły podstawowej, 24-27% starszych uczniów przyznało, że zaobserwowali zjawisko przemocy Internetowej. 1% uczniów szkoły podstawowej, 4% ponadgimnazjalnej, 9% gimnazjalnej wskazuje, że było świadkami przemocy domowej. WYK. 3.31. GDZIE AKT PRZEMOCY, KTÓREGO BYŁEŚ ŚWIADKIEM MIAŁ MIEJSCE w innym miejscu w miejscu publicznym np. na ulicy 17% 15% 2 22% 38% 44% w Internecie 7% 24% 27% szkoła podstawowa na terenie szkoły 31% 4 58% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna w domu 1% 9% 4% nie byłem świadkiem przemocy 29% 31% 52% 2 4 6 8 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 28

Osoby będące świadkiem przemocy przyznają, że przemoc była stosowana wobec kolegów, koleżanek (57% uczniów szkoły gimnazjalnej, 48% ponadgimnazjalnej, 36% uczniów szkoły podstawowej), następnie wobec nieznanych osób (46% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, 4 gimnazjalnej, 22% szkoły podstawowej). Pewien odsetek badanych uczniów wskazuje na osoby z rodziny (2% uczniów szkoły podstawowej, 1 gimnazjalnej, 4% ponadgimnazjalnej), a także na nauczycieli (1% najmłodszych uczniów, po 9% uczniów z pozostałych grup szkolnych). WYK. 3.32. WOBEC KOGO PRZEMOC BYŁA STOSOWANA inne wobec nieznanych osób wobec nauczycieli wobec kolegów, koleżanek wobec osób z rodziny nie byłem świadkiem przemocy 6% 11% 7% 22% 4 46% 1% 9% 9% 36% 57% 48% 2% 1 4% 55% 3 31% 2 4 6 szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 26% uczniów szkoły podstawowej, 37% ponadgimnazjalnej oraz 43% gimnazjalnej przyznaje, iż doświadczyło przemocy. WYK. 3.33. CZY DOŚWIADCZYŁEŚ KIEDYKOLWIEK PRZEMOCY 8 7 6 5 4 3 2 1 43% 37% 26% tak 74% 63% 57% nie szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 29

Występowanie problemu przemocy wśród rówieśników zauważa duży odsetek młodszych uczniów - 4 uczniów szkoły podstawowej, 56% uczniów szkoły gimnazjalnej. Wśród uczniów szkoły ponadgimnazjalnej jest to 13% badanych. 19% najmłodszych uczniów, 14% uczniów gimnazjum oraz 43% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej jest zdania, że w ich szkole nie występuje problem przemocy rówieśniczej. 41% uczniów szkoły podstawowej, 3 gimnazjalnej, 44% ponadgimnazjalnej nie posiada zdania w tej kwestii. WYK. 3.34. CZY W TWOJEJ SZKOLE WYSTĘPUJE PROBLEM PRZEMOCY MIĘDZY UCZNIAMI? 6 56% 5 4 3 2 4 13% 43% 44% 41% 3 19% 14% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 1 tak nie nie wiem 22% uczniów szkoły podstawowej, 34% ponadgimnazjalnej oraz 39% gimnazjalnej przyznaje, iż doświadczyło przemocy ze strony rówieśników. WYK. 3.35. CZY DOŚWIADCZYŁEŚ KIEDYKOLWIEK PRZEMOCY ZE STRONY RÓWIEŚNIKÓW? 9 8 7 6 5 4 3 2 1 22% 39% tak 34% 78% 61% nie 66% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 30

78% uczniów szkoły podstawowej, 73% gimnazjalnej, 74% ponadgimnazjalnej deklaruje, iż nigdy nie stosowało przemocy wobec rówieśników. Jednakże około co piąty uczeń najmłodszych klas (22%), około co czwarty uczeń gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej (26-27%) przyznaje się do stosowania przemocy. WYK. 3.36. CZY SAMEMU ZDARZYŁO CI SIĘ STOSOWAĆ PRZEMOC WOBEC RÓWIEŚNIKÓW? 9 8 78% 73% 74% 7 6 5 szkoła podstawowa 4 3 2 22% 27% 26% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 1 tak nie Uczniowie wypowiedzieli się na temat problemu przemocy domowej: 94-99% respondentów z trzech grup szkolnych odpowiedziało, że w ich domu nie występuje problem przemocy. 1% uczniów szkoły podstawowej, 3% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej oraz 6% gimnazjalnej wskazuje, że w ich domu dochodzi do przemocy. WYK. 3.37. CZY W TWOIM DOMU WYSTĘPUJE PROBLEM PRZEMOCY? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1% 6% 3% 99% 94% 97% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna tak nie Kolejne pytanie w ankiecie skierowanej do dzieci i młodzieży szkolnej dotyczyło oceny poczucia bezpieczeństwa wśród wybranych osób. Zebrane dane pokazują, że respondenci czują się bezpiecznie przede wszystkim wśród członków rodziny należy podkreślić, że największy odsetek ocenia duże poczucie bezpieczeństwa wśród rodziców (powyżej 75% wskazań). Stosunkowo najmniejszy odsetek ankietowanych ocenia duże poczucie bezpieczeństwa wśród koleżanek i kolegów (w granicy 39%- 5 uczniowie z trzech grup szkolnych oceniają swoje poczucie bezpieczeństwa wśród znajomych jako średnie). Jeśli chodzi o kadrę pedagogiczną, to najmłodsi uczniowie najwyżej oceniają swoje poczucie bezpieczeństwa wśród nauczycieli i nauczycielek, następni w kolejności są uczniowie z najstarszych klas, a kolejnie uczniowie gimnazjum. 31

TAB. 1 OCENA POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA WŚRÓD WYBRANYCH OSÓB Małe Średnie Duże I II III I II III I II III Mama 3% 4% 2% 12% 12% 13% 85% 84% 85% Tata 3% 1 4% 6% 12% 13% 91% 78% 83% Babcia 5% 9% 9% 25% 2 19% 7 71% 72% Dziadek 3% 13% 9% 23% 22% 18% 73% 65% 74% Ciotki 5% 1 9% 26% 26% 26% 69% 64% 64% Wujkowie 4% 1 9% 17% 27% 21% 78% 64% 71% Nauczycielki 15% 29% 26% 46% 44% 4 39% 27% 33% Nauczyciele 1 27% 29% 43% 45% 36% 46% 28% 36% Koleżanki 27% 28% 13% 5 43% 41% 23% 29% 46% Koledzy 23% 23% 9% 49% 39% 42% 28% 38% 49% I Szkoła podstawowa II Szkoła gimnazjalna III Szkoła ponadgimnazjalna Ostatnie pytanie z bloku diagnozującego ryzyko zagrożenia przemocą dotyczyło osób lub instytucji, do których zgłosiłby się uczeń będąc świadkiem i ofiarą przemocy. Największy odsetek respondentów wskazuje na poszukiwanie pomocy u rodziców lub opiekunów (71-75% wskazań). U nauczycieli poszukiwałoby pomocy 54% uczniów gimnazjum, 39% uczniów szkoły podstawowej oraz 37% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Jeśli chodzi o poszukiwanie wsparcia wśród instytucji, których celem jest m.in. pomoc osobom zagrożonym przemocą to: 18% uczniów szkoły podstawowej, 41% gimnazjalnej, 48% ponadgimnazjalnej wskazało na policję, straż miejską, a 23% najmłodszych uczniów oraz 13-15% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej telefon zaufania. Poniżej 1 badanych szukałoby pomocy w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej, Ośrodku Interwencji Kryzysowej, czy Urzędzie Gminy. Po pomoc do kolegów, koleżanek zwróciłoby się 15% uczniów szkoły podstawowej, 35% gimnazjalnej, 42% ponadgimnazjalnej. 32

WYK. 3.38. DO KOGO ZWRÓCIŁBYŚ SIĘ O POMOC BĘDĄC ŚWIADKIEM LUB OFIARĄ PRZEMOCY innych osób/miejsc nie wiem telefonu zaufania Urzędu Gminy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Ośrodka Interwencji Kryzysowej 13% 2% 6% 13% 15% 13% 23% 13% 15% 3% 4% 4% 1 9% 4% 5% 2% 6% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna Policji, Straży Miejskiej kolegów, koleżanek 18% 15% 41% 48% 35% 42% nauczycieli 39% 37% 54% rodziców, opiekunów 75% 74% 71% 2 4 6 8 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 3.6. Uzależnienie od Internetu i problem hazardu z perspektywy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy Kolejny blok pytań w ankiecie skierowanej do uczniów dotyczył korzystania z komputera oraz zjawisk z nim związanych uzależnienia oraz poczucia bezpieczeństwa. Uczniowie mieli ocenić ile czasu dziennie korzystają z komputera i Internetu. Respondenci w większości zaznaczyli, że poświęcają na przeglądanie Internetu 1-3 godz. dziennie (46% uczniów szkoły podstawowej, 47% gimnazjalnej, 43% ponadgimnazjalnej), a odpowiedź do 1 godziny wybrało 31% najmłodszych uczniów oraz po 15% uczniów z pozostałych grup szkolnych. 26% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, 22% uczniów gimnazjum oraz 13% najmłodszych uczniów wskazało, że z Internetu korzysta od 3-6 godzin dziennie, zaś 14-15% uczniów szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych, a także 1 uczniów szkoły podstawowej powyżej 6 godzin dziennie. 33

WYK. 3.39. ILE CZASU DZIENNIE POŚWIĘCASZ NA KORZYSTANIE Z KOMPUTERA I INTERNETU? nie korzystam z komputera i Internetu 1% 2% powyżej 6 godz. 1 15% 14% 3-6 godz. 1-3 godz. 13% 22% 26% 46% 47% 43% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna do 1 godz. 15% 15% 31% 1 2 3 4 5 Większość uczniów (93% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, po 97% uczniów szkoły podstawowej oraz gimnazjum) wskazuje, że najczęściej korzysta z Internetu w domu. Na szkołę wskazuje 24% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz 42% ponadgimnazjalnej, a 21-22% uczniów z obu grup szkolnych na znajomych. WYK. 3.40. GDZIE NAJCZĘŚCIEJ KORZYSTASZ Z INTERNETU (OPRZEZ KOMPUTER LUB TELEFON KOMÓRKOWY) inne w kawiarence internetowej 1% 8% 13% 3% 4% u znajomych 3% 22% 21% szkoła podstawowa w szkole 24% 42% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna w domu 97% 97% 93% nie korzystam z komputera i Internetu 2% 1% 2 4 6 8 10 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 34

Kolejne pytanie dotyczyło powodów korzystania z Internetu. Najczęściej, przez wszystkie badane grupy uczniów, wskazywane są odpowiedzi związane z komunikacją ze znajomymi oraz sposobami spędzania czasu wolnego słuchania muzyki, oglądaniem filmów, granie w gry. Uczniowie wskazali także na cele edukacyjne 59% najmłodszych uczniów, 6 uczniów szkoły gimnazjalnej, 71% ponadgimnazjalnej. Około co piąty uczeń szkoły podstawowej oraz gimnazjalnej oraz co czwarty ponadgimnazjalnej korzysta z Internetu w celu nawiązywania nowych kontaktów. 17% najmłodszych uczniów, 33% uczniów gimnazjum oraz 39% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej korzysta z zakupów Internetowych. WYK. 3.41. POWODY KORZYSTANIA Z INTERNETU inne prowadzenie bloga lub własnej strony robienie zakupów granie w gry online słuchanie muzyki oglądanie filmów poznawanie nowych osób kontakt ze znajomymi nauka nie korzystam z komputera i Internetu 18% 19% 11% 7% 12% 7% 17% 33% 39% 6 46% 33% 78% 75% 78% 68% 58% 67% 19% 21% 25% 68% 81% 84% 59% 6 71% 1% 2% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 35

Duży odsetek badanych uczniów - 41% uczniów szkoły podstawowej, 49% gimnazjalnej oraz 46% ponadgimnazjalnej przyznaje, że czuło się źle z powodu braku dostępu do komputera lub Internetu. WYK. 3.42. CZY KIEDYKOLWIEK CZUŁEŚ SIĘ ŹLE Z POWODU BRAKU DOSTĘPU DO KOMPUTERA, LUB INTERNETU nie 59% 5 51% tak 41% 49% 46% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna nie korzystam z komputera i Internetu 2% 3% 2 4 6 8 Większość respondentów wskazuje, że nigdy nie kłamało w celu ukrycia prawdziwej ilości czasu spędzanego na korzystaniu z urządzeń elektronicznych i Internetu 77% uczniów szkoły podstawowej oraz po 69% uczniów szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej. Przeciwną odpowiedź wskazało 28-29% uczniów klas starszych oraz 23% najmłodszych uczniów, którzy przyznają się do zatajania przed dorosłymi, ilości czasu poświęcanego na korzystanie z komputera lub Internetu. WYK. 3.43. CZY ZDARZYŁO CI SIĘ KŁAMAĆ ABY UKRYĆ PRAWDZIWĄ ILOŚĆ CZASU SPĘDZANEGO NA KORZYSTANIU Z KOMPUTERA LUB INTERNETU NP. PRZED RODZICAMI? nie 77% 69% 69% tak nie korzystam z komputera i Internetu 2% 3% 23% 29% 28% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 36

52% uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz 4 uczniów gimnazjum przyznaje się do odwiedzania stron przeznaczonych dla osób powyżej 18 roku życia. Wśród uczniów szkoły podstawowej jest to co dziesiąty badany. WYK. 3.44. CZY WYCHODZISZ NA STRONY INTERNETOWE PRZEZNACZONE DLA OSÓB POWYŻEJ 18 ROKU ŻYCIA? nie 59% 44% 9 tak 1 4 52% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna nie korzystam z komputera i Internetu 2% 4% 2 4 6 8 10 Uczniom zadano pytanie o to, czy podaliby swoje dane osobowe, osobie poznanej w Internecie. 94% uczniów szkoły podstawowej, 86% gimnazjalnej, 82% ponadgimnazjalnej zaznaczyło, że nie dopuściliby do takiej sytuacji. 6% najmłodszych uczniów, 12% uczniów gimnazjum oraz 15% najstarszych uczniów wskazuje, że mogłoby przekazać tego typu dane. WYK. 3.45. CZY PODAŁBYŚ SWOJE DANE OSOBOWE OSOBIE POZNANEJ W INTERNECIE nie 94% 86% 82% tak nie korzystam z komputera i Internetu 6% 12% 15% 2% 3% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 37

Badani uczniowie zetknęli się ze zjawiskiem cyberprzemocy, w tym 21% uczniów szkoły podstawowej, 31% gimnazjalnej, 4 ponadgimnazjalnej otrzymywało przykre wiadomości, 8% uczniów szkoły podstawowej, 14-16% młodzieży szkolnej miało problem z podszywaniem się pod nich przez inne osoby, a 12% najmłodszych uczniów, 14% uczniów gimnazjum oraz 18% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej twierdzi, że ich działania w Internecie były śledzone. WYK. 3.46. CZY DOŚWIADCZYŁEŚ KIEDYŚ PRZYKRYCH DLA CIEBIE ZACHOWAŃ PRZEZ INTERNET? JEŻELI TAK, TO JAKĄ ONE MIAŁY FORMĘ? inne 59% 51% 39% podszywanie się pode mnie przez inne osoby wysyłanie mi przykrych wiadomości śledzenie moich działań w Internecie nie doświadczyłem 8% 16% 14% 21% 31% 4 12% 14% 18% 9% 6% 8% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 38

Większośc badanych uczniów deklaruje, iż nigdy nie korzystała z płatnych gier Internetowych 9 uczniów szkoły podstawowej, 79% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, 74% uczniów gimnazjum. Wśród pozostałych, 3-6% badanych przyznaje się do korzystania z tego typu gier jednorazowo, 3% najmłodszych uczniów,11% uczniów gimnazjum oraz 9% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej kilka razy. Co dziesiąty uczeń szkoły gimnazjalnej wydawał pieniądze na gry Internetowe 10 lub więcej razy. Wśród uczniów szkoły gimnazjalnej jest to 3% odpowiedzi, a wśród najstarszych uczniów 6%. WYK. 3.47. GRAŁEŚ W JAKIEKOLWIEK W GRY INTERNETOWE NA PIENIĄDZE? 10 lub więcej razy kilka razy (2-9) 1 raz 3% 1 6% 3% 11% 9% 3% 3% 6% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna nigdy 9 74% 79% szkoła ponadgimnazjalna nie korzystam z komputera i Internetu 1% 2% 2% 2 4 6 8 10 W konkursach polegających na wysyłaniu płatnych sms-ów brało udział kilka razy 12% uczniów szkoły podstawowej, 17% uczniów gimnazjum, 2 najstarszych uczniów, a wiele razy 1-2% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej. WYK. 3.48. CZY BRAŁEŚ UDZIAŁ W KONKUSACH ORGANIZWANYCH PRZEZ GAZETY, TELEWZJĘ, OPERATORÓW TELEFONICZNYCH, W KTÓRYCH WYSYŁA SIĘ PŁATNE SMS-Y? wiele razy 2% 1% kilka razy nigdy 12% 17% 2 88% 81% 79% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 39

Z automatów w salonach gier korzystało kilka razy 17% uczniów szkoły podstawowej, 27-28% uczniów szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych, a wiele razy 7% najmłodszych uczniów, 11% uczniów gimnazjum, 6% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. WYK. 3.49. CZY GRAŁEŚ NA AUTOMATACH, W SALONACH GIER? wiele razy 7% 11% 6% kilka razy nigdy 17% 28% 27% 77% 61% 67% szkoła podstawowa szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna 2 4 6 8 10 40

3.7.Inne problemy społeczne z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Pniewy Większość uczniów gimnazjum (82%) oraz 56% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej do tej pory nie rozpoczęło współżycia seksualnego. Pozostałe 18% uczniów gimnazjum przyznaje, iż rozpoczęło współżycie seksualne, jest to około co szósty badany. Wśród uczniów szkoły ponadgimnazjalnej jest to 44% badanych, w tym większość (28%) rozpoczęła współżycie seksualne pomiędzy 16 a 18 rokiem życia, następnie 7% powyżej 18 lat, kolejne 7% między 13 a 15 rokiem życia, a 2% poniżej 13 roku życia. Inicjacja seksualna uczniów gimnazjum miała miejsce między 13 a 15 rokiem życia wśród 9% badanych, następnie 4% między 16 a 18 rokiem życia, a kolejne 4% poniżej 13 lat. WYK. 3.50. CZY ROZPOCZĄŁEŚ WSPÓŁŻYCIE SEKSUALNE, JEŚI TAK TO W JAKIM WIEKU? powyżej 18 roku życia między 16 a 18 rokiem życia między 13 a 15 rokiem życia poniżej 13 roku życia 7% 4% 9% 7% 4% 2% 28% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna nie rozpocząłem/am życia seksualnego 56% 82% 2 4 6 8 10 41

Uczniowie ocenili swoją wiedzę dotyczącą kwestii związanych z pożyciem seksualnym, szczególnie dotyczącą antykoncepcji. Swoją wiedzę w tym temacie jako bardzo wysoką ocenia 16% uczniów gimnazjum, 2 uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, jako wysoką 15% uczniów gimnazjum, 24% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, a jako raczej wysoką 19% młodszych uczniów oraz 25% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Odpowiedź trudno powiedzieć wybrało 34% uczniów gimnazjum, 26% starszych badanych. 16% uczniów gimnazjum, 6% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej ocenia swoją wiedzą w kwestii współżycia seksualnego jako niską. WYK. 3.51. JAK OCENIASZ SWOJĄ WIEDZĘ DOTYCZĄCĄ ANTYKONCEPCJI I WSPÓŁŻYCIA SEKSUALNEGO? bardzo mała 3% 1% mała 6% 1% raczej mała 7% 4% trudno powiedzieć raczej wysoka 26% 19% 25% 34% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna wysoka 15% 24% bardzo wysoka 16% 2 1 2 3 4 42

Uczniowie najchętniej korzystaliby z takich form działań edukacji seksualnej jak wykłady, pogadanki (32-34% wskazań), a także z warsztatów profilaktycznych (41% uczniów gimnazjum, 35% starszych uczniów). Działania profilaktyczne w formie filmu wybrało po 29% uczniów szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej. Festyny imprezy, pikniki profilaktyczne zyskały popularność wśród 12% uczniów gimnazjum oraz 15% starszych uczniów, a akcje informacyjne za pośrednictwem ulotek wybrało 9% młodszych uczniów, 12% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Spoty radiowe zwróciły uwagę jedynie 4-6% badanych uczniów z obu kategorii szkolnych. WYK. 3.52. PONIŻEJ WYMIENIONO RÓŻNE FORMY DZIAŁAŃ EDUKACJI SEKSUALNEJ, NA KTÓRĄ Z NICH UCZĘSZCZAŁBYŚ NAJCHĘTNIEJ? nie wiem 33% 34% inne 15% 13% festyny/imprezy/pikniki profilaktyczne 12% 15% spoty radiowe filmy w telewizji lub Internecie 4% 6% 29% 29% szkoła gimnazjalna szkoła ponadgimnazjalna akcje informacyjne za pośrednictwem ulotek, plakatów, broszur itp. 9% 12% wykłady / pogadanki warsztaty profilaktyczne 43% 42% 41% 35% 1 2 3 4 5 * Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 43

Młodzież szkolna wyraziła swoje opinie względem wybranych kwestii, związanych z seksualnością oraz rozwojem płciowym człowieka. 8 uczniów szkoły gimnazjalnej nie uważa, by wszyscy nastolatkowie dojrzewali wg tego samego schematu. Większość uczniów poprawnie postrzega aspekty odnoszące się do stosunku płciowego. 87% badanych zdaje sobie sprawę, iż można zajść w ciążę podczas pierwszego stosunku, tyleż samo nie postrzega prezerwatywy jako środka antykoncepcyjnego, dającego 10 skuteczność, a 62% ma takie samo zdanie o stosunku przerywanym. Co czwarty młody człowiek uznał stosunek przerywany za skuteczną formę antykoncepcji. Ponad połowa badanych (56%) nie uważa, by uprawianie seksu w dni niepłodne było bezpieczną metodą antykoncepcyjną, około co trzeci respondent jest odmiennego zdania, postrzegając ten sposób za skuteczną formę ochrony przed zajściem w ciążę. 85% zdaje sobie sprawę, że opóźnienie miesiączki nie musi tylko oznaczać zajścia w ciążę, a może wiązać się także z innymi czynnikami biologicznymi. 77% uczniów nie postrzega bycia dziewicą lub prawiczkiem powyżej 18 roku za wstydliwy aspekt. Około co szósty jest jednak zdania, że jest to powód do wstydu (18%). WYK. 3.53. SZKOŁA GIMNAZJALNA OKREŚL, CZY ZGADZASZ SIĘ Z PONIŻSZYMI ZDANIAMI: Bycie dziewicą/prawiczkiem po ukończeniu 18-ego roku życia jest powodem do wstydu 18% 77% 6% Wszyscy nastolatkowie dojrzewają według tego samego schematu 15% 8 5% Opóźnienie miesiączki zawsze oznacza ciążę 9% 85% 6% Kobieta nie zajdzie w ciążę jeśli uprawia seks po raz pierwszy Stosunek przerywany jest skuteczną formą antykoncepcji 7% 25% 87% 62% 6% 13% PRAWDA FAŁSZ NIE WIEM Stosowanie prezerwatywy podczas stosunku daje 10 ochronę przed zajściem w ciążę 8% 87% 5% Uprawianie seksu w dni niepłodne to bezpieczna forma antykoncepcji 33% 56% 12% 2 4 6 8 10 44