Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej

Agnieszka Aliñska * Katarzyna Wasiak ** Agnieszka Aliñska, Katarzyna Wasiak Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej Wstêp Kryzys finansowy zapocz¹tkowany w Stanach Zjednoczonych upadkiem potê nego baku inwestycyjnego Lehman Brothers 15 wrzeœnia 2008 r. obj¹³ swym zasiêgiem wiêkszoœæ krajów na œwiecie. Skutki zawirowañ i destabilizacji w systemie finansowym, a szczególnie w sektorze bankowym z ró nym nasileniem by³y w ostatnich latach odczuwalne w wielu krajach na œwiecie. Okaza³o siê, e w odpowiedzi na pojawiaj¹ce siê symptomy i negatywne zjawiska, niezbêdne sta³o siê podjêcie dzia³añ, których celem jest przywrócenie d³ugofalowej i wieloaspektowej stabilnoœci w sektorze bankowym. Wœród pojêæ i okreœleñ definiuj¹cych stabilnoœæ finansow¹ [Wasiak, 2012, s. 12-15] w dobie obecnego kryzysu finansowego na szczególne podkreœlenie zas³uguj¹ te, które odnosz¹ siê do stabilnoœci finansowej, jako przes³anki zaufania do ca³ego systemu finansowego. Na zagadnienia te wskazuj¹ w swoich badaniach m.in. Crockett, Foot, Lager [Crockett, 1997; Lager, 1999; Foot, 2003]. Celem niniejszego artyku³u jest wskazanie najwa niejszych dzia³añ stabilizacyjnych, jakie zosta³y podjête w sektorze bankowym na terenie Unii Europejskiej (UE) w odpowiedzi na wyzwania i zagro enia wynikaj¹ce ze skutków globalnego kryzysu finansowego. Potrzeba wprowadzenia nowych rozwi¹zañ prawno-regulacyjnych oraz wypracowanie koncepcji zapobiegania pojawiaj¹cym siê zagro eniom stabilnoœci finansowej jest g³ównym wyzwaniem stoj¹cym zarówno przez instytucjami sieci bezpieczeñstwa finansowego w krajach cz³onkowskich UE, jak i w³adz unijnych. Skala obecnego kryzysu w obszarze bankowym i jego skutki osi¹gnê³y takie rozmiary, e zmiany w ca³ej sferze finansów w coraz wiêkszym stopniu przyczyniaj¹ siê do wzrostu problemów w obsza- * Prof. nadzw. SGH dr hab., Katedra Skarbowoœci, Kolegium Ekonomiczno-Spo³eczne, Szko³a G³ówna Handlowa w Warszawie, e-mail: aalin@sgh.waw.pl, ul. Wiœniowa 41, 00-554 Warszawa ** Dr, Katedra Skarbowoœci, Kolegium Ekonomiczno-Spo³eczne, Szko³a G³ówna Handlowa w Warszawie, e-mail: kjachi@sgh.waw.pl, ul. Wiœniowa 41, 00-554 Warszawa

8 Agnieszka Aliñska, Katarzyna Wasiak rze finansów publicznych, maj¹c jednoczeœnie prze³o enie na sferê realn¹ gospodarki. Tekst zosta³ przygotowany w lutym 2013 r. i odzwierciedla stan propozycji uregulowañ dyskutowanych w tym okresie. 1. Przyczyny i zakres podejmowanych dzia³añ stabilizacyjnych na poziomie Unii Europejskiej Unia Europejska dotkniêta zosta³a znacznym spowolnieniem gospodarczym. Gospodarki narodowe zosta³y os³abione przez obecny kryzys. Mieliœmy, i nadal mamy, do czynienia z powa nymi k³opotami finansowymi, a nawet bankructwami wielu instytucji finansowych. Kryzys unaoczni³ powa ne problemy w sferze regulacji i nadzoru ostro noœciowego. Zaistnia³a sytuacja zmusi³a do podejmowania niestandardowych dzia³añ i koniecznoœci wprowadzenia wielu istotnych zmian ustawowych, dotycz¹cych funkcjonowania systemu finansowego i bankowego. Rz¹dy krajów UE podejmowa³y wszechstronne dzia³ania stabilizacyjne oraz dostosowawcze, których celem by³a poprawa sytuacji gospodarczej oraz ograniczenie ryzyka systemowego. Wprowadzono liczne pakiety pomocowe, które s³u yæ mia³y pobudzeniu koniunktury. Do dzia³añ takich zaliczyæ mo na m.in.: dokapitalizowanie instytucji finansowych, gwarancje dla okreœlonych rodzajów dzia³alnoœci finansowej, zw³aszcza dla po yczek miêdzybankowych, pomoc ze strony Europejskiego Banku Centralnego (ECB, European Central Bank), zwiêkszenie œrodków pozostaj¹cych w dyspozycji Miêdzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF, International Monetary Fund), d¹ enie do utworzenia unii fiskalnej, zaostrzenie przestrzegania zasad traktatu z Maastricht. Wa nym elementem w kierunku za egnania obecnego kryzysu jest d¹ enie do g³êbszej integracji gospodarczej krajów strefy euro, czego efektem ma byæ stworzenie unii bankowej. Koncepcja ta zosta³a zaprezentowana przez przewodnicz¹cego José Manuela Barroso na posiedzeniu Rady Europejskiej w maju 2012 r. Nie mniej wa ne pozostaj¹ tak e kwestie opracowania i efektywnego wdro enia reform i planów oszczêdnoœciowych, które poszczególne kraje cz³onkowskie powinny przeprowadziæ w ramach w³asnych dzia³añ sprzyjaj¹cych poprawie sytuacji w obszarze sytemu finansowego. Tylko wówczas efekty globalnych, europejskich i krajowych przedsiêwziêæ bêd¹ widoczne i przynios¹ oczekiwane efekty.

Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej 9 2. Dzia³ania stabilizacyjne na poziomie Unii Europejskiej w sektorze bankowym Od pocz¹tku wybuchu kryzysu finansowego Komisja Europejska (KE) przed³o y³a kilkadziesi¹t wniosków ustawodawczych, maj¹cych s³u yæ poprawie funkcjonowania systemu finansowego od strony regulacyjnej. G³ównym za³o eniem nowych propozycji by³o osi¹gniêcie korzyœci w sferze realnej gospodarki [Komisja Europejska, 2012]. Ogólnie regulacje, które zosta³y zaproponowane do wdro enia w odniesieniu do sektora bankowego, mo na podzieliæ na dwie zasadnicze kategorie: dzia³ania zmierzaj¹ce do stworzenia bardziej zintegrowanego nadzoru bankowego oraz dzia³ania sprzyjaj¹ce wzmocnieniu tego systemu, a tak e ca³ego systemu finansowego UE. Jednym z pierwszych dzia³añ zmierzaj¹cych do ustabilizowania sytuacji w sektorze finansowym w Europie by³a propozycja Rady ECOFIN stworzenia w maju 2010 r. tymczasowego europejskiego mechanizmu stabilnoœci, sk³adaj¹cego siê z Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej (EFSM, European Financial Stabilisation Mechanism) oraz Europejskiego Instrumentu Stabilnoœci Finansowej (EFSF, European Financial Stability Facility). Pod koniec 2010 r. wesz³o w ycie Rozporz¹dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1095/2010 z 24 listopada powo³uj¹ce Europejsk¹ Radê ds. Ryzyka Systemowego (ESRB, European Systemic Risk Board) niezale ny organ UE pe³ni¹cy nadzór makrooostro noœciowy nad europejskim systemem finansowym i bêd¹cy czêœci¹ Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (ESNF). W sk³ad ESNF, obok wspomnianej powy ej ESRB, wchodz¹: 1) Wspólny Komitet Europejskich Urzêdów Nadzoru (Joint Committee), 2) w³aœciwe organy lub organy nadzoru pañstw cz³onkowskich okreœlone w odpowiednich aktach unijnych oraz 3) powo³ane 1 stycznia 2011 r. trzy europejskie urzêdy nadzoru: Europejski Urz¹d Nadzoru Bankowego, sprawuj¹cy siê nadzorem nad bankami, w tym nadzorem nad ich dokapitalizowaniem, Europejski Urz¹d Nadzoru Gie³d i Papierów Wartoœciowych, którego zadaniem jest nadzór nad rynkami kapita³owymi, Europejski Urz¹d Nadzoru Ubezpieczeñ i Pracowniczych Programów Emerytalnych, sprawuj¹cy nadzór nad sektorem ubezpieczeniowym.

10 Agnieszka Aliñska, Katarzyna Wasiak Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego posiada uprawnienia do wydawania ostrze eñ oraz zaleceñ, a tak e podejmowania niezbêdnych dzia³añ zaradczych. Celem jej funkcjonowania jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania rynku wewnêtrznego, a tym samym zapewnienie trwa³ego wk³adu sektora finansowego we wzrost gospodarczy ca³ej UE [System finansowy..., 2013]. Rozporz¹dzenie Rady UE nr 1096/2010 z 17 listopada 2010 r. przyzna³o ECB szczególne zadania w zakresie funkcjonowania ESRB. Funkcjonuj¹ce wczeœniej podejœcie mikroostro noœciowe do nadzoru bankowego zosta³o rozszerzone o nadzór makroostro noœciowy. Mia³o to pomóc w radzeniu sobie ze Ÿród³ami procyklicznoœci zwi¹zanymi z ograniczeniami w zakresie pomiaru ryzyka i nieodpowiedniego reagowania uczestników rynku na ryzyko [Kasiewicz, Kurkliñski, 2012, s. 39]. Zgodnie z przyjêtym za³o eniem nadzór makroostro noœciowy ma na celu pozytywnie wp³ywaæ na terminow¹ identyfikacjê cyklów i narastaj¹cego ryzyka w systemie, co umo liwiaæ ma tak e szybsz¹ reakcjê na niekorzystne warunki. W grudniu 2010 r. Rada Europejska uzgodni³a, e niezbêdnym jest stworzenie sta³ego mechanizmu pomocy finansowej dla krajów strefy euro, którym jest obecnie Europejski Mechanizm Stabilnoœci (ESM, European Stability Mechanism). Zast¹pi³ on EFSM oraz EFSF [Departament Zagraniczny NBP, 2011, s. 1]. Europejski mechanizm stabilnoœci nie przewiduje obecnie mo liwoœci bezpoœredniego udzielania przez ESM po yczek instytucjom finansowym. Pu³ap zdolnoœci po yczkowej europejskiego mechanizmu stabilnoœci bêdzie wynosi³ 500 mld euro. Krajom strefy euro, które nie s¹ objête programem pomocy, ESM bêdzie móg³ zaoferowaæ po yczkê celow¹ na dokapitalizowanie instytucji finansowych. Przyznanie takiej po yczki zale y jednak od uzyskania pozytywnej decyzji Rady Gubernatorów ESM, czyli ministrów finansów pañstw cz³onkowskich wchodz¹cych w sk³ad strefy euro [Komisja Europejska, 2012]. Od 1 stycznia 2011 r. w UE funkcjonuje ponadto ESNF, którego celem jest zapewnienie w³aœciwego wdra ania przepisów dotycz¹cych sektora finansowego, w sposób umo liwiaj¹cy zachowanie stabilnoœci finansowej i zapewnienie zaufania do systemu finansowego jako ca³oœci oraz odpowiedniej ochrony konsumentów us³ug finansowych [Komisja Nadzoru Finansowego, 2013, s. 3]. Jednak najwiêksze oczekiwania w zakresie nowych rozwi¹zañ prawnych, organizacyjnych i finansowych stabilizuj¹cych sytuacjê w sektorze

Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej 11 bankowym na terenie strefy euro i pañstw UE koncentruj¹ siê wokó³ nowych propozycji zwi¹zanych z wprowadzenia unii bankowej. 3. Koncepcja, zasady organizacji i funkcjonowanie unii bankowej Powo³anie unii bankowej mia³oby stanowiæ krok w kierunku rozszerzenia oraz zacieœniania integracji walutowej i gospodarczej wœród krajów unijnych. Obecny kryzys ujawni³, e nie mo na skutecznie zarz¹dzaæ stabilnoœci¹ finansow¹ jedynie na poziomie pañstwowym (krajowym), gdy sieæ i zakres powiazañ organizacyjnych, finansowych i strukturalnych sprawia, e rz¹dy poszczególnych pañstw skupiaj¹ siê na skutkach upad³oœci banków, zlokalizowanych (lub istotnych) dla w³asnego terytorium, nie zwa aj¹c na konsekwencje ujawniaj¹ce siê w innych krajach i skutkach dla ich gospodarek. Koncepcja unii bankowej opiera siê na czterech zasadniczych filarach: jednolitym zbiorze przepisów reguluj¹cych zasady funkcjonowania systemu bankowego w strefie euro, europejskim systemie uporz¹dkowanej likwidacji wraz z paneuropejskim funduszem resolution [Brudziñski, 2012, s. 15], europejskim nadzorze koncepcja nadzoru makroostro noœciowego, jednolitym systemie gwarantowania depozytów [Gostomski, 2013, s. 30]. Elementy te oraz dzia³ania podejmowane w tym zakresie na poziomie UE stanowiæ maj¹ w przysz³oœci podstawê do utrzymania stabilnoœci finansowej w Europie, a tak e na œwiecie. G³ównym zamierzeniem powo³ania nowej struktury na poziomie unijnym ma byæ przywrócenie zaufania do sektora finansowego przy jednoczesnym zapewnieniu jego dynamicznego i konkurencyjnego wzrostu. Unia bankowa ma przeciwdzia³aæ negatywnym skutkom kryzysów finansowych, co daje korzyœci ca³ej UE. DoraŸnym celem bêdzie jednak likwidacja zjawiska, które po czêœci przyczyni³o siê do kryzysu, to jest zwi¹zków miêdzy niektórymi pañstwami prze ywaj¹cymi trudnoœci a bankami, które one nadzorowa³y [Szygiel, 2012, s. 22]. Zdaniem przedstawiciela Zwi¹zku Banków Polskich, unia bankowa to sposób na uporz¹dkowanie relacji miêdzy pañstwami a bankami. Stworzenie nowej struktury ma zapewniæ jednolitoœæ zarz¹dzania bankami, rozszerzon¹ o system gwarantowania depozytów oraz uporz¹dkowan¹ swobodê przep³ywu kapita³ów i optymaln¹ formê zarz¹dzania p³ynnoœci¹ [Min-

12 Agnieszka Aliñska, Katarzyna Wasiak kina i inni, 2012, s. 21]. Ponadto, jak twierdzi Olga Szczepañska, unia bankowa ma byæ sposobem na zerwanie toksycznej relacji pomiêdzy kryzysem finansów publicznych i kryzysem sektora bankowego [Szczepañska, 2012, s. 18]. Autorka podkreœla, e aby unia bankowa mog³a przynieœæ korzyœci, konieczne jest ju dziœ przeanalizowanie kwestii zwi¹zanych z nadzorem makroostro noœciowym. Chodzi o to, aby nie pozbawiaæ krajów cz³onkowskich mo liwoœci oddzia³ywania na gospodarkê narodow¹ poprzez te narzêdzia. Podkreœla, e nale y zadbaæ o to, aby parametry polityki makroostro noœciowej pozosta³y w gestii w³adz krajowych, a nie ECB. Poszczególne pañstwa muszê mieæ pewn¹ swobodê kszta³towania polityki wewnêtrznej wp³ywaj¹cej na system finansowy. Mo liwoœæ elastycznego reagowania na szoki w celu przeciwdzia³ania nierównowagom makroekonomicznym jest konieczna, gdy w dyspozycji kraju nie pozostaje ju akomodacyjna polityka pieniê na ani kurs walutowy [Szczepañska, 2012, s. 19]. 3.1. Wprowadzenie jednolitego zbioru przepisów reguluj¹cych zasady funkcjonowania systemu bankowego w strefie euro Nadrzêdn¹ instytucj¹ w tym systemie bankowym pañstw strefy euro (docelowo ca³ej UE) bêdzie ECB, który ma siê zaj¹æ nadzorem nad 6 tys. banków strefy euro. Do jego zadañ nale eæ bêdzie m.in. przyznawanie i odbieranie licencji na prowadzenie dzia³alnoœci instytucji kredytowych, okreœlanie poziomu buforów kapita³owych. Bêdzie on dysponowa³ narzêdziami do sankcjonowania tych instytucji, które nie bêd¹ stosowa³y zaleceñ wy szej instancji. W zakresie odpowiedzialnoœci ECB bêdzie aktywne wykorzystywanie narzêdzi makroostro noœciowych w bie ¹cej dzia³alnoœci instytucji kredytowych. Szczegó³owe propozycje w tym zakresie bêd¹ dyskutowane na etapie dalszych prac koncepcyjnych i przygotowywanych regulacji prawnych. Powo³anie unii bankowej jest procesem niezwykle z³o onym i wszechstronnym, co wi¹ e siê m.in. z koniecznoœci¹ wprowadzenia wielu nowych przepisów prawnych. Ukszta³towanie zatem docelowej struktury mo e potrwaæ jeszcze kilka, a mo e nawet kilkanaœcie lat. 3.2. Uporz¹dkowana likwidacja banków (resolution) Podstawowym dokumentem reguluj¹cym uporz¹dkowan¹ likwidacjê banków jest projekt dyrektywy ustanawiaj¹cej ramy na potrzeby prowadzenia dzia³añ naprawczych oraz restrukturyzacji i uporz¹dkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. Propozycje zapisów Dyrektywy UE [Dyrektywa Parlamentu

Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej 13 Europejskiego i Rady, 2012] s¹ konsultowane i analizowane na poziomie krajowym. Zaproponowane zapisy wskazuj¹ na przyk³ad, e likwidacja polega³aby m.in. na wydzieleniu czêœci aktywów, ewentualnie do utworzonej instytucji pomostowej, sprzeda y czêœci aktywów lub np. konwersji d³ugu na aktywa. W Polsce na posiedzeniu 26 kwietnia 2012 r. Komitet Stabilnoœci Finansowej zaakceptowa³ koncepcjê uporz¹dkowanej likwidacji banków wypracowan¹ przez Grupê Robocz¹ i zleci³ przygotowanie projektu aktu prawnego w tym zakresie. 3.3. Koncepcja nadzoru makroostro noœciowego, Jednolity nadzór nad systemem bakowym w krajach UE (SSM, Single Supervisory Mechanizm) stanowiæ bêdzie czêœæ unii bankowej. Zaproponowane rozwi¹zanie w tym zakresie ma swoich zwolenników i przeciwników, ale generalnie jest oceniane pozytywnie, tak e przez kraje niebêd¹ce cz³onkami Eurolandu, dla których stosowanie siê do zasad mo e byæ dobrowolne. Uprawnienia tych krajów bêd¹ jednak ograniczone, chocia by dlatego, e przedstawiciel kraju bêdzie zasiada³ w radzie tego nadzoru, podporz¹dkowanego radzie zarz¹dzaj¹cej ECB, w której z kolei zasiadaj¹ jedynie reprezentanci krajów strefy euro [Brudziñski, 2013, s. 10]. W pierwszym kwartale 2013 r. niepodjêta zosta³a oficjalna decyzja o przyst¹pieniu naszego kraju do struktur nadzoru makroostro noœciowego. Z danych przedstawionych przez Wojciecha Kwaœniaka przewodnicz¹cego KNF w listopadzie 2012 r. wynika, e bior¹c pod uwagê wielkoœæ PKB, Polska gospodarka plasuje siê ma szóstej pozycji, ale wielkoœæ aktywów polskiego sektora bankowego to ju jednak tylko 1,03% w przypadku strefy euro. Jeœli chodzi o œrodki zgromadzone w systemie gwarantowania depozytów, mo emy porównaæ siê do Francji. Wniosek, jaki zdaniem Kwaœniaka p³ynie z powy szych danych, jest taki, e skromna pod wzglêdem wielkoœci sektora bankowego Polska, bêdzie mia³a niewielki wp³yw na decyzje zapadaj¹ce w kwestii nadzoru. Z drugiej jednak strony dobra jakoœæ kapita³ów tego sektora mo e wskazywaæ na to, e nie bêdzie w najbli szych latach potrzeby korzystania ze wsparcia zewnêtrznego [Brudziñski, 2013, s. 12]. 3.4. Jednolity system gwarantowania depozytów Podjêcie prac z zakresu wprowadzenia jednolitego systemu gwarantowania depozytów na poziomie UE wykazuje, jak dotychczas najmniejszy poziom zaawansowania prac, co odzwierciedla poziom oporu w tym zakresie. Jednak koniecznoœæ podjêcia dalszych dzia³añ wydaje siê niezbêdna i oczekiwana z punktu widzenia oceny poziomu bezpieczeñstwa

14 Agnieszka Aliñska, Katarzyna Wasiak w systemach bankowych krajów cz³onkowskich UE. Obecnie w Polsce Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) jest wyposa ony w œrodki finansowe, które wystarczy³yby na wyp³atê ok. 3% depozytów zebranych przez ca³y sektor i objêtych prawnymi gwarancjami. Gdyby bank trzeba by³o dokapitalizowaæ, funduszy BFG wystarczy³oby na pokrycie 100% kapita³ów trzeciego obecnie na rynku polskim banku [Ramotowski, 2013, s. 2]. Zakoñczenie Reasumuj¹c, wskazaæ nale y, e zamiary wprowadzenia nowych rozwi¹zañ i regulacji napotykaj¹ na wielu zwolenników i przeciwników. Sceptyczne nastawienie do powo³ania unii bankowej wykazuje sektor banków spó³dzielczych, kas oszczêdnoœciowych, a tak e du e banki detaliczne w Niemczech. Zaproponowana koncepcja budzi równie w¹tpliwoœci czêœci sektora finansowego w innych krajach. Na obecnym etapie prac propozycja utworzenia unii bankowej prowadzi do podzia³ów politycznych i sporów pomiêdzy jej zwolennikami i przeciwnikami. Unia bankowa bêdzie niew¹tpliwie ogranicza³a suwerennoœæ poszczególnych krajów cz³onkowskich, które zostan¹ podporz¹dkowane instytucjom unijnym i zasadom w nich panuj¹cym. Przeciwnicy zastanawiaj¹ siê nad kwesti¹ zwi¹zan¹ z przynale noœci¹ do unii bankowej Wielkiej Brytanii, która nie jest cz³onkiem strefy euro. St¹d pojawiaj¹ce siê w¹tpliwoœci o sens wprowadzania jednolitego mechanizmu sprawowania nadzoru bez udzia³u Brytyjczyków, skoro Londyn jest centrum finansowym Europy i mieœci 60% europejskiego rynku finansowego. Ponadto, w Londynie mieœci siê siedziba innej, powsta³ej z pocz¹tkiem 2011 r., instytucji sprawuj¹cej nadzór nad wszystkimi krajami UE Europejskiego Organu Nadzoru Bankowego (EBA, European Banking Authority). Powstaje zatem pytanie, jak powinny siê ukszta³towaæ relacje miêdzy tymi instytucjami, zarówno pod wzglêdem hierarchii, jak i zakresu dzia³ania. Inicjatywê powo³ania unii bankowej w strefie euro popiera z kolei Miêdzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF, International Monetary Fund). Na pocz¹tku roku pozytywnie wypowiedzia³ siê na ten temat tak- e amerykañski laureat Nagrody Nobla Robert Engle. W jego opinii, Europa, podejmuj¹c starania utworzenia ogólnoeuropejskiego systemu nadzoru banków z po yczk¹ od ECB jako ostatni¹ desk¹ ratunku, podejmuje w³aœciwe decyzje. To jest dok³adnie to, czego potrzebujemy dodaje [Klimasiñska, 2013, s. 49]. Poziomy integracji i wzajemnych powi¹zañ unijnych rynków finansowych osi¹gnê³y ju taki poziom, e wstrz¹sy na rynku krajowym w jed-

Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej 15 nym pañstwie cz³onkowskim mog¹ b³yskawicznie przenosiæ siê na inne. Aby skutki tych negatywnych zjawisk mo na by³o ograniczyæ, konieczne jest podjêcie zdecydowanych kroków. Wydaje siê, e propozycja utworzenia unii bankowej jest rozwi¹zaniem adekwatnym do obecnego poziomu rozwoju i kapitalizacji sektora bankowego w Europie. Literatura 1. Beck T. (2012), Banking union for Europe: risk and challenges, Centre for Economic Policy Research. 2. Brudziñski G. (2012), Cztery filary unii bankowej, Bank, nr 10. 3. Cao J. (2012), Banking regulation and the financial crisis, New York Routledge London. 4. Crockett A. (1997), Why is Financial Stability a Goal of Public Policy?, w: Maintaining Financial Stability in a Global Economy, Symposium Proceedings, Federal Reserve Bank of Kansas City. 5. de Guevara Radoselovics Fernández J., Monsálvez J.M.P. (2013), Crisis, risk and stability in financial markets, Basingstoke: Palgrave Macmillan, Palgrave Macmillan Studies in Banking and Financial Institutions, Papers presented at the European Association of University Teachers of Banking and Finance Conference, Valencia, September 2011. 6. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiaj¹ca ramy na potrzeby prowadzenia dzia³añ naprawczych oraz restrukturyzacji i uporz¹dkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (6.6.2012), Bruksela, COM 280 final, 2012/0150 (COD). 7. Europejski System Nadzoru Finansowego Informacje ogólne, KNF, http://www.knf.gov.pl/o_nas/wspolpraca_miedzynarodowa/unia/inf _ogol.html, dostêp dnia 05.03.2013. 8. Foot M. (2003), What is financial stability and How do we get it?, The Roy Bridge Memorial Lecture, Financial Services Authority. 9. Gostomski E. (2013), Unia bankowa: plusy dodatnie, plusy ujemne, Nowoczesny Bank Spó³dzielczy nr 2. 10. Informacja na temat nowych zasad funkcjonowania Europejskiego Instrumentu Stabilnoœci Finansowej (EFSF) oraz przysz³ego kszta³tu Europejskiego Mechanizmu Stabilnoœci (ESM) (2011), Departament Zagraniczny NBP, Warszawa.

16 Agnieszka Aliñska, Katarzyna Wasiak 11. Jenkins Devin A. (red.) (2012), Shadow banking and its role in the financial crisis (Causes, Impacts and Remedies Series), Nova Science Publishers, New York. 12. Kasiewicz S., Kurkliñski L. (red.) (2012), Szok regulacyjny a konkurencyjnoœæ i rozwój sektora bankowego, Warszawski Instytut Bankowoœci, Warszawa. 13. Kern A., Dhumale R. (red.) (2012), Research handbook on international financial regulation, Northampton. 14. Klimasiñska K. (2012), Kolejny kryzys mo e dopaœæ Francjê, Bloomberg Businessweek Polska, nr 25. 15. Konzelmann Suzanne J. (red.) (2012), Banking systems in the crisis: the faces of liberal capitalism, Routledge, Routledge Critical Studies in Finance and Stability no. 1, New York London. 16. Lager J. (1999), Monitoring Financial System Stability, Reserve Bank of Australia Bulletin. 17. Komisja Europejska (2012), MEMO, Bruksela. 18. Nowy rozdzia³ bankowoœci (2012), z K. Pietraszkiewiczem Prezesem Zwi¹zku Banków Polskich rozmawiaj¹ P. Minkina, S. Brzeg-Wieluñski, Bank, nr 10. 19. Ramotowski J. (2013), Na wypadek gdyby banki mia³y k³opoty, Obserwator Finansowy, nr z 5 marca. 20. System finansowy. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego, (2013), NBP http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemfinansowy/esrb.html, dostêp dnia 07.03.2013. 21. Szczepañska O. (2012), Nadzór makroostro noœciowy, Bank, nr 10. 22. Szygiel J. (2012), Europejski nadzór bankowy?: nie tak szybko, Bank nr 10. 23. Wasiak K. (2012), Stabilnoœæ systemu finansowego a cykl koniunkturalny w: Polityka monetarna i fiskalna a stabilnoœæ sektora finansowego, Aliñska A. (red.), CeDeWu, Warszawa. Streszczenie Kryzys, z którym od kilku lat mamy do czynienia na globalnym rynku finansowym, wymaga podjêcia coraz to bardziej radykalnych dzia³añ, które s³u yæ maj¹ przywróceniu d³ugoterminowej i wieloaspektowej stabilnoœci w sektorze bankowym. Skala obecnego kryzysu w obszarze dzia³alnoœci banków i jego skutki osi¹gnê³y takie rozmiary, e dzia³ania stabilizacyjne powinny byæ realizowane zarówno na poziomie globalnym, kontynentalnym, jak i krajowym. W publikacji zaprezentowano przegl¹d najwa niejszych dzia³añ stabilizacyjnych, jakie zo-

Dzia³ania stabilizacyjne w obszarze bankowym w Unii Europejskiej 17 sta³y podjête w sektorze bankowym na terenie Unii Europejskiej w odpowiedzi na wyzwania i zagro enia wynikaj¹ce ze skutków obecnego kryzysu. Omówione zosta³y zagadnienia zwi¹zane z tworzeniem i organizacj¹ unii bankowej, nadzoru makroostro nosciowego oraz kontrolowanej upad³oœci banków. Szczególna rola w tworzeniu nowej architektury z zakresu utrzymania stabilnoœci finansowej w Europie przypada instytucjom sieci bezpieczeñstwa finansowego w krajach cz³onkowskich UE, jak i w³adzom unijnym. S³owa kluczowe polityka makroostro noœciowa, unia bankowa, stabilnoœæ finansowa Banking system stabilizing in the European Union (Summary) A crisis we have to deal with recently on the global financial market, requires an ever more radical measures, which are designed to restore the long-term and multi-aspect stability in the banking sector. The scale of the current crisis in the banking business and its results have to reached such a dimension that the stabilization should be carried out both at the global, continental and national levels. The paper presents an overview of the major stabilization efforts that have been undertaken in the banking sector in the EU in response to the challenges and risks arising from the impact of the current crisis. The issues related to the creation and organization of the banking union, macroprudential supervision and resolution have been discussed. The special role in the creation of a new architecture for financial stability in Europe belongs to the financial safety net in EU Member States and EU authorities. Keywords macroprudential policy, banking union, financial stability