Zmiany struktury polskiego eksportu rolno-spo ywczego w latach - STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe l tom IX l zeszyt Marcin Krzemiñski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnoœciowej Pañstwowy Instytut Badawczy w Warszawie ZMIANY STRUKTURY POLSKIEGO EKSPORTU ROLNO- SPO YWCZEGO W LATACH - CHANGES IN THE STRUCTURE OF POLISH AGRICULTURAL EXPORT IN - S³owa kluczowe: eksport, import, towary rolno-spo ywcze, Unia Europejska Key words: eport, import, agri-food products, European Union Synopsis. Opisano zmiany, jakie zachodzi³y w strukturze geograficznej i towarowej polskiego eksportu rolnospo ywczego w pierwszych latach po wejœciu do Unii Europejskiej. ród³a danych Materia³em Ÿród³owym stanowi¹cym podstawê opracowania by³y dane CIHZ, CAAC i MF dotycz¹ce handlu produktami rolno-spo ywczymi. Produktami rolno-spo ywczymi s¹ wyroby oznaczone w taryfie celnej kodami CN od do. Dane za r. s¹ danymi wstêpnymi. Polski eksport rolno-spo ywczy od przyst¹pienia naszego kraju do UE charakteryzuje siê wysok¹ tendencj¹ wzrostow¹. Udzia³ handlu rolno-spo ywczego w handlu ogó³em w r. wynosi³,% w eksporcie (,% w r. i,% w r.) oraz,% w imporcie (odpowiednio, i,%). Na zwiêkszanie obrotów handlowych wp³ynê³o otwarcie granic i zniesienie barier celnych w handlu z UE, co naszym producentom i handlowcom u³atwi³o dostêp do rynków pañstw cz³onkowskich. W latach - spoœród najwiêkszych polskich partnerów eksportowych stanowi³y kraje UE-, kraje UE-, kraje WNP, a tak e Rumunia (która w analizowanym okresie nie by³a jeszcze cz³onkiem UE) oraz Stany Zjednoczone. Wartoœæ eksportu towarów rolno-spo ywczych w r. wynios³a, mld euro i by³a o % wy sza ni w roku poprzednim. Wzrostowi eksportu towarzyszy tak e coraz wy szy poziom dodatniego salda w handlu rolno-spo ywczym. O wzroœcie eksportu decyduje g³ównie wzrost popytu na polskie produkty na rynkach UE, który nasili³ siê w pierwszych dwóch latach cz³onkostwa. W r. dynamicznie zwiêksza³ siê eksport do krajów UE-, który osi¹gn¹³, mld euro, a udzia³ UE- w polskim eksporcie rolno-spo ywczym wzrós³ do % wobec, mld euro i % w r. Rynek pañstw UE- jest od lat najwa niejszym rynkiem zbytu polskich artyku³ów rolnospo ywczych, a jego udzia³ kszta³towa³ siê w latach - na poziomie ok. %, zaœ w dwóch kolejnych latach zwiêkszy³ siê do i %. Eksport do krajów UE- w porównaniu z r. zwiêkszy³ siê o -%, natomiast do W³och o ponad %. W grupie pañstw UE- najbardziej wzrós³ eksport do trzech krajów ba³tyckich (prawie -krotnie). Dynamiczny by³ równie wzrost eksportu do Czech, oraz na Wêgry i S³owacjê. Drugim co do wielkoœci obrotów odbiorc¹ polskich produktów rolno-spo ywczych s¹ kraje WNP. Sprzeda do tych krajów w r. stanowi³a ok. % wobec % w r. G³ównym odbiorc¹ polskich produktów w tej grupie by³a Rosja. Eksport do tego kraju zwiêkszy³ siê w porównaniu z poprzednim rokiem o %. Rok zakoñczy³ stan kilkuletniej stagnacji w handlu zagranicznym artyku³ami rolno-spo ywczymi. Pozytywne zmiany przynios³o cz³onkostwo Polski w Unii Europejskiej. Wysoki wzrost eksportu do krajów UE oraz zdecydowana poprawa salda obrotów artyku³ami rolno-spo ywczymi oznacza, e pe³ne wzajemne otwarcie rynków ch po wst¹pieniu Polski do UE jest korzystne dla polskiej gospodarki ywnoœciowej. Przed akcesj¹ w handlu miêdzy Polsk¹ a UE obowi¹zywa³y c³a w wysokoœci wynikaj¹cej z klauzuli najwy szego uprzywilejowania. Zniesienie ograniczeñ spowodowa³o, e artyku³y z innych pañstw cz³onkowskich maj¹ swobodny dostêp do rynku polskiego, a polskie produkty mog¹ byæ eksportowane na rynki pozosta³ych pañstw UE. Niemal ca³y wzrost eksportu rolno-spo ywczego
M. Krzemiñski euro] krajów [mln najwa niejszych do Eksport. Tabela Kraje W skaÿniki zmian Udzia³y [%] I-XII I-VI VII-XII I-XII I-VI VII-XII I-XII I-VI VII-XII / /,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Niemcy Czechy Brytania Wielka Holandia W³ochy Rosja Wêgry Francja Dania Litwa S³owacja Ukraina Zjednoczone Stany Hiszpania Austria Bia³oruœ Belgia Rumunia Szwecja otwa w r. to zwiêkszenie dostaw na rynki UE. Eksport na pozosta³e rynki zwiêkszy³ siê nieznacznie. Wzrost eksportu w r. zosta³ spowodowany zwiêkszeniem wolumenu i wartoœci eksportu wielu grup produktów. Nast¹pi³ du y wzrost wartoœci eksportu produktów przemys³u miêsnego. Umacnia³a siê pozycja produktów owocowo-warzywnych. Sprzedano rekordow¹ iloœæ owoców œwie- ych i soków owocowych. W wyniku akcesji nast¹pi³y zmiany kierunków eksportu cukru. Przed akcesj¹ wywo ono go przede wszystkim na rynki wschodnie, natomiast po wejœciu do UE g³ównym rynkiem zbytu sta³y siê kraje UE, gdy eksport na wschód sta³ siê mniej op³acalny. Wartoœæ eksportu produktów mleczarskich w r. ukszta³towa³a siê na poziomie prawie dwukrotnie wy szym ni w r. Wzrasta³ tak e eksport wielu wyrobów przetworzonych, takich jak pieczywo cukiernicze, czekolada, herbata i kawa, a tak e sosy, karma dla zwierz¹t domowych, p³atki zbo owe. Coraz wiêksze jest znaczenie przemys³u przetwarzaj¹cego surowce importowane, wykorzystuj¹cego odpady i prowadz¹cego produkcjê ywnoœci wysoko przetworzonej. W r. g³ównym polskim partnerem eksportowym by³y Niemcy (, mld euro). Eksportowano przede wszystkim produkty z grup (przetwory owocowe i warzywne mln euro, w tym sok jab³kowy mln euro), (miêso mln euro, w tym kawa³ki z indyków mln euro), (ryby mln euro, w tym ³osoœ wêdzony mln euro i pozosta³e ryby wêdzone mln euro), (owoce mln euro, w tym owoce pozosta³e mro one mln euro, truskawki pozosta³e mln euro), (warzywa mln euro, w tym pieczarki mln euro i pozosta³e warzywa mro one mln euro) i (nabia³ mln euro, w tym mleko w proszku w workach mln euro). Udzia³ Niemiec w handlu rolno-spo ywczym ogó³em wyniós³,%, przy czym najwy szy udzia³ by³ w grupach: (%), (%), (inne produkty zwierzêce %), (warzywa %), (%), (nasiona %), (inne produkty roœlinne %), (t³uszcze i oleje %), (przetwory miêsne %), (%). Drugim partnerem handlowym w r. by³a Rosja, dok¹d wywieziono towary o wartoœci ponad mln euro. Rosja by³a rynkiem zbytu dla produktów z takich grup, jak ( mln euro), ( mln euro), krajów Razem Razem eksport Udzia³ krajów [%] w³asne. opracowanie ród³o:
Zmiany struktury polskiego eksportu rolno-spo ywczego w latach - ( mln euro) i ( mln euro). Udzia³ Rosji w handlu ogó³em wyniós³,%, a w grupach (kwiaty i inne roœliny) %, %, %, (kawa, herbata) %, (produkty przemia³u) %, (kakao) %, % i %. Trzecim kierunkiem eksportu w r. by³a Holandia ( mln euro). Eksportowano g³ównie produkty z grup (nabia³ mln euro, w tym mleko w proszku w workach mln euro) i mln euro, w tym pieczarki mln euro, a tak e ( mln euro, w tym æwierci z byd³a mln euro) i. Udzia³ Holandii w eksporcie wynosi³ %, przy czym w grupie by³ on znacznie wy szy (%), a w grupach i wyniós³ odpowiednio i %. Przeciêtny poziom zosta³ równie przekroczony w grupach ( ywe zwierzêta %), i. Eksport do Wielkiej Brytanii wynosi³ w r. nieco ponad mln euro. Eksportowano przede wszystkim miêso ( mln euro, w tym kawa³ki z kur œwie e mln euro i mro one mln euro), ryby ( mln euro, w tym filety mln euro), warzywa i przetwory miêsne (po mln euro) oraz produkty z grupy (odpady, pasze dla zwierz¹t mln euro, w tym pasza dla zwierz¹t domowych mln euro). Eksport do Wielkiej Brytanii stanowi³,% eksportu ogó³em, przy czym wy szy by³ on m.in. w grupach %, % i %. Pi¹tym kierunkiem eksportu, a najwa niejszym wœród krajów UE-, by³y Czechy ( mln euro). Sprzedawano przede wszystkim produkty z grup mln euro (w tym ser Edam mln euro), (ró ne przetwory spo ywcze) mln euro, (przetwory ze zbó ) mln euro, w tym pieczywo pozosta³e mln euro. Udzia³ Czech w eksporcie wyniós³,%, natomiast w grupach i osi¹gn¹³ po %, a w grupach, i po -%. Eksport do W³och wynosi³ w r. mln euro, z czego produkty z grupy stanowi³y mln euro (w tym byd³o pozosta³e mln euro, konie rzeÿne mln euro), mln euro (w tym miêso z koni mln euro), euro] [tys. r. w towarowych grup krajów wg najwa niejszych do Eksport. Tabela R aze Udzia³ krajów [%] m Holandia W³ochy Rosja Wêgry Francja Dania Litwa krajów CN () Niemcy Czechy Wielka Brytania,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Razem w³asne. opracowanie ród³o:
M. Krzemiñski a mln euro (w tym mleko w proszku w workach mln euro). Udzia³ W³och w eksporcie wynosi³,%, przy czym w produktach z grupy by³ on bardzo znacz¹cy (%), a w grupach %, a %. Kolejnymi rynkami zbytu by³y Francja ( mln euro, w tym grupa mln euro i mln euro), Wêgry ( mln euro, w tym grupa mln euro), USA ( mln euro) i Dania ( mln euro, w tym grupy,, i po ok. - mln euro). Udzia³y tych krajów w handlu rolnospo ywczym wynosi³y odpowiednio: Francja,% (w tym grupy (tytoñ) %, % i %), Wêgry,% (w tym grupy %, (napoje) %, %), USA,%, Dania,% (w tym grupy (inne produkty roœlinne) %, %, %, %). W eksporcie rolno-spo ywczym w r. innymi znacz¹cymi partnerami by³y tak e Ukraina, Litwa i Belgia. Eksport do ka dego z tych krajów przekracza³ mln euro, co da³o ka demu z tych krajów ponad % udzia³ w polskim eksporcie rolno-spo ywczym. W r. w handlu zagranicznym produktami rolno-spo ywczymi nast¹pi³ wzrost dynamiki. Wartoœæ eksportu w r. by³a wy sza o % w porównaniu z rokiem poprzednim i o % w porównaniu z r. Saldo handlu zagranicznego wynios³o, mld euro i by³o dwukrotnie wy sze ni w r. Bardzo szybko rosn¹ce dodatnie saldo obrotów jest cech¹ charakterystyczn¹ handlu zagranicznego artyku³ami rolno-spo ywczymi. Udzia³ produktów rolno-spo ywczych w eksporcie ogó³em wyniós³,%. W r. znacznie wzros³y obroty handlu zagranicznego produktami rolno-spo ywczymi z UE, krajami WNP i krajami rozwijaj¹cymi siê. Eksport do krajów UE- wyniós³, mld euro i by³ o % wy szy ni w roku poprzednim. Udzia³ UE- w handlu rolno-spo ywczym wzrós³ do,%. Ró na by³a dynamika eksportu do poszczególnych krajów cz³onkowskich. Najwiêkszy wzrost wyst¹pi³ w eksporcie na Wêgry (%) i S³owacjê (%), a najmniejszy na Litwê (%). Wywóz do Niemiec, Holandii, Czech i W³och zwiêkszy³ siê o -%. Wzrost eksportu w r. wynika³ ze zwiêkszenia wolumenu i wartoœci eksportu wielu grup produktów. Nast¹pi³ dalszy wzrost wartoœci eksportu przemys³u miêsnego. Umacnia³a siê silna pozycja bran y owocowo-warzywnej. Najwy szy w historii by³ eksport wyrobów mleczarskich. Wysokie zbiory zbó i rzepaku wp³ynê³y na znacz¹cy wzrost ich eksportu. Wzrasta³ eksport wielu wyrobów przetworzonych. Rekordowa by³a wartoœæ eksportu m.in. pieczywa cukierniczego, czekolady i innych produktów. W r. udzia³ Niemiec w polskim eksporcie rolno-spo ywczym wyniós³,%. Sprzedano tam towary o wartoœci, mld euro, tzn. o % wiêcej ni w roku poprzednim. Eksportowano g³ównie towary z grup: (miêso mln euro wzrost o % w porównaniu z r., w tym kawa³ki z indyków mln euro, kawa³ki z kur mln euro), (nabia³ mln euro wzrost o %, w tym t³uste mleko i œmietana mln euro, pozosta³e sery mln euro, mleko w proszku w workach i œrednio t³uste mleko i œmietana po ok. mln euro), (przetwory owocowo-warzywne mln euro wzrost o %, w tym sok jab³kowy mln euro), (ryby mln euro wzrost o %, w tym ³osoœ wêdzony mln euro) i (owoce mln euro wzrost o %, w tym pozosta³e owoce mro one mln euro i truskawki pozosta³e mln euro). Najwy szy udzia³ Niemcy posiada³y w eksporcie z grup towarowych: (t³uszcze i oleje) %, %, (nasiona) %, (pozosta³e produkty zwierzêce) %. Ponad % udzia³ Niemcy posiada³y w eksporcie produktów z grup, i, natomiast ponad % udzia³ w grupach,,,, i. Drugim rynkiem zbytu pozosta³a Rosja. Eksport wyniós³ ponad mln euro i by³ o jedn¹ czwart¹ wy szy ni w poprzednim roku. Eksportowano przede wszystkim towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym pozosta³e ziemniaki przetworzone mln euro i chipsy mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym owoce mro one, mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym mro one mieszanki warzywne, mln euro) i ( mln euro wzrost o %, w tym pozosta³e sosy mln euro). Udzia³ Rosji w handlu rolno-spo ywczym wyniós³,% i by³ wy szy ni w poprzednim roku. Najwy szy udzia³ Rosja posiada³a w handlu artyku³ami z grup (%), (%) i (%). Ponad % udzia³ Rosja mia³a w handlu tak e w grupach,,, i. Na trzecim miejscu utrzyma³a siê Holandia. Eksport wyniós³ mln euro i by³ o % wy szy ni w poprzednim roku. Eksportowano g³ównie towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym mleko w proszku w workach mln euro), ( mln euro, w tym pieczarki mln euro) i ( mln euro wzrost o %, w tym æwierci z byd³a kompensowane z koœæmi mln euro). ¹czny udzia³ Holandii w handlu rolno-spo ywczym w r. wyniós³,%. Najwiêksze znaczenie posiada³a Holandia w handlu artyku³ami z grup (/%), (%) i (%). Eksport do Wielkiej Brytanii wyniós³ prawie mln euro i by³ o % wy szy ni w r. Eksportowano przede wszystkim towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym œwie e kawa³ki z kur, mln euro), ( mln euro wzrost prawie dwukrotny, w tym pomidory mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym filety, mln euro) i ( mln euro wzrost o %). Udzia³
Zmiany struktury polskiego eksportu rolno-spo ywczego w latach - Wielkiej Brytanii w handlu ogó³em w r. wynosi³,%, w tym w grupach %, - %, % i %. Pi¹tym rynkiem zbytu dla polskich artyku³ów rolno-spo ywczych w roku sta³y siê W³ochy. Eksport wyniós³ w r. mln euro i by³ o % wy szy ni w r. Wywo ono przede wszystkim towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym byd³o [tys. r. w towarowych grup krajów wg najwa niejszych do Eksport. Tabela R aze Udzia³ krajów [%] m W³ochy Rosja Wêgry Francja Dania Litwa krajów (> kg) mln euro, konie do uboju mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym æwierci z byd³a mln euro i miêso z koni mln euro) i ( mln euro ponad dwukrotny wzrost, w tym mleko w workach mln euro). Udzia³ W³och w eksporcie rolno-spo ywczym wynosi³ w r.,% i by³ wy szy ni w poprzednim roku, natomiast w grupach, i W³ochy stanowi³y odpowiednio, i % eksportu. Eksport na rynek czeski zwiêkszy³ siê w porównaniu z poprzednim rokiem o % i wyniós³ prawie mln euro. Eksportowano towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym ser edam mln euro, sery przetworzone t³uste mln euro), ( mln euro wzrost ponad czterokrotny, w tym wo³owina mln euro, pó³tusze ze œwiñ mln euro), ( mln euro wzrost o % - w tym inne przetwory mln euro) i ( mln euro, w tym herbatniki mln euro). Udzia³ Czech w eksporcie rolno-spo ywczym w r. zwiêkszy³ siê do,%. W grupach,, i rynek czeski stanowi³ odpowiednio,, i % eksportu. Innymi rynkami zbytu w r. by³y Wêgry ( mln euro wzrost o %, w tym grupa mln euro i mln euro), Dania ( mln euro wzrost o %, w tym grupa mn euro i mln euro), Francja ( mln euro wzrost o %, w tym grupa mln euro) i S³owacja ( mln euro wzrost o %). Udzia³y tych krajów w handlu rolno-spo ywczym wynosi³y odpowiednio: Wêeuro] Holandia CN () Niemcy Czechy Wielka Brytania,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Razem w³asne. opracowanie ród³o:
M. Krzemiñski gry,% (w tym grupy %, %, %), Dania,% (w tym grupy %, %, % i %), Francja,%, S³owacja,%. W eksporcie rolno-spo ywczym partnerami posiadaj¹cymi ponad % udzia³ by³y tak e USA, Ukraina (wzrost o %), Hiszpania (wzrost prawie dwukrotny) i Litwa (wzrost o %). W r. obserwowano dalszy dynamiczny wzrost handlu zagranicznego. Eksport rolno-spo- ywczy wyniós³, mld euro i by³ o % wy szy ni w r. Wzros³o tak e dodatnie saldo handlu rolno-spo ywczego. W dalszym ci¹gu zwiêksza³ siê popyt na polskie produkty na rynkach krajów UE oraz w krajach rozwijaj¹cych siê. Doœæ du y by³ równie wzrost eksportu do krajów rozwiniêtych. Dynamika eksportu i importu zmniejszy³a siê, ale nadal by³a na relatywnie wysokim poziomie. Po wejœciu do UE zwiêkszy³o siê znaczenie handlu zagranicznego produktami rolno-spo ywczymi w bilansie handlowym i p³atniczym. Wp³ywa on na koniunkturê w wielu bran ach rolnictwa i przemys³u rolno-spo ywczego. Du a czêœæ przyrostu produkcji jest kierowana na eksport. W r. zwiêkszy³y siê obroty handlu zagranicznego z wiêkszoœci¹ ugrupowañ. Ze wzglêdu na wprowadzone pod koniec r. embargo rosyjskie, nie by³o wzrostu eksportu do krajów WNP. Eksport do krajów UE w r. wyniós³, mld euro i by³ o % wy szy ni w r., a jej udzia³ w eksporcie rolno-spo ywczym zwiêkszy³ siê do %. W eksporcie do krajów WNP wyst¹pi³a stagnacja. Udzia³ tych krajów w eksporcie zmniejszy³ siê do,%. Eksport do Rosji obni y³ siê o %, a zwiêkszy³ na Bia³oruœ i Ukrainê (odpowiednio o i %). Eksport do krajów rozwijaj¹cych siê wzrós³ o % do prawie mln euro, a udzia³ tych krajów w eksporcie zwiêkszy³ siê do,%. W r. zmieni³y siê pozycje niektórych krajów w handlu rolno-spo ywczym. Eksport do Niemiec przekroczy³ mld euro i by³ o po³owê wy szy ni dwa lata wczeœniej. Sprzedawano m.in. produkty z grup ( mln euro o % wiêcej w porównaniu z r., w tym kawa³ki z indyków mln euro, miêso z byd³a inne ni pó³tusze mln euro i kawa³ki œwie e z kur mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym sok jab³kowy mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym t³uste mleko i œmietana mln euro, pozosta³e sery mln euro i œrednio t³uste mleko i œmietana mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym ³osoœ wêdzony mln euro) oraz ( mln euro wzrost prawie dwukrotny, w tym surowy olej rzepakowy mln euro i pozosta³y olej rzepakowy mln euro). Ponad mln euro osi¹gn¹³ tak e eksport towarów z grup, i. Udzia³ Niemiec w handlu rolno-spo ywczym w r. wynosi³,%. Ponad po³owê eksportu kierowano na rynek niemiecki z grup (%), (%) i przede wszystkim (%). Znacz¹cy by³ równie udzia³ rynku niemieckiego w eksporcie towarów z grup (%), (%) i (%). Drugim partnerem eksportowym sta³y siê Czechy. Eksport w porównaniu z poprzednim rokiem by³ wy szy o % i wyniós³ mln euro. Sprzedawano towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym ser edam mln euro, jaja drobiowe i sery przetworzone t³uste po mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym pó³tusze ze œwiñ mln euro, wo³owina mln euro, piersi z kur i pozosta³e miêso ze œwiñ po mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym przetwory spo ywcze inne mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym herbatniki mln euro, pieczywo pozosta³e mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym soki owocowe i warzywne mln euro), ( mln euro wzrost ponad -krotny, w tym pozosta³e papierosy mln euro). Udzia³ Czech w eksporcie rolno-spo ywczym by³ wy szy ni w r. i wyniós³,%, w tym w grupach %, %, % i %. Znacz¹cy (powy ej %) by³ udzia³ Czech w eksporcie towarów z grup,, i. Trzecim kierunkiem eksportu w r. zosta³a Wielka Brytania. Eksport wyniós³ mln euro i by³ o % wy szy ni w r. Wywo ono tam przede wszystkim towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym œwie e kawa³ki z kur mln euro, mro one kawa³ki z kur mln euro, kawa³ki z indyków mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym pomidory mln euro, cebula mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym czekoladki pozosta³e mln euro i wyroby czekoladowe bez nadzienia mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym filety mln euro) i ( mln euro wzrost o %, w tym wody s³odkie mln euro, piwo w butelkach mln euro). Udzia³ Wielkiej Brytanii w handlu rolno-spo ywczym by³ wy szy ni w poprzednim roku i wyniós³,%, w tym w grupach %, %, %, %, i po %. Eksport do Holandii wzrós³ w porównaniu z r. o % i wyniós³ mln euro. Eksportowano towary z grup ( mln euro wzrost o %, w tym æwierci z byd³a mln euro, miêso drobiowe mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym mleko w proszku w workach mln euro, serwatka w proszku mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym pieczarki mln euro), ( mln euro wzrost o %, w tym soki z pozosta³ych owoców mln euro, sok jab³kowy mln euro) i ( mln euro wzrost o %, w tym truskawki pozosta³e mln euro, borówki czarne mro one mln euro). Udzia³ Holandii w eksporcie w r. zwiêkszy³ siê do,%, a w grupach, i wyniós³ odpowiednio, i %. Znacz¹cy (powy ej %) by³ tak e w grupach i.
Zmiany struktury polskiego eksportu rolno-spo ywczego w latach - Pi¹tym rynkiem zbytu pozosta³y W³ochy. Eksport wyniós³ mln euro i by³ o % wy- szy ni w r. Podobnie jak w latach poprzednich, wywo ono przede wszystkim towary z grup, i. Eksport towarów z grupy wyniós³ mln euro i by³ o % wy szy ni w r. (w tym byd³o pozosta³e (> kg) mln euro, konie do uboju mln euro, byd³o hodowlane pozosta³e, byd³o do uboju (- kg) i byd³o do uboju (> kg) po ok. - mln euro). Z kolei eksport miêsa () wzrós³ o po³owê i wyniós³ mln euro (w tym æwierci z byd³a mln euro, miêso z koni mln euro, æwierci tylne z byd³a mln euro). Eksport wyrobów mleczarskich wyniós³ mln euro (wzrost o %, w tym mleko w proszku w workach mln euro, maœlanki owocowe mln euro). W³ochy sta- ³y siê równie nowym rynkiem zbytu dla towarów z grupy (, mln euro, w tym papierosy pozosta³e, mln euro). Udzia³ W³och w eksporcie wyniós³,% i by³ wy szy ni w r., w tym w grupach,, i wyniós³ odpowiednio,, i %. Na szóste miejsce w eksporcie rolno-spo ywczym spad³a Rosja. Przyczyn¹ spadku by³o wprowadzenie w koñcu r. embarga na import wielu towarów z Polski, w wyniku czego eksport obni y³ siê o % do mln euro; by³ jednak wy szy ni w r. Zmieni³a siê struktura towarowa eksportu. G³ównymi towarami sprzedawanymi do Rosji sta³y siê produkty z grup, i. Spad³ kilkukrotnie eksport towarów z grup i. Eksport towarów z grupy wyniós³ mln euro (spadek o %, w tym pozosta³e ziemniaki przetworzone mln euro, owoce inaczej przetworzone mln euro, chipsy mln euro). Towarów z grup, i sprzedano za odpowiednio, i mln euro (wzrost odpowiednio euro] [tys. r. w towarowych grup krajów wg najwa niejszych do Eksport. Tabela R aze Udzia³ krajów [%] m Holandia W³ochy Rosja Wêgry Francja Dania Litwa krajów CN () Niemcy Czechy Wielka Brytania,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Razem w³asne. opracowanie ród³o:
M. Krzemiñski dwukrotny oraz o i % w tym wyroby cukiernicze pozosta³e mln euro, cukier pozosta³y mln euro, wyroby czekoladowe nadziewane mln euro, przetwory czekoladowe w du ych blokach mln euro, oraz pozosta³e wyroby spo ywcze mln euro, ekstrakty kawy, sosy pozosta³e po - mln euro). Ponad dwukrotnie wy szy by³ eksport towarów z grupy ( mln euro, w tym œwinie (> kg) mln euro), wzrós³ tak e eksport towarów z grupy ( mln euro wzrost o %, w tym mleko w proszku w workach mln euro). Udzia³ Rosji w eksporcie obni y³ siê do,%, a najwy szy w r. by³ w grupach,, i (odpowiednio,, i %). W licz¹cych siê w poprzednich latach grupach, i udzia³ Rosji spad³ do, i %. Innymi znacz¹cymi rynkami w r. by³y Wêgry ( mln euro wzrost o %, w tym grupy mln euro, mln euro i mln euro), Francja ( mln euro wzrost %, w tym grupy mln euro, mln euro i mln euro), Dania ( mln euro wzrost o %, w tym grupy mln euro, mln euro, mln euro, mln euro) i Litwa ( mln euro wzrost o %, w tym grupy mln euro, mln euro, mln euro oraz i po ok. mln euro). Udzia³y tych krajów w handlu wynosi³y odpowiednio: Wêgry,% (w tym % i %), Francja,% (w tym %), Dania,% (w tym %, %,, i po ok. %), Litwa,% (w tym %, %, %). Wzrost eksportu do tego ostatniego kraju by³ spowodowany embargiem rosyjskim. Firmy eksportuj¹ce wczeœniej swoje towary do Rosji, zaczê³y w r. zwiêkszaæ eksport na Litwê, a tak e na Ukrainê i Bia³oruœ. W r. ponad % udzia³ w eksporcie posiada³y tak e S³owacja i Ukraina. Sprzeda do tych krajów wzros³a w porównaniu z poprzednim rokiem odpowiednio o i % i wynios³a i mln euro. Eksport do USA wyniós³ w r. mln euro i by³ wy szy tylko o % ni dwa lata wczeœniej. Spoœród dwudziestu najwa niejszych partnerów eksportowych Polski najbardziej (ponad dwukrotnie) w latach - wzrós³ eksport do Wêgier, S³owacji i Hiszpanii. Oko³o -krotny wzrost wyst¹pi³ tak e w eksporcie do Czech, Danii i Austrii. W najmniejszym stopniu zwiêkszy³ siê eksport z USA i Rosj¹ oraz z Belgi¹. W kolejnych latach tendencje wzrostowe polskiego eksportu rolno-spo ywczego bêd¹ utrzymane. Wzrost ten nie bêdzie jednak tak znaczny jak w latach -. Zwiêkszaæ siê bêdzie w dalszym ci¹gu znaczenie krajów UE w handlu rolno-spo ywczym. Obroty handlowe z rynkami wschodnimi bêd¹ uzale nione od mo liwoœci zbytu polskich towarów w tamtych krajach. Literatura Analizy rynkowe. : Handel zagraniczny produktami rolno-spo ywczymi. Stan i perspektywy. IERiG -PIB, nr -. Rowiñski J.,: Handel zagraniczny artyku³ami rolno-spo ywczymi. [W:] Analiza produkcyjno-ekonomiczna sytuacji rolnictwa i gospodarki ywnoœciowej w roku i Analiza produkcyjno-ekonomiczna sytuacji rolnictwa i gospodarki ywnoœciowej w roku. IERiG -PIB. Summary The presentation describes the changes of Polish agricultural eport during the years -. After the Polish accession to the EU, the value of Polish agricultural eport increased by over % and share of trade with EU countries in total trade is much higher than before the accession. Among main Polish eport partners, only of them (including Romania) were non-eu-countries. Adres do korespondencji: mgr Marcin Krzemiñski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnoœciowej PIB Zak³ad Badañ Rynkowych ul. Œwiêtokrzyska - Warszawa tel. ( ) e-mail: krzeminski@ierigz.waw.pl