Potrzeby dzieci w kontekście wartości uniwersalnych B ogusław a R ajska W O D N Ł ódź
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA 1. Opieka nad dzieckiem 2. Zasilanie emocjonalne 3. Wychowanie Koźmińska I., Olszewska E. Z dzieckiem w świat wartości
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA 1. Opieka nad dzieckiem, czyli podstawowy pakiet powinności: zapewnienie jedzenia, ubrania, dachu nad głową, dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo fizyczne, zaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych, społecznych oraz edukacyjnych.
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA 2. Zasilanie emocjonalne obejmuje: okazywanie bezwarunkowej miłości, zaspokajanie pozostałych potrzeb emocjonalnych, okazywanie troski, współczucia i zrozumienia.
POTRZEBA BEZPIECZEŃSTWA Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję - poczucia bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo emocjonalne: poczucie komfortu psychicznego, poczucie więzi, głębokiego przywiązania do innej osoby lub osób. Doświadczenie bezpieczeństwa - płynie nie tylko z faktu bycia kochanym, ale także z poczucia, że jest się kochanym, z poczucia, że jest się chcianym, z poczucia, że jest się kimś ważnym, w stopniu optymalnym (a nie maksymalnym).
ZASADA OPTYMALNEGO EFEKTU Cokolw iek jest dobre dla dziecka, jest dobre dla niego tylko w e w łaściw ych proporcjach. Czyli naw et jeśli coś jest dobre, w iększa daw ka tego czego niekoniecznie okaŝe się lepsza. L. G. K atz
POTRZEBA PRZYNALEŻNOŚCI Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga. Nie rób ze mnie większego dziecka niż jestem. To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą.
POTRZEBA KONTAKTU Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy. Potrzeba kontaktu z dorosłymi, którzy jasno określają, jak warto postępować, co warto mieć, co warto wiedzieć i o co warto zabiegać. Potrzeba optymalnego kontaktu z dorosłymi oraz ze starszymi kolegami posiadającymi cechy charakteru, jakie chcielibyśmy w dzieciach rozwinąć.
POTRZEBA MIŁOŚCI Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe. Nie bój się miłości. Nigdy. Miłość wolność konsekwencja Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.
POTRZEBA AUTORYTETU DOROSŁYCH Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Postawa autorytarna egzekwowanie władzy przy braku ciepłych uczuć, zachęty, wyjaśnienia Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.
POTRZEBA AUTORYTETU Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed tobą bronić i robię się głuchy. Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi. Postawa permisywna rezygnacja z autorytetu i władzy
POTRZEBA POZNAWCZA Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy. Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.
POTRZEBA POZNAWCZA Co dzieci powinny rozumieć? Innych ludzi co robią i dlaczego, co odczuwają i jak się czują. Siebie i inne żywe istoty w swoim otoczeniu, jak one same i inne stworzenia rosną, skąd pochodzą ludzie i rzeczy, jak rzeczy powstają i funkcjonują, itd. To my mamy odkryć, jak same dzieci rozumieją swoje doświadczenia.
POTRZEBA AKTYWNOŚCI Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. Unikać nadopiekuńczości w wychowaniu. Umożliwić doświadczanie sytuacji trudnych, bez stosowania parasola ochronnego. Pozwalać na błędy i porażki. Pilnować tylko, w jaki sposób dziecko je doświadcza: jako tragedię czy doświadczenie życiowe.
POTRZEBA POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości. Optymalne poczucie własnej wartości wynik oceny samego siebie według kryteriów nabytych we wczesnym dzieciństwie.
POTRZEBA SENSU ŻYCIA Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało. Dziecko potrzebuje mieć poczucie, że życie jest ciekawe, prawdziwe i daje radość. Rolą nauczycieli jest organizowanie ciekawych, zajmujących zajęć, prawdziwych a nie przeżyć sztucznych, banalnych i niepoważnych.
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA 3. Wychowanie to kształtowanie umysłu i serca dziecka tak, aby wyrosło na mądrego, dobrego i szczęśliwego człowieka. To przejście od dyscypliny i kontroli do samodyscypliny i samokontroli.
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA Powinności wychowawcze Bycie wzorem właściwych postaw i zachowań Rozwijanie inteligencji emocjonalnej Nauczanie myślenia Nauczanie norm i umiejętności społecznych Nauczanie wartości Nauczanie dobrej organizacji i pracowitości Przewodnictwo intelektualne i duchowe Ochrona przed szkodliwymi wpływami
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA WYCHOWYWAĆ - TO POMAGAĆ W POSZUKIWANIU I ODKRYWANIU WARTOŚCI
WYCHOWANIE W DUCHU WARTOŚCI Kształtowanie systemu wartości i przekonań przebiega wg schematu: Nasiąkanie do 7 r. ż. Naśladowanie od 8 do 13 lat Uspołecznianie od 14 do 21 lat
WARTOŚCI Rzeczy i sprawy ważne, cenne, pożądane. Życiowe drogowskazy. Standardy naszych myśli, postaw i zachowań, które mówią o tym, kim jesteśmy, jak żyjemy i jak traktujemy innych ludzi. Kryteria naszych ocen, decyzji i wyborów.
M iłość Pokora Wolność Prostota Odpowiedzialność
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA Wspólne odkrywanie i poznawanie wartości. Ukazywanie hierarchii wartości. Ukazanie, na czym polega myślenie oraz życie według wartości. Ukazanie, na czym polega podejmowanie decyzji w kontekście urzeczywistniania jakiejś wartości. Ukazanie, na czym polega rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych i wewnętrznych w duchu wierności wartościom.
POWINNOŚCI WOBEC DZIECKA Motywowanie do urzeczywistniania wartości. Uczenie dzieci stawiania sobie pytań o to, kim są i po co żyją. Rozwijanie wrażliwości moralnej umożliwiającej inteligentne odróżnianie zachowań, które rozwijają od zachowań przez które krzywdzą siebie i innych. Formowanie prawego sumienia, zdolności odróżniania dobra od zła moralnego oraz motywowanie podejmowania pracy nad sobą przez całe życie.
MODLITWA WYCHOWAWCY D aj dzieciom dobrą w olę, daj w ysiłkom ich pom oc, ich trudom błogosław ieństw o. N ie najłatw iejszą prow adź ich drogą, ale najpiękniejsz kniejszą. J. K orczak 27 IV 1920 r.
D ziękuję za uw agę
BIBLIOGRAFIA Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Warszawa 2007 Katz L. G. Talks with Teachers of Young Children: A Collection, tłum. Ewa Pulkowska, w: Małe dziecko - znaczenie wczesnej edukacji", red. Ogrodzińska T., Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2000 Koźmińska I., Olszewska E. Z dzieckiem w świat wartości, Świat Książki, Warszawa 2007 Marciniak J., Korczak. Mija 120. rocznica urodzin Starego Doktora, Tygodnik Powszechny, 2004 Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej, www.bc.ore.edu.pl www.frd.org.pl