Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej
1. Wybory do sejmu ustawodawczego (1919r.) 26 stycznia 1919 r. przeprowadzono wybory w dawnym Królestwie i Galicji Zachodnie, w czerwcu 1919 dołączyli posłowie z Wielkopolski frekwencja wyborcza - 70%
Wyniki wyborów 1919r. Wyniki głosowania do Sejmu Ustawodawczego Lewica 32,1% Centrum 13,4% Prawica 42,7% w tym: 15% PSL Wyzwolenie 9,9% PPS w tym: 11,7% PSL Piast w tym: 35,8% Związek Ludowo- Narodowy 11,1% mniejszości narodowe
10 lutego 1919 początek obrad; marszałkiem sejmu został wybrany działacz endecji Wojciech Trąmpczyński
a) Mała konstytucja 20 II 1919r. Władza ustawodawcza sejm (1-izbowy) Władza wykonawcza Naczelnik Państwa (powoływany przez parlament) reprezentuje państwo na zewnątrz w porozumieniu z sejmem powołuje rząd odpowiedzialny przed parlamentem każda decyzja wymaga kontrasygnaty (podpisy odpowiedniego ministra)
2. Konstytucja marcowa 17 marca 1921r.
a) Prace nad konstytucją Początek prac 1919r. celem było zdążenie z jej uchwaleniem przed plebiscytem na Śląsku największy wpływ mają ugrupowania prawicowe (przeciwne Piłsudskiemu) optują za dwiema izbami (tradycja historyczna) nie chcą silnego prezydenta (obawa przed Piłsudskim)
b) Zasady ustrojowe II RP określone w konstytucji marcowej Zasady ustrojowe II RP określone w konstytucji marcowej Władza ustawodawcza Władza wykonawcza Władza sądownicza Kadencja Sejmu i Senatu Kadencja Prezydenta Prezydent był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe to łączenie się Czynne prawo wyborcze Prawo veta wobec ustaw miał Prezydent i rząd za np. zdradę odpowiadali przed Sejm i senat; 444 posłów, 111 senatorów Prezydent Niezawisłe sądy 5 lat 7 lat Zgromadzenie Narodowe Senatu i sejmu Obywatele, którzy skończyli 21 lat Senat Trybunałem Stanu
Władza ustawodawcza (Sejm i Senat) Sejm miał inicjatywę ustawodawczą Senat miał prawo veta Sejm i senat kontrolował rząd Zgromadzenie Narodowe wybiera prezydenta
Władza wykonawcza (prezydent) ograniczona władza prezydenta reprezentował Polskę na arenie międzynarodowej mianował i przyjmował dyplomatów mógł rozwiązać parlament (za zgodą 3/5 głosów senatu) nie mógł bez zgody sejmu wypowiadać wojny i zawierać pokoju za zgodą sejmu powoływał premiera i ministrów był zwierzchnikiem sił zbrojnych w czasie pokoju decyzje prezydenta musiały posiadać kontrasygnatę odpowiedniego ministra
Władza wykonawcza (rząd) kierował polityką zagraniczną miał inicjatywę ustawodawczą odpowiedzialny był przed sejmem
Władza sądownicza Niezawisłe sądy zorganizowane w pionach: administracyjnym wojskowym powszechnym
c) Prawa i obowiązki obywateli Prawa i obowiązki obywatelskie oraz wolnościowe Obowiązek wierności RP, przestrzegania konstytucji, służba wojskowa, płacenie podatków, Prawo równości wobec prawa Prawo ochrony życia Wolność sumienia, wyznania, słowa, pracy i nauki Ochrona mniejszości narodowych Prawa polityczne Prawo wyboru (czynne i bierne) Prawa społeczne Prawo do ochrony pracy Ochrona macierzyństwa
3. Wybory w 1922 roku Wyniki wyborów do sejmu 1922r. Lewica - 22% Centrum 30% Prawica 28% w tym: PSL Wyzwolenie 11% PPS 10% Komuniści 1% w tym: PSL Piast 13% Narodowa Partia Robotnicza 5% w tym: Chrześcijański Związek Jedności Narodowej 28% Mniejszości narodowe 20% * Marszałkiem sejmu został Maciej Rataj
4. Zabójstwo prezydenta 9 grudnia 1922 r. dopiero w 5. turze głosowania wybór Gabriela Narutowicza na prezydenta (289 głosów); Maurycy Zamoyski miał 227 głosów nagonka polityczna na prezydenta ze strony endecji 11 grudnia zaprzysiężenie 14 grudnia przejęcie władzy z rąk Naczelnika Państwa 16 grudnia zamach na prezydenta w warszawskiej Zachęcie; zabójca Eligiusz Niewiadomski
5. Wybór Stanisława Wojciechowskiego na prezydenta stan wyjątkowy w stolicy Maciej Rataj (wg konstytucji) przejął władzę Władysław Sikorski stanął na czele rządu, a 20 grudnia wybrano na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego (związanego z PSL Piast )