Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych 1
Istotą funkcjonowania społeczności jest jej zdolność do realizowania swoich celów oraz potrzeb w sposób zapewniający przeŝycie i samorealizację jej członków. Dla funkcjonalności społeczeństwa, tj. dla spełnienia jego podstawowych potrzeb i oczekiwań muszą istnieć zasoby własne: pieniądze, mieszkanie, Ŝywność, odzieŝ, opieka domowa i instytucjonalna, środki komunikacji, dostęp do kształcenia, do ochrony zdrowia, a takŝe wiedza, inicjatywa, pomysłowość itp. oraz systemy wsparcia: uruchamiane w sytuacjach pojawienia się problemów społecznych lub, gdy indywidualna osoba bądź grupa z róŝnych powodów znajdzie się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, której nie moŝe przezwycięŝyć w granicach posiadanych moŝliwości i uprawnień. W razie pojawienia się trudności i niemoŝności przezwycięŝenia ich we własnym zakresie, nasze ustawodawstwo zobowiązuje organy administracji publicznej do podejmowania róŝnych działań socjalnych zmierzających do Ŝyciowego usamodzielnienia osób i rodzin, a takŝe ich integracji ze środowiskiem. Zadaniem gminy jest: udzielenie takiego wsparcia osobom i rodzinom, które umoŝliwi im samodzielną egzystencję, zapewnienie warunków do zaspokojenia podstawowych potrzeb oraz moŝliwości rozwoju. Z kolei osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji Ŝyciowej. Podstawą polityki społecznej w gminie Opole Lubelskie jest Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych opracowana w celu wyznaczenia kierunków działań władz lokalnych na rzecz systematycznej poprawy jakości Ŝycia mieszkańców. Strategia określa główny cel strategiczny, cele operacyjne i działania, które naleŝy podjąć, aby cele te osiągnąć. Główne załoŝenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych wynikają ze Strategii Rozwoju Gminy Opole Lubelskie na lata 2000-2015. Ponadto kierunki dalszej pracy wynikają z opracowanej diagnozy, która została oparta na wskaźnikach z lat 2002-2005. 2
I. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW 1. Podstawowym problemem jest wysoka stopa bezrobocia utrzymująca się na obszarze gminy, przyczyniająca się do zuboŝenia materialnego mieszkańców i uzaleŝnienia od pomocy społecznej. 2. Kolejnym problemem jest narastanie zjawisk patologii społecznych, wzrost przestępczości i marginalizacji społecznej. 3. Ponadto waŝnym problemem są bariery architektoniczne utrudniające przemieszczanie się i komunikowanie osób niepełnosprawnych w instytucjach uŝyteczności publicznej. 4. Brak środków finansowych na zaspokojenie potrzeb klientów opieki społecznej. 5. Słabo rozwinięty przemysł i usługi w gminie, zdeterminowane typowo rolniczym jej charakterem. 6. Brak sponsorów i firm zagranicznych inwestujących w gminę. 3
II. CEL STRATEGICZNY FUNKCJONALNA SPOŁCZNOŚĆ ZARADNI OBYWATELE Stwarzanie, wspieranie i wzmacnianie warunków sprzyjających aktywności indywidualnej i zbiorowej stanowiącej podstawę utrzymania oraz osiągania przynajmniej minimum gwarantującego egzystencję odpowiadającą współczesnemu rozumieniu godności osoby ludzkiej (gospodarka, rynek pracy, instytucje publiczne, instytucje społeczeństwa obywatelskiego, system wsparcia społecznego), wzmacnianie wszelkich form rzecznictwa interesów i potrzeb osób/grup, które utraciły samodzielność/niezaleŝność i/lub którym grozi społeczne wykluczenie i marginalizacja rzecznictwo w interesie jednostek i grup będących w słabszej pozycji wobec innych (na ogół nie z własnej woli i winy) nie jest decydowaniem lub działaniem za klienta oznacza ono raczej mandat dla ochrony jego praw i dostarczanie informacji oraz wsparcia umoŝliwiających podjęcie przez zainteresowanych decyzji najlepszej z moŝliwych. III. CELE OPERACYJNE ORAZ DZIAŁANIA, KTÓRE NALEśY PODJĄĆ, ABY CELE TE OSIĄGNĄĆ: 1.CEL OPERACYJNY: DIAGNOZOWANIE I MONITOROWANIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 1.1. Identyfikowanie przyczyn powstawania trwałych i przejściowych dysfunkcji osób i rodzin oraz czynników powodujących powstawanie stanów dysfunkcyjnych i patologicznych. 1.2. Stworzenie systemu przepływu informacji o problemach społecznych obejmujących wszystkie zainteresowane instytucje. 1.3. Prowadzenie bazy danych osób wymagających wsparcia. 1.4. Diagnoza rozmiarów zjawisk i problemów społecznych. 1.5. Monitorowanie problemów społecznych. 4
2. CEL OPERACYJNY: AKTYWNA POLITYKA RYNKU PRACY ORAZ WZMACNIANIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH 2.1. Dbałość o wysoki poziom kształcenia. 2.2. Ewaluacja lokalnego rynku pracy pod kątem teraźniejszych i przyszłych oczekiwań. 2.3. Dostosowanie profilu kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy. 2.4. Upowszechnianie form edukacji pozaszkolnej młodzieŝy i edukacji ludzi starszych. 2.5. Stwarzanie szans do wejścia lub powrotu na rynek pracy osób bezrobotnych, w tym młodzieŝy. 2.6. Prowadzenie działań zmierzających do aktywizacji osób bezrobotnych w poszukiwaniu zatrudnienia i usamodzielnienia się. 2.7. Niwelowanie psychospołecznych skutków bezrobocia osób pozostających bez pracy i ich rodzin. 2.8. Pobudzanie aktywności własnej osób i rodzin korzystających z pomocy przy rozwiązywaniu problemów. 3. CEL OPERACYJNY: PROFILAKTYKA I PROMOCJA ZDROWIA 3.1. Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w kreowaniu zdrowego stylu Ŝycia. 3.2. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności. 3.3. Poprawa sposobu Ŝywienia ludności i jakości zdrowej Ŝywności. 3.4. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu. 3.5. Zmniejszenie i zmiana struktury spoŝycia alkoholu. 3.6. Ograniczenie uŝywania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych. 3.7. Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia. 3.8. Promocja zdrowia psychicznego. 5
4. CEL OPERACYJNY: INTEGRACJA SPOŁECZNA ORAZ PRZECIWDZIAŁANIE DYSKRYMINACJI, MARGINALIZACJI I WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU 4.1. Zintegrowanie osób niepełnosprawnych i starszych ze środowiskiem i umoŝliwienie im pełnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym. 4.2. Kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych i starszych. 4.3. Aktywizacja zawodowa i rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych, wspieranie działań zwiększających liczbę miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. 4.4. Likwidacja barier architektonicznych utrudniających przemieszczanie się i komunikowanie osób niepełnosprawnych. 4.5. Wspieranie działań aktywizujących osoby niepełnosprawne i starsze w sferze edukacji, kultury, rekreacji, turystyki i sportu. 4.6. Rozwój oraz doskonalenie oferty usług opiekuńczych. 5. CEL OPERACYJNY: PROFILAKTYKA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW UZALEśNIEŃ 5.1. Doskonalenie systemu wsparcia na rzecz uzaleŝnionych klientów pomocy społecznej. 5.2. Realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 5.3. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych słuŝącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych. 5.4. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. 5.5. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych i narkotycznych. 5.6. Zmniejszanie rozmiarów problemów alkoholowych i narkotycznych. 6. CEL OPERACYJNY: POMOC DZIECKU I RODZINIE 6.1. Stworzenie i realizacja gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. 6.2. Wyrównywanie szans edukacyjnych i rozwojowych dzieci z rodzin patologicznych. 6.3. Udostępnianie osobom i rodzinom bezpłatnego poradnictwa specjalistycznego. 6.4. Wspieranie rodziców w ich zadaniach wychowawczych i opiekuńczych. 6
6.5. Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci i młodzieŝy. 6.6. Obejmowanie działaniami resocjalizacyjnymi młodzieŝ niedostosowaną społecznie. 7. CEL OPERACYJNY: ZAPEWNIENIE WYSOKIEJ JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI POMOCY SPOŁECZNEJ 7.1. Dostosowanie organizacji pomocy społecznej do podejmowanych zadań. 7.2. Standaryzacja usług społecznych. 7.3. Wypracowanie metod badania efektywności pomocy społecznej. 7.4. Podnoszenie kwalifikacji pracowników słuŝb społecznych zgodnie z rosnącymi wymaganiami oraz rozpoznanymi potrzebami. 7.5. Aktywizacja osób długotrwale korzystających z pomocy. 7
IV. GŁÓWNE ZAŁOśENIA STRATEGII BĘDĄ REALIZOWANE POPRZEZ NASTĘPUJĄCE PROGRAMY: 1. Pomocy społecznej. 2. Profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania Narkomanii. 3. Profilaktyki i promocji zdrowia. 4. Edukacji publicznej. V. STYRATEGICZNE CELE W POSZCZEGÓLNYCH PROGRAMACH BĘDĄ REALIZOWANE W OPARCIU O NASTĘPUJĄCE ZASADY: 1. Zasadę pomocniczości 2. Zasadę solidaryzmu 3. Zasadę równości szans do świadczenia usług publicznych 4. Zasadę współodpowiedzialności 5. Zasadę ciągłości działania 6.Zasadę jawności i przejrzystości działania VI. KOORDYNACJA REALIZACJI STRATEGII: Gwarantowanie trwałości, jakości i efektywności rozwiązań systemowych słuŝących minimalizowaniu i/lub eliminowaniu źródeł zagroŝenia bezpieczeństwa socjalnego moŝliwe jest dzięki koordynacji współpracy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych pomiędzy gminnymi jednostkami organizacyjnymi (Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół, Szkoły Podstawowe i Gimnazja oraz Przedszkole Miejskie), powiatowymi jednostkami organizacyjnymi (Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna oraz Szkoły Ponadgimnazjalne) oraz innymi jednostkami i instytucjami administracji publicznej oraz organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie miasta i gminy Opole Lubelskie (Klub Abstynenta Jutrzenka, Stowarzyszenie na rzecz Osób 8
Niepełnosprawnych i Starszych, Polski Związek Niewidomych, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Polski Czerwony KrzyŜ itp.). ZAKOŃCZENIE Gwarancją skuteczności realizacji priorytetowych celów poszczególnych programów tworzących gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych jest trwałość i efektywność rozwiązań systemowych zapisanych w ustawie. Pozwolą one, bowiem, w istniejących uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych miasta i gminy Opole Lubelskie, na stopniowe minimalizowanie źródeł zagroŝenia bezpieczeństwa socjalnego, a w przyszłości na wyeliminowanie tych zagroŝeń. Realizacja załoŝeń zawartych w Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych objęta jest monitoringiem w celu weryfikacji i aktualizowania wcześniej przyjętych załoŝeń do aktualnych warunków, potrzeb i moŝliwości finansowych gminy. Skuteczność wdraŝania Strategii poddawana będzie bieŝącej ocenie przez Radę Miejską. 9