str. 1 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Szanowni Państwo, Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM przekazuje na Państwa ręce dodatkowy materiał, który w naszej ocenie wesprze Ubezpieczających w procesie sporządzania wniosków ubezpieczeniowych. Przekazując niniejszy materiał do Państwa dyspozycji pragniemy podkreślić, iż ma on charakter wyłącznie pomocniczy. Wszelkie warunki umów ubezpieczenia zawierane z TUW-CUPRUM regulują ogólne warunki ubezpieczenia oraz dokumenty potwierdzające warunki szczególne. Mamy jednak nadzieję, że niniejszy materiał okaże się dla Państwa pomocny, bowiem prezentujemy w nim szeroką problematykę ubezpieczeń majątkowych oraz odpowiedzialności cywilnej zawieranych przez jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe z TUW-CUPRUM. Życzymy miłej lektury. W przypadku dodatkowych pytań zawsze pozostajemy do Państwa dyspozycji. Biuro Ubezpieczeń Majątkowych i Osobowych TUW-CUPRUM: Kontakt Małgorzata Świetlikowska Dyrektor ds. Ubezpieczeń Majątkowych i Osobowych (0 76) 72 77 409 malgorzata.swietlikowska@tuw-cuprum.pl Tomasz Gol Specjalista (0 76) 72 77 423 tomasz.gol@tuw-cuprum.pl Agnieszka Faluta Specjalista (0 76) 72 77 432 agnieszka.faluta@tuw-cuprum.pl Monika Łukasiewicz (pracownik dostępny od 20.01.2016) Młodszy specjalista (0 76) 72 77 431 monika.lukasiewicz@tuw-cuprum.pl str. 2 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Rodzaje ubezpieczeń ON DR Ubezpieczenie mienia od ognia i innych żywiołów; maszyn elektrycznych od szkód elektrycznych; maszyn od uszkodzeń Ubezpieczenie dróg, mostów, przepustów i budowli wodnych od ognia i innych żywiołów (gr. KŚT 220-226) str. 6 str. 12 EL Ubezpieczenie sprzętu elektronicznego str. 14 MK Ubezpieczenie mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku; mienia od dewastacji; szyb i innych przedmiotów szklanych od stłuczenia str. 17 OC Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej str. 19 CP Obowiązkowe ubezpieczenie OC podmiotu świadczącego usługi turystyczne obejmujące polowania str. 22 CA Ubezpieczenie mienia w transporcie krajowym str. 24 ZP Ubezpieczenie zwierząt od padnięcia i uboju z konieczności str. 26 Zasada wzajemności oraz Związek Wzajemności Członkowskiej Lasy Państwowe Zasada wzajemności jest jedną z najstarszych form relacji międzyludzkich umożliwiającą powstawanie stałych relacji, transakcji i wymian korzystnych dla społeczności. Na kanwie tej idei, w celu ponoszenia wspólnego ryzyka narodziły się ubezpieczenia wzajemne - obecne na światowym rynku ubezpieczeniowym od najdawniejszych lat. W ramach towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, funkcjonują wspólnoty ubezpieczeniowe (Związki Wzajemności Członkowskiej), dla których prowadzone są odrębne rozliczenia operacyjnej działalności ubezpieczeniowej. Jednym z takich podmiotów jest Związek Wzajemności Członkowskiej Lasy Państwowe, który został powołany w 1999 roku na mocy porozumienia pomiędzy TUW-CUPRUM oraz Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych, a zasady jego funkcjonowania zostały opisane w dokumencie Zasady funkcjonowania Związku Wzajemności Członkowskiej Lasy Państwowe. W ramach tego związku ubezpieczają się wszystkie jednostki organizacyjne PGL LP. Istnienie ZWCz Lasy Państwowe uprawnia członków tego związku do uzyskiwania wszelkich korzyści wynikających z ubezpieczeń wzajemnych, z których najważniejsze to: niska składka, optymalna ochrona ubezpieczeniowa oraz zwrot składki w związku z niską szkodowością w całym związku. str. 4 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Co to są ogólne warunki ubezpieczenia (o.w.u.) Ogólne warunki ubezpieczenia faktycznie stanowią umowę ubezpieczenia (wzorzec umowy ubezpieczenia), a polisa jest dokumentem potwierdzającym zawarcie umowy ubezpieczenia w oparciu o konkretnie wskazane na polisie o.w.u. Jeśli ubezpieczenie zostało zawarte na warunkach szczególnych wówczas takie odstępstwo od o.w.u. powinno zostać uwzględnione na dokumencie polisy. Dokument o.w.u. składa się z kilku kluczowych części: Postanowienia ogólne Ogólne ramy umowy ubezpieczenia Definicje Przedmiot, miejsce i zakres ubezpieczenia Koszty pokryte ubezpieczeniem Szczegółowo zdefiniowane terminy użyte w o.w.u., takie jak: ryzyka objęte ubezpieczeniem, przedmiot ubezpieczenia, zakres ubezpieczenia etc. Rodzaje mienia, które mogą zostać objęte ochroną ubezpieczeniową, wskazanie miejsca ubezpieczenia oraz dokładne opisane od jakich ryzyk mienie może zostać ubezpieczone. Wskazanie dodatkowych kosztów poniesionych przez ubezpieczonego objętych ochroną ubezpieczeniową. Wyłączenia odpowiedzialności System ubezpieczenia Suma ubezpieczenia, składka Umowa ubezpieczenia Obowiązki ubezpieczającego Katalog zdarzeń i przedmiotów, które nie podlegają ochronie ubezpieczeniowej. Wskazanie w jaki sposób będzie wykazywana suma ubezpieczenia czy w systemie na sumy stałe czy na pierwsze ryzyko. Sposoby określania wartości ubezpieczonego przedmiotu oraz określa sposób ustalania składki z tytułu świadczenia ochrony ubezpieczeniowej. Procedurę zawarcia, czynniki decydujące o zawarciu umowy, a także inne procedury związane z procesem zarządzania zawartą umową ubezpieczenia włącznie z jej rozwiązaniem i/ lub przedłużeniem. Katalog obowiązków ubezpieczonego w zakresie ochrony ubezpieczonego mienia. Ustalenie wysokości szkody i odszkodowania Procedurę określania wysokości szkody oraz szacowania należnego odszkodowania. Wypłata odszkodowania Procedura związana z wypłatą odszkodowania w przypadku jego przyznania. Roszczenia regresowe Klauzule oraz ryzyka dodatkowe Procedura roszczeń regresowych Katalog dodatkowych ryzyk, które mogą rozszerzać daną umowę ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczenia mienia od ognia i innych żywiołów są to: maszyny elektryczne od szkód elektrycznych, w przypadku ubezpieczenia mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku są to: mienie od dewastacji oraz szyby i inne przedmioty szklane od stłuczenia, natomiast w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej 20 klauzul dodatkowych. str. 6 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE MIENIA OD OGNIA I INNYCH ŻYWIOŁÓW MASZYN ELEKTRYCZNYCH OD SZKÓD ELEKTRYCZNYCH, MASZYN OD USZKODZEŃ ON Co możemy ubezpieczyć? W ramach tego produktu możemy ubezpieczyć: środki trwałe (nieruchomości gr 1 i 2 KŚT oraz środki trwałe ruchome gr. 3-8 KŚT), rzeczowe składniki majątku obrotowego, mienie prywatne pracowników; mienie osób trzecich, niskoncenny majątek trwały, wartości pieniężne (pod warunkiem przechowywania ich we właściwych schowkach ogniotrwałych); produkcję budowlano-montażową, inwestycje rozpoczęte, nakłady adaptacyjne na dostosowanie wynajmowanych pomieszczeń lub budynków do rodzaju prowadzonej działalności. Od czego możemy się ubezpieczyć? Wyżej wymienione pozycje majątkowe możemy ubezpieczyć od takich ryzyk jak: pożar, bezpośrednie uderzenie pioruna w ubezpieczony przedmiot, eksplozja, upadek statku powietrznego, deszcz nawalny, grad, obsunięcie się ziemi, lawina, nadmierne opady śniegu, uderzenie pojazdu w ubezpieczony przedmiot, huk ponaddźwiękowy, działanie dymu i sadzy, a także od huraganu i powodzi, przepięć spowodowanych wyładowaniem atmosferycznym oraz następstwa szkód wodociągowych. Poniżej przedstawiamy matrycę przedstawiającą konfigurację zakresów ubezpieczenia. RYZYKO ZAKRES pożar uderzenie pioruna eksplozja upadek statku powietrz. huragan deszcz nawalny grad obsunięcie się ziemi lawina powódź nadmierne opady śniegu uderzenie pojazdu huk ponad-dźwiękowy dym i sadza szkody wodociągowe Przepięcie spowodowane wył. atmosferycznym (podstawowy) FLEXA ZP POZOSTAŁE RYZYKA PO POZOSTAŁE RYZYKA + HURAGAN PH POZOSTAŁE RYZYKA + HURAGAN + POWÓDŹ PW RYZYKO SZKÓD WODOCIĄGOWYCH WP RYZYKO PRZEPIĘĆ (LIMIT DO 250 tys. zł) PP Dodatkowo zakres ubezpieczenia może zostać rozszerzony o ubezpieczenie maszyn elektrycznych od szkód elektrycznych oraz maszyn od uszkodzeń. Należy jednak pamiętać, że zakres rozszerzony o ubezpieczenie maszyn elektrycznych od szkód elektrycznych oraz maszyn od uszkodzeń może zostać zastosowany wyłącznie do środków trwałych ruchomych z gr. KŚT 5 i 6 (zgodnie z przekazanym osobnym wykazem). str. 7 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Na co należy zwrócić uwagę sporządzając wniosek? Aby poprawnie ubezpieczyć majątek swojej firmy należy zwrócić uwagę na kilka szczegółów związanych z wypełnianiem wniosku lub ewniosku ubezpieczeniowego. 1. Czy posiadamy już kompletny wykaz środków trwałych, które chcemy ubezpieczyć? Na wykazie środków trwałych powinny znajdować się następujące informacje: numer inwentarzowy, nazwa, suma ubezpieczenia, czyli wartość ubezpieczonego przedmiotu podana zwykle według wartości ewidencyjnej brutto lub w wartości odtworzeniowej oraz klasa bezpieczeństwa pożarowego. Wszystkie te elementy są niezbędne do kontroli poprawności złożonego wniosku. 2. Należy dokładnie wiedzieć jakie rodzaje mienia, oprócz środków trwałych chcemy zgłosić do ubezpieczenia. 3. Należy przygotować sobie jeszcze dwie dodatkowe dane, które określą współczynnik ubezpieczonego mienia. Mianowicie wartość środków trwałych zgłoszona do ubezpieczenia oraz wartość środków trwałych wynikająca z ewidencji księgowej. Wartość środków trwałych zgłoszona do ubezpieczenia powinna być mniejsza lub równa wartości środków trwałych wynikającej z ewidencji księgowej (nie może być odwrotnie!). Jaka suma ubezpieczenia dla środków trwałych? Ogólne warunki ubezpieczenia dopuszczają możliwość ubezpieczenia środków trwałych w oparciu o cztery możliwe sposoby ustalenia ich wartości: 1. wartość ewidencyjna brutto ewidencyjna wartość księgowa odpowiadająca wartości początkowej stanowiącej cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego powiększoną o koszty jego ulepszenia i skorygowaną w wyniku aktualizacji wyceny. 2. wartość ewidencyjna netto, - księgowa wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne (umorzenie), 3. wartość szacunkowa wartość określona przez ubezpieczającego w porozumieniu z TUW- CUPRUM dla obiektów całkowicie zamortyzowanych, w procentowej relacji do ewidencyjnej wartości początkowej. 4. wartość odtworzeniowa wartość odpowiadająca kosztom odtworzenia mienia do stanu nowego lecz nie ulepszonego, to jest: w przypadku budynków lub budowli - wartość odpowiadająca kosztom odbudowy w tym samym miejscu, z uwzględnieniem dotychczasowej technologii, konstrukcji i standardu wykonania przy zastosowaniu dotychczasowych wymiarów i rodzaju materiałów; w przypadku maszyn, urządzeń i wyposażenia wartość odpowiadająca kosztom zakupu lub wytworzenia nowego przedmiotu tego samego rodzaju, typu oraz o tych samych bądź najbardziej zbliżonych parametrach, z uwzględnieniem kosztów transportu i montażu. Poniżej prezentujemy wskaźnik odtworzenia 1 m2 dla budynków mieszkalnych publikowane w Obwieszczeniu Wojewody dla każdego województwa. Poniższe wskaźniki obowiązują do 31.03.2016 roku. str. 8 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

1 woj. dolnośląskie: 3 718 zł 9 woj. podkarpackie: 3 684 zł Wrocław: 4 779 zł Rzeszów: 4 319 zł 2 woj. kujawsko-pomorskie: 3 579 zł 10 woj. podlaskie: 3 747 zł Bydgoszcz: 4 362 zł Białystok: 4 268 zł Toruń: 4 362 zł 11 woj. pomorskie: 4 078 zł 3 woj. lubelskie: 3 252,18 zł Gdańsk: 4 628 zł Lublin: 4 227,02 zł 12 woj. śląskie: 3 477 zł 4 woj. lubuskie: 3 352 zł Katowice: 4 333 zł Gorzów Wielkopolski: 4 051 zł 13 woj. świętokrzyskie: 3 210,48 zł Zielona Góra: 4 051 zł Kielce: 4 315,81 zł 5 woj. łódzkie: 3 267 zł 14 woj. warmińsko-mazurskie: 3 182 zł Łódź: 3 887 zł Olsztyn: 4 699 zł 6 woj. małopolskie: 3 892 zł 15 woj. wielkopolskie: 3 821 zł Kraków: 4 817 zł Poznań: 5 386 zł 7 woj. mazowieckie: 3 574,17 zł 16 woj. zachodniopomorskie: 3 559 zł Warszawa: 5 776,94 zł Szczecin: 4 106 zł 8 woj. opolskie: 3 472 zł Opole: 3 858 zł Informacja o wskaźnikach odtworzenia dla budynków niemieszkalnych/ użytkowych ze względu na znacznie wyższy poziom skomplikowania nie są publikowane przez urzędy. Zalecanymi sposobami na uzyskanie wartości odtworzeniowej dla pozostałych budynków (niemieszkalnych/ odtworzeniowych) są: 1. wykonanie operatu szacunkowego, stanowiącego opinię autorską rzeczoznawcy majątkowego dotyczącej wartości nieruchomości oraz stanowiącego dokument urzędowy, 2. skorzystanie ze wskaźników odtworzeniowych prezentowanych odpłatnie przez firmy specjalistyczne takie jak np. Ośrodek Wdrożeń Ekonomiczno-Organizacyjnych Budownictwa PROMOCJA Sp. z o.o. (Wydawnictwo SEKOCENBUD). 3. wykonanie wyceny odtworzeniowej przez własne służby inżynierskie (Uwaga! Konieczne jest przedstawienie sposobu dokonywania wycen do zatwierdzenia przez TUW-CUPRUM). Klasa bezpieczeństwa pożarowego Wszystkie budynki i budowle dzieli się z punktu widzenia ryzyka ubezpieczeniowego na dwie klasy, a mianowicie: Klasa 1 zalicza się do niej budynki i budowle murowane i kryte niepalnie ; Klasa 2 zalicza się do niej pozostałe budynki i budowle bez względu na rodzaj materiału konstrukcyjnego i pokrycia dachu. Za budynki i budowle murowane uważa się budynki i budowle, których ściany zewnętrzne zbudowane są z materiałów niepalnych jak cegła, kamień, pustaki, beton, prefabrykaty żużlowe, żelazo, szkło, ziemia, mur pruski oraz mające pokrycie dachowe z materiałów niepalnych lub trudnopalnych tj: blacha, dachówka, płyty azbestowo-cementowe, eternit, beton, asfalt, papa itp. Dach kryty różnymi materiałami zalicza się do rodzaju pokrycia odpowiadającego materiałowi najbardziej palnemu z nich.budynki i budowle otwarte z jednego lub dwóch-trzech boków zalicza się str. 9 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

do klasy budynków odpowiadającej konstrukcji reszty ścian i dachów. Szopy otwarte ze wszystkich stron (wiaty) zalicza się do klasy 2. Budowle wykonane z brezentu, płótna żaglowego, tworzyw sztucznych itp. (np. budowle pneumatyczne, wszelkiego rodzaju namioty), zalicza się do klasy 2. Co jest wyłączone z ubezpieczenia? Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM zostały szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia w rozdziale OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI. System ubezpieczenia na sumy stałe System ubezpieczenia na sumy stałe polega na tym, że suma ubezpieczenia jest ustalana na podstawie całkowitej wartości mienia lub kategorii mienia, które ma zostać objęte ochroną ubezpieczeniową. W ubezpieczeniu mienia od ognia i innych żywiołów w systemie na sumy stałe mogą być ubezpieczone wszystkie kategorie mienia, z wyłączeniem mienia prywatnego pracowników, niskocennego majątku trwałego ujętego w ewidencji pozabilansowej oraz nakładów adaptacyjnych. System ubezpieczenia na pierwsze ryzyko System ubezpieczenia, w którym suma ubezpieczenia ustalana jest niezależnie od całkowitej wartości mienia lub kategorii mienia, które ma zostać objęte ochroną ubezpieczeniową; ustalenie sumy ubezpieczenia można oprzeć o szacowaną maksymalną wysokość szkody, jaka może powstać wskutek zdarzenia losowego. Systemem tym w ramach ubezpieczenia od ognia i innych żywiołów mogą zostać objęte wyłącznie mienie prywatne pracowników, niskocenny majątek trwały ujęty w ewidencji pozabilansowej oraz nakłady adaptacyjne. Niedocenione ryzyko przepięć W ogólnych warunkach ubezpieczenia funkcjonują dwa różne ryzyka związane z ryzykiem wyładowania atmosferycznego. Pierwszy z nich to ryzyko bezpośredniego uderzenia pioruna w ubezpieczony przedmiot (zawarty w zakresie podstawowym), natomiast drugi to właśnie przepięcie spowodowane wyładowaniem atmosferycznym (zakres rozszerzony standardowo w limicie do 250 tysięcy złotych na jeden i wszystkie wypadki w okresie trwania umowy). Przepięcie spowodowane wyładowaniem atmosferycznym to krótkotrwały wzrost napięcia przekraczający maksymalnie dopuszczalne napięcie robocze lub wzbudzenie się niszczących sił elektromagnetycznych w obwodach elektrycznych odbiorników w wyniku bezpośredniego uderzenia pioruna w sieć zasilającą lub linię przesyłającą energię elektryczną. Szkody spowodowane przepięciami są znacznie częstsze, aniżeli powstałe w wyniku bezpośredniego uderzenia pioruna. Niestety jest to zakres ubezpieczenia w dalszym ciągu bardzo niedoceniony przez ubezpieczających, którzy ograniczają się jedynie do ochrony swojego mienia wyłącznie w zakresie bezpośredniego działania pioruna. W roku 2014 wyłącznie 203 jednostki LP (43%) skorzystały z tego rozszerzenia, natomiast w 2015 roku został zanotowany spadek do 41% (193 jednostki). str. 10 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Powyższa mapa prezentuje ilość dni burzowych w roku białe kontury stanowią granice poszczególnych dyrekcji. Zgodnie ze statystykami szkodowymi TUW-CUPRUM szkody będące następstwem przepięcia są drugą najczęstszą przyczyną powstania szkód w 2015 roku w całej ubezpieczeniowej grupie 8 (ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami). pożar 33% przepięcie 22% deszcz nawalny huragan 13% 13% nastepstwa szkód wodociągowych 8% obsunięcie się ziemi kradzież grad niewłaściwa obsługa sprzętu elektronicznego kradzież z włamaniem uderzenie pioruna 3% 2% 2% 2% 1% 1% 0% 10% 20% 30% 40% PAMIĘTAJ! w celu ubezpieczenia majątku od ryzyka przepięć spowodowanych wyładowaniem atmosferycznym dodaj do wniosku ubezpieczenia mienia od ognia i innych żywiołów pozycję PP-MIENIE OBJĘTE RYZKIEM PRZEPIĘĆ i wpisz kwotę 250 000 zł składka to tylko 750 zł za cały rok ubezpieczenia (suma ubezpieczenia ponad 250 000 zł podlegają indywidualnej ocenie ryzyka oraz wycenie). str. 11 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE DRÓG, MOSTÓW, PRZEPUSTÓW I BUDOWLI WODNYCH OD OGNIA I INNYCH ŻYWIOŁÓW (KŚT 220 226) DR Co możemy ubezpieczyć? Ubezpieczeniem dróg, mostów przepustów i budowli wodnych od ognia i innych żywiołów można objąć środki trwałe znajdujące się w ewidencji majątku wg KŚT w przedziale od grupy 220 do 226. Od czego możemy ubezpieczyć? Ubezpieczenie dróg, mostów, przepustów i budowli wodnych od ognia i innych żywiołów jest zawierane w oparciu o ogólne warunki ubezpieczenia mienia od ognia i innych żywiołów. Zakres ubezpieczenia jest dostosowany do rzeczywistych ryzyk towarzyszących tego typu mieniu, tj. 1. zakres podstawowy - pożar, bezpośrednie uderzenie pioruna w ubezpieczony przedmiot, eksplozja, upadek statku powietrznego. 2. zakres rozszerzony - deszcz nawalny, grad, obsunięcie się ziemi, lawina, nadmierne opady śniegu, uderzenie pojazdu w ubezpieczony przedmiot, huk ponaddźwiękowy, działanie dymu i sadzy, a także od huraganu i powodzi. Co jest wyłączone z ubezpieczenia? Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM zostały szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia w rozdziale OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI. Na co należy zwrócić uwagę sporządzając wniosek? W ocenie TUW-CUPRUM środki trwałe, które mogą być ubezpieczone w oparciu o ten produkt narażone są głównie na uszkodzenia powstałe w związku z działaniem sił natury, a więc ryzyk, których pokrycie gwarantuje zakres rozszerzony. Należy więc pamiętać, iż w celu zapewnienia sobie wysokiej jakości ochrony ubezpieczeniowej zakres podstawowy na wniosku powinien zostać rozszerzony o pozostałe szkody losowe. W roku 2014 zawarto 317 umów ubezpieczenia dróg mostów, przepustów i budowli wodnych, w tym 5% stanowiły umowy zawarte w wyłącznie w zakresie podstawowym. W roku 2015 liczba umów zmniejszyła się do 308, ale do 8% wzrosła liczba umów zawartych wyłącznie w zakresie podstawowym. str. 12 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

2014 2015 16; 5% 26; 8% 301; 95% 282; 92% zakres podstawowy zakres rozszerzony zakres podstawowy zakres rozszerzony 1. RDLP BIAŁYSTOK 2. RDLP GDAŃSK 3. RDLP KATOWICE 4. RDLP KRAKÓW 5. RDLP KROSNO 6. RDLP LUBLIN 7. RDLP ŁÓDŹ 8. RDLP OLSZTYN 9. RDLP PIŁA 10. RDLP POZNAŃ 11. RDLP RADOM 12. RDLP SZCZECIN 13. RDLP SZCZECINEK 14. RDLP TORUŃ 15. RDLP WARSZAWA 16. RDLP WROCŁAW 17. RDLP ZIELONA GÓRA 0% 20% 40% 60% 80% 100% 2015 2014 Powyższe wykresy prezentują procentowy udział jednostek w każdej RDLP, które zawarły z TUW- CUPRUM umowę ubezpieczenia dróg, mostów, przepustów i budowli wodnych. Mapka prezentuje stan dla umów zawartych w 2015 roku, wykres słupkowy obrazuje zmianę pomiędzy umowami zawartymi w 2014 i 2015 roku. str. 13 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE SPRZĘTU ELEKTRONICZNEGO EL Co możemy ubezpieczyć? Ten produkt ubezpieczeniowy dedykowany jest w szczególności elektronice biurowej oraz innego rodzaju majątku, które posiada podzespoły elektroniczne. Mienie, które podlega ubezpieczeniu zostało podzielone na kilka odrębnych kategorii, a mianowicie: stacjonarny sprzęt elektroniczny, przenośny sprzęt elektroniczny, stacjonarny sprzęt medyczny. Od czego możemy się ubezpieczyć? Ogólne warunki ubezpieczenia sprzętu elektronicznego przewidują szeroki zakres ubezpieczenia taki jaki: niewłaściwa obsługa sprzętu, tj. nieostrożność, zaniedbanie, niewłaściwe użytkowanie, błąd operatora, a także dewastacja, kradzież z włamaniem z zamkniętych pomieszczeń i rabunku, ognia (w tym dymu i sadzy), eksplozji, implozji, uderzenia pioruna, upadku statku powietrznego, polegające na osmaleniu lub przypaleniu, szkody będące następstwem działania wody, tj. zalania wodą z urządzeń wodnokanalizacyjnych, powodzi, sztormu, wylewu wód podziemnych, deszczu, wilgoci, pary wodnej, a także mrozu i śniegu. Ponadto ubezpieczeniem pokryte są również szkody powstałe w wyniku działania silnego wiatru, gradu, lawiny i obsunięcia się ziemi oraz wad produkcyjnych i przyczyn technologicznych, tj. błędów konstrukcyjnych, wadliwego materiału. Ubezpieczeniem objęte są także szkody powstałe w wyniku zbyt wysokiego lub zbyt niskiego napięcia w sieci instalacji elektrycznej, szkód przepięciowych i pochodnych powstałych w związku z uderzeniem pioruna. Co jest wyłączone z ubezpieczenia? Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM zostały szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia w rozdziale OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI. System ubezpieczenia na sumy stałe System ubezpieczenia na sumy stałe polega na tym, że suma ubezpieczenia jest ustalana na podstawie całkowitej wartości mienia lub kategorii mienia, które ma zostać objęte ochroną ubezpieczeniową. Na co należy zwrócić uwagę sporządzając wniosek? Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia mienia od ognia i innych żywiołów przed rozpoczęciem pracy nad wypełnieniem wniosku należy przygotować sobie wykaz mienia sprzętu elektronicznego, który będzie ubezpieczany. Mienie powinno być podzielone wg kategorii: stacjonarny sprzęt elektroniczny, przenośny sprzęt elektroniczny, stacjonarny sprzęt medyczny oraz fotopułapki, która od 2014 roku stanowi całkiem osobną kategorię ubezpieczonego mienia, któremu została podporządkowana indywidualna oferta ubezpieczenia (o czym dalej w opracowaniu). str. 14 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Jaka suma ubezpieczenia dla sprzętu? Sprzęt elektroniczny ubezpiecza się według wartości odtworzeniowej, tj. wartości odpowiadającej cenie nabycia przedmiotów danego rodzaju o takich samych lub zbliżonych parametrach użytkowych dostępnych na rynku. Ubezpieczenie fotopułapek Fotopułapka to uproszczone określenie kamer umieszczanych bezpośrednio w lasach, których zadaniem jest przeciwdziałanie szkodnictwu. W 2014 roku TUW-CUPRUM przedstawiło odrębną ofertę dla ochrony tego typu sprzętu, w której zostały określone szczególne warunki ubezpieczenia, polegające na ubezpieczeniu fotopułapek od tzw. kradzieży zwykłej, tj. bez włamania. Stawka roczna ubezpieczenia wynosi 6%, a udział własny ubezpieczającego w każdej szkodzie polegającej na kradzieży zwykłej wynosi 20% należnego odszkodowania. Zgłoszenie do ubezpieczenie fotopułapek na warunkach szczególnych odbywa się poprzez wypełnienie pozycji fotopułapki (warunki szczególne) odpowiednią sumą ubezpieczenia stanowiącą ich wartość odtworzeniową. Stałe elementy lokalu We wniosku ubezpieczenia sprzętu elektronicznego widnieje również dodatkowa pozycja stałe elementu lokalu, w ramach której ubezpieczeniem mogą zostać objęte zniszczenia powstałe w następstwie usiłowanej lub dokonanej kradzieży z włamaniem i/ lub rabunku (np. zniszczone zabezpieczenia okien, drzwi etc.) Sumę ubezpieczenia stałych elementów lokalu ustala Ubezpieczający we własnym zakresie, kierując się wysokością przypuszczalnej straty, jaka może zaistnieć wskutek jednego zdarzenia. Sprzęt elektroniczny ubezpieczaj tylko w ubezpieczeniu sprzętu elektronicznego Ubezpieczenie sprzętu elektronicznego zawiera te same ryzyka, wobec których ochrona świadczona jest również na podstawie ubezpieczenia mienia od ognia i innych żywiołów oraz ubezpieczenia mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku. Ubezpieczenie sprzętu elektronicznego jest najszerszym ubezpieczeniem, który zapewnia ochronę największej liczbie ryzyk towarzyszących elektronice. Zobacz poniższą grafikę. str. 15 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Ubezpieczenie telefonu komórkowego zakupionego w abonamencie Z doświadczeń TUW-CUPRUM wynika, że zakupiony telefon w abonamencie jest wprowadzany do ewidencji środków trwałych według wartości z faktury otrzymanej od operatora komórkowego (np. 1 zł) Jet to oczywiście wartość zupełnie nieodpowiadająca jego wartości odtworzeniowej lub rzeczywistej. Niestety znaczna ilość telefonów komórkowych jest ubezpieczana właśnie w oparciu o tę wartość. Zalecamy deklarowanie kwoty zgodnej z aktualną wartością rzeczywistą mienia. Można to oszacować w oparciu o ogólnodostępne dane pochodzące z portali cenowych (np. Ceneo.pl). 1 zł Cena wynikająca z faktury od operatora, ale niezgodna z wartością rzeczywistą 599 zł Wartość rzeczywista telefonu oszacowana na podstawie ogólnodostępnych informacji str. 16 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE MIENIA OD KRADZIEŻY Z WŁAMANIEM I RABUNKU MIENIA OD DEWASTACJI, SZYB I INNYCH PRZEDMIOTÓW SZKLANYCH OD STŁUCZENIA MK Ubezpieczenie mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku jest produktem ubezpieczeniowym stosowanym przez większość jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych. Co możemy ubezpieczyć? W ramach tego ubezpieczenia możemy zapewnić ochronę ubezpieczeniową takim rodzajom mienia jak: rzeczowe składniki majątku obrotowego, środki trwałe, wartości pieniężne, niskoncenny majątek trwały ujęty w ewidencji pozabilansowej, mienie przekazane ubezpieczającemu na podstawie umowy w dzierżawę, leasing, do sprzedaży komisowej lub w celu wykonania usługi oraz mienie prywatne pracowników. Od czego możemy się ubezpieczyć? Ogólne warunki ubezpieczenia przewidują następujący zakres ochrony ubezpieczeniowej: kradzież z włamaniem dokonana lub usiłowana oraz rabunek dokonany lub usiłowany. Co jest wyłączone z ubezpieczenia? Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM zostały szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia w rozdziale OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI. Czym jest kradzież z włamaniem? Kradzież z włamaniem ma miejsce wówczas, gdy jej sprawca dokonał zaboru mienia z lokalu (pomieszczenia) zabezpieczonego co najmniej w sposób określony w 5 ogólnych warunków ubezpieczenia, po usunięciu siłą zabezpieczenia lub otworzeniu wejścia podrobionym lub dopasowanym kluczem, lub innymi narzędziami albo kluczem oryginalnym, który zdobyto przez kradzież z włamaniem do innego lokalu lub w wyniku rabunku. Co to jest rabunek? Zabór mienia przy użyciu lub groźbie natychmiastowego użycia przemocy fizycznej na osobie, albo doprowadzeniu jej do stanu nieprzytomność i lub bezbronności. Za rabunek uważa się również zabór ubezpieczonego mienia dokonany w ten sposób, że sprawca przy zastosowaniu przemocy fizycznej lub groźby doprowadził do lokalu lub schowka objętego ubezpieczeniem osobę posiadającą klucz i zmusił ją do otworzenia albo sam je otworzył kluczami zrabowanymi. Przy ubezpieczeniu mienia od rabunku podczas przenoszenia lub przewożenia TUW-CUPRUM odpowiada również za szkodę w ubezpieczonym mieniu powstałą w związku z następującymi wydarzeniami, które uniemożliwiły osobie wykonującej transport ochronę powierzonego mienia: 1) nagła śmierć lub choroba tej osoby; 2) ciężkie uszkodzenie ciała tej osoby, wywołane nieszczęśliwym wypadkiem (za nieszczęśliwy wypadek uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, w następstwie którego osoba, która uległa wypadkowi, niezależnie od swej woli, doznała uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub zmarła. str. 17 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Ubezpieczenie mienia od dewastacji Umową ubezpieczenia mienia od dewastacji ubezpieczony jest lokal i znajdujące się w nim mienie od zniszczenia lub uszkodzenia wskutek aktów wandalizmu. Należy pamiętać, że ubezpieczenie mienia od dewastacji stanowi uzupełnienie pokrycia ubezpieczeniowego mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku, a w przypadku budynków mienia od ognia i innych żywiołów. Ubezpieczenie szyb i innych przedmiotów szklanych od stłuczenia Umowa ubezpieczenia szyb i innych przedmiotów szklanych od stłuczenia objęte są nieuszkodzone szyby i inne przedmioty szklane zamontowane lub zainstalowane na stałe, zgodnie z ich przeznaczeniem, będące stałym elementem, urządzeniem lub wyposażeniem budynków oraz lokali znajdujących się w posiadaniu ubezpieczającego, w miejscu określonym w umowie ubezpieczenia. Zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenie ubezpieczeniem tym mogą zostać objęte: szyby okienne i drzwiowe z wyłączeniem szyb w pojazdach i środkach transportu, oszklenie ścian i dachów, płyty szklane stanowiące składową część mebli, gablot reklamowych, kontuarów, stołów i lad sprzedażowych, przegrody ścienne osłony kontuarów, boksów i kabin, lustra wiszące, stojące i zamontowane na stałe, witraże, rurki neonowe, wykładziny szklane i kamienne, z wyłączeniem wykładzin ściennych i podłogowych. str. 18 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ OC Co możemy ubezpieczyć? Przedmiotem ubezpieczenia są zobowiązania ubezpieczającego, które mogą powstać gdy w związku z określoną w umowie ubezpieczenia działalnością lub posiadanym mieniem została, w następstwie czynu niedozwolonego, wyrządzona szkoda osobowa lub rzeczowa osobie trzeciej, którą ubezpieczający ma obowiązek naprawić zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Od czego możemy się ubezpieczyć? Zawierając umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ciężar finansowy wynikający z obowiązku zadośćuczynienia szkody zostaje przeniesiony na zakład ubezpieczeń. Ogólny schemat funkcjonowania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej został zaprezentowany poniżej. Co jest wyłączone z ubezpieczenia? Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM zostały szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia w rozdziale OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI. O czym należy pamiętać sporządzając wniosek ubezpieczeniowy? Sporządzają wniosek ubezpieczeniowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej należy pamiętać przede wszystkim o: str. 19 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

GOSPODARKA LEŚNA 1. Właściwym określeniu zasięgu terytorialnego ubezpieczenia (maksymalnie może to być terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). 2. Poprawnym wykazaniu działalności zgłoszonych do ubezpieczenia (np. w przypadku nadleśnictw oprócz gospodarki leśnej powinny zostać również wykazane takie działalności jak: działalność administracyjna, turystyczna, edukacyjna, rekreacyjna oraz łowiecka). 3. Zadeklarowaniu bezpiecznego poziomu sumy gwarancyjnej (zalecana suma gwarancyjna nie powinna być niższa niż 500 tys. zł na wszystkie wypadki w okresie trwania umowy). DZIAŁALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA, TURYSTYCZNA, EDUKACYJNA, REKREACYJNA I INNA (NALEŻY OKREŚLIĆ JAKA). TO RÓWNIEŻ DZIAŁALNOŚĆ WYKONYWANA PRZEZ PGL LASY PAŃSTWOWE, KTÓRA JEST ŹRÓDŁEM POTENCJALNYCH SZKÓD WOBEC OSÓB TRZECICH I RÓWNIEŻ NALEŻY JĄ OBJĄĆ UBEZPIECZENIEM. UWAGA! ILOŚĆ ZGŁOSZONYCH DZIAŁALNOŚCI DO UBEZPIECZENIA PRZEZ JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE LASÓW PAŃSTWOWYCH NIE JEST CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WYSOKOŚĆ SKŁADKI UBEZPIECZENIOWEJ! Poniżej prezentujemy statystykę dotyczącą zadeklarowanych sum gwarancyjnych w latach 2014 i 2015. Dane prezentowane są pod względem najniższej, średniej oraz najwyższej sumy gwarancyjnej zawieranej przez jednostki w danej Dyrekcji Regionalnej. str. 20 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Rozszerzenie zakresu ubezpieczenia Należy pamiętać, że od 2014 jednostki organizacyjne Lasów Państwowych mogą rozszerzyć swoją działalność o jedną z 20 klauzul dodatkowych, których treść znajduje się w załączniku nr 1 do ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. str. 21 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu świadczącego usługi obejmujące polowania CP Podstawa prawna Umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu świadczącego usługi turystyczne obejmujące polowania w odróżnieniu do pozostałych dobrowolnych ubezpieczeń omawianych w niniejszym opracowaniu nie jest zawierana w oparciu o ogólne warunki ubezpieczenia tylko na podstawie Ustawy z dnia 13 października 1995 roku Prawo Łowieckie. Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia został zawarty w art. 18 ust., który mówi o tym, iż przedsiębiorca podejmujący i wykonujący działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług turystycznych obejmujących polowania wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz polowania za granicą jest obowiązanych spełnić warunek polegający na ustanowieniu obowiązkowego zabezpieczenie majątkowe roszczeń osób trzecich z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez przedsiębiorcę. Zakres ubezpieczenia Szczegółowo parametry umowy ubezpieczenia regulują dwa akty wykonawcze wydane do w/w Ustawy. 1. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2005 roku w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa (Dz. U. z dnia 22 lutego 2005 roku). 2. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2005 roku w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą w zakresie łowiectwa (Dz. U. z dnia 22 lutego 2005 roku). Ponieważ TUW-CUPRUM nie prowadzi ubezpieczeń finansowych, do których zalicza się m.in. gwarancja bankowa, całość zakresu oraz wysokość sum gwarancyjnych dla umów zawieranych z jednostkami organizacyjnymi PGL LP reguluje pierwsze wymienione wyżej rozporządzenie. Przedmiot oraz zakres ubezpieczenia Zgodnie z 3. ust. 1 w/w Rozporządzenia ubezpieczeniem OC objęta jest odpowiedzialność cywilna przedsiębiorcy za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, wyrządzone w związku z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą (to szkody wyrządzone przez organizatorów polowań). Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody w zakresie, o którym mowa powyżej, z zastrzeżeniem poniższych wyłączeń, bez możliwości umownego ograniczenia wypłaty odszkodowań przez zakład ubezpieczeń. str. 22 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Co jest wyłączone z ubezpieczenia? Rozporządzenie reguluje również kwestię obligatoryjnych wyłączeń z ochrony ubezpieczeniowej. W związku z 3. ust. 2 ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód: 1) Polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonych przez ubezpieczonego małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, a także powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkowi, jak również osobie, z którą ubezpieczony pozostaje we wspólnym pożyciu; 2) Wyrządzonych przez ubezpieczonego po wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej, chyba że szkoda jest następstwem wykonywania działalności przed takim wykreśleniem; 3) Polegających na zapłacie kar umownych; 4) Powstałych w związku z używaniem broni palnej; 5) Powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru. Jaka suma gwarancyjna? Zgodnie z 5 ust. 1 Rozporządzenia minimalną suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia ubezpieczeniowego, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC wynosi równowartość w złotych: 1) 20 000,00 euro dla przedsiębiorcy świadczącego usługi turystyczne obejmujące polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz polowania za granicą; 2) 15 000,00 euro dla przedsiębiorcy świadczącego usługi turystyczne obejmujące wyłącznie polowania za granicą; 3) 10 000,00 euro dla przedsiębiorcy świadczącego usługi turystyczne obejmujące wyłącznie polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Kwoty, o których mowa w ust. 1, są ustalane przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta. str. 23 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE MIENIA W TRANSPORCIE KRAJOWYM CA Co możemy ubezpieczyć? Ubezpieczenie obejmuje mienie w transporcie krajowym przewożone na ryzyko ubezpieczającego wszelkiego rodzaju środkami transportu w granicach Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie krajowej dokumentacji przewozowej. Ubezpieczenie nie obejmuje: środków płatniczych, papierów wartościowych, dokumentów, danych zapisanych na nośnikach magnetycznych i optycznych oraz danych zapisanych na wszelkiego rodzaju nośnikach danych, platyny, złota, srebra i wyrobów z tych metali, kamieni szlachetnych i półszlachetnych, pereł i dzieł sztuki oraz przedmiotów mających szczególną wartość kolekcjonerską. Od czego możemy się ubezpieczyć? Zakres ubezpieczenia został podzielony na zakres podstawowy oraz rozszerzony. Dodatkowo wybór odpowiedniego zakresu uzależnione jest od sposobu wykonywania transportu, tj. 1) własnym środkiem transportu albo jego pracowników lub wynajętym środkiem transportu 2) wykonywany przez przewoźnika zawodowego. Poniższa matryca określa możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia w odpowiedniej konfiguracji. Ryzyka Sposób wykonywania transportu Transport wykonywany własnym środkiem transportu ubezpieczającego albo jego pracowników lub wynajętym środkiem transportu Transport wykonywany przez przewoźnika zawodowego Transport kombinowany (wykonywany własnym lub wynajętym środkiem transportu oraz prze przewoźnika zawodowego) Zakres podstawowy (pożar, uderzenie pioruna, wybuch, huragan, sztorm, powódź, deszcz nawalny, lawina, zapadnięcie lub osunięcie się ziemi, upadek przedmiotu na środek transportowy, wypadek jakiemu uległo środek transportowy, rabunek) TAK TAK TAK Zakres rozszerzony (zakres podstawowy + zaginięcie, kradzież z włamaniem oraz kradzieży mienia wraz ze środkiem transportu, z innych przyczyn jeśli w ich następstwie doszło do: połamania, potłuczenia, rozbicia, wycieku, zabrudzenia, rozsypania, poplamienia, podarcia, pogięcia, zgniecenia, zamoczenia i porysowania przewożonego mienia) NIE TAK TAK, z wyłączaniem transportów wykonywanego własnym środkiem transportu ubezpieczającego albo jego pracowników lub wynajętym środkiem transportu str. 24 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Ograniczenie odpowiedzialności Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM zostały szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia w rozdziale OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI. Polisa jednostkowa albo polisa obrotowa Ubezpieczenie mienia w transporcie krajowym można zawrzeć na dwa sposoby: 1) polisa jednostkowa gdy ubezpieczający zgłasza do ubezpieczenia jedną lub więcej ściśle oznaczonych przesyłek transportowych w oznaczonym czasie, 2) polisa obrotowa jeżeli ubezpieczający zgłasza do ubezpieczenia określony rodzaj mienia będący przedmiotem obrotu przedsiębiorstwa i przewożone na jego ryzyku. str. 25 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

UBEZPIECZENIE ZWIERZĄT OD PADNIĘCIA I UBOJU Z KONIECZNOŚCI ZP Co możemy ubezpieczyć? Ubezpieczenie obejmuje zwierzęta stanowiące własność bądź będące w posiadaniu ubezpieczającego. Od czego możemy ubezpieczyć? TUW-CUPRUM odpowiada za padnięcie lub ubój z konieczności wskutek: wypadku, zdarzeń losowych (w postaci ognia, wybuchu, powodzi, huraganu, pioruna lawina), choroby. Umowa ubezpieczenia może być zawarta w zakresie: 1) podstawowym, obejmującym szkody powstałe wskutek wypadku oraz zdarzeń losowych, 2) rozszerzonym, obejmującym szkody powstałe wskutek wypadku, zdarzeń losowych oraz choroby. Ograniczenia odpowiedzialności TUW-CUPRUM nie odpowiada za szkody powstałe: 1) wskutek uboju zwierzęcia w wyniku selekcji, 2) wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego oraz jego pracowników i osób, za które ubezpieczający ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 429 i 430 kodeksu cywilnego, 3) powstałe w wyniku uboju z konieczności konia, z powodu wad wrodzonych lub zwyrodnieniowych zmian w kończynach, spowodowanych długotrwałym procesem chorobowym, trwającym przed zawarciem umowy ubezpieczenia, 4) będące skutkiem zaniedbania szczepień ochronnych zwierząt, 5) powstałe wskutek działań wojennych, trzęsienia ziemi, oraz działania energii jądrowej. Suma ubezpieczenia Sumę ubezpieczenia zwierząt stanowi wartość ustalona na podstawie dokumentacji księgowej ubezpieczającego lub w drodze udokumentowanej indywidualnej wyceny. str. 26 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytanie? Zadzwoń lub napisz do nas! 076 72 77 423 / tomasz.gol@tuw-cuprum.pl 076 72 77 431 / agnieszka.faluta@tuw-cuprum.pl 076 72 77 432 / monika.lukasiewicz@tuw-cuprum.pl str. 27 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM

Opracowanie: Tomasz Gol Biuro Ubezpieczeń Majątkowych i Osobowych tomasz.gol@tuw-cuprum.pl tel. 076 72 77 423 str. 28 I Las i Ryzyko Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych CUPRUM