1. PRZEDMIOT WARUNKÓW TECHNICZNYCH Przediote Warunków Technicznych jest siarczan aonu otrzyywany podczas produkcji: kaprolaktau kwasu siarkowego i oleu z instalacji odsiarczania gazów wylotowych. Siarczan aonu spełnia wyagania jakościowe: rozporządzenia WE Nr 2003/2003 i jest oznakowany jako NAWÓZ WE zawarte w PN-C-87002:1985. 2. WYMAGANIA 2.1. WYMAGANIA OGÓLNE Siarczan aonu jest krystaliczny, sypki produkte rozpuszczalny w wodzie, o zabarwieniu biały, szarobeżowy bądź szary nie zawierający zanieczyszczeń echanicznych. Produkt zawiera azot w forie aonowej (20,8% N) i łatwo dostępną siarkę (24,2% S, w przeliczeniu na SO3 60,5%). Nie zbryla się w sposób trwały. Powstałe zbrylenia łatwo rozkruszają się pod naciskie ręki. 2.2. WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE wg Tabeli 1 Tabela 1 Wartość Lp. Wyagania Jednostka PULSAR PULSAR Mikro PULSAR Makro 1. 2. 3. Zawartość azotu (N) w przeliczeniu na suchą substancję Zawartość wody Zawartość wolnego kwasu siarkowego in % 20,8 ax % 0,4 ax % 0,1 4. Kategoria uziarnienia 4.1 zawartość kryształu o wyiarach poniżej 0,2 ax 4% - - 4.2 zawartość kryształu o wyiarach powyżej 0,6 in 70% - - 4.3 zawartość kryształu o wyiarach poniżej 0,8 - in 90% - 4.4 zawartość kryształu o wyiarach powyżej 1,6 - - in 90% 4.5 zawartość kryształu o wyiarach poniżej 1,6 ax 5% Szczegółowe wyagania jakościowe produktu są każdorazowo uzgadniane z odbiorcą podczas zawierania uowy handlowej i ogą się różnić od wyżej wyienionych paraetrów standardowych. 3. ELEMENTY OZNAKOWANIA Oznakowanie opakowania siarczanu aonu usi być uieszczone w iejscu widoczny, pozostawać nieusuwalne oraz wyraźnie czytelne. Do każdej partii produktu nawozowego przewożonego luze należy dołączyć dokuent towarzyszący dostępny do celów kontroli, zawierający oznakowanie identyfikacyjne produktu. Oznakowanie opakowania nawozowego oraz dokuent towarzyszący zawierają inforacje zgodne z Rozporządzenie (WE) nr 2003/2003 Parlaentu Europejskiego i Rady z dnia 13..2003 w sprawie nawozów. Oznakowanie opakowania zawierać oże inne eleenty wynikające ze specyfiki produktu lub rodzaju opakowania. Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. Strona 1 z 6
4. PAKOWANIE Siarczan aonu oże być dostarczany luze, pakowany w worki polietylenowe 25 kg lub w kontenery elastyczne typu big bag 500kg. 5. PRZECHOWYWANIE Siarczan aonu należy przechowywać w krytych, dobrze wentylowanych, czystych i suchych budynkach agazynowych. Dopuszczalne jest przechowywanie produktu w opakowaniach pod wiatai i na składowiskach, w stosach zabezpieczonych ateriałe izolacyjny przed działanie opadów atosferycznych oraz bezpośredni nasłonecznienie. Wysokość stosów nie oże przekraczać 1,6. W celu ograniczenia zbrylenia pod wpływe nacisku worki należy układać w stosy nie wyższe niż 10 warstw dla worków 25 kg i 3 warstwy dla opakowań typu big bag 500 kg. Nieprzestrzeganie powyższych zasad oże spowodować ziany jakości produktu. 6. TRANSPORT Siarczan aonu w opakowaniach przewozić środkai transportu w sposób gwarantujący dostarczenie wyrobu do odbiorcy w stanie nieuszkodzony. Środki transportu przeznaczone do przewozu siarczanu aonu powinny być czyste, suche i szczelne. Produkt w opakowaniach ało- lub nieodpornych na wilgoć zabezpieczyć przed opadai atosferycznyi. Wysokość układania worków w transporcie nie oże przekraczać 12 warstw. Produkt nie podlega przepiso RID i ADR. 7. BADANIA 7.1. PROGRAM BADAŃ wg Tabeli 2. Tabela 2 Lp. Rodzaj badań Opis badań wg 1. Sprawdzanie wyagań ogólnych 7.4 2. Oznaczanie zawartości azotu (N) w przeliczeniu na suchą substancję 7.5 3. Oznaczanie zawartości wody 7.6 4. Oznaczanie zawartości wolnego kwasu siarkowego 7.7 5. Analiza sitowa 7.8 7.2. WIELKOŚĆ PARTII Partię siarczanu aonu stanowi dobowa produkcja lub jednorazowa dostawa do odbiorcy, nie niej niż 20 t i nie więcej niż 500 t. 7.3. POBÓR PRÓBEK Próbki pierwotne siarczanu aonu należy pobierać w ilości co najniej 200g przyjując, że siarczan aonu wytwarzany w procesie produkcji jest produkte jednorodny. Dla siarczanu aonu jednorodnego całej partii produktu pobrać 5 próbek pierwotnych. Próbki pierwotne ożna pobierać bezpośrednio z taśociągu w czasie załadunku partii przez ręczne odsypywanie produktu do przeznaczonego w ty celu naczynia w równych odstępach czasu. Pobierane próbki pierwotne zsypać do czystego, suchego naczynia i dobrze wyieszać. Z tak otrzyanej próbki ogólnej przygotować średnią próbkę laboratoryjną o asie co najniej 0,5kg. Średnią próbkę laboratoryjną należy podzielić na dwie części, z których jedną przeznacza się do badań, a drugą jako archiwalną przechowuje przez 6 iesięcy licząc od daty wysyłki. 7.4. SPRAWDZANIE WYMAGAŃ OGÓLNYCH Zgodność z wyaganiai ogólnyi sprawdzić wzrokowo. Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. Strona 2 z 6
7.5. OZNACZANIE ZAWARTOŚCI AZOTU (N) W PRZELICZENIU NA SUCHĄ SUBSTANCJĘ 7.5.1. Zakres stosowania etod oznaczania a) etodę destylacyjną stosuje się w przypadkach spornych (etoda arbitrażowa), b) etodę foralinową stosuje się w bieżącej kontroli produkcji. 7.5.2. OZNACZANIE ZAWARTOŚCI AZOTU (N) W PRZELICZENIU NA SUCHĄ SUBSTANCJĘ METODĄ DESTYLACYJNĄ 7.5.2.1. Zasada etody. Oznaczanie polega na destylacji aoniaku z alkalicznego roztworu i absorpcji w ianowany roztworze kwasu siarkowego. Nadiar kwasu siarkowego iareczkuje się ianowany roztwore wodorotlenku sodowego wobec wskaźnika ieszanego. 7.5.2.2. Aparatura i przyrządy. a) Aparat do destylacji zawiera: kolbę destylacyjną okrągłodenną pojeności 1 l, wkraplacz pojeności 100 l, łapacz kropel, chłodnicę 7-kulkową, odbieralnik pojeności 500 l. b) Dwie biurety każda pojeności 50 l. c) Kolba iarowa pojeności 500 l. d) Pipeta jednoiarowa pojeności 50 l. e) Granulki ceraiczne lub perełki szklane. 7.5.2.3. Odczynniki i roztwory. a) Wodorotlenek sodowy, roztwór 400 g/l. b) Wodorotlenek sodowy, roztwór o c(naoh) 0,50 ol/l. c) Kwas siarkowy, roztwór o c(1/2 H2SO4) 0,50 ol/l. d) Wskaźnik ieszany: zieszać równe objętości 0,2 % (/) alkoholowego roztworu czerwieni etylowej i 0,1 % (/) roztworu błękitu etylenowego. e) Papierek wskaźnikowy do poiaru ph. 7.5.2.4. Przygotowanie próbki do badań Ze średniej próbki laboratoryjnej przygotowanej wg p. 7.3. odważyć około 10g siarczanu aonu z dokładnością do 0,001g. Przenieść naważkę do kolby poiarowej pojeności 500 l, rozpuścić w wodzie destylowanej, uzupełnić wodą do kreski i wyieszać. 7.5.2.5. Wykonanie oznaczania Z kolby zawierającej rozpuszczoną próbkę pobrać 50 l roztworu, wprowadzić do kolby destylacyjnej (1), dodać około 350 l wody destylowanej i kilka perełek szklanych. Do odbieralnika odierzyć 40 l roztworu kwasu siarkowego o c(1/2 H2SO4) 0,50 ol/l z biurety pojeności 50 l, dodać 80 l wody destylowanej i 4-5 kropli wskaźnika ieszanego. Kolbę destylacyjną (1) zaknąć korkie guowy, w który jest uieszczony łapacz kropel (3) i wkraplacz (2). Uieścić odbieralnik tak, aby koniec rurki spływu skroplin był zanurzony w roztworze kwasu siarkowego. Do kolby destylacyjnej przez wkraplacz wprowadzić ostrożnie 15 l wodnego roztworu wodorotlenku sodowego o stężeniu 400 g/l. Zaknąć kran wkraplacza pozostawiając w ni 2 l roztworu wodorotlenku sodowego. Zawartość kolby ogrzewać stopniowo zwiększając szybkość grzania do oentu, aż ciecz zacznie energicznie wrzeć. Destylować tak długo, aż w odbieralniku skropli się około 150 l destylatu. Obniżyć odbieralnik aby koniec rurki spływu skroplin znajdował się powyżej powierzchni cieczy. Sprawdzić papierkie wskaźnikowy obecność aoniaku. Jeśli papierek nie wykaże obecności aoniaku, przepłukać rurkę i chłodnicę wodą destylowaną zbierając ją w odbieralniku. Zawartość odbieralnika iareczkować roztwore wodorotlenku sodowego o c(naoh) 0,50 ol/l wobec wskaźnika ieszanego do ziany barwy wskaźnika. Wykonać próbę zerową z tyi sayi odczynnikai, ale bez badanej próbki, destylując w ściśle takich saych warunkach. 7.5.2.6. Obliczanie wyników Zawartość azotu w przeliczeniu na suchą substancję (1) obliczyć w procentach (/) wg wzoru: 500 100 100 7,004 ( V1 V2 ) 1 ( V1 V2 ) 0,007004 100 50 100 (100 ) 3 Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. Strona 3 z 6 3
w który: V1 - objętość roztworu wodorotlenku sodowego o c(naoh)0,50 ol/l zużytego do iareczkowania próby zerowej, l, V2- objętość roztworu wodorotlenku sodowego o c(naoh)0,50 ol/l zużytego do iareczkowania badanej próbki, l, asa badanej próbki, g, 0,007004 - Ilość azotu odpowiadająca 1 l roztworu kwasu siarkowego o H SO 0,5000 ol/l, g/l, 3- zawartość wody w badanej próbce oznaczona wg p. 7.6., % (/). 7.5.2.7. Wynik końcowy 1 2 c 2 4 iędzy któryi różnica nie powinna przekraczać 0,2 %. 7.5.3. OZNACZANIE ZAWARTOŚCI AZOTU (N) W PRZELICZENIU NA SUCHĄ SUBSTANCJĘ METODĄ FORMALINOWĄ 7.5.3.1. Zasada etody Metoda polega na reakcji foraldehydu z siarczane aonu, w wyniku której wydziela się kwas siarkowy. Kwas siarkowy jest iareczkowany roztwore wodorotlenku sodowego. 7.5.3.2. Odczynniki i roztwory a) Foraldehyd cz.d.a. roztwór około 37% (/) zobojętniony roztwore wodorotlenku sodowego wobec fenoloftaleiny. Zobojętnienie odpowiedniej ilości roztworu foraldehydu przeprowadzić bezpośrednio przed użycie. b) Wodorotlenek sodowy cz.d.a., roztwór ianowany o c(naoh)0,50 ol/l. Miano roztworu oznaczyć przez iareczkowanie siarczanu aonu cz.d.a., w sposób następujący: odważyć 33,035g (NH4)2SO4 i rozpuścić w wodzie w kolbie poiarowej 1l. Pobrać pipetą 15 l roztworu do kolby stożkowej pojeności 300 l, zobojętnić roztwore wodorotlenku sodowego o c(naoh)0,50 ol/l wobec wskaźnika wg p. 7.5.3.2c i postępować dalej jak w p.7.5.3.3. Miano wodorotlenku sodowego (f) obliczyć wg wzoru: w który : V - objętość roztworu siarczanu aonu, l, f V V 1 V1 - objętość roztworu wodorotlenku sodowego o c(naoh)0,50 ol/l zużyta do iareczkowania próbki, l. c) Wskaźnik ieszany, czerwień etylowa - błękit etylenowy, przygotowany wg p. 7.5.2.3.d. d) Fenoloftaleina: 0,1 g wskaźnika rozpuścić w 50 l alkoholu etylowego i objętość roztworu dopełnić wodą do 100 l. 7.5.3.3. Wykonanie oznaczania W kolbie poiarowej pojeności 500 l rozpuścić w wodzie destylowanej 10 g siarczanu aonu odważonego z dokładnością do 0,001 g, uzupełnić wodą do kreski i wyieszać. Do kolby stożkowej pojeności 300 l pobrać 50 l otrzyanego roztworu, dodać 3 krople roztworu wskaźnika wg p. 7.5.3.2c i zobojętnić wolny kwas roztwore wodorotlenku sodowego. Następnie dodać 10 l roztworu foraldehydu, 5-10 kropli roztworu fenoloftaleiny, dobrze wyieszać i iareczkować roztwore wodorotlenku sodowego do ziany barwy roztworu przez zieloną do brudnoróżowej. 7.5.3.4. Obliczanie wyników. Zawartość azotu w przeliczeniu na suchą substancję (2) obliczyć w procentach wg wzoru : 2 V 0,007 500 100 100 ( ) ( 100 ) 50 100 V 700 3 3 w który: V - objętość roztworu wodorotlenku sodowego o c (NaOH)0,5000 ol/l zużytego o iareczkowania, l, - asa próbki, g, 3 - zawartość wody w badanej próbce oznaczona wg p. 7.6., %, 0,007 - ilość azotu odpowiadająca 1 l roztworu wodorotlenku sodowego o Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. Strona 4 z 6
c (NaOH) 0,5000 ol/l, g/l. 7.5.3.5. Wynik końcowy iędzy któryi różnica nie powinna przekraczać 0,25%. 7.6. OZNACZANIE ZAWARTOŚCI WODY 7.6.1. Zasada etody Metoda polega na suszeniu próbki w teperaturze 105-110 o C w ciągu 2h, a następnie zważeniu i obliczeniu zawartości wody w próbce na podstawie ubytku asy. 7.6.2. Wykonanie oznaczania W wysuszony i zważony z dokładnością do 0,001g naczyńku wagowy odważyć 10g siarczanu aonu z taką saą dokładnością i suszyć w teperaturze 105-110 o C w ciągu 2h. Następnie próbkę ostudzić w eksykatorze i zważyć z tą saą dokładnością. 7.6.3. Obliczanie wyników. Zawartość wody (3) obliczyć w procentach (/) wg wzoru : w który : - asa próbki przed suszenie, g, 7.6.4. Wynik końcowy 1 - asa próbki po wysuszeniu, g. 3 ( ) 100 iędzy któryi różnica nie powinna przekraczać 0,08%. 1 7.7. OZNACZANIE ZAWARTOŚCI WOLNEGO KWASU SIARKOWEGO 7.7.1. Zasada etody Metoda polega na iareczkowaniu wolnego kwasu siarkowego w próbce roztwore wodorotlenku sodowego wobec wskaźnika ieszanego. 7.7.2. Odczynniki i roztwory a) Wodorotlenek sodowy cz.d.a., roztwór ianowany o c(naoh) 0,1000 ol/l. b) Wskaźnik ieszany, czerwień etylowa - błękit etylenowy przygotowany wg p. 7.5.2.3.d. 7.7.3. Wykonanie oznaczania Odważyć próbkę siarczanu aonu (10-50g) z dokładnością do 0,1g w takiej ilości, aby zawierała najwyżej 0,005-0,05g kwasu siarkowego i rozpuścić w 250 l wody w kolbie stożkowej pojeności 500 l. Jeżeli otrzyany roztwór jest ętny należy go przesączyć, przeywając następnie sączek wodą. Do badanego roztworu dodać 3-4 krople wskaźnika ieszanego i iareczkować roztwore wodorotlenku sodowego do ziany barwy z fioletowo-czerwonej na zieloną. 7.7.4. Obliczanie wyników. Zawartość wolnego kwasu siarkowego (4) obliczyć w procentach wg wzoru : w który: 4 V 0,0049 100 V - objętość roztworu wodorotlenku sodowego o c(naoh)0,1000 ol/l zużytego do iareczkowania próbki, l, - asa próbki, g, 0,0049 - ilość kwasu siarkowego odpowiadająca 1 l roztworu wodorotlenku sodowego o c(naoh)0,1000 ol/l, g/l. 7.7.5. Wynik końcowy iędzy któryi różnica nie powinna przekraczać 0,02 %. Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. Strona 5 z 6
7.8. ANALIZA SITOWA 7.8.1. Zasada etody Metoda polega na przesiewaniu na sucho siarczanu aonu, zważeniu uzyskanych frakcji ziarnowych i podaniu składu ziarnowego. 7.8.2. Przyrządy a) Koplet sit kontrolnych wg DIN/ISO-3310-1 o noinalnej wielkości oczka 0.2, 0.6, 0.8, 1,6. b) Przesiewacz wibracyjny laboratoryjny. 7.8.3. Wykonanie oznaczania ręcznie Czyste i suche sita ułożyć kolejno jedno na drugi tak, aby obudowy sit przylegały do siebie, pod dolne sito włożyć denko. Odważyć 100 g próbki siarczanu aonu z dokładnością 0,01 g i przenieść na górne sito. Potrząsać ręcznie w kierunku pozioy przez 5 inut. Następnie zważyć na wadze odsiew kryształów z sita o wielkości oczka 0,6 z dokładnością do 0,01 g, oraz przesiew z sita o wielkości oczka 0,2 z dokładnością 0,001 g. 7.8.3.1. Wykonanie oznaczania z zastosowanie przesiewacza wibracyjnego Na przesiewaczu uieścić czysty i suchy zestaw: szalkę zbierającą oraz sita z uszczelkai. Odważyć 100 g ujednorodnionej próbki siarczanu aonu z dokładnością do 0,01 g i przenieść ją ilościowo na górne sito. Próbkę na sicie uieścić centrycznie. Założyć pokrywę i unieruchoić zestaw przy poocy nakrętek blokujących. Włączyć przesiewacz na okres 5 in. przy aplitudzie drgań 1,8. Następnie zważyć odsiewy kryształów z sit z dokładnością do 0,01 g oraz przesiew z sita o wielkości oczka 0,2 z dokładnością do 0,001 g. 7.8.4. Obliczanie wyników Frakcje ziarnowe (5) wyrażone w procentach (/) obliczyć wg wzoru: w który: 1 asa odsiewu lub przesiewu, g, asa próbki, g. 7.8.5. Wynik końcowy 5 1 100 Za wynik końcowy oznaczania przyjąć średnią arytetyczną wyników co najniej dwóch oznaczeń, iędzy któryi różnica nie powinna przekraczać dla odsiewu 2%, a dla przesiewu 0,2%. 7.9. OCENA WYNIKÓW BADAŃ Partię siarczanu aonu należy uznać za zgodną z wyaganiai WT, jeżeli wyniki badań odpowiadają wyaganio wg Tabeli 1. Świadectwa Kontroli Jakości wydawane są na życzenie odbiorcy. 8. ODWOŁANIA Nory związane: DIN ISO-3310-1-1992 - Test sieves Technical requireents and testing Test sieves of etal wire cloth. PN-C-87002:1985 Nawozy sztuczne. Siarczan aonowy PN-C-04501:1971 Analiza sitowa. Wytyczne wykonywania Rozporządzenie (WE) nr 2003/2003 Parlaentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 w sprawie nawozów. 9. INFORMACJE DODATKOWE zastępują WT-2013/ZA-11/2 Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. Strona 6 z 6