Polityka regionalna Unii Europejskiej mgr Ewa Matejko
Polityka regionalna w UE Dlaczego polityka regionalna? Cele polityki regionalnej Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności Zasady działania funduszy strukturalnych Inicjatywy Wspólnotowe Kwestie horyzontalne Dokumenty podstawowe
Dlaczego konieczna jest polityka regionalna? Unia Europejska jest jednym z najbogatszych obszarów gospodarczych świata, jednak w jej granicach występują znaczne różnice w poziomie rozwoju gospodarczego.
Polityka regionalna: uzasadnienie i cel Przyczyny nierównowagi rozwoju gospodarczego: Infrastruktura komunikacyjna i transportowa Peryferyjne położenie regionów Niska gęstość zaludnienia; Warunki klimatyczne; Istnienie upadających gałęzi przemysłu. Cel zapewnienie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty oraz zwiększanie stopnia spójności gospodarczej i społecznej krajów/regionów UE.
Cele ogólne polityki regionalnej Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską -Artykuł 158: Wspólnota rozwija ( ) politykę w sprawie wzmacniania swojej spójności gospodarczej i społecznej. Celem Wspólnoty w szczególności jest zmniejszenie różnic w stopniach rozwoju poszczególnych regionów i zmniejszenia zacofania regionów ( ) w tym obszarów wiejskich.
Cele szczegółowe polityki regionalnej na lata 2007-2013 decyzja Rady Europejskiej z dn. 6 października 2006r. W sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności 1) Zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia - Rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej - Wzmocnienie synergii między ochroną środowiska a wzrostem - Podjęcie kwestii intensywnego wykorzystania tradycyjnych źródeł energii w Europie 2) Poprawa wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu - Zwiększenie i lepsze ukierunkowanie badań w kierunku technologii - Ułatwienie innowacji i promowanie przedsiębiorczości - Promowanie społeczeństwa informacyjnego - Poprawa dostępu do finansowania 3) Zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy - Uczestnictwo w rynku pracy większej liczby osób w wieku aktywności zawodowej, dłuższe pozostanie na rynku pracy i modernizacja systemu zabezpieczenia społecznego - Zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw, elastyczność na rynku pracy - Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i poprawę kwalifikacji - Zdolności administracyjne - Wspieranie utrzymania dobrego zdrowia pracowników
Cele ogólne CEL 1 wspieranie rozwoju regionów; CEL 2 wspieranie zmian społecznych i ekonomicznych w regionach dotkniętych strukturalnymi problemami gospodarczymi CEL 3 wspieranie walki z bezrobociem; obszary nie objęte Celem 1
Fundusze strukturalne Europejski Fundusz Rozwoju Regionalneg o (EFRR) Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (EFOGR) Finansowy Instrument Wsparcia Rybołówstwa (FIWR) Fundusz Spójności (FS) INTERREG URBAN EQUAL Przedsięwzięcia innowacyjne LEADER Wsparcie dla Rybołówstwa Przedsięwzięcia innowacyjne
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Finansuje działania na rzecz: rozwoju infrastruktury, inwestycje sprzyjające tworzeniu nowych miejsc pracy, lokalne projekty rozwoju, środki pomocowe dla małych i średnich przedsiębiorstw. EFRR w Polsce współfinansuje projekty realizowane w ramach następujących programów operacyjnych: Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (ZPRR) SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw SPO Transport PO Pomoc Techniczna
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) Finansuje działania na rzecz integracji zawodowej osób bezrobotnych i osób o niskich szansach na rynku pracy, szkolenia oraz projekty mające na celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych i tworzenie nowych miejsc pracy. EFS w Polsce współfinansuje projekty realizowane w ramach następujących programów operacyjnych: Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL (ukierunkowana na przeciwdziałanie dyskryminacji i zwalczanie nierówności na rynku pracy).
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (EFOGR) EFOGR składa się z dwóch sekcji: Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (interwencyjny skup produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników), oraz Orientacji, która wspiera przekształcenia w strukturze rolnictwa i rozwój obszarów wiejskich w poszczególnych państwach UE. EFOGR w Polsce współfinansuje projekty realizowane w ramach następujących programów operacyjnych : Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich Inicjatywa Wspólnotowa LEADER + (rozwój obszarów wiejskich)
Finansowy Instrument Wsparcia Rybołówstwa (FIWR) Ten instrument polityki strukturalnej Unii Europejskiej wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich. Za pośrednictwem FIOR finansowane są inicjatywy w dziedzinach: finansowanie odnowienia floty rybackiej i modernizacji kutrów pomoc w dostosowaniu połowów do wymogów rynku tworzenie małych jednostek rybołówstwa przybrzeżnego i wspólnych przedsiębiorstw rekompensowanie czasowego zaprzestania działalności pomoc w zachowaniu fauny i flory przybrzeżnej ulepszenie wyposażenia portów poprawa przetwórstwa i marketingu owoców morza FIWR w Polsce współfinansuje projekty realizowane w ramach następujących programu operacyjnego: Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb
Fundusz Spójności (Cohesion Fund) Instrument polityki strukturalnej nie zaliczany do funduszy strukturalnych. Zakres działania funduszu obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, a nie regionalnym, jak to ma miejsce w przypadku funduszy strukturalnych. Głównym celem Funduszu Spójności jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej UE poprzez finansowanie projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej
Inicjatywy Wspólnotowe EQUAL - promuje i wspomaga międzynarodową współpracę, w celu eliminacji dyskryminacji wobec grup ryzyka oraz wszelkich barier utrudniających dostęp do rynku pracy. LEADER - ma na celu wspieranie działań innowacyjnych na rzecz rozwoju stref wiejskich, dla wypracowania nowych strategii zrównoważonego rozwoju.
Przedsięwzięcia innowacyjne Głównym celem inicjatywy jest: zwiększenie skuteczności strategii rozwojowych w regionach, wsparcie zaplecza dla eksperymentów, zwiększenie konkurencyjności gospodarki regionalnej oraz sprostania wymogom współczesnego społeczeństwa informacyjnego
Zasady działania funduszy strukturalnych koncentracji środków programowania partnerstwa dodatkowości subsydiarności równości
Zasada koncentracji środków Koncentracja na trzech celach priorytetowych dla osiągnięcia rozwoju UE. Oznacza ona, że środki funduszy strukturalnych są przede wszystkim dostępne dla tych regionów, które tego najbardziej potrzebują. Regiony objęte wsparciem dzieli się na: uzależnione od przemysłu, obszary wiejskie, obszary miejskie, obszary uzależnione od rybołówstwa.
Zasada programowania Kładzie nacisk na tworzenie wieloletnich programów rozwoju, poprzez proces, w ramach którego decyzje przygotowywane są drogą układu partnerskiego. Proces ten obejmuje kilka etapów, kończących się przejęciem środków przez publicznego albo prywatnego promotora działań.
Zasada partnerstwa Dotyczy współpracy między organizacjami centralnymi państw członkowskich, Komisją Europejską i innymi instytucjami krajowymi i regionalnymi, jak również partnerami gospodarczymi i społecznymi. Partnerstwo powinno obejmować wszystkie podmioty, które mogą się przyczynić do zwiększenia efektywności interwencji funduszy strukturalnych.
Zasada dodatkowości Pomoc udzielana przez UE stanowi uzupełnienie wkładu państwa członkowskiego, a nie okazję do redukcji tego wkładu. Z wyjątkiem sytuacji, w których zachodzą po temu szczególne powody, państwa członkowski muszą utrzymać wydatki publiczne na każdy z celów na poziomie przynajmniej takim samym, jak w okresie poprzedzającym otrzymanie pomocy.
Zasada subsydiarności (pomocniczości) Polega ona na tym, że UE podejmuje jedynie te działania, którym nie można sprostać na szczeblu krajowym lub ich efektywność jest większa, niż gdyby miały one realizowane przez poszczególne rządy państw Wspólnoty.
Zasada równości Odnosi się do równego traktowania kobiet i mężczyzna, gwarantuje równouprawnienie obywateli bez względu na płeć. Równość kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia, tworzenia przedsiębiorstw, awansu zawodowego i warunków pracy, pogodzenia życia rodzinnego z pracą zawodową, wyrównany udział w podejmowaniu decyzji. W praktyce oznacza zakaz stosowania jakichkolwiek kryteriów dyskryminacyjnych w rekrutacji ostatecznych beneficjentów ze względu na płeć czy status społeczny.
Kwestie horyzontalne Rozwój lokalny Równość szans Rozwój społeczeństwa informacyjnego Zrównoważony rozwój