Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

VERLAG DASHÖFER Michał Mazur Jak skutecznie napisać projekt socjalny? POMOC SPOŁECZNA Nowa edycja środków z EFS na lata 2014 2020 Poradnik dla potencjalnych projektodawców Europejskiego Funduszu Społecznego WYDANIE TRZECIE

VERLAG DASHÖFER Michał Mazur Jak skutecznie napisać projekt socjalny? Nowa edycja środków z EFS na lata 2014 2020 Poradnik dla potencjalnych projektodawców Europejskiego Funduszu Społecznego WYDANIE TRZECIE

Michał Mazur Polityk społeczny, doradca CSR, absolwent Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doktorant na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Na co dzień pracujący jako Główny Specjalista w Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy. Autor wielu artykułów o tematyce społecznej m.in. w miesięcznikach Pracownik socjalny i Dotacje finansowe dla pomocy społecznej. Autor opracowuje wnioski aplikacyjne i doradza podmiotom aplikującym o środki w ramach krajowych i europejskich funduszy. Temat opracowanej pracy doktorskiej: Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw a zatrudnienie osób niepełnosprawnych. W ramach pracy doktorskiej autor opracował standardy CSR-D Niepełnosprawność i społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, wskazujące w jaki sposób do strategii i działań społecznie odpowiedzialnych przedsiębiorstw włączać osoby z niepełnosprawnością. Copyright 2016 ISBN 978-83-7537-288-5 Wydanie trzecie, zaktualizowane Wydawnictwo Verlag Da shofer Sp. z o.o. ul. Bieżanowska 7, 02-655 Warszawa te.: (22) 559 36 00, 22 559 36 66 faks: (22) 892 27 00, 829 27 27 www.dashofer.pl Redaktor odpowiedzialny: Opracowanie edytorskie: Skład: Agnieszka Zakrzewska-Skrzydło, zakrzewska@dashofer.pl Bożenia Hałuszczyńska Dariusz Ziach Wszelkie prawa zastrze one, prawo do tytu³u i licencji jest w³asnoœci¹ Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca³oœci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie na noœnikach magnetycznych i elektronicznych bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzglêdu na sta³e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoœci za zamieszczone informacje.

Spis treści Spis treści 1. Polityka spójności Unii Europejskiej... 5 1.1. Ogólne założenia polityki spójności UE... 5 1.2. Polityka spójności UE na lata 2014 2020... 5 1.3. Kształt ogólny funduszy europejskich w latach 2014 2020... 6 1.4. Zasady ogólne dotyczące, EFS, Funduszu Spójności, OW i EFMR w latach 2014 2020... 7 2. Europejski Fundusz Społeczny w nowej perspektywie... 12 2.1. Europejski Fundusz Społeczny w nowej perspektywie UE... 12 2.2. Wdrażanie Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce w latach 2014 2020... 14 2.2.1. Finansowane z EFS projekty powiatowych centrów pomocy rodzinie i ośrodków pomocy społecznej w latach 2014 2020... 15 3. Dokumenty do programu Wiedza Edukacja Rozwój... 19 3.1. Dokumenty i wytyczne do programu Wiedza Edukacja Rozwój... 19 4. Priorytety i możliwe tryby realizacji projektów w 16 RPO... 23 4.1. Możliwe do realizacji projekty jednostek pomocy społecznej w poszczególnych województwach w ramach regionalnych programów operacyjnych... 23 5. Projekt podstawowe informacje... 32 5.1. Definicja projektu... 32 5.2. Cykl projektu... 32 5.3. Specyfika projektów miękkich... 36 6. Szczegółowe zasady opracowania wniosku aplikacyjnego... 39 6.1. Opis fiszki aplikacyjnej... 39 6.1.1. Ogólne informacje dotyczące wniosków o dofinansowanie... 39 6.1.2. Systemy obsługi wniosków aplikacyjnych... 40 6.1.3. Utworzenie wniosku o dofinansowanie projektu na przykładzie systemu SOWA... 43 3

Jak skutecznie napisać projekt socjalny 6.2. Uwagi na temat opracowania koncepcji projektu... 46 6.3. Podstawowe zasady opracowania projektu... 47 6.4. Wypełnienie fiszki aplikacyjnej... 52 6.4.1. Zasady wypełnienia części I Informacje o projekcie... 52 6.4.2. Zasady wypełnienia części II Beneficjent (projektodawca)... 55 6.4.3. Zasady wypełnienia części III Opis projektu w kontekście właściwego celu szczegółowego... 60 6.4.4. Zasady wypełnienia części IV Sposób realizacji projektu oraz potencjał i doświadczenie wnioskodawcy i partnerów... 77 6.4.5. Zasady wypełnienia części V Budżet projektu... 95 6.4.6. Zasady wypełnienia części VI Szczegółowy budżet projektu... 99 6.4.7. Zasady wypełnienia części VII Harmonogram realizacji projektu... 110 6.4.8. Zasady wypełnienia części VIII Oświadczenia... 111 6.5. Zasady opracowania załączników... 113 6.6. Forma złożenia wniosku... 113 7. Słownik podstawowych terminów... 115 8. Źródła... 122 4

1. Polityka spójności Unii Europejskiej 1. Polityka spójności Unii Europejskiej 1.1. Ogólne założenia polityki spójności UE Polska, wstępując do Unii Europejskiej, włączyła się w realizację jednej z ważniejszych wspólnotowych polityk polityki spójności, której celem jest promowanie harmonijnego rozwoju całego terytorium UE poprzez działania prowadzące do zmniejszania dysproporcji w poziomach rozwoju jej regionów, a tym samym do wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Wspólnoty. definicja Dyskusja na temat kształtu polityki spójności w poprzednim okresie programowania w latach 2007 2013 rozpoczęła się po opublikowaniu przez Komisję Europejską Komunikatu w sprawie nowej perspektywy finansowej oraz Trzeciego Raportu na temat spójności społecznej i gospodarczej, w którym znalazły się założenia tej polityki. Natomiast podstawowe jej zasady zostały zapisane znacznie wcześniej, już bowiem w Traktacie Rzymskim, i dodatkowo potwierdzane były w kolejnych traktatach. Należy również podkreślić, że działania na rzecz spójności gospodarczej, społecznej i przestrzennej są jedną z podstawowych sfer interwencji funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w nowej perspektywie finansowej. 1.2. Polityka spójności UE na lata 2014 2020 6 października 2011 r. Komisja Europejska przyjęła projekt pakietu ustaw, w którym nakreślono ramy polityki spójności UE na lata 2014 2020. Komisja zaproponowała wiele ważnych zmian w sposobie kreowania i wdrażania polityki spójności, takich jak: xskoncentrowanie na priorytetach strategii Europa 2020, tzn. na inteligentnym i zrównoważonym rozwoju sprzyjającym wzrostowi zatrudnienia; xnagradzanie wysokiej wydajności; zmiany w sposobie kreowania i wdrażania polityki spójności 5

Jak skutecznie napisać projekt socjalny xwspieranie planowania zintegrowanego; xskoncentrowanie na wynikach monitorowanie postępów w osiąganiu uzgodnionych celów; xwzmacnianie spójności terytorialnej; xupraszczanie systemu udzielania pomocy. W swojej propozycji Komisja stwierdziła, że polityka spójności powinna pozostać podstawowym elementem następnego pakietu finansowego, i podkreśliła jej kluczową rolę w realizacji strategii Europa 2020. Łączny proponowany budżet na lata 2014 2020 wyniósł 376 mld euro, włączając w to fundusze na nowy instrument Łącząc Europę, który ma stymulować realizację transgranicznych inwestycji w energetykę, transport i technologie informatyczne. 1.3. Kształt ogólny funduszy europejskich w latach 2014 2020 Regiony w fazie przejściowej: Ta nowa kategoria została wprowadzona w zastępstwie obowiązującego w poprzedniej perzasięg geograficzny pomocy W latach 2014 2020 wsparcie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (dalej: ) i Europejskiego Funduszu Społecznego (dalej: EFS) mogą otrzymać wszystkie regiony Europy. Jednak obowiązuje rozróżnienie pomiędzy regionami mniej i bardziej rozwiniętymi oraz regionami w fazie przejściowej, aby zapewnić skoncentrowanie środków z funduszy stosownie do wysokości produktu krajowego brutto (PKB). Regiony mniej rozwinięte: Ważnym priorytetem polityki spójności pozostaje udzielanie wsparcia regionom mniej rozwiniętym. Proces wyrównywania dysproporcji pomiędzy regionami mniej rozwiniętymi a pozostałymi wymaga długofalowych, zrównoważonych działań. Do kategorii tej należą te regiony, których PKB na mieszkańca wynosi mniej niż 75% średniego PKB w krajach UE-27. 6

1. Polityka spójności Unii Europejskiej spektywie finansowej systemu pomocy przejściowej phasing-in i phasing-out. Do kategorii tej należą te regiony, których PKB na mieszkańca wynosi 75 90% średniego PKB w krajach UE-27. Regiony bardziej rozwinięte: Głównym priorytetem polityki spójności pozostały interwencje w regionach mniej rozwiniętych, niemniej jednak istnieją też ważne wyzwania dotyczące wszystkich państw członkowskich, takie jak ogólnoświatowa konkurencja w gospodarce opartej na wiedzy oraz przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną. Do kategorii tej należą te regiony, których PKB na mieszkańca przekracza 90% średniego PKB w krajach UE-27. Dla każdej kategorii regionów ustalony został minimalny udział EFS w budżecie przyznanym na politykę spójności (25% dla regionów mniej rozwiniętych, 40% dla regionów w fazie przejściowej oraz 52% dla regionów bardziej rozwiniętych). Dzięki temu minimalny ogólny udział EFS w tym budżecie wynosi 25%, tzn. 84 mld euro. Fundusz Spójności nadal przeznaczony jest na wspieranie państw członkowskich, których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniego DNB dla krajów UE-27, w inwestowaniu w transeuropejskie sieci transportowe (TEN-T) i w ochronę środowiska. Część środków z Funduszu Spójności (10 mld euro) zaplanowano przeznaczyć na sfinansowanie podstawowych sieci transportowych w ramach nowego instrumentu Łącząc Europę. 1.4. Zasady ogólne dotyczące, EFS, Funduszu Spójności, OW i EFMR w latach 2014 2020 Komisja Europejska zaproponowała wiele wspólnych zasad dotyczących wszystkich funduszy strukturalnych w latach 2014 2020. Należą do nich między innymi zasady współpracy i wielopoziomowego nadzoru, zgodności z obowiązującymi przepisami unij- 7

Jak skutecznie napisać projekt socjalny nymi i krajowymi, propagowania równości kobiet i mężczyzn, niedyskryminacji oraz zrównoważonego rozwoju. Wzmocnione planowanie strategiczne: skoncentrowanie tematyczne na strategii Europa 2020 W celu maksymalnego zwiększenia wpływu polityki na osiąganie priorytetowych celów UE Komisja zaproponowała wzmocnienie procesu planowania strategicznego, co wymaga wprowadzenia wspólnych ram strategicznych, umów o współpracy oraz listy celów tematycznych zgodnych ze strategią Europa 2020 i jej zintegrowanymi wytycznymi. W umowach o współpracy, uzgodnionych na wstępie między Komisją a państwami członkowskimi, został określony wkład ogólny poszczególnych krajów w realizację celów tematycznych oraz zaangażowanie w konkretne działania prowadzące do osiągnięcia celów strategii Europa 2020. Ramy wykonawcze zawierają jasno zdefiniowane i wymierne cele. Większa skuteczność i postanowienia warunkowe W celu zwiększenia skuteczności działań zostały wprowadzone nowe postanowienia warunkowe, które zakładają, że finansowanie przez UE będzie stanowić dla państw członkowskich silną zachętę do realizacji celów strategii Europa 2020. Warunkowość przyjmie formę tzw. warunków ex ante, które należy spełnić przed wypłatą funduszy, oraz tzw. warunków ex post, które uzależniają wypłatę dodatkowych funduszy od uzyskanych wyników. Warunki makroekonomiczne Jeśli mimo intensywniejszego korzystania z funduszy określonych we wspólnych ramach strategicznych państwo członkowskie nie podejmie skutecznych działań w zakresie zarządzania gospodarką, Komisja powinna mieć prawo do wstrzymania wszystkich wypłat i zobowiązań lub ich części. Decyzje dotyczące wstrzymania powinny być proporcjonalne i skuteczne oraz muszą uwzględniać wpływ odnośnych programów na sytuację gospodarczą i spo- 8

1. Polityka spójności Unii Europejskiej łeczną w danym państwie członkowskim. Decydując się na takie wstrzymanie, Komisja powinna także uwzględnić zasadę równego traktowania państw członkowskich oraz uwzględnić w szczególności wpływ tego wstrzymania na gospodarkę danego państwa członkowskiego. Z chwilą, gdy państwo członkowskie podejmie niezbędne działania, decyzje o wstrzymaniu należy cofnąć i stosowne fundusze zostaną temu państwu ponownie udostępnione. Wspólne ustalenia dotyczące zarządzania W nowej perspektywie finansowej wprowadzono system akredytacji kluczowych organów kontrolnych na szczeblu krajowym, aby podkreślić zaangażowanie państw członkowskich w zapewnienie należytego zarządzania finansami. Zharmonizowano ustalenia, które pozwolą Komisji zadbać o prawidłowość wydatków. Wprowadzono też nowe wspólne elementy, takie jak poświadczenie wiarygodności dotyczące zarządzania oraz coroczna kontrola rozliczeń. Wspieranie planowania zintegrowanego Komisja zaproponowała przyjęcie bardziej zintegrowanego podejścia do inwestycji UE, w tym wspólnych zasad kwalifikowania i zasad finansowych, oraz wprowadzenie opcjonalnych programów wielofunduszowych dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności. Wzrost wykorzystania instrumentów finansowych Istotną zmianą w nowej perspektywie finansowej UE jest plan zwiększenia roli nowoczesnych instrumentów finansowych poprzez rozszerzenie ich zakresu, zwiększenie elastyczności i efektywności ich ram wykonawczych oraz poprzez zachęcanie do skorzystania z nich jako skuteczniejszej alternatywy lub jako środka uzupełniającego tradycyjne subwencje. Zbudowano solidniejsze ramy prawne i operacyjne, które zawierają jasne i uproszczone zasady dotyczące kluczowych kwestii wykonawczych, takich jak zarządzanie środkami finansowymi przekazywanymi przez UE lub połączenie instrumentów finansowych z dotacjami. 9

Jak skutecznie napisać projekt socjalny Monitorowanie i ocena W nowej perspektywie stworzono wspólne postanowienia w zakresie monitorowania i oceny. Dotyczą one roli i składu komitetu monitorującego, corocznych sprawozdań wykonawczych i spotkań przeglądowych, sprawozdań z postępów w realizacji umowy o współpracy oraz ocen ex ante i ex post. Uproszczone i łatwiejsze zasady kwalifikowania W nowym budżecie UE główny nacisk został położony na środki zapewniające proporcjonalność kosztów administracyjnych oraz na ograniczenie biurokracji utrudniającej beneficjentom uzyskanie wsparcia. Wprowadzono także rozwiązania, które pozwolą państwom członkowskim wprowadzić na szczeblu projektów zarządzanie ukierunkowane na skuteczność. Wspólne postanowienia w sprawie udzielania wsparcia dotyczą m.in. wspólnych zasad kwalifikowania wydatków, różnych form wsparcia finansowego, uproszczenia kosztów oraz czasu trwania realizowanych działań. Tabela 1. Porównanie założeń polityki spójności w dwóch perspektywach finansowych lata 2007 2013 i 2014 2020 Struktura polityki spójności 2007 2013 2014 2020 Cele Fundusze Cele Konwergencja Konwergencja faza phasing out Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie faza phasing in Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie EFS Fundusz Spójności EFS EFS Inwestycje w rozwój gospodarczy i wzrost zatrudnienia Kategoria regionów Regiony mniej rozwinięte Regiony w fazie przejściowej Regiony bardziej rozwinięte Fundusze EFS Fundusz Spójności EFS 10

1. Polityka spójności Unii Europejskiej Struktura polityki spójności 2007 2013 2014 2020 Cele Fundusze Cele Europejska współpraca terytorialna Europejska współpraca terytorialna Kategoria regionów Fundusze Źródło: opracowanie własne na podstawie KE, Polityka spójności 2014 2020. Inwestycje w rozwój gospodarczy i wzrost zatrudnienia, Luksemburg 2011 11