Liderzy branż spożywczych JADWIGA DROŻDŻ Efektem wejście Polski do Unii Europejskiej jest obserwowany w ostatnich latach szybki wzrost gospodarczy naszego kraju i poprawa dochodów ludności, czego efektem jest wzrost obrotów na rynku żywności. Widać też wyraźne ożywienie w sektorze rolnym, a zwłaszcza w przemyśle spożywczym. Przedsiębiorstwa tego sektora poprawiły swoją sytuację ekonomiczną i zwiększyły aktywność inwestycyjną. Nastąpiło też znaczne uprzemysłowienie produkcji, zwłaszcza w branży mięsnej. Postępuje proces konsolidacji przedsiębiorstw, co sprzyja ekspansji na rynkach unijnych i światowych. W artykule wykorzystano informacje publikowane na łamach prasy oraz w Internecie, będące wynikiem badań rynkowych prowadzonych przez ACNielsen, Instytut MEMRB, Euromonitor International i inne. 32 Streszczenie. W wielu branżach przemysłu spożywczego (cukrowniczej, olejarskiej oraz w produkcji soków i wszystkich używek) stopień koncentracji produkcji jest wysoki. Kilku liderów danego rynku kontroluje znaczną jego część. Duże rozproszenie produkcji występuje nadal w piekarnictwie oraz w przetwórstwie mięsa czerwonego. Ponadto 10-15-procentowy udział firm mikro występuje w sektorze młynarskim, owocowo-warzywnym, pieczywa cukierniczego, makaronów, słodyczy i koncentratów spożywczych. Summary. In many sectors of food industry (sugar production, oil production, juices, beer, tobacco, wine, spirits) the level of concentration of production is high. There are few leaders in a given market who control its main parts. However lack of concentration in production still occurs in such sectors as bakery and red meat processing. Moreover, the share of micro firms in mill, fruit and vegetables, confectionery, pasta, sweet and food concentrates sectors is found on the level of 10-15%. Słowa kluczowe: liderzy i wartość rynku, koncentracja produkcji Key words: leaders, value of market, concentration of production Przetwórstwo produktów zwierzęcych Przemysł mięsny Charakterystyczną cechą branży mięsnej jest stosunkowo niski stopień koncentracji zarówno zaplecza surowcowego (rozdrobniona struktura gospodarstw), jak i części przetwórczej. W polskim sektorze mięsnym działa 3,6 tys. przedsiębiorstw (łącznie z firmami mikro), w tym ponad 1,4 tys. przedsiębiorstw przemysłowych (zatrudniających ponad 9 osób). Ponad 1100 firm (mięsnych i drobiarskich) ma uprawnienia do sprzedaży na rynek unijny. Pozostali producenci działają na rynku regionalnym lub lokalnym. W sektorze produkcji mięsa i jego przetworów pracuje ok. 125 tys. osób, w tym ok. 90% jest zatrudnionych w firmach przemysłowych. Wartość rynku mięsa 1 (zarówno czerwonego, jak i białego) oraz jego przetworów w 2007 r. szacuje się na ok. 36 mld zł, co stanowi 1/4 produkcji sprzedanej artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych. Siedmiu największych graczy na rynku mięsa (ok. 20 zakładów) ma dwudziestoprocentowy udział w rynku. Ich produkcja sprzedana w ub.r. wahała się w przedziale 0,65-2,7 mld zł. Wśród tych liderów są Animex Sp. z o.o., Sokołów SA GK, Polski Koncern Mięsny Duda SA GK, Grupa Duda GK, Drosed SA Siedlce (należący do francuskiej grupy LDC), Indykpol SA GK oraz Zakłady Przetwórstwa Mięsnego JBB Import-Eksport Łyse. Do większych producentów mięsa i jego przetworów, których sprzedaż w 2007 r. wyniosła 150-430 mln zł, można zaliczyć także Zakłady Mięsne w Łukowie (należące do holdingu Farmutil SA GK), PMB Białystok, Pamapol SA GK Rusiec, Beef San i Mispol SA GK Suwałki. Wszyscy liderzy sektora mięsnego w 2007 r. odnotowali duży (o 5-27%) przyrost sprzedaży i mieli trwałą zdolność generowania zysku. Wskaźniki rentowności netto większości tych firm przekraczały średnie w branży mięsnej, lecz bezpieczny stan finansowy miało tylko dwóch liderów. W pozostałych przedsiębiorstwach, tak jak i w całej branży, występował niedobór kapitału obrotowego, lecz był on łagodzony przez dopływ gotówki ze sprzedaży we własnych sklepach. Liderzy tej branży intensywnie modernizowali swój potencjał produkcyjny, o czym świadczy ich udział (25%) w nakładach inwestycyjnych poniesionych w skali sektora. Efektywność kapitału własnego ulokowanego w tych przedsiębiorstwach była niższa od średniej w branży (12,9%), z wyjątkiem ZPM JBB Import-Eksport Łyse, w którym wskaźnik ROE był o 2,5 razy większy od średniej. Przetwórstwo mleczarskie Mleko i jego przetwory to znaczący segment rynku artykułów żywnościowych. Jego wartość (łącznie z produkcją lodów) w ub.r. można szacować na ok. 21 mld zł, co stanowi ok. 15% całego rynku żywnościowego. W Polsce funkcjonuje prawie 400 producentów mleka i jego przetworów oraz 325 producentów lodów. W grupie firm przemysłowych działają 253 przedsiębiorstwa produkujące przetwory mleczarskie oraz 43 firmy produkujące lody. Ich udział w zatrudnieniu w całej branży przekracza 95%. Stopień koncentracji produkcji przetworów mleczarskich jest duży, gdyż pięciu największych producentów tych wyrobów realizuje ok. 1/3 sprzedaży branży. Wartość produkcji sprzedanej tych przedsiębiorstw w 2007 r. wyniosła od 690 mln zł do 1,8 mld zł. Liderem branży jest SM Mlekpol w Grajewie, a wiceliderem SM Mlekovita w Wysokiem Mazowieckiem. Tuż za nimi plasują się: Danone Sp. z o.o., OSM Łowicz oraz Hochland Polska Sp. z o.o. Kaźmierz. Nieco inny jest podział poszczególnych segmentów rynku przetworów mleczarskich. Najwięksi producenci mleka to: Mlekpol, Mlekovita oraz OSM Łowicz, których łączny udział w wartości tych produktów przekracza 40%. Rynek jogurtów jest zdominowany przez trzech graczy, których sprzedaż (pod względem wartości) wynosi łącznie 82%. Liderami rynku jogurtów są Zott oraz Danone, którzy mają po 33% udziału 1 Wartość każdego rynku jest podawana w cenach bazowych na poziomie producenta.
Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego, Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie zapraszają podczas targów POLAGRA na konferencję Możliwości wzrostu eksportu produktów spożywczych poprzez sieci wielkopowierzchniowe Konferencja odbędzie się 16 września 2008 r. o godz. 13 30 w sali 402, w pawilonie 15. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich Handlowe sieci wielkopowierzchniowe obecne są w wielu krajach świata, stając się tym samym dystrybutorami o bardzo dużych możliwościach zbytu. Dzięki współpracy z sieciami otwiera się przed przedsiębiorcami rynek międzynarodowy. Organizowana podczas targów POLAGRA FOOD 2008 konferencja skierowana jest przede wszystkim do producentów żywności pragnących nawiązać współpracę z sieciami wielkopowierzchniowymi. Zapraszamy do udziału w konferencji. Zapewniamy ciekawe prezentacje, możliwość dyskusji i zadawania pytań przedstawicielom największych sieci handlowych w Polsce. Udział w konferencji i wystąpienia zapowiedzieli: Renata Juszkiewicz wiceprezes POHiD ds. komunikacji (MGB Metro Group) Marek Marzec przewodniczący Komitetu ds. Dostawców oraz przewodniczący Grupy Roboczej ds. Jakości POHiD (MGB METRO Group) Maria Andrzej Faliński dyrektor generalny POHiD Koszt uczestnictwa w konferencji wynosi 100 zł + 22% VAT. Zgłoszenia i wpłaty przyjmowane będą przez BIT Biznes-Innowacje-Technologie Sp. z o.o., ul. Głogowska 26, 60-734 Poznań; bit@binte.pl Bank Zachodni WBK SA 6 Oddział w Poznaniu nr 36 1090 1362 0000 0000 3601 7962. Szczegółowe informacje: www.sitspoz.pl lub www.polagra-food.com.pl lub pod numerami telefonów Stowarzyszenia: (0-22) 33 61 325, 826 63 44. oraz Bakoma, do której należy 16% wartości sprzedanych jogurtów. Bardziej rozdrobniona jest produkcja kefirów, a świadczy o tym fakt, że łączna sprzedaż 10 największych graczy wynosi ok. 64% sprzedaży sektora. Pod względem wartości liderem jest OSM Krasnystaw (11%), wiceliderem Danone i Zott (po 9%). Na rynku serów liderem jest Hochland Polska Sp. z o.o. Kaźmierz, która jest piątym producentem przetworów mleczarskich. Dużymi producentami serów są także liderzy sektora: Mlekpol i Mlekovita. Jest także wielu innych znaczących producentów poszczególnych gatunków serów. W grupie producentów serków homogenizowanych liczą się takie firmy jak: Danone, Bacoma, Ostrowia czy Mlekovita. Znaczące miejsce w kategorii twarożków i serków wiejskich zajmują: OSM Piątnica, OSM Koło, OSM Krasnystaw i Hochland. Głównymi producentami serów topionych, oprócz firmy Hochland, są: Sertop Tychy, Bacoma, Laktopol oraz Lactima. Wartość produkcji sprzedanej liderów branży mleczarskiej w ub.r. wzrosła o 15-25%, a suma ich wyników finansowych netto przekroczyła 200 mln zł wobec 675 mln zł w całej branży. Liderem polskiego rynku lodów jest koncern Unilever Algida (wartościowo 35% rynku), drugą pozycję zajmuje firma Koral (21%), a kolejną Nestle Polska (ok. 8%). Do pozostałych producentów należy 36% rynku. Przemysł rybny Wartość rynku ryb i przetworów rybnych ocenia się na ok. 4,15 mld zł, co stanowi 3% wartości całego rynku żywnościowego. Przetwórstwem ryb zajmuje się ok. 420 firm, w tym prawie 150 przedsiębiorstw przemysłowych. Branża ta zatrudnia ponad 15 tys. osób, z czego 87% pracuje w przemyśle. Sprzedaż trzech największych producentów ryb i przetworów wynosi prawie 43% sprzedaży sektora. Liderem jest Grupa Morpol Sp. z o.o. ze Szczecina, która jako jedyna z tej branży była notowana na Liście 500 największych firm publikowanej przez Rzeczpospolitą, a jej przychody ze sprzedaży w ub.r. wyniosły 1,2 mld zł. Kolejne pozycje pod względem wartości sprzedaży zajmują trzy firmy notowane na giełdzie: Grall SA GK Wejherowo, Wilbo SA Władysławowo oraz Seko, których sprzedaż w 2007 r. wyniosła odpowiednio 330, 173 i 93 mln zł. Najwięksi gracze na rynku ryb i przetworów rybnych osiągają wyższą rentowność netto (ponad 4%) niż średnio w branży (2,7%), choć rentowność kapitału jest o kilka punktów procentowych mniejsza od średniej sektora. Grupa liderów osiąga dodatnie wyniki finansowe i generuje 3/4 zysków realizowanych w całym przetwórstwie ryb. Przetwórstwo produktów roślinnych Szacuje się, że rynek przetworów owocowych i warzywnych (łącznie z przetwórstwem ziemniaków) stanowi ok. 6,7% wartości produkcji sprzedanej artykułów żywnościowych i napojów, a jego wartość ocenia się na 9,3 mld zł. Przetwórstwem tym zajmuje się ok. 1,0 tys. firm, a ponad 350 z nich ma status przedsiębiorstwa przemysłowego. W tym dziale przetwórstwa było zatrudnionych 33,2 tys. osób, z których 30,9 tys. pracowało w firmach przemysłowych. Przetwórstwo ziemniaczane Największym producentem przetworów ziemniaczanych jest Frito Lay Poland Sp. z o.o., której przychody ze sprzedaży w ub.r. 33
wyniosły 1,2 mld zł i były o ponad 90% wyższe w porównaniu z 2006 r. Znanym producentem galanterii ziemniaczanej jest także firma Pepees SA GK Łomża, której sprzedaż przekracza 100 mln zł i jest notowana na giełdzie. Liderem na rynku przetworów owocowo-warzywnych jest Hortex Holding SA oraz Grupa Maspex (producent przetworów owocowo-warzywnych, makaronów i produktów instant). Obaj producenci kontrolują ok. 1/4 rynku przetworów owocowo-warzywnych, a sprzedaż sześciu największych graczy tego rynku wynosi ponad 1/3 sprzedaży sektora. Przemysł sokowniczy, napojowy i wód mineralnych W Polsce funkcjonuje 650 producentów soków, napojów, nektarów oraz wód mineralnych i gazowanych, a ok. 190 z nich prowadzi działalność na skalę przemysłową. Wartość tego rynku ocenia się na 9,3 mld zł, tj. 6,6% całego rynku artykułów żywnościowych i napojów. Od kilku lat polski rynek soków jest zdominowany przez trzy firmy, które łącznie mają ponad 60% udziałów. Ponad 30% rynku należy do Grupy Maspex z Wadowic, będącej właścicielem marek Kubuś i Tymbark. Wiceliderem jest Agros Nova Sp. z o.o., której sprzedaż w 2007 r. wzrosła prawie o 10% i wyniosła 0,9 mld zł. Kolejnym producentem soków pod względem wartości sprzedaży jest Hortex, który w 2007 r. zwiększył sprzedaż o ponad 1/5, do 740 mln zł. Czwarte miejsce zajmuje firma Sokpol (ok. 300 mln zł), największy producent marek handlowych. W segmencie napojów gazowanych bezkonkurencyjne są dwa koncerny: Coca-Cola i PepsiCo. Dużymi producentami tych napojów oraz wód mineralnych są także Hoop SA GK oraz Żywiec Zdrój SA Węgierska Górka (należąca do koncernu Danone), których sprzedaż w 2007 r. wyniosła odpowiednio 0,8 i 0,4 mld zł. Tempo rozwoju tych firm od lat jest wysokie, wypracowują one także duży wynik finansowy netto. Najbardziej dynamicznie rozwijającym się rynkiem napojów bezalkoholowych jest rynek napojów energetyzujących. Jest on zdominowany przez pięciu producentów, którzy kontrolują 2/3 rynku, a wśród nich FoodCare (36,6% pod względem wielkości sprzedaży), Red Bull (18,7%) i Drinks Unlimited (5,5%). Pod względem wartości sprzedaży jednak największy udział ma Red Bull (37%). Przemysł młynarski i piekarniczy Wartość rynku przetworów zbożowych (mąk, kasz, płatków, makaronu oraz pieczywa świeżego i cukierniczego) ocenia się na ok. 15 mld zł, co stanowi 10,8% wartości artykułów spożywczych (łącznie z napojami i wyrobami tytoniowymi). W pierwotnym i wtórnym przetwórstwie zbóż funkcjonuje ok. 8,4 tys. firm, w których pracuje 118,5 tys. osób. Duży jest udział firm mikro w tym przetwórstwie, ponieważ tylko 40% tych przedsiębiorstw prowadzi działalność na skalę przemysłową, choć ich udział w zatrudnieniu wynosi ok. 80%. Pozycję lidera na rynku płatków zajmuje Cereal Partners Poland Toruń Pacific Sp. z o.o., której sprzedaż w 2007 r. przekroczyła 0,5 mld zł, a rentowność sprzedaży była dwukrotnie większa od średniej w młynarstwie. Duży udział w rynku młynarskim mają także Polskie Młyny SA (ok. 20%), po 15% przypada na dwie niemieckie firmy: Dr Cordesmeyer z Gdańska i VK Muhler z Kutna, po 10% mają Dolnośląskie Młyny i PZZ Stoisław. Na rynku makaronów liderem jest Lubella i Goliard należące do Maspeksu, których udziały wartościowe wynoszą odpowiednio 29 i 9%. Znaczącym producentem makaronu jest także firma Makarony Polskie, 34 a jej udział w ub.r. wyniósł 13%. Rynek pieczywa świeżego jest wart ponad 7-7,5 mld zł i charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem. Główni jego gracze to Lambertz Polonia Sp. z o.o. z Rudy Śląskiej oraz Chipita Poland Sp. z o.o. z Warszawy, których łączne przychody ze sprzedaży w ub.r. wyniosły ok. 300 mln zł. W segmencie pieczywa cukierniczego trwałego liderem jest Jutrzenka SA z Bydgoszczy, która opanowała 1/5 rynku tych wyrobów. Wartość produkcji sprzedanej lidera wyniosła prawie 0,5 mld zł, rentowność netto była dwukrotnie większa od średniej w branży, a wartość zainwestowanych środków stanowiła 40% nakładów inwestycyjnych poniesionych w branży. Liczącym się na rynku producentem pieczywa cukierniczego jest także Lu Polska SA z Warszawy oraz Firma Cukiernicza Solidarność - rok założenia 1952 Sp. z o.o. z Lublina, w których wartość produkcji sprzedanej wyniosła odpowiednio ok. 0,3 i 0,2 mld zł. Przemysł tłuszczowy Wartość rynku olejów i tłuszczów roślinnych ocenia się na ok. 3 mld zł, tj. 2% wartości całego rynku żywnościowego. W branży tej funkcjonuje ok. 100 podmiotów, a 1/3 z nich produkuje na skalę przemysłową. Szacuje się, że firmy przemysłowe zatrudniają ok. 90% ogółu osób pracujących w tym sektorze. Największymi producentami tłuszczów do smarowania są Zakłady Tłuszczowe Kruszwica, fiński koncern Raisio, Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w Warszawie i Unilever. Dobrą pozycję zajmuje także Elmilk Sp. z o.o. Bardziej skonsolidowany jest segment olejów. Liderem na tym rynku są ZT Kruszwica, WZT ADM Szamotuły oraz ZT Bielmar. Przychody ze sprzedaży lidera rynku olejów i tłuszczów roślinnych (ZT Kruszwica) w 2007 r. wyniosły ponad 1,8 mld zł, lecz wskaźniki ekonomiczno-finansowe były mniejsze od średnich sektora, aczkolwiek ich poziom był względnie dobry. W przedsiębiorstwie tym zainwestowano połowę nakładów inwestycyjnych ulokowanych w branży. Przemysł cukrowniczy Wysoką koncentracją produkcji charakteryzuje się rynek cukru. Głównymi producentami tego produktu są: Krajowa Spółka Cukrowa SA GK Toruń, Suedzucker oraz British Sugar Overseas Polska Sp. z o.o. Roczna sprzedaż w każdej wymienionej firmie przekracza 0,5 mld zł, a łączny ich udział w rynku wynosi ponad 80%. Produkty wysoko przetworzone Produkcja słodyczy Wartość polskiego rynku słodyczy ocenia się na 6,8 mld zł rocznie. Funkcjonuje na nim ok. 420 podmiotów, w tym ok. 300 to firmy mikro. Udział firm przemysłowych w zatrudnieniu całego sektora szacuje się na 93%. Jest to rynek zdominowany przez małych producentów, których udziały rynkowe często wynoszą 1%. Pierwsze miejsce zajmuje tu Cadbury Wedel z udziałem w wartości sprzedaży wynoszącym 13,5%. Znaczącym producentem słodyczy jest Ferrero Polska Sp. z o.o., której przychody w ub.r. wyniosły prawie
2 mld zł oraz KJS Stollwerck Olza z niespełna 12-procentowym udziałem. Kolejną pozycję ma Jutrzenka, której udział w rynku słodyczy wynosi ok. 10%. Zróżnicowany jest podział rynku i stopień koncentracji produkcji w poszczególnych segmentach. Największy udział w wartości rynku czekolady ma KJS Stollwerck Olza (35%), Cadbury Wedel (29%) i Terravita (7%). W kategorii batonów niekwestionowanym liderem jest Mars Polska Sp. z o.o. z Sochaczewa, a jej udział w wartości sprzedaży wynosi 45%. Na drugim miejscu uplasowała się firma Nestlé, mająca 14-procentowy udział w rynku. Trzecim, istotnym producentem batonów jest Cadbury Wedel z 13-procentowym udziałem w ujęciu wartościowym. Gigantem na rynku gum do żucia jest Wrigley Poland Sp. z o.o., kontrolująca 90% polskiego rynku (w 2008 r. została przejęta przez firmę Mars Polska Sp. z o.o z Sochaczewa). Rynek przekąsek słonych (chipsów, paluszków, popcornu, precli, krakersów, chrupek i orzechów) jest zdominowany przez firmę Frito Lay, do której w ujęciu wartościowym należy 42% rynku. Wiceliderem polskiego rynku przekąsek jest Lorenz Bahlsen z 30-procentowym udziałem w wartości tego rynku. Produkcja kawy i herbaty Wartość rynku kawy i herbaty ocenia się na ok. 1,5 mld zł rocznie. Jest to rynek rozdrobniony, na którym funkcjonuje ok. 90 producentów, w tym 34 to firmy przemysłowe. W segmencie kaw liderem rynku jest Kraft Jacobs Suchard (ok. 28% udziału w sprzedaży), a ponadto Nestlé (18%), Tchibo (17%), Elite oraz Astra, Woseba i Prima-Sara Lee Coffee and Tea Poland. W segmencie kaw typu cappuccino największymi graczami są Nestlé i Mokate. Rynek herbat jest zdominowany przez firmę Unilever, która kontroluje 44,7% rynku i oferuje produkty pod trzema markami: Lipton, Saga, Brookes Bond. Silną pozycję ma firma Gourmet Foods importer marki Dilmah. Inni znani producenci herbaty czarnej to Mokate (7,6%) oraz Posti (6,3%). Słynny jest także rodzimy Herbapol, zwłaszcza w segmencie herbat owocowych i ziołowych. Mniejszymi producentami herbat, ale rozpoznawalnymi na naszym rynku, są: Astra, Posti (22-procentowy udział w rynku herbat sypkich tuż za Unileverem z 27-procentowym udziałem) oraz Teekanne. Przemysł dań gotowych, żywności homogenizowanej i dietetycznej Wartość rynku przypraw, dań gotowych oraz żywności homogenizowanej i dietetycznej ocenia się na ok. 4 mld zł. Wyroby te są produkowane przez 640 firm, z których 160 to firmy przemysłowe. Prawie połowa rynku dań gotowych jest kontrolowana przez dwóch producentów: Pudliszki Heinz (24%) i Pamapol (22%). Trzecim producentem żywności funkcjonalnej jest Agros Nova Łowicz, którego udział w ujęciu wartościowym szacuje się na 6%. Na rynku przypraw wśród największych producentów (w ujęciu wartościowym) są: Kamis (32,6%), Prymat (19%), Podravka (14,6%) oraz Ziołopex (9,5%). Rynek ciast i deserów w proszku oraz dodatków do pieczenia jest zdominowany przez firmy Delecta, Dr. Oetker i Gellwe. Przemysł pasz i karm dla zwierząt Wartość rynku pasz dla zwierząt hodowlanych i karmy dla zwierząt domowych szacuje się na ponad 9 mld zł. W Polsce funkcjonuje ok. 0,5 tys. przedsiębiorstw produkujących te wyroby, a 1/3 z nich jest zaliczana do przemysłu, pozostałe 2/3 to firmy mikro. Rynek pasz dla zwierząt hodowlanych jest kontrolowany przez trzech producentów (Cargill Sp. z o.o., Basf Polska Sp. z o.o. i Provimi-Rolimpex), w których roczna sprzedaż przekracza 1,3 mld zł, a łączny ich 35
Tabela. Firmy notowane na Liście 500 największych firm w Polsce udział w rynku tych produktów wynosi ok. 50%. Polski rynek karmy dla zwierząt domowych jest opanowany przez firmę Mars Polska (50%) produkującą m.in. Pedigree i Kitekat oraz koncern Nestlé. Produkcja używek Przemysł piwowarski Wartość polskiego rynku piwa ocenia się na ok. 7 mld zł. Produkcja piwa odbywa się w 70 browarach, a 40 z nich jest klasyfikowane jako przedsiębiorstwa przemysłowe. Rynek ten jest 36 Wyszczególnienie Przychody ze sprzedaży Wynik finansowy Nakłady inwestycyjne Wskaźnik rentowności [%] Współczynnik płynności Branża mięsna Sokołów SA GK 1671,0 102,4 1,21 Farmutil HS Holding SA GK 1329,7 52,7 44,4 4,9 1,02 7,8 Polski Koncern Mięsny Duda SA GK 1325,5 83,0 99,2 3,7 1,06 4,6 Grupa Duda SA Sosnowiec 728,1 8,0 12,0 1,1 0,76 1,7 ZM Mazury Ełk 438,3 11,2 15,0 3,2 1,10 7,7 Drosed SA GK Siedlce 747,8 19,6 19,1 3,1 1,01 9,2 ZPM JBB Import-Eksport Łyse 650,3 44,4 40,4 8,6 1,07 31,7 Indykpol SA Olsztyn 740,5 21,1 14,0 3,4 2,24 6,4 Branża rybna Grupa Morpol 1200,0 65,0 178,0 8,0 Branża owocowo-warzywna (łącznie z ziemniaczaną) Frito Lay Poland 1196,5 Agros Nova 868,0 Hortex Holding SA 741,3 23,6 4,4 5,8 Grupa Maspex Wadowice 2321,6 50,6 2,7 Branża olejarska ZT Kruszwica SA GK 1846,4 32,9 26,5 2,2 0,93 2,5 WZT ADM Szamotuły 777,8 65,6 23,8 10,3 7,72 23,1 Branża mleczarska SM Mlekpol Grajewo 1795,7 48,4 70,4 3,4 2,11 6,0 SM Mlekovita GK 1595,6 55,4 55,3 Danone Sp. z o.o. 1521,5 116,0 OSM Łowicz 706,5 8,1 34,7 1,5 1,36 3,3 Hochland Polska Sp. z o.o. Każmierz 690,1 Branża zbożowa Cereal Partners Poland 551,2 38,6 23,2 8,7 0,53 10,4 Toruń-Pacific Sp. z o.o. Toruń Branża paszowa Cargill Sp. z o.o. GK 2159,9 Basf Polska Sp. z o.o. 1721,4 Mars Polska 1252,2 Branża cukiernicza Jutrzenka SA GK 489,7 76,3 48,2 16,2 0,91 15,2 Ferrero Polska Sp. z o.o. 1927,8 74,6 4,1 6,1 Nestlé Polska Sp. z o.o. 1829,4 124,8 9,9 Branża piwowarska Grupa Żywiec SA GK 3513,8 418,6 290,9 14,9 0,54 17,2 Kompania Piwowarska SA GK 2778,0 692,6 289,9 30,1 0,83 33,4 Branża napojów bezalkoholowych Hoop SA GK 833,3 29,3 34,3 5,0 0,86 5,5 Żywiec Zdrój SA Węgierska Górka 437,3 79,4 22,6 25,4 Pepsi Cola General Bottlers Poland 820,7 Sp. z o.o. Branża spirytusowa Sobieski Sp. z o.o 522,6 Objaśnienia: brak danych Źródło: Opracowanie własne na podstawie Listy 500 opublikowanej na łamach Rzeczpospolitej z 29.04.2008 r. ROE [%] podzielony pomiędzy trzy koncerny międzynarodowe. Pozycję lidera zajmuje Kompania Piwowarska SA GK z ponad 38-procentowym udziałem, który powiększyła na przełomie 2007 i 2008 r. o 3,5% przejmując Browar Belgia. Wiceliderem jest Grupa Żywiec, której udział w polskim rynku piwa szacuje się na 33,5%. Trzecim co do wielkości browarem w Polsce jest duński Calsberg z 14-procentowym udziałem w rynku. Pozostałe 10% rynku należy do wielu małych i średnich browarów o charakterze lokalnym oraz sieci handlowych sprzedających piwo pod własnymi markami handlowymi. Notuje się dynamiczny rozwój rynku piw smakowych, a jego główni gracze to ww. koncerny. Kompania Piwowarska po przejęciu Browaru Belgia kontroluje ponad 70% tego segmentu rynku, Grupa Żywiec ok. 14%, a Calsberg ponad 8%. Liderzy rynku piwa zainwestowali ok. 90% nakładów poniesionych w branży, a ich zyski netto stanowiły ok. 95% wyniku finansowego przemysłu piwowarskiego. Przemysł spirytusowy Rynek spirytusu i napojów spirytusowych wart jest ponad 2,5 mld zł. Funkcjonuje na nim około 190 przedsiębiorstw (w tym 100 firm mikro). Liderem branży spirytusowej jest Central European Distribution Corporation (CEDC) dystrybutor i producent kontrolujący 30% rynku. Pozycję wicelidera zajmuje Grupa Belvedere, której udział w rynku jest o 4 pkt% mniejszy od udziału CEDC. Kolejną pozycję zajmuje Polmos Lublin z udziałem w rynku 11,8%, a tuż za nim plasuje się V&S Luksusowa Zielona Góra (9,5%). Znanym producentem napojów spirytusowych jest także Pernod Ricard, lecz jego udział w rynku nie przekracza 5%. Poza wymienionymi podmiotami pozostaje tylko niecałe 20% rynku. Najmniejszą wartość na rynku napojów alkoholowych ma rynek win i napojów fermentowanych. Ocenia się go na ok. 600 mln zł, a funkcjonują na nim 44 firmy przemysłowe i 75 firm mikro. Liderem tego rynku jest Ambra SA GK, która osiąga ok. 80% wartości sprzedaży w całej branży. Mgr J. Drożdż Instytut Ekonomiki Rolnictwa Gospodarki Żywnościowej