Windows w szeciu krokach - plan wykładu 3. Podstawowe aplikacje i typowe działania 1. Notatnik 2. Paint, trening operacji wytnij-wklej kopiuj-wklej 3. WordPad, formatowanie tekstu (schemat: zaznacz - wykonaj) 4. Internet explorer (uycie schowka-przenoszenie treci do innych aplikacji), 5. inne aplikacje... 3. Podstawowe aplikacje i typowe działania Notatnik Notatnik jest standardowo instalowany jako składnik systemu Windows. Wydrukowane dokumenty notatnika przypominaj strony napisane przy pomocy tradycyjnej maszyny do pisania. Cały dokument jest złoony t sam czcionk, nie zawiera adnych tabel ani grafiki. W dzisiejszych czasach wydaje si anachronizmem - nawet tytuły składane s czcionk tej samej wielkoci, jedyne dopuszczalne wyrónienie tekstu do PISANIE DUYMI LITERAMI. Jednak w pewnych sytuacjach ta prostota staje si jej zalet. Dokument napisany w notatniku mona odczyta na dowolnym komputerze, niezalenie od systemu operacyjnego czy architektury sprztowej. Mona go wysła poczt elektroniczn bez obawy, ze odbiorca bdzie miał problemy z odczytaniem zawartoci. Zasada zapisu na dysku jest bardzo prosta - kolejnym literom tekstu napisanego w notatniku odpowiadaj kolejne bajty zapisywane na dysku komputera. Odpowiednio midzy literami a bajtami nie jest adn firmow tajemnic, lecz jest midzynarodowym standardem rozpoznawanym przez kady komputer. Bajt odpowiadajcy literze nazywa si czasem kodem ASCII tej litery. Rozmiar pliku mierzony w bajtach równy jest iloci znaków w tekcie (odstpy, tabulacje i nowe linie te s znakami i maj swoje kody ASCII). Cho dokument stworzony przy pomocy notatnika bardzo przypomina tekst napisany na zwykłej maszynie do pisania, jednak wygoda uycia komputera jest bez wtpienia wiksza: mona wykonywa korekty, zmienia kolejno akapitów, usuwa i dodawa fragmenty tekstu rozsuwajc to, co ju napisane. Kada z tych czynnoci na zwykłej maszynie do pisania wymaga przepisania tekstu od nowa, bd, co najmniej, uycia korektora. Standardowe operacje na tekcie dostpne w notatniku to: otwieranie plików, tworzenie nowych plików wklejanie tekstu ze schowka, kopiowanie do schowka usuwanie. Jest te moliwo wyszukiwania. Zapisanie dokumentu pod inn nazw itd. Praktycznie wszystkie moliwoci programu mona przeledzi zapoznajc si ze struktur menu. Struktura menu notatnika. Plik: Nowy, Otwórz, Zapisz, Zapisz jako; Ustawienia strony, Drukuj; Zakocz; Edycja: Cofnij; Wytnij, Kopiuj, Wklej, Usu; Znajd, Znajd nastpny, Zamie, Przejd do; Zaznacz wszystko, Godzina/Data; Format: Zawijanie wierszy, Czcionka; Widok: Pasek stanu; Pomoc: Tematy Pomocy; Notatnik informacje. Posługiwanie si programem notatnik. Aby uruchomi notatnik, naley z menu Start wybra kolejno Wszystkie programy/ Akcesoria/ Notatnik. Nie mona si przejmowa
Paint Paint (ang. Farba lub Maluj) jest programem, który naley zaliczy do kategorii programów graficznych. Słuy on do tworzenia i obróbki rysunków i obrazków. Moliwe jest tworzenie rysunków od podstaw, jak równie dokonywanie poprawek w ju istniejcych obrazkach - np. dorysowanie czego na zdjciu wykonanym aparatem cyfrowym. Point traktuje obrazek jako złoony z malekich (kwadratowych) punktów zwanych pikselami. Piksel to najmniejszy fragment ekranu, któremu mona przypisa jaki kolor. Nie moe wystpi piksel, którego połowa byłaby pomalowana innym kolorem ni druga połowa. Przy duym powikszeniu piksele staj si widoczne w postaci kwadratów. Przy zapisie obrazka na dysku twardym zapisywane s kolejno kolory wszystkich pikseli, przy czym kady kolor wyznaczony jest jednoznacznie przez trzy liczby natenie koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego (RGB). Ten sposób zapamitania grafiki na dysku komputera jest najprostszy i jednoczenie najbardziej rozrzutny pusty obrazek (wszystkie piksele białe) zajmuje dokładnie tyle samo miejsca ni bardzo skomplikowany rysunek, poniewa dla kadego piksela osobno zapamitany jest jego kolor (nie ma moliwoci zapisu informacji typu: wszystkie białe). Grafika zapisana w ten sposób na dysku twardym oznaczana jest rozszerzeniem nazwy.bmp oznaczajcym map bitow (ang. Bitmap) dla podkrelenia wzajemnej odpowiednioci midzy pikselami obrazka a kolejnymi bajtami pliku. Programy, które traktuj obraz jako matryc jednokolorowych pikseli nazywamy programami do edycji grafiki rastrowej. Nawet tak prosty program jak Paint umoliwia projektowanie ikon, tworzenie niewielkich rysunków, kadrowanie oraz retusz zdj cyfrowych.
Charakterystyczn cech grafik rastrowych jest to, e przy duym powikszeniu piksele staj si widoczne w postaci kwadratów. Rysowanie odbywa si za pomoc myszki, jej kursor umieszczony nad rysunkiem przybiera posta ołówka, wystarczy przycisn go do papieru (wciskajc przycisk myszy) i ju mona rysowa. Korzystajc z przybornika znajdujcego si po lewej stronie okienka, moemy regulowa grubo linii ołówka, a klikajc na kolorach palety znajdujcej si na dolnej krawdzi rysunku, wybieramy kolor ołówka (kredki?). Oprócz ołówka w przyborniku znajdziemy pdzelek (umoliwia malowanie grubszych linii), gumk (zamazuje to, co namalowalimy na biało), kubełek z farb (idealny do wypełniania konturów jednolitym kolorem), farb w sprayu (działanie zgodne z nazw) oraz kroplomierz (pozwala pobiera kolor bezporednio z rysunku, zamiast z palety, co bardzo przydaje si przy retuszu zdj). Oprócz tego w przyrodniku jest sze narzdzi do rysowania figur geometrycznych: linii łamanych, linii gitkich, prostoktów, wieloktów, elips oraz prostoktów z zaokrglonymi brzegami. Kad z figur mona tworzy w trzech wersjach: sam brzeg, samo wntrze oraz brzeg i wntrze, przy czym kolor brzegu wybieramy z palety lewym klawiszem myszy, a kolor wntrza prawym. Niestety kada figura natychmiast po namalowaniu staje si tylko zbiorem pikseli zamazujc to, co było pod spodem. Nie mona zmienia kształtu i wielkoci ju namalowanej figury. Przesuwanie figury w inne miejsce nie jest moliwe. Mona tylko zaznaczy fragment obrazka zawierajcy figur i przesun myszk cały ten fragment. W górnej linii przybornika znajduj si dwa narzdzia do zaznaczania fragmentów. Narzdzie w kształcie gwiazdki pozwala na zaznaczanie fragmentów o dowolnym kształcie, a narysowany przerywan lini prostokt słuy do zaznaczania obszarów prostoktnych. Zaznaczony obszar mona przesun myszk w inne miejsce, powikszy pomniejszy, bd te skopiowa do schowka (uywajc kombinacji klawiszy Ctrl-C). Taki znajdujcy si w schowku fragment rysunku lub zdjcia mona wklei w innym rysunku Point, w Edytorze WordPad, lub w dowolnym programie pakietu Office: Word, Excel, PowerPoint i w ten sposób wykona najprostsze kadrowanie. Mona te wklei go do tego samego rysunku, pojawi si w lewym górnym rogu, a nastpnie przesun go w inne miejsce i przeskalowa cignc za naronik myszk. W ten sposób z pojedynczego kwiatka przez wielokrotne wklejanie łatwo moemy otrzyma cały bukiet. Znajdujca si w przyborniku litera A oznacza narzdzie do wprowadzania do rysunku podpisów. Po wybraniu tego narzdzia kliknicie na rysunku, przywołuje prostoktn ramk pozwalajc na wprowadzenie tekstu. Aby
wybra krój i wielko czcionki naley wewntrz tej ramki klikn prawym klawiszem myszy i z menu kontekstowego wybra Pasek narzdzi tekstowych. Wielko ramki mona zmieni przecigajc myszk za jej naroniki. Podobnie jak w przypadku figur po zakoczeniu wprowadzania tekstu i opuszczeniu ramki cały wprowadzony tekst zmienia si w zbiór pikseli i nie mona go ju redagowa. Nawet dla osób bez zacicia artystycznego Paint moe by bardzo uyteczny. Podstawowe umiejtnoci, jakie warto naby w tej aplikacji to Kadrowanie: Zaznaczanie fragmentu rysunku kopiowanie i wklejanie do inne aplikacji (np. Word, Powerpoint) Skalowanie Zapisanie rysunku/zdjcia w mniejszym rozmiarze ni oryginalny w celu oszczdnoci miejsca na dysku i czasu otwierania rysunku/zdjcia. Zapisywanie zdjcia lub rysunku w innym formacie pliku ni oryginalny uywajc opcji zapisz jako moemy stosowa Paint do konwersji plików graficznych. Obsługiwanie formaty zawieraj JPG, gif, bmp i wiele innych. Powielanie: Kopiowanie Fragmentu rysunku i za Wykonywanie drobnych retuszy na rysunkach. Np. Usunicie ze zdjcia niepodanej osoby lub przedmiotu. Usuniecie podpisów z rysunku. Samodzielne wykonywanie prostych rysunków do wykorzystania np. przy tworzeniu prezentacji. Warto zwróci uwag na narzdzie zaznacz dowolny kształt. Mona wyci nim fragment rysunku o dowolnym kształcie i przemieci w inne miejsce rysunku. WordPad i formatowanie tekstu Poczwszy od systemu Windows 95 razem z kadym systemem Windows instalowany jest oprócz notatnika take odrobin bardziej zaawansowany edytor tekstów o nazwie WordPad. Dla osób, które nie zdecyduj si na zakup pakietu MS Office, moe okaza si wystarczajcy do takich praktycznych zastosowa jak napisanie podania czy te yciorysu. Ju pierwszy rzut oka na okienko programu utwierdza nas w przekonaniu, e program dysponuje moliwoci formatowania tekstu. Widoczny pasek formatu zawiera narzdzia do wyboru kroju i wielkoci czcionki oraz jej odmiany regionalnej. Widoczne s przyciski do włczania i wyłczania wytłuszczenia, pochylenia i podkrelenia czcionek. Mamy te trzy przyciski zwizane z justowaniem tekstu (dosuwanie do lewej, prawej lub centrowanie) oraz przycisk do włczania i wyłczania trybu wypunktowania. Przycisk z palet malarsk pozwala na zmian koloru czcionki. Podstawow metod formatowania tekstu w WordPadzie, jest czsto spotykana metoda zaznacz-wykonaj. Najpierw zaznacza si fragment tekstu do sformatowania, a potem wykonuje odpowiedni czynno (np. wytłuszcza wciskajc Ctrl-B lub przycisk B). Ten sposób wykonywania operacji na fragmencie dokumentu (tekstu, obrazka, arkusza kalkulacyjnego), jest konsekwentnie stosowany w programach MS Office i w wielu innych programach Windows. Podobnie, aby zmieni kolor czcionki we fragmencie tekstu na czerwony, naley a) zaznaczy ten fragment, b) uy przycisku z palet, c) wybra kolor czerwony.
Od tej reguły s jednak pewne odstpstwa. Operacje odnoszce si do całych akapitów, takie jak justowanie i wypunktowanie, w przypadku, gdy nie jest zaznaczony aden tekst, działaj na biecy akapit, czyli akapit, w którym znajduje si kursor tekstowy. W przypadku zaznaczenia wielu akapitów działanie przycisków justowania i wypunktowanie jest zgodne z oczekiwaniami i dotyczy całego zaznaczonego obszaru. Warto podkreli, e w trakcie pisania tekstu, sposób justowania nowego akapitu jest domylnie taki, jak akapitu go poprzedzajcego. Podobnie kady nowy akapit wprowadzany w trybie wypunktowania jest traktowany jako nowy punkt. Jeli chodzi o krój, wielko i kolor czcionki, to kada nowo wprowadzana z klawiatury litera ma domylnie takie same atrybuty jak litera poprzednia. Formatowanie czcionki w przypadku, gdy nie jest zaznaczony aden tekst, cho z pozoru nie wpływa na wygld dokumentu, dotyczy nastpnego znaku, jaki zostanie wprowadzony z klawiatury (o ile wczeniej nie zmieni si pozycja kursora tekstowego). Bardzo poyteczn cech wordpada jest moliwo umieszczenia w dokumencie grafiki oraz obiektów stworzonych przy pomocy innych programów Windows. Technologia, która to umoliwia nazywa si dołczaniem i osadzaniem obiektów (ang. Object linking and embedding - OLE). W wordpadzie korzysta z tej moliwoci moemy na dwa sposób: poprzez wybranie z menu Wstaw- Obiekt, lub tez poprzez wklejenie obiektu znajdujcego si w schowku Pozwala na wstawianie do dokumentu obiektów wytworzonych winnych aplikacjach Windows m.in. obrazy wykresy tabele i arkusze kalkulacyjne równania, schematy organizacyjne itd.