Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Dyrekcja C Kontakty z obywatelami DZIAŁ BADANIA OPINII PUBLICZNEJ 24 marca 2009 r. EUROPEJCZYCY WOBEC KRYZYSU GOSPODARCZEGO Eurobarometr Standard (EB 71) Populacja: UE 15+ Zasięg: UE 27 (27 218 obywateli europejskich) Data badań w terenie: koniec stycznia połowa lutego 2009 r. Szczegółowe podsumowanie W przededniu wyborów do PE istotne było zbadanie poglądów Europejczyków na działania UE w obliczu kryzysu gospodarczego i finansowego. Niniejszy sondaż, przeprowadzony za pomocą bezpośrednich wywiadów z 27 218 obywatelami UE, pokazuje powszechny niepokój wywołany kryzysem, żądanie bardziej skoordynowanych działań na szczeblu UE, a także uderzająco odmienne interpretacje roli euro w poszczególnych krajach. Pokazuje on także bardzo wyraźne różnice na poziomie społeczno-demograficznym: kobiety czują więcej obaw i są bardziej krytyczne w stosunku do euro, tak jak obywatele, którzy zakończyli edukację w 15-ym roku życia lub wcześniej. Należy zwrócić uwagę na kilka głównych wniosków: Europejczycy są bardzo zaniepokojeni wpływem kryzysu. Ten lęk, silnie odczuwany we wszystkich krajach (od 80 do 90% wskazań), dotyczy wszystkich szczebli gospodarki: światowego, europejskiego i krajowego. Obejmuje to zarówno obecną sytuację, jak i przyszłość. Lęk nie jest tak wszechobecny, jeśli chodzi o sytuację osobistą (58% obecnie, 56% w przyszłości). Europejczycy opowiadają się za skoordynowanym działaniem wobec kryzysu finansowego Ich diagnoza jest jasna: 44% uważa, że państwa członkowskie działały na własną rękę, podczas gdy 39% uważa, że działały w sposób skoordynowany. Z drugiej strony 61% uważa, że Europejczycy byliby lepiej chronieni, gdyby państwa członkowskie działały w sposób skoordynowany. Do takiego podejścia pilnie wzywa PE, który wielokrotnie zajmował stanowisko w tej sprawie.
Jaki podmiot najskuteczniej może poradzić sobie z kryzysem? To pytanie wyróżnia się, nawet bardziej niż pozostałe, z powodu znacznych i widocznych różnic między państwami członkowskimi. Może to być uzależnione od faktu przynależności danego kraju do G8 lub rozległości skutków kryzysu gospodarczego na jego obszarze. Średnio 25% wybiera G8 i 17% UE, 15% Stany Zjednoczone, a 14% wybiera krajowy rząd. Jakie działania powinny zostać podjęte na szczeblu UE? Parlament Europejski wielokrotnie opowiadał się za różnymi działaniami podejmowanymi na szczeblu Unii. Są one w większości popierane przez Europejczyków w przedziale procentowym między 66 do 71%: koordynacja polityki gospodarczej i finansowej; nadzór UE nad wszystkimi przypadkami wydawania publicznych pieniędzy na ratowanie instytucji finansowej; nadzór działalności najważniejszych międzynarodowych grup finansowych; rola UE w regulowaniu usług finansowych na szczeblu międzynarodowym. Euro: czy stanowi zabezpieczenie? Pytanie dotyczące roli euro w łagodzeniu negatywnych skutków kryzysu finansowego zostało postawione we wszystkich krajach członkowskich Unii. Ogólnie rzecz biorąc na szczeblu europejskim odpowiedź okazała się negatywna. W rzeczywistości 44% Europejczyków uważa, że euro nie złagodziło skutków kryzysu, w przeciwieństwie do 39% respondentów, którzy uważają, że euro zdecydowanie złagodziło skutki kryzysu, a 17% nie miało zdania na ten temat. Rezultaty wskazują, że wizerunek euro znacznie się różni w wielu krajach. Szczegółowa tabela (zob. s. 15) pokazuje, że 17 krajów odpowiedziało pozytywnie na to pytanie, w tym 13 krajów należących do strefy euro, 3 kraje zobowiązane do przyjęcia euro i 1 kraj, który odrzucił euro. Z drugiej strony, 8 państw członkowskich, z których 2 należą do krajów założycielskich euro, skłania się ku odpowiedzi negatywnej, natomiast ostatni kraj uważa obie opcje za równorzędne. Widać także, że dwa kraje, które jako ostatnie przystąpiły do Unii Europejskiej w 2007 r., zaznaczyły w znaczących proporcjach odpowiedź trudno powiedzieć 51% w przypadku Bułgarii i 41% w przypadku Rumunii. Odnotowujemy, że postrzeganie roli euro jako zabezpieczenia przed kryzysem wykazuje subtelne różnice w perspektywie w ramach 27 krajów, a nawet wśród 13 członków strefy euro. Czy zatem kraje strefy euro uważają, że ich poprzednia waluta ochroniłaby je lepiej niż euro? Czy dawna waluta krajowa chroniłaby lepiej niż euro? Znów ogólne wyniki powinny być analizowane z uwzględnieniem wyników krajowych. W krajach strefy euro 45% Europejczyków odpowiedziało na to pytanie pozytywnie, a 45% negatywnie. 2/24
Jednocześnie wykres (zob. s. 17) powiązany z tym pytaniem wyraźnie pokazuje, że obywatele 12 z 16 krajów strefy euro uważają, że ich dawna waluta narodowa nie obroniłaby ich przed kryzysem lepiej niż euro. Wśród nich znajdują się dwa wcześniej wymienione założycielskie państwa członkowskie wspólnej waluty. Obywatele czterech spośród szesnastu krajów, w tym dwa będące założycielskimi państwami członkowskimi, wręcz przeciwnie, uważają, że ich waluta narodowa obroniłaby je lepiej niż euro. Czy euro jest lepszym zabezpieczeniem niż aktualna waluta narodowa? Pytanie to zostało zadane w jedenastu krajach, które nie przyjęły jeszcze wspólnej waluty. Ogółem średnio w UE udzielono 46% negatywnych odpowiedzi i 36% pozytywnych. W trzech krajach, które odrzuciły przyjęcie euro, wyraźna większość (od 54 do 61%) odpowiedziała negatywnie na to pytanie. Wśród ośmiu krajów, które są zobowiązane do przyjęcia euro zgodnie z traktatem o przystąpieniu, cztery odpowiedziały pozytywnie (od 39% do 61%) na pytanie, a cztery negatywnie (od 43% do 58%). Proces przyjmowania euro: przyspieszyć, spowolnić, przeprowadzać zgodnie z planem czy też całkowicie zatrzymać? Pytanie zadano w ośmiu krajach zobowiązanych do przyjęcia euro i otrzymano następujące odpowiedzi: 29% uważa, że proces należy przyspieszyć, 29% uważa, że należy go spowolnić, 19% uważa, że powinien się on odbywać zgodnie z planem, a 6% uważa, że należy go całkowicie zatrzymać. Poniższy dokument omawia szczegółowo cały sondaż. Podzielono go na trzy części: I. Wpływ kryzysu: teraźniejszość i przyszłość. II. Najwłaściwszy szczebel, na jakim należy zająć się kryzysem i sposoby zaradzenia kryzysowi. III. Rola euro w kryzysie finansowym. 3/24
I. Wpływ kryzysu teraźniejszość i przyszłość a. Teraźniejszość: Pyt. 1 W jakim stopniu Pana(i) zdaniem obecny kryzys gospodarczy i finansowy wpływa lub nie wpływa na każdy z następujących obszarów? b. W przyszłości: Pyt. 2 A kiedy myśli Pan(i) o przyszłości, czy uważa Pan(i), że obecny kryzys gospodarczy i finansowy będzie czy nie będzie w ciągu następnych 5 lat miał wpływ na każdy z następujących obszarów? A. Wpływ na światową gospodarkę a. Teraźniejszość 90% respondentów deklaruje, że uważa wpływ kryzysu na gospodarkę światową za duży (bardzo duży i raczej duży): 4/24
Połowa Europejczyków (50%) uważa, że obecny kryzys gospodarczy ma bardzo duży wpływ na gospodarkę światową. 40% uważa wpływ za raczej duży. Tylko 5% Europejczyków uważa, że wpływ będzie niezbyt duży lub nie będzie go wcale. Liczba odpowiedzi trudno powiedzieć jest stosunkowo niewielka (5%). Różnice między państwami są w przypadku tego pytania wyjątkowo małe. Liczba osób uważających wpływ kryzysu za duży jest najwyższa w Grecji i na Słowacji (98%), na Cyprze i w Holandii (97%). Najniższa jest w Portugalii (80%), na Łotwie i we Włoszech (85%). b. W przyszłości Większość respondentów (81%) uważa, że obecny kryzys gospodarczy i finansowy będzie miał duży wpływ na gospodarkę światową w ciągu następnych pięciu lat (35% uważa, że wpływ będzie bardzo duży, 46% uważa, że raczej duży). Po raz kolejny pesymizm co do przyszłych skutków jest największy w Grecji i na Słowacji (93%), ale także w Luksemburgu (90%). Liczba obywateli będących tego samego zdania jest najniższa w Danii (53%), Bułgarii (70%), Finlandii i na Łotwie (74%). B. Wpływ na gospodarkę europejską a. Teraźniejszość 90% respondentów uważa, że kryzys finansowy ma duży wpływ na gospodarkę europejską. Liczba odpowiedzi bardzo duży wpływ sięga 48%, podczas gdy 42% respondentów uważa, że obecny kryzys ma raczej duży wpływ na gospodarkę europejską. Tylko 5% osób odpowiedziało trudno powiedzieć. Po raz kolejny różnice są małe (13 procent), a poziom lęku wysoki: Jest on najwyższy w Grecji (99%), Belgii i na Słowacji (96%). Najniższy jest w Portugalii (81%), Rumunii, Polsce, we Włoszech i Bułgarii (86%). 5/24
b. W przyszłości Średnio 81% respondentów uważa, że kryzys będzie miał duży wpływ na gospodarkę europejską w ciągu następnych pięciu lat (33% respondentów uważa, że kryzys będzie miał bardzo duży wpływ, 48% sądzi, że raczej duży). Liczba odpowiedzi trudno powiedzieć wynosi 8%. Trzy najbardziej pesymistyczne państwa członkowskie w tej kwestii to nadal Grecja (92% uważa, że wpływ będzie duży), Słowacja (91%) i Węgry (90%). Najniższa liczba respondentów zaznaczyła tę odpowiedź w Danii (50%), a następnie w Bułgarii (71%) i Finlandii (72%). C. Wpływ na krajową gospodarkę a. Teraźniejszość Znów 90% respondentów w UE uważa, że kryzys finansowy już ma bardzo duży wpływ na krajową gospodarkę (51% bardzo duży i 39% raczej duży ). Estonia, Grecja i Węgry są państwami członkowskimi, w których liczba obywateli uważających wpływ na krajową gospodarkę za duży jest najwyższa (97% we wszystkich trzech krajach). Liczba ta jest najniższa w Danii (77%), Polsce (82%) i Austrii (83%). b. W przyszłości 81% Europejczyków uważa wpływ na krajową gospodarkę w ciągu następnych pięciu lat za duży (36% za bardzo duży i 45% za raczej duży ). Liczba udzielonych odpowiedzi jest najwyższa w Grecji (93%), na Węgrzech (93%) i na Słowacji (91%). I ponownie jest ona zdecydowanie najniższa w Danii (45%), a następnie w Finlandii (70%) i w Niemczech (73%). 6/24
D. Wpływ na sytuację osobistą Wyniki pokazują, że choć wielu Europejczyków obawia się wpływu kryzysu na ich osobistą sytuację, to wydają się jednak bardziej obawiać skutków kryzysu w innych obszarach. a. Teraźniejszość Ponad połowa respondentów (58%) już odczuwa wpływ kryzysu na ich sytuację osobistą, w tym: 20% uważa, że ma on bardzo duży wpływ na ich sytuację osobistą, 38% uważa, że ten wpływ jest raczej duży. Różnice między państwami członkowskimi są większe niż przy ocenie wpływu na różne szczeble gospodarki. Różnica może sięgać nawet 61%. Liczba obywateli, którzy twierdzą, że wpływ na ich sytuację osobistą jest duży jest największa w Grecji i na Węgrzech (88%) oraz w Estonii (82%). Jest ona najmniejsza w trzech krajach skandynawskich: Danii (22%), Szwecji (24%) i Finlandii (27%). b. W przyszłości 56% Europejczyków spodziewa się, że kryzys gospodarczy i finansowy będzie miał duży wpływ na ich sytuację osobistą w ciągu następnych pięciu lat (w tym średnio 18% uważa, że będzie on bardzo duży, a 38%, że raczej duży ). Między państwami członkowskimi występują istotne różnice sięgające 51%. Pesymizm odnośnie do wpływu kryzysu na sytuację osobistą jest najwyższy w Grecji (89%), na Węgrzech (86%) i na Litwie (77%). Jest on najniższy w Danii (15%), w Finlandii (27%) i w Holandii (28%). 7/24
II. Podmioty, które są w stanie najskuteczniej poradzić sobie ze skutkami kryzysu finansowego oraz sposoby, które powinny w tym celu zastosować A. Podmioty Pyt. 3 Który z tych podmiotów Pana(i) zdaniem jest w stanie najskuteczniej poradzić sobie ze skutkami kryzysu finansowego i gospodarczego? 25% respondentów uważa, że G8 jest w stanie najskuteczniej spełnić tę rolę, 17% wybrało Unię Europejską, 15% - Stany Zjednoczone, 14% - rząd krajowy, 10% - Międzynarodowy Fundusz Walutowy. 8/24
9/24
Między państwami członkowskimi UE występują duże różnice w przypadku wyboru podmiotu będącego w stanie najskuteczniej poradzić sobie z kryzysem. G8: - jest uważane za będące w stanie najskuteczniej poradzić sobie z kryzysem przez największą liczbę respondentów w Holandii (36%), Niemczech (35%) i w Szwecji (34%). - wśród uważających G8 za będące w stanie najmniej skutecznie poradzić sobie z kryzysem znajduje się Malta (10%), Rumunia (11%) i Irlandia (12%). Unia Europejska: - jest uważana za podmiot będący w stanie najskuteczniej poradzić sobie ze skutkami kryzysu gospodarczego i finansowego przez największą liczbę respondentów w Grecji (28%), na Cyprze (27%) i w Polsce (26%). - jest uważana za podmiot będący w stanie najmniej skutecznie poradzić sobie z kryzysem w Wielkiej Brytanii (6%), Szwecji (8%) i Danii (9%). Stany Zjednoczone: - są postrzegane jako podmiot będący w stanie najskuteczniej poradzić sobie z kryzysem przez największą liczbę obywateli w Szwecji (31%), Danii (29%), Francji i Belgii (22%). - uzyskały najniższy wynik w Grecji (6%), Bułgarii i na Litwie (8%). Rząd krajowy: - jest uważany za podmiot będący w stanie najskuteczniej poradzić sobie z kryzysem przez największą liczbę respondentów w Rumunii (32%), Wielkiej Brytanii (20%) i Irlandii (20%). - został wybrany przez najmniejszą liczbę obywateli w Czechach (6%), Holandii i Bułgarii (7%). MFW: - był najczęściej wybierany w Finlandii (22%), Holandii (17%), na Łotwie i w Grecji (14%). - uzyskał najmniejszą liczbę odpowiedzi w Bułgarii (5%), Szwecji (6%), Polsce, Portugalii i Irlandii (7%). Różnice socjo-demograficzne: Młodsi respondenci oraz osoby lepiej wykształcone pokładają więcej zaufania w G8 niż wynosi średnia. 10/24
Osoby niepracujące (osoby zajmujące się domem) rzadziej uważają Unię Europejską za najskuteczniejszy podmiot. B. Reakcja indywidualna czy grupowa? a. Wizerunek: Pyt. 4 Czy powiedział(a)by Pan(i), że dotychczas, aby zmierzyć się z kryzysem finansowym i gospodarczym, różne państwa członkowskie Unii Europejskiej raczej działały na własną rękę czy też w sposób skoordynowany, wspólnie? Respondenci zostali najpierw zapytani o odczucia co do dotychczasowych reakcji państw członkowskich w obliczu kryzysu gospodarczego i finansowego: 44% Europejczyków uważa, że państwa członkowskie raczej działały indywidualnie 39% odpowiedziało, że państwa członkowskie raczej działały w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi krajami UE Duża liczba (17%) zaznaczyła odpowiedź trudno powiedzieć w tym pytaniu. Opinia, że państwa członkowskie działały na własną rękę, jest najbardziej rozpowszechniona w Danii (71%), Holandii (66%) i Belgii (58%). Opinia, że działania były podejmowane w sposób skoordynowany, jest najbardziej rozpowszechniona w Finlandii (55%), Czechach (53%) i na Łotwie (50%). 11/24
W niektórych krajach większość respondentów zaznaczyła odpowiedź trudno powiedzieć, zwłaszcza w dwóch najnowszych państwach członkowskich Rumunii (43%) i Bułgarii (41%). b. Preferencje Pyt. 5 A jako obywatel(ka) czy powiedział(a)by Pan(i), że był(a)by Pan(i) lepiej chroniony(a) (w sytuacji obecnego kryzysu finansowego i gospodarczego), gdyby (NASZ KRAJ) przyjął rozwiązania i stosował je na własną rękę czy też w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi krajami UE? 61% Europejczyków twierdzi, że czułoby się lepiej chronionymi, gdyby ich kraj przyjął rozwiązania i stosował je w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi krajami UE. 26% czułoby się lepiej chronionymi, gdyby ich kraj przyjął rozwiązania i stosował je na własną rękę. 13% zaznaczyło odpowiedź trudno powiedzieć w tym pytaniu. 12/24
13/24
Działania skoordynowane wspólnie z innymi krajami UE uzyskały największe poparcie w Estonii (83%), Grecji (78%) i na Węgrzech (76%). Przyjęcie indywidualnych rozwiązań uzyskało największe poparcie w Wielkiej Brytanii (41%), Rumunii (36%), Danii i Austrii (33%). Należy jednak podkreślić, że w tych krajach procent respondentów, którzy popierają skoordynowane działania, jest wyższy niż poparcie dla działań na własną rękę. Liczba odpowiedzi trudno powiedzieć jest dosyć wysoka w trzech krajach: Irlandii (30%), Portugalii (28%) i Rumunii (25%). Różnice socjo-demograficzne: Osoby, które zakończyły edukację po 20-ym roku życia i respondenci zajmujący kierownicze stanowiska uważają, że byliby lepiej chronieni, gdyby działania były skoordynowane. Osoby zajmujące się domem czułyby się lepiej chronione, gdyby państwa działały na własną rękę. C. Najskuteczniejsze rozwiązania, jakie powinna zastosować UE Pyt. 9 Obecnie w instytucjach europejskich omawia się różne sposoby zwalczania obecnego kryzysu gospodarczego i finansowego. O każdym z tych sposobów proszę powiedzieć, czy Pana(i) zdaniem byłby on skuteczny czy nieskuteczny w pokonaniu kryzysu. 14/24
Wyniki pokazują, że wszystkie cztery sposoby omawiane w Parlamencie Europejskim są popierane przez większość respondentów. a. Większa koordynacja polityki gospodarczej i polityki finansowej między wszystkimi państwami członkowskimi Unii Europejskiej została uznana za bardzo lub raczej skuteczny sposób przez 71% Europejczyków. Za skuteczny uważa ten sposób większość respondentów w Grecji (89%), na Cyprze (87%) i w Belgii (85%). Najmniejsze poparcie ten sposób ma w Wielkiej Brytanii i na Łotwie (57%) oraz w Portugalii (58%). b. Nadzór i kontrola działalności najważniejszych międzynarodowych grup finansowych przez Unię Europejską jest postrzegany jako skuteczny sposób zwalczania obecnego kryzysu gospodarczego i finansowego przez 67% respondentów w UE. Większość respondentów uważających ten sposób za skuteczny pochodzi z Grecji i Cypru (83%) oraz Słowacji (82%). Najmniejsza liczba respondentów podzielająca tę opinię mieszka w Wielkiej Brytanii, Estonii (52%) i na Łotwie (54%). c. Nadzór Unii Europejskiej nad wszystkimi przypadkami wydawania publicznych pieniędzy na ratowanie instytucji finansowej jest uważany za skuteczny sposób przez 67% respondentów w całej UE. Za skuteczny uważa ten sposób większość obywateli w Grecji (85%), na Słowacji (83%) i na Cyprze (82%). Najmniejsze poparcie ma ten sposób w Wielkiej Brytanii i Danii (49%) oraz Estonii (52%). d. Większa rola UE w regulowaniu usług finansowych na szczeblu międzynarodowym jest postrzegana jako skuteczny sposób przez 66% Europejczyków (17% postrzega go jako bardzo skuteczny, a 49% jako raczej skuteczny ). Ten sposób jest najbardziej popierany przez respondentów w Grecji (86%), na Cyprze (85%) i na Słowacji (81%). 15/24
Najmniejsze poparcie ma na Łotwie (46%), w Wielkiej Brytanii (51%) i w Estonii (54%). III. Rola euro w kryzysie finansowym A. Ochronna rola euro w 27 państwach członkowskich Pyt. 8 Ogólnie rzecz biorąc euro złagodziło negatywne skutki obecnego kryzysu finansowego. 44% obywateli uważa, że euro nie złagodziło negatywnych skutków kryzysu finansowego i gospodarczego (18% zdecydowanie się nie zgadza, 26% raczej się nie zgadza). 39% respondentów uważa, że euro złagodziło negatywne skutki (10% zdecydowanie się zgadza, 29% raczej się zgadza). Dosyć wysoki procent respondentów (17 %) nie udzielił odpowiedzi na to pytanie. 16/24
17/24
Wykres pokazuje następujące rezultaty: Procent respondentów, którzy potwierdzają pozytywną rolę euro jest najwyższy na Słowacji (66%), w Finlandii (61%) i Belgii (54%). Pogląd, że euro nie złagodziło negatywnych skutków kryzysu uzyskał najmniejsze poparcie w Czechach (myśli tak 56%), Niemczech i w Wielkiej Brytanii (54%). W 17 krajach procent respondentów, którzy uważają, że euro odegrało pozytywną rolę w łagodzeniu skutków kryzysu jest wyższy niż procent osób o wręcz przeciwnej opinii (SK, FI, BE, SI, IT, EL, NL, LU, CY, MT, AT, HU, IE, PT, EE, PL, RO). W 9 krajach względna większość uważa, że euro nie złagodziło skutków kryzysu (BG, UK, LV, LT, CZ, DE, SE, DK, FR). W Hiszpanii opinie są idealnie podzielone po połowie (41% i 41%). W dwóch państwach, które niedawno stały się członkami (BG, RO), procent odpowiedzi trudno powiedzieć jest bardzo wysoki: w Bułgarii wynosi 51%, a w Rumunii 41%. 18/24
B. Poczucie bezpieczeństwa: kraje strefy euro Obywatele krajów strefy euro zostali zapytani czy zgadzają się z następującym stwierdzeniem: Pyt. 6a (NASZ KRAJ) byłby lepiej zabezpieczony przed obecnym kryzysem finansowym i gospodarczym gdyby zachował (DAWNĄ WALUTĘ NARODOWĄ). Odpowiedzi na to pytanie są równo podzielone, jeśli wziąć pod uwagę całą UE, między krajami występują jednak znaczne różnice. 45% respondentów zgadza się z tym stwierdzeniem (22% zdecydowanie się zgadza, 23% raczej się zgadza). 45% respondentów nie zgadza się (24% zdecydowanie się nie zgadza i 21% raczej się nie zgadza). 10% respondentów zaznaczyło odpowiedź trudno powiedzieć. 19/24
Zgoda z założeniem, że kraj byłby w lepszej sytuacji z dawną walutą narodową jest najwyższa w Portugalii (62%), we Włoszech i w Hiszpanii (53%). Najniższa jest na Słowacji i w Finlandii (72%), a także w Słowenii (71%), przy czym Słowacja i Słowenia to kraje, które jako ostatnie przyjęły euro. W 12 spośród 16 krajów większość osób uważa, że euro oferuje lepsze zabezpieczenie (SK, FI, SI, NL, LU, IE, MT, BE, AT, FR, DE, EL). Poparcie dla opinii, że lepsze zabezpieczenie niż euro oferowałaby dawna waluta narodowa jest wyższe tylko w 4 krajach (PT, IT, ES i CY) Różnice socjo-demograficzne: Kobiety częściej niż mężczyźni uważają, że ich kraj byłby lepiej zabezpieczony z poprzednią walutą narodową (49% wobec 41%). Tak jest również w przypadku respondentów, którzy zakończyli edukację w wieku lat 15-tu lub wcześniej (59% wobec 45% średnio w UE) i osób, które zajmują się domem (56%). Poczucie bezpieczeństwa, jakie daje euro, jest bardziej rozpowszechnione wśród przedstawicieli wolnych zawodów. Podczas gdy średnia UE wynosi 45%, w przypadku osób na kierowniczych stanowiskach sięga 67%, dla samozatrudniających się 51%, 64% w przypadku osób, które zakończyły edukację po ukończeniu 20-go roku życia lub później oraz 53% w przypadku studentów. C. Poczucie bezpieczeństwa: Kraje spoza strefy euro Trzy kraje odrzuciły euro. Osiem krajów jest zobowiązanych do przyjęcia euro. Zadano im następujące pytanie: Pyt. 6b (NASZ KRAJ) byłby lepiej zabezpieczony przed obecnym kryzysem finansowym i gospodarczym gdyby wcześniej przyjął wspólną walutę europejską - euro. 20/24
Choć przeciętna odpowiedź w strefie euro wskazuje na to, że obywatele nie czują się lepiej chronieni dzięki euro niż z dawną walutą narodową, to występują godne odnotowania różnice między państwami członkowskimi, które odrzuciły euro, a tymi, które są zobowiązane do jego przyjęcia. Poza strefą euro Średnio 46% nie zgadza się ze stwierdzeniem, że byliby lepiej zabezpieczeni przed kryzysem dzięki euro (23% zdecydowanie się nie zgadza i 23% raczej się nie zgadza). 36% respondentów zgadza się (11% zdecydowanie się zgadza i 25% raczej się zgadza). Ponownie średnia liczba odpowiedzi trudno powiedzieć jest wysoka i wynosi 18%. Różnice występujące między państwami, które są zobowiązane do przyjęcia euro: Respondenci najbardziej przekonani, że byliby lepiej zabezpieczeni przed kryzysem finansowym i gospodarczym, gdyby wcześniej przyjęli euro, mieszkają na Węgrzech (61%), w Rumunii (44%) i w Polsce (41%). Te trzy kraje są zobowiązane do przyjęcia euro w przyszłości. 21/24
Oprócz trzech krajów, które już odrzuciły euro (zob. następny akapit), poczucie, że euro nie byłoby lepszym zabezpieczeniem niż waluta narodowa, jest wysokie w Czechach (58%), na Litwie (55%) i na Łotwie (50%). W trzech krajach, które juz odrzuciły euro, brak zgody wyraża 61% respondentów w Danii, 59% w Wielkiej Brytanii i 54% w Szwecji. W dwóch krajach, które przystąpiły w 2007 r., procent odpowiedzi trudno powiedzieć jest wysoki: w Bułgarii wynosi 40%, a w Rumunii 37%. Różnice socjo-demograficzne: Mężczyźni (40%) częściej niż kobiety (31%) uważają, że ich kraj byłby lepiej zabezpieczony posiadając euro. Taką samą tendencję można zauważyć, jeśli chodzi o poziom wykształcenia. Podczas gdy średnia wynosi 36%, odpowiedź na korzyść euro, jako stanowiącego lepsze zabezpieczenie, wynosi 43%. Poparcie dla tego poglądu wzrasta wraz ze wzrostem wykształcenia, studenci także go popierają plasując się powyżej średniej (43% w porównaniu z 36%). Przeciwny pogląd znalazł poparcie respondentów, którzy zakończyli edukację w wieku lat 15-tu lub wcześniej, wśród których 51% nie zgadza się z podanym stwierdzeniem, natomiast wśród emerytów jest to 50%. 22/24
D. Kraje zobowiązane do przyjęcia euro: przyspieszyć czy spowolnić proces przyjmowania euro To pytanie zadano w Bułgarii, Czechach, Estonii, na Węgrzech, Litwie, Łotwie, Polsce i w Rumunii krajach zobowiązanych do przyjęcia euro w najbliższych latach: Pyt. 7 Jak zapewne Pan(i) wie, w nadchodzących latach (NASZ KRAJ) ma przyjąć wspólną walutę europejską - euro. Czy Pan(i) osobiście chciał(a)by? Kraje zobowiązane do przyjęcia euro: 29% respondentów opowiada się za przyspieszeniem procesu; 29% opowiada się za spowolnieniem procesu; 19% respondentów twierdzi, że proces powinien przebiegać zgodnie z planem, bez żadnych zmian. Tylko 7% twierdzi, że należy go całkowicie zatrzymać. 16% respondentów zaznaczyło odpowiedź trudno powiedzieć. 23/24
Poparcie dla przyspieszenia procesu jest najwyższe na Węgrzech (47%) i w Rumunii (35%). Chęć spowolnienia procesu jest najwyraźniejsza na Litwie (50%) i w Polsce (41%). W Estonii 42% respondentów uważa, że proces powinien przebiegać zgodnie z planem. Podobnie jest w przypadku Bułgarii - 34%. Różnice socjo-demograficzne: Mężczyźni częściej niż kobiety uważają, że proces powinien zostać przyspieszony (34% wobec 24%). Poparcie dla tej opinii spada wraz z wiekiem respondentów, wzrasta wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia i jest bardziej rozpowszechnione wśród osób samozatrudniających się (36%) i osób na kierowniczych stanowiskach (35%). Osoby w wieku powyżej 55 lat i starsze, emeryci i osoby, które zakończyły edukację w wieku 15-tu lat lub wcześniej, najbardziej popierają zatrzymanie procesu (całe 10%). Dział badania opinii publicznej Jacques Nancy Tel. 32.2.284 24 85 Nives Žun Tel. 32.2.284 43 99 Elise Defourny Tel. 32.2.284 11 23 24/24