Załącznik nr 1 do Uchwały nr Rady Miasta Piekary Śląskie z dnia PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ (PAL) NA LATA 2012-2013 P.N. RAZEM LEPIEJ I. Wprowadzenie Program Aktywności Lokalnej Razem lepiej jest elementem projektu systemowego Przywrócić wartości projekt Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie na rzecz integracji i aktywizacji mieszkańców Piekar Śląskich realizowanego w 2012 i 2013 roku. Program Aktywności Lokalnej Razem lepiej obejmie swoim zasięgiem obszar Piekar Śląskich, zawierający w szczególności ulice: Majora Henryka Sucharskiego, Generała Stefana Roweckiego, Księdza kapitana Gerarda Waculika, Generała Leopolda Okulickiego, Generała Józefa Hallera, Generała Stanisława Maczka, Generała Franciszka Kleeberga, Armii Krajowej, Generała Władysława Andersa, Generała Zygmunta Jankego, Stanisława Mastalerza, Papieża Jana Pawła II (nr 59, 61, 63), który zwyczajowo jest określany jako Stare Osiedle Wieczorka. Program skierowany do mieszkańców tej części miasta jest odpowiedzią na problemy społeczności lokalnej, którą łączy wspólne miejsce zamieszkania i wspólne problemy. Ma on na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz aktywizację społeczną. Działania te mają zwiększyć uczestnictwo mieszkańców w życiu społecznym oraz zainicjować rozwój inicjatyw lokalnych na rzecz rozwiązywania problemów społecznych. Ponadto realizacja Programu Aktywności Lokalnej Razem lepiej i zastosowanie działań o integracyjnym i aktywizacyjnym pozwoli na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa na tym terenie. II Diagnoza Potrzeba realizacji Programu Aktywności Lokalnej w tym miejscu wynika z przeprowadzonej przez pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie diagnozy problemów społecznych na terenie Piekar Śląskich. Mieszkańcy tego obszaru Piekar Śląskich obawiają się przede wszystkim bycia ofiarą przestępstwa czy wykroczenia, których na tym terenie nie brakuje. Z Programu przeciwdziałania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego na lata 2011-2013 wynika, że cały obszar tzw. Osiedla Wieczorka jest jednym z najbardziej niebezpiecznych rejonów Piekar Śląskich. W 2010 roku popełniono tam 25% wszystkich przestępstw z terenu Piekar Śląskich. Ponadto z obserwacji pracowników socjalnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich wynika, że mieszkańców najczęściej dotyczą następujące problemy społeczne: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, jak również niskie aspiracje edukacyjne oraz trudności w sprawowaniu ról rodzicielskich wynikaj ące z niskich kompetencji wychowawczych. Jednocześnie na terenie tym zamieszkuje duża grupa osób młodych, które nie posiadają zatrudnienia ze względu na brak umiejętności poruszania się po rynku pracy, niskie wykształcenie oraz brak motywacji do poszukiwania stałego miejsca pracy. Aż 32% usamodzielnionych wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych zamieszkuje na tzw. Starym Osiedlu Wieczorka i jest to największa ilość osób w porównaniu do pozostałych rejonów Piekar Śląskich. 1
Ponadto z danych MOPR wynika, iż ze świadczeń pomocy społecznej korzysta rocznie 8,8% wszystkich mieszkańców tego obszaru i jest to jeden z najwi ększych procentowych udziałów danej części miasta w całych Piekarach Śląskich. Społeczność ta wykazuje małą aktywność społeczną, jest słabo zorganizowana i zintegrowana. Wśród mieszkańców można zauważyć także poczucie braku bezpieczeństwa, związane z zjawiskiem anonimowości i zagrożeniem przestępczością. Spostrzeżenia pracowników socjalnych potwierdzają dzielnicowi, kuratorzy oraz pedagodzy. Przypadek funkcjonowania mieszkańców tej części Piekar Śląskich jest w mikroskali przykładem społeczności zagrożonych wykluczeniem społecznym. Sytuacja ta powoduje konieczność podjęcia działań skierowanych na wspieranie społeczności lokalnej w samoorganizowaniu się, tworzeniu ruchów samopomocowych, wypracowaniu metod radzenia sobie z problemami społecznymi i zjawiskiem marginalizacji społecznej. III. Cel ogólny i cele szczegółowe Cel ogólny : Aktywizacja i integracja społeczna mieszkańców obszaru Piekar Śląskich objętego Programem Aktywności Lokalnej Razem lepiej Cele szczegółowe : 1. Zwiększenie kompetencji społecznych mieszkańców oraz motywacji do działania głównie na rzecz społeczności lokalnej; 2. Zwiększenie aktywności lokalnej i uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym; 3. Podniesienie poziomu wiedzy o prawach s łużących przywróceniu samodzielności życiowej; 4. Zapobieganie marginalizacji osób i rodzin poprzez wyrównywanie szans dla grup marginalizowanych m.in. kobiet, osób bezrobotnych, m łodzieży. IV. Zakładane rezultaty 1. Wzrost poziomu wiedzy i umiejętności wśród mieszkańców w obszarze praw i kompetencji społecznych; 2. Wzrost aktywności lokalnej i uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym oraz wzrost poczucia bezpieczeństwa; 3. Zwiększenie integracji społecznej i zmniejszenie poczucia anonimowo ści; 4. Nabycie przez mieszkańców poczucia sprawczości, że sami mogą wiele dokonać; 5. Wzrost dostępu do informacji służących przywróceniu samodzielności życiowej. V. Adresaci Programu Program Aktywności Lokalnej Razem lepiej adresowany jest do mieszkańców części Piekar Śląskich zwyczajowo określanej jako Stare Osiedle Wieczorka. Bezpośrednimi działaniami o aktywizacyjnym oraz integracyjnym w 2012 roku zostanie obj ętych 20 osób, tj. uczestników projektu zagrożonych wykluczeniem społecznym, w wieku aktywności zawodowej (15-64 lata), korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Projekt zakłada, że w roku 2013 uczestników będzie taka sama liczba osób. Ponadto Programem zostaną objęte osoby stanowiące otoczenie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w szczególności rodziny oraz pozostali mieszkańcy tego obszaru miasta. Grupa docelowa będzie rekrutowana przez pracowników socjalnych MOPR, którzy będą informować mieszkańców o możliwości udziału w projekcie, a także poprzez ogłoszenia na stronie internetowej MOPR. Kluczowym kryterium doboru uczestników będzie spełnienie warunków uczestnictwa w projekcie oraz wyrażenie woli udziału w Programie. Kwalifikacja do udziału w projekcie odbywać się będzie poprzez podpisanie deklaracji uczestnictwa w projekcie. Rekrutacja i działania projektu zakładają stosowanie zasady równości szans, w tym równego dostępu kobiet i mężczyzn. VI. Opis planowanych działań i metody realizacji W ramach Programu Aktywności Lokalnej Razem lepiej na lata 2012-2013 planowane są działania adresowane do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz ich otoczenia, na rzecz przywrócenia ich do aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym. Działania te będą realizowane głównie metodą środowiskowej pracy socjalnej, m.in. poprzez: 2
prowadzenie działań mających na celu wzmacnianie lub odzyskanie zdolności do aktywnego funkcjonowania w społeczeństwie poprzez prawidłowe pełnienie ról społecznych, prowadzenie działań na rzecz integracji środowiska lokalnego, aktywizację i mobilizację mieszkańców do rozwiązywania grupowych i środowiskowych problemów społecznych, promowanie i wspieranie działań aktywizujących społeczność lokalną. Ponadto w ramach Programu planowana jest realizac ja następujących działań: 1. Instrumenty aktywnej integracji, w szczególności: usługi wspierające aktywizację zawodową w tym doradca zawodowy; skierowanie i sfinansowanie zajęć szkolnych, związanych z uzupełnieniem wykształcenia na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym lub policealnym oraz kosztów z nim związanych; skierowanie i sfinansowanie zajęć w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umi ejętności zawodowych, umożliwiających aktywizację zawodową; organizacja i sfinansowanie usług wspierających aktywizację edukacyjną; organizacja i finansowanie usług wspierających animację lokalną, w tym kosztów zatrudnienia animatora lokalnego, organizacja i finansowanie usług wsparcia i aktywizacji rodzin marginalizowanych, organizacja i finansowanie uczestnictwa w grupach i klubach samopomocowych, organizacja i finansowanie treningów kompetencji i umiej ętności społecznych, organizacja i finansowanie poradnictwa specjalistycznego, interwencji kryzysowej, mediacji rodzinnej oraz udzielania informacji o prawach i uprawnieniach, służące przywróceniu samodzielności życiowej, w tym powrotu na rynek pracy, organizacja i finansowanie poradnictwa i wsparcia indywidualnego oraz grupowego w zakresie podniesienia kompetencji życiowych i umiejętności społeczno- zawodowych umożliwiających docelowo powrót do życia społecznego, w tym powrót na rynek pracy i aktywizacj ę zawodową. Każdy uczestnik skorzysta z przynajmniej jednego instrumentu aktywnej integracji, przy czym zastosowane instrumenty będą dostosowane do indywidualnej sytuacji oraz potrzeb osoby objętej Programem. Wybór odpowiednich instrumentów będzie efektem współpracy pracownika socjalnego z uczestnikiem Programu i zostanie poprzedzone analizą predyspozycji oraz diagnozą potrzeb uczestnika. 2. Działania o środowiskowym: spotkania integracyjne, spotkania edukacyjne, jednodniowe wycieczki imprezy o kulturalnym - festyny. wyjazdy integracyjno-kulturalne spotkania o sportowym 3. Zasiłki, tj. świadczenia pieniężne stanowiące zadania własne jednostki, adresowane do uczestników Programu. Do realizacji Programu zaangażowani zostaną pracownicy socjalni zatrudnieni w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich. Promocja Programu oraz zarządzanie będą realizowane w ramach zadań określonych w całym projekcie systemowym Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. Przewiduje się również monitoring Programu (np. ankiety badające opinie uczestników Programu, oceny osób prowadzących zajęcia i spotkania, opinie pracownika socjalnego pracuj ącego w tym terenie, opinia pracownika prowadzącego Program). 3
VII. Planowany harmonogram oraz czas trwania działań przewidzianych do realizacji w ramach Programu Nazwa działania: Czas realizacji 01.03.2012 31.12.2012r. III IV V VI VII VIII IX X XI XII Środowiskowa praca socjalna Instrumenty aktywnej integracji Działania o środowiskowym integracyjne edukacyjne o sportowym Wyjazd integracyjnokulturalny Impreza o kulturalnym - Festyn Jednodniowa wycieczka Zasiłki Nazwa działania: Środowiskowa praca socjalna Instrumenty aktywnej integracji Działania o środowiskowym integracyjne edukacyjne o sportowym Wyjazd integracyjnokulturalny Impreza o kulturalnym - Festyn Jednodniowa wycieczka Czas realizacji 01.01.2013 31.12.2013r. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Zasiłki 4
VIII. Sposób finansowania realizacji Programu Program Aktywności Lokalnej Razem lepiej jako część projektu systemowego Przywrócić wartości projekt Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie na rzecz integracji i aktywizacji mieszkańców Piekar Śląskich jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007 2013, Priorytet VII, Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej). Źródła finansowania z podziałem na poszczególne zadania przedstawiają się następująco: środowiskowa praca socjalna: Europejski Fundusz Społeczny oraz Budżet Państwa instrumenty aktywnej integracji: Europejski Fundusz Spo łeczny oraz Budżet Państwa działania o środowiskowym: Europejski Fundusz Społeczny oraz Budżet Państwa zasiłki: budżet jednostki samorządu terytorialnego. IX. Podział odpowiedzialności za realizację poszczególnych części składowych Programu. Jednostką odpowiedzialną za realizację Programu będzie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich, który będzie także koordynował wszystkie zadania i działania związane z jego realizacją. Za koordynację wszystkich działań w ramach Programu, ich ocenę oraz prawidłowość wydatkowanych środków, nadzór na realizacją poszczególnych działań zgodnie z założonym harmonogramem będzie odpowiadał Kierownik Projektu Przywrócić wartości ( ). Środowiskowa praca socjalna będzie prowadzona przez pracowników socjalnych zatrudnionych w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Piekarach Śląskich. Na potrzeby Programu planuje się również oddelegować pracownika socjalnego do pełnienia funkcji animatora lokalnego. Bezpośredni nadzór nad pracownikami socjalnymi będzie pełnił Kierownik Działu Pomocy Środowiskowej. Działania w zakresie aktywnej integracji przewidziane w Programie będą realizowane przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie i podmioty z sektora lub spoza sektora finansów publicznych. X. Uzasadnienie realizacji Programu. Program Aktywności Lokalnej Razem lepiej stanowi odpowiedź na problemy i potrzeby społeczności lokalnej. Jest on skierowany do wszystkich mieszkańców tej części Piekar Śląskich. Aby zapobiec wykluczeniu społecznemu osób mających niskie kompetencje zawodowe i społeczne, działania w postaci pracy socjalnej oraz innych form aktywizujących, powinny obejmować wszystkie osoby zamieszkujące w środowisku zagrożonym marginalizacją. Zasadne jest zatem realizowanie Programu, który będzie miał na celu angażowanie całej społeczności lokalnej w procesy motywacyjne i pobudzające do zwiększenia uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym i rozwoju inicjatyw lokalnych na rzecz rozwiązywania problemów społecznych. 5