Eurobarometr Parlamentu Europejskiego (EB/PE 82.4) Parlemeter 2014 r. PRZEGLĄD ANALITYCZNY

Directorate-General for Communication Public Opinion Monitoring Unit Bruksela, 30 stycznia 2015 r. Eurobarometr Parlamentu Europejskiego (EB/PE 82.4) Parlemeter 2014 r. PRZEGLĄD ANALITYCZNY Zakres badania: Grupa docelowa: Metodologia: Badanie w terenie: UE-28 (27 801 obywateli UE) Europejczycy w wieku co najmniej 15 lat wywiad bezpośredni (CAPI) 29 listopada 9 grudnia 2014 r., TNS opinion WPROWADZENIE... 3 I. PARLAMENT EUROPEJSKI... 19 A.INFORMACJE O PARLAMENCIE EUROPEJSKIM... 19 1. Widział(a)/Słyszał(a) w mediach... 19 2. Poczucie bycia poinformowanym o działaniach Parlamentu Europejskiego... 22 B.WIZERUNEK I ROLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO... 25 1. Ogólny wizerunek Parlamentu Europejskiego... 25 2. Rola Parlamentu Europejskiego... 28 C.WIEDZA NA TEMAT PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO... 31 1. Sposób funkcjonowania Parlamentu Europejskiego... 31 2. Sposób podejmowania decyzji przez Parlament Europejski... 34 3. Łączna wiedza o Parlamencie Europejskim... 37 II. EUROPEJCZYCY I UNIA EUROPEJSKA... 43 A.TOŻSAMOŚĆ, CZŁONKOSTWO I TEMPO INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ... 43 1. Elementy tworzące tożsamość europejską... 43 2. Członkostwo w Unii Europejskiej... 46 3. Tempo integracji europejskiej... 49 4. Instytucja, która najlepiej reprezentuje UE... 53 B.GŁOS OBYWATELI EUROPY... 56 1. Mój głos się liczy... 56 2. Wybór nowej Komisji... 62 C.PRIORYTETY POLITYCZNE I WARTOŚCI... 65 1. Priorytetowe polityki... 65 2. Wartości Parlamentu Europejskiego... 70 D.KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z NIENALEŻENIA DO UE... 74 1

Uwaga dla czytelnika Należy mieć na uwadze, że średnia europejska jest ważona oraz że udział w tej średniej sześciu państw członkowskich o największej liczbie mieszkańców wynosi około 70%. Czytelnik powinien pamiętać, że wyniki sondażu stanowią dane szacunkowe, których dokładność, przy założeniu, że pozostałe czynniki pozostają niezmienione, zależy od wielkości próby i odnotowanego odsetka. W przypadku prób obejmujących około 1000 wywiadów (wielkość próby zazwyczaj stosowana w skali państwa członkowskiego) odsetek rzeczywisty, to jest wynikający z przebadania całej populacji, mieściłby się w następujących przedziałach ufności: Odnotowany odsetek 10% lub 90% 20% lub 80% 30% lub 70% 40% lub 60% 50% Granica ufności +/ 1,9 pp +/ 2,5 pp +/ 2,7 pp +/ 3,0 pp +/ 3,1 pp 2

WPROWADZENIE Parlametr to coroczne badanie Parlamentu Europejskiego. Pierwsza część badania ma na celu ustalenie, w jaki sposób Europejczycy postrzegają Parlament Europejski, jego wizerunek, rolę oraz jaka jest ich wiedza na temat tej instytucji. Druga część poświęcona jest Europejczykom i Unii Europejskiej. Podejmuje ona zagadnienia tożsamości, członkostwa w UE, a także głosu Europejczyków w UE i wyboru przewodniczącego Komisji Europejskiej. Ponadto po raz pierwszy zapytano Europejczyków o to, czy ich zdaniem UE jest źródłem wartości dodanej w 15 różnych dziedzinach. Badanie w terenie przeprowadzono w dniach od 29 listopada do 9 grudnia 2014 r. Badanie miało postać wywiadów bezpośrednich i zostało przeprowadzone przez TNS opinion w 28 państwach Unii Europejskiej wśród 27 801 obywateli. Wyniki zostały przedstawione zbiorczo we wprowadzeniu do niniejszego streszczenia. W drugiej części dokumentu, w formie tabeli i wykresów, ujęte zostały europejskie i krajowe wyniki dotyczące każdego z pytań. Kontekst europejski Jak w każdym badaniu tego typu istotne jest określenie kontekstu, w jakim zostało ono przeprowadzone. Badanie w terenie przeprowadzono w tygodniach bezpośrednio po powołaniu Komisji pod przewodnictwem J.-C. Junckera, co miało prawdopodobnie wypływ na odpowiedzi udzielone na niektóre pytania. 3

Najważniejsze wnioski Podobnie jak po wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 r., pod koniec 2014 r. uwidocznił się istotny wpływ wyborów europejskich na obecność Parlamentu w mediach, dzięki czemu był on obecny w świadomości prawie sześciu na dziesięciu Europejczyków. Niemniej jednak badanie wykazało, że chociaż badani słyszeli o Parlamencie Europejskim, nie uważają wcale, by byli o nim dobrze poinformowani. Wręcz znaczna większość Europejczyków nie uważa, by była dobrze poinformowana o działalności Parlamentu. Skojarzenia Europejczyków dotyczące Parlamentu Europejskiego pozostają w przeważającej mierze neutralne. Na to wskazują wyniki z 21 państw członkowskich. Z drugiej strony prawie jeden na dwóch Europejczyków osobiście chciałby, żeby Parlament Europejski odgrywał ważniejszą rolę niż obecnie. Z kolei ponad jedna czwarta respondentów uważa, że powinien on odgrywać mniej ważną niż obecnie rolę, a opinia ta jest coraz bardziej popularna w 26 państwach członkowskich. Wiedza Europejczyków o strukturze i funkcjonowaniu Parlamentu Europejskiego pogłębiła się od czerwca 2013 r. Europejczycy odbierają Parlament Europejski jako instytucję bardziej polityczną, prawdopodobnie ze względu na jego rolę w wyborze przewodniczącego Komisji Europejskiej. W tym kontekście można zauważyć dwojakie zjawisko. Z jednej strony wiedza respondentów o kryterium, według jakiego posłowie zasiadają w Parlamencie Europejskim, jest największa od momentu, gdy pytanie to zadane zostało po raz pierwszy w badaniu Parlametru (w sierpniu 2007 r.). Z drugiej strony po raz pierwszy nieznaczna większość respondentów wyraziła przekonanie, że decyzje Parlamentu Europejskiego są podejmowane zgodnie z przynależnością polityczną posłów. Prawie taki sam odsetek respondentów uważa, że decyzje PE podejmowane są zgodnie z interesami państw członkowskich, z których pochodzą posłowie. W oczach jednego na dwóch Europejczyków Parlament Europejski jest instytucją, która najlepiej reprezentuje Unię Europejską. 4

Na pytanie o elementy, z których składa się tożsamość europejska, Europejczycy w swoich odpowiedziach najczęściej wymieniali wartości demokratyczne i wolność elementy przybierające na znaczeniu w 22 państwach członkowskich. Wspólna waluta, która zajmowała rok temu pierwsze miejsce, znajduje się obecnie na drugiej pozycji, pozostając jednak silnym spoiwem tożsamości we wszystkich państwach strefy euro. Tak też euro wymieniane jest jako pierwszy element tożsamości europejskiej w 10 państwach strefy euro. Odpowiedzi na historyczne pytanie Eurobarometru dotyczące sposobu postrzegania członkostwa w Unii Europejskiej wykazały, że członkostwo jest czymś dobrym dla bezwzględnej większości Europejczyków, także w niektórych przypadkach po raz pierwszy dla tych, którzy nie należą do strefy euro. Analiza odpowiedzi udzielanych na to pytanie na przestrzeni lat (2009 2014) ujawnia dużą stabilność w tym zakresie zarówno odpowiedzi pozytywnych, negatywnych, jak i neutralnych. Jeżeli chodzi o tempo integracji UE, coraz więcej Europejczyków (niemal jeden na dwóch) uważa, że zanim przystąpi się do przyspieszenia rozwoju nowych wspólnych strategii politycznych, lepiej jest zaczekać, aż wszystkie państwa członkowskie UE będą na to gotowe. Respondenci udzielający takiej odpowiedzi są liczniejsi w państwach najbardziej dotkniętych kryzysem. W odpowiedzi na pytanie, podobnie jak w 2013 r., o to, czy uważają, że ich głos się liczy, 6 Europejczyków na 10 uznało, że ich głos liczy się w ich kraju, a ponad 4 na 10 uważa, że ich głos liczy się w UE. Oznacza to niewielki wzrost, przy czym różnice na poziomie krajowym są wyraźne, zwłaszcza między państwami najbardziej dotkniętymi kryzysem a pozostałymi krajami. Chociaż odpowiedź ta wciąż przeważa, odsetek Europejczyków, którzy uważają, że ich głos nie liczy się w UE, nieznacznie spadł. Wyraźna większość odpowiedzi we wszystkich państwach członkowskich wskazuje na to, że wybór przewodniczącego oraz całej Komisji Europejskiej na podstawie wyników wyborów europejskich stanowi istotny krok naprzód dla demokracji europejskiej. Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, pozostaje w 25 państwach członkowskich polityką, którą Parlament Europejski powinien traktować jako priorytetową, a jej popularność w udzielanych odpowiedziach stale rośnie. Zagadnienia dotyczące imigracji i walki z terroryzmem najbardziej zyskały na popularności, ujawniając przy tym nowe podziały między państwami członkowskimi. Sytuacja przedstawia się podobnie, jeżeli chodzi o politykę bezpieczeństwa i obrony. 5

Wartością, jakiej Parlament Europejski powinien bronić przede wszystkim, jest dla Europejczyków zdecydowanie ochrona praw człowieka. Następnymi w kolejności wartościami są równość kobiet i mężczyzn oraz wolność wypowiedzi, których popularność rośnie. Warto zaznaczyć, że jedyną wartością podawaną w odpowiedziach na szczeblu europejskim rzadziej niż dotychczas jest solidarność między państwami członkowskimi UE. Wreszcie, na pytanie o to, jaka byłaby sytuacja kraju respondentów, gdyby znajdował się poza Unią Europejską, większość odpowiedziała, że ich kraj radziłby sobie gorzej bez UE w 11 na 15 dziedzin, których dotyczyły pytania zdane w badaniu. W 4 pozostałych dziedzinach większość respondentów uważa, że sytuacja ich kraju nie byłaby ani lepsza, ani gorsza, jeśli znajdowałby się poza UE. Zdania były za to bardzo podzielone między odpowiedzią lepiej i gorzej w trzech następujących dziedzinach: inflacja i koszty utrzymania, imigracja oraz rolnictwo. 6

Najważniejsze wyniki I. PARLAMENT EUROPEJSKI A. INFORMACJE NA TEMAT PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 1. Wybory do Parlamentu Europejskiego w maju 2014 r. pozostają ciągle żywe w pamięci Podobnie jak po wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 r., pod koniec 2014 r. uwidocznił się istotny wpływ wyborów europejskich na obecność Parlamentu w mediach, dzięki czemu był on obecny w świadomości prawie sześciu na dziesięciu Europejczyków. Na szczeblu europejskim 58% respondentów niedawno słyszało w mediach o Parlamencie Europejskim, co oznacza, że odsetek ten wzrósł o 11 pp od czerwca 2013 r. Odsetek respondentów, którzy stwierdzili, że nie pamiętają, by ostatnio słyszeli coś o Parlamencie Europejskim w mediach, wyniósł 40% (spadek o 10 pp w stosunku do czerwca 2013 r.). Na szczeblu krajowym odsetek respondentów przypominających sobie o obecności Parlamentu w mediach najbardziej wzrósł w Słowenii (86%, +23) i w Luksemburgu (78%, +21), a także w Polsce (56%, +21) i w Estonii (75%, +19). Odsetek ten również znacznie wzrósł we Francji (44%, +18), mimo że kraj ten jest jedynym obok Irlandii krajem, w którym odsetek respondentów, którzy ostatnio słyszeli o Parlamencie w mediach, sytuuje się poniżej progu 50%. 2. Odczucia dotyczące bycia poinformowanym o działalności Parlamentu Europejskiego Jeżeli chodzi o odczucia dotyczące stopnia poinformowania o działalności Parlamentu Europejskiego, stopień ten oceniany jest w dalszym ciągu jako niski, co nie zmieniło się na przestrzeni lat (w porównaniu do listopada 2011 r.) Nieco mniej niż jedna trzecia Europejczyków (30%) uważa się za dobrze poinformowanych o działalności Parlamentu Europejskiego. Natomiast 67% uważa się za raczej źle poinformowanych o tej działalności. 7

Na szczeblu krajowym jedynie na Litwie większość respondentów, tzn. 52%, uważa się za dobrze poinformowanych. Najmniej osób wśród respondentów (19%) uznało, że są dobrze poinformowane o działalności PE, we Francji. Respondenci, którzy nie uważają się za osoby dobrze poinformowane o działaniach PE, byli najliczniejsi w Szwecji (80%), we Francji (78%) i w Hiszpanii (77%). Z analizy tego badania wynika, że chociaż badani słyszeli o Parlamencie Europejskim w mediach, nie uważają jednak, by byli o nim dobrze poinformowani. Zatem chociaż 41% respondentów, którzy ostatnio słyszeli o Parlamencie Europejskim w mediach, uważa się za dobrze poinformowanych, aż 57% uważa się za źle poinformowanych. Na szczeblu krajowym na przykład wśród osób uczestniczących w badaniu w Szwecji jedynie 20% uważa się za osoby dobrze poinformowane, chociaż odsetek respondentów przypominających sobie o obecności PE w mediach sięga 69%, co oznacza wzrost o 14 pp w stosunku do czerwca 2013 r. Pod względem społeczno-demograficznym świadomość obecności PE w mediach jest wyższa wśród osób starszych, jednak ich przeświadczenie o byciu poinformowanym o jego działaniach jest bardzo niewielkie. Jak ma to często miejsce przy okazji różnych badań, osoby, które czują się najlepiej poinformowane, należą do kadry kierowniczej (39%) i są to osoby o najwyższym poziomie wykształcenia (37%). B. WIZERUNEK I ROLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 1. Ogólny wizerunek Parlamentu Europejskiego Wizerunek Parlamentu Europejskiego wśród Europejczyków nieznacznie się poprawił, pomimo że PE wywołuje neutralne skojarzenia u zdecydowanej większości respondentów w 22 państwach członkowskich. Wizerunek Parlamentu wśród respondentów ustabilizował się w porównaniu do czerwca 2013 r., przy czym 30% respondentów (=) wskazało na pozytywne skojarzenia, a 43% (+1) na neutralne. Odsetek respondentów mających negatywne skojarzenia wynosi 23% i zmalał o 2 pp. Na szczeblu krajowym: skojarzenia neutralne dominują w 22 z 28 państw członkowskich; 8

skojarzenia pozytywne przeważają nad skojarzeniami negatywnymi w 23 państwach członkowskich. Należy w szczególności zauważyć, że w stosunku do czerwca 2013 r. skojarzenia pozytywne: o wyraźnie występowały częściej w Hiszpanii (29%, +10), w Szwecji (34%, +9) i na Cyprze (34%, +8), a także na Łotwie (25%, +6) i w Portugalii (30%, +5); przy czym poziomy te jednak pozostają niskie; o w Rumunii, Bułgarii, we Włoszech i na Malcie przeważały nad skojarzeniami neutralnymi; o były przywoływane znacznie rzadziej w Irlandii (40%, -10), Bułgarii (48%, -8) i w Belgii (34%, -7). Skojarzenia negatywne przeważały za to nad skojarzeniami pozytywnymi w Grecji, Zjednoczonym Królestwie, we Francji i w Holandii. 2. Rola Parlamentu Europejskiego Prawie jeden na dwóch Europejczyków osobiście chciałby, żeby Parlament Europejski odgrywał ważniejszą rolę niż obecnie. Za to ponad jedna czwarta respondentów uważa, że powinien on odgrywać mniej ważną niż obecnie rolę. Popularność tej opinii wzrosła w 26 państwach członkowskich. Zapytani o rolę, jaką życzyliby sobie, by Parlament odgrywał w przyszłości, respondenci w znacznej większości opowiedzieli się za ważniejszą niż dotychczasowa rola (47%, -2 w stosunku do czerwca 2013 r.) Należy zauważyć, że odsetek respondentów, którzy spontanicznie opowiedzieli się za taką samą rolą, coraz bardziej maleje (12%, -8) na korzyść tych, którzy chcieliby, by Parlament odgrywał mniej ważną rolę, (27%, +7) i tych, którzy nie mają zdania w tej kwestii (14%, +3). Na szczeblu krajowym: Życzenie, by Parlament odgrywał ważniejszą rolę niż obecnie wyraziła bezwzględna większość respondentów w 16 państwach członkowskich, stanowisko to przeważa wśród respondentów w 22 państwach członkowskich, a największy ich udział odnotowano na Cyprze (84%, +5), na Malcie i w Portugalii (67%, odpowiednio +2 i +7), a także w Hiszpanii i w Rumunii (65%, odpowiednio +9 i =). Odsetek respondentów wyrażających życzenie, by Parlament odgrywał ważniejszą rolę niż obecnie, wzrósł w Portugalii i w Hiszpanii państwach dotkliwe doświadczonych kryzysem a także w Grecji (63%, +2) i we Włoszech (49%, +4). Największy wzrost odsetka respondentów, którzy chcieliby, by 9

Parlament odgrywał ważniejszą rolę niż obecnie, zarejestrowano na Łotwie (58%, +16) i Litwie (64%, +15). Jeżeli natomiast chodzi o życzenie, by PE odgrywał mniej ważną niż obecnie rolę, odsetek respondentów wyrażających je wzrósł w 26 państwach członkowskich, przy czym wyjątek stanowią Cypr i Polska. Popularność tej opinii wzrosła w 6 państwach członkowskich. w Danii (46%, +12), Finlandii (44%, +25), Szwecji (49%, +25), Zjednoczonym Królestwie (43%, +4), Republice Czeskiej (43%, +19) i w Holandii (48%, +13). Należy zwrócić uwagę na fakt, że wzrost odsetka respondentów opowiadających się za odgrywaniem przez Parlament mniej ważnej roli jest bardziej znaczący w państwach strefy euro niż w państwach spoza niej. C. ZNAJOMOŚĆ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Wiedza Europejczyków o strukturze i funkcjonowaniu Parlamentu Europejskiego wyraźnie się pogłębiła od 2013 r. W odpowiedziach można doszukać się wpływu wyborów europejskich z maja 2014 r., którego przejawem jest bardziej upolitycznione postrzeganie tej instytucji, być może związane również z wyborem przewodniczącego Komisji Europejskiej. Jak już podkreślono we wstępie, kluczowa rola Parlamentu Europejskiego w wyborze przewodniczącego Komisji Europejskiej i w powołaniu całego kolegium komisarzy niewątpliwie przyczyniła się do tego, że Europejczycy odbierają Parlament jako instytucję bardziej polityczną. 1. Funkcjonowanie Parlamentu Europejskiego 48% respondentów wie, że posłowie do PE zasiadają w sali posiedzeń plenarnych według swojej przynależności politycznej, co oznacza wzrost o 5 pp w stosunku do czerwca 2013 r. 35% (-4) respondentów sądzi, że zasiadają oni według swojego obywatelstwa. Co do respondentów, którzy stwierdzają, że nie wiedzą, według jakiego kryterium zasiadają posłowie w Parlamencie Europejskim, ich odsetek zmalał do 17% (-1). Na szczeblu krajowym odsetek respondentów, którzy wiedzą, że sala posiedzeń plenarnych jest zorganizowana według przynależności politycznej posłów, wzrósł stosunku do czerwca 2013 r. w 23 państwach członkowskich. Największy wzrost odnotowano na Litwie (60%, +18), w Szwecji (70%, +16) i w Danii (60%, +14). 10

2. Tryb podejmowania decyzji w Parlamencie Europejskim Po raz pierwszy większość respondentów uważa, że decyzje Parlamentu Europejskiego są podejmowane zgodnie z przynależnością polityczną posłów. Obecnie opinię tę podziela 40% Europejczyków, podczas gdy 38% sądzi, że decyzje te są podejmowane zgodnie z interesami państw członkowskich, z których pochodzą posłowie. Na szczeblu krajowym stwierdzono, co następuje: w piętnastu państwach członkowskich zaczyna przeważać opinia, że decyzje opierają się na przynależności politycznej posłów do PE, przy czym najczęściej taka odpowiedź padała w Szwecji (62%, +15), w Finlandii (55%, +13), w Słowenii i Holandii (51%, odpowiednio +4 i +9); w jedenastu państwach członkowskich większość sądzi natomiast, że decyzje są motywowane interesami narodowymi, przy czym najwięcej takich odpowiedzi padało w Republice Czeskiej (56%, -3), na Słowacji (54%, -2) i w Grecji (52%, +4). 3. Ogólna znajomość Parlamentu Europejskiego Choć obiektywna wiedza o Parlamencie Europejskim pozostaje na wysokim poziomie, w państwach założycielskich jej poziom wykazuje tendencję malejącą. Tę obiektywną wiedzę Europejczyków o Parlamencie mierzy się za pomocą odpowiedzi na cztery pytania o wybory bezpośrednie do Parlamentu Europejskiego, o liczbę posłów przypadających na każde państwo członkowskie, o sposób ustalania budżetu Unii Europejskiej oraz o sposób ustanawiania prawa europejskiego. Na szczeblu europejskim średnia poprawnych odpowiedzi wynosi 59%, a średnia niepoprawnych odpowiedzi 19%. Mimo tych zachęcających wyników trzeba zauważyć, że odsetek respondentów, którzy stwierdzają, że nie wiedzą, jak odpowiedzieć na te pytania, wzrósł od czerwca 2013 r. (22%, +4). O ile prawie we wszystkich państwach członkowskich obiektywną wiedzę o Parlamencie Europejskim można uznać za rozległą, o tyle w stosunku do czerwca 2013 r. da się zauważyć spadek jej poziomu w państwach założycielskich. Natomiast w Bułgarii odsetek poprawnych odpowiedzi na te cztery pytania wzrósł w stosunku do czerwca 2013 r. 11

II. EUROPEJCZYCY A UNIA EUROPEJSKA A. INSTYTUCJA NAJLEPIEJ REPREZENTUJĄCA UE W oczach bezwzględnej większości Europejczyków Parlament Europejski jest instytucją, która najlepiej reprezentuje Unię Europejską. Faktycznie aż 50% respondentów (= w stosunku do czerwca 2013 r.) postrzega Parlament Europejski jako instytucję, która najlepiej reprezentuje Unię Europejską. Komisja Europejska została wskazana przez 16% respondentów (+1), a Rada UE przez 9% z nich (-6). Warto zauważyć, że 23% respondentów (+4) nie wie, która instytucja najlepiej reprezentuje UE. Na szczeblu krajowym we wszystkich państwach członkowskich Parlament był wskazywany najczęściej (choć w Zjednoczonym Królestwie odpowiedź ta padała rzadziej niż odpowiedź trudno powiedzieć ). Parlament wskazywano najczęściej na Słowacji (67%) oraz w Chorwacji (57%), a najrzadziej w Zjednoczonym Królestwie (36%) i na Łotwie (44%). Biorąc pod uwagę kategorie socjodemograficzne, Parlament również plasuje się na czele we wszystkich kategoriach. B. TOŻSAMOŚĆ, PRZYNALEŻNOŚĆ I TEMPO INTEGRACJI 1. Składowe tożsamości europejskiej Respondentom zadano pytanie, jakie są ich zdaniem najważniejsze elementy tworzące europejską tożsamość. W oczach Europejczyków najważniejszym elementem tworzącym tożsamość europejską, w którego przypadku zanotowano wzrost w 22 państwach członkowskich, są wartości demokratyczne i wolność. Wyniki na szczeblu UE28 wykazują znaczny wzrost popularności odpowiedzi wskazującej na wartości demokratyczne i wolność (47%, +7 w stosunku do czerwca 2013 r.), która wyprzedziła wspólną walutę (40%, -2). Kultura zajęła trzecią pozycję (28%), a za nią znalazła się historia (24%), sukcesy gospodarki europejskiej (20%) i geografia (18%). Co do geografii ciekawe, że ten element wykazuje tendencję spadkową w 25 państwach członkowskich. 12

Na szczeblu krajowym widać, że wartości demokratyczne i wolność były wskazywane częściej w większości państw członkowskich, przy czym wzrost ten w stosunku do czerwca 2013 r. sięga +17 pp w Holandii (65%), +16 pp w Belgii (57%) i +15 pp w Finlandii (60%). Można również zauważyć, że były one wskazywane najczęściej w północnej części UE, a mianowicie przez 69% respondentów w Szwecji, 67% w Niemczech, 65% w Holandii, 63% w Danii i 60% w Finlandii. Ponadto z analizy wynika, że były one wskazywane najrzadziej w państwach poważnie dotkniętych kryzysem: w Hiszpanii 30% (+1), w Grecji 34% (+5), we Włoszech 37% (-2), na Cyprze 43% (-3), w Irlandii 45% (+11) wszystkie te kraje plasują się poniżej średniej UE wynoszącej 47%. Wspólna waluta euro stanowi wyraźny wyznacznik tożsamości z uwagi na to, że odpowiedzi wskazujące ten element w państwach strefy euro padały częściej w porównaniu ze średnią europejską (40%), z wyjątkiem Portugalii (39%). 2. Członkostwo w Unii Europejskiej Członkostwo w Unii Europejskiej jest postrzegane jako coś dobrego przez wzrastającą większość Europejczyków, także i w tych państwach, które nie należą do strefy euro. 54% (+4 w stosunku do czerwca 2013 r.) Europejczyków uważa, że członkostwo w UE jest czymś dobrym. 29% (-2) Europejczyków jest zdania, że nie jest ono ani czymś dobrym, ani czymś złym. 14% (-3) z nich sądzi, że jest ono czymś złym. Na szczeblu krajowym ci, którzy najliczniej uważają, że członkostwo w Unii Europejskiej jest czymś dobrym, to osoby uczestniczące w badaniu w Luksemburgu (83%, +12 w stosunku do czerwca 2013 r.), w Niemczech (72%, +4) i w Belgii (70%, +6). W przypadku tej odpowiedzi największy wzrost odnotowano w Estonii i w Rumunii, (w obu krajach odsetek takich odpowiedzi wyniósł 68%, co oznacza w obu przypadkach wzrost o 13 pp) w Luksemburgu (83%, +12), w Hiszpanii (59%, +12), w Portugalii (46%, +10) i w Polsce (63%, +10). Z kolei spośród krajów, w których najwięcej respondentów sądzi, że członkostwo w UE jest czymś złym, dwa pierwsze zostały poważnie dotknięte kryzysem, lecz odsetek odpowiedzi pozostał na tym samym poziomie lub zmniejszył się; te kraje to Grecja (30%, =) i Cypr (30%, -6). Podobna stabilizacja nastąpiła w Zjednoczonym Królestwie (27%, =), a w Austrii odnotowano lekki wzrost (23%, +2). 13

Biorąc pod uwagę kategorie socjodemograficzne, osoby najbardziej sprzyjające członkostwu w UE to tak jak przedtem mężczyźni, ludzie młodzi, osoby o najwyższym poziomie wykształcenia i uprzywilejowane kategorie społecznozawodowe. 3. Tempo integracji Unii Europejskiej W pytaniu o tempo integracji Europejczyków poproszono o wskazanie jednej z dwóch możliwości: aby przyspieszyć prowadzenie wspólnej polityki europejskiej w pewnych ważnych obszarach należy zaczekać, aż wszystkie państwa członkowskie UE będą na to gotowe, czy robić to, nie czekając na inne państwa członkowskie UE? Coraz więcej Europejczyków (niemal jeden na dwóch) uważa, że zanim przyspieszy się realizację nowych wspólnych strategii politycznych, lepiej byłoby zaczekać, aż wszystkie państwa członkowskie UE będą na to gotowe. Respondenci opowiadający się za takim podejściem są najliczniejsi w państwach najbardziej dotkniętych kryzysem. I tak, wyniki badania pokazują, że prawie połowa Europejczyków (49%, +3) wolałaby zaczekać, aż wszystkie państwa członkowskie będą gotowe do kolejnego kroku, podczas gdy 39% (-4) z nich opowiada się za kroczeniem naprzód w niepełnym gronie, bez oglądania się na pozostałe państwa. Na szczeblu krajowym za czekaniem, aż wszystkie państwa członkowskie UE będą gotowe, zanim przyspieszy się realizację wspólnych strategii politycznych, w największym stopniu opowiadają się państwa najbardziej dotknięte kryzysem: Portugalia (70%, =), Grecja (62%, +4), Hiszpania (61%, +3), Cypr (60%, -2) i Irlandia (53%, +5). Natomiast najliczniej za wyborem drugiej opcji ( nie czekać ) wypowiadają się osoby mieszkające w Holandii (61%, +3), w Słowenii (54%, +1) oraz na Litwie i w Austrii (52%, odpowiednio +7 i = od czerwca 2013 r.). C. GŁOS OBYWATELI EUROPEJSKICH 1. Mój głos się liczy Czy obywatele europejscy mają poczucie, że ich głos się liczy, zarówno na poziomie ich kraju, jak i na poziomie UE? Wyniki badania pokazują, że to poczucie jest w pierwszym przypadku silniejsze niż w drugim. 14

a. Mój głos liczy się w moim kraju Od czerwca 2013 r. odsetek Europejczyków, którzy uważają, że ich głos się liczy w ich kraju, nie uległ zmianie i wynosi 58% (=), podczas gdy 39% (-1) obywateli europejskich sądzi, że tak nie jest. b. Mój głos liczy się w UE Jeśli chodzi o to, czy ich głos się liczy w UE, w listopadzie grudniu 2014 r. 41% (+2) Europejczyków było zdania, że tak. Warto zauważyć, że bezpośrednio po wyborach z 2009 r. odsetek ten wynosił 38%. Chociaż Europejczycy, którzy uważają, że ich głos się nie liczy w UE, pozostają w większości, ich odsetek zmniejszył się w dwóch ostatnich latach (53%, -4 od czerwca 2013 r.). Na szczeblu krajowym w odpowiedziach na to pytanie występują znaczne różnice sięgające aż 54 pp. Respondenci, którzy najliczniej mają poczucie, że ich zdanie się liczy w UE, mieszkają w Szwecji (74%, +10), w Danii (62%, =), w Luksemburgu (59%, +6), w Belgii, w Holandii i w Chorwacji (58%, odpowiednio -2, +9, +1) oraz w Niemczech (57%, +5). Natomiast najwięcej osób, które uważają, że ich głos się nie liczy w UE, mieszka w Grecji (78%, -3), na Cyprze (75%, -5), w Republice Czeskiej, w Hiszpanii i we Włoszech (68%, odpowiednio -4, = i +2) oraz w Portugalii (66%, -1). 2. Powołanie nowej Komisji Bardzo ważne było zbadanie opinii Europejczyków o pierwszym w historii zastosowaniu postanowień Traktatu z Lizbony dotyczących wyboru przewodniczącego oraz całej Komisji Europejskiej przez Parlament Europejski. Okazało się, że wyraźna większość odpowiedzi we wszystkich państwach członkowskich wskazuje na to, że wybór przewodniczącego oraz całej Komisji Europejskiej na podstawie wyników wyborów europejskich stanowi dla demokracji europejskiej istotny krok naprzód. I tak, na poziomie europejskim 63% respondentów podziela tę opinię, 18% jej nie podziela, a 19% nie ma zdania. Na szczeblu krajowym osoby uczestniczące w badaniu w Luksemburgu opowiadają się za takim stwierdzeniem najliczniej (81%). Respondenci w Zjednoczonym 15

Królestwie najliczniej (28%) się z nim nie zgadzają. Natomiast respondenci w Estonii jako najliczniejsi (35%) nie wyrazili swojego zdania. D. PRIORYTETOWE DZIEDZINY POLITYKI I WARTOŚCI 1. Priorytetowe dziedziny polityki Walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym pozostaje w 25 państwach członkowskich dziedziną polityki, którą Parlament Europejski powinien traktować jako priorytetową, a jej znaczenie w udzielanych odpowiedziach stale rośnie. Zagadnienia dotyczące imigracji i walki z terroryzmem zyskały na popularności najbardziej, ujawniając przy tym nowe podziały między państwami członkowskimi. Sytuacja przedstawia się podobnie, jeżeli chodzi o politykę bezpieczeństwa i obrony. Na szczeblu europejskim walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym (54%, +3 od czerwca 2013 r.) pozostawała w 25 państwach członkowskich dziedziną polityki, która powinna być traktowana jako priorytetowa. W Danii i Szwecji wyprzedziła ją jednak walka ze zmianami klimatycznymi, a w Estonii polityka bezpieczeństwa i obrony, która pozwala Unii Europejskiej stawić czoła kryzysom międzynarodowym. Koordynacja polityki gospodarczej, budżetowej i podatkowej przesunęła się na drugie miejsce (31%, +1), dystansując lepszą ochronę konsumenta i zdrowia publicznego (30%, -3). Na kolejnej pozycji znajduje się walka z terroryzmem przy jednoczesnym poszanowaniu wolności osobistych, której odsetek wzrósł o 4 pp, osiągając 29%. Na politykę bezpieczeństwa i obrony, która pozwala Unii Europejskiej stawić czoła kryzysom międzynarodowym, wskazało 27% (+1) respondentów, niewiele więcej niż na politykę imigracyjną realizowaną w porozumieniu z krajami pochodzenia imigrantów, w której przypadku nastąpił największy wzrost odsetka odpowiedzi (25%, +6). Co ciekawe, aktualne wydarzenia na arenie europejskiej i międzynarodowej wydają się mieć znaczący wpływ na tematykę imigracji, walki z terroryzmem oraz polityki bezpieczeństwa i obrony, a także ujawniają nowe podziały w niektórych państwach członkowskich. Na szczeblu krajowym dwie pierwsze dziedziny polityki (polityka imigracyjna i walka z terroryzmem) zyskują na popularności w 19 państwach członkowskich, przy czym w 16 z nich obie te dziedziny polityki ewoluują równolegle. 16

Jak stwierdzono w badaniu powyborczym z 2014 r. tematyka polityki imigracyjnej cieszy się wzrostem zainteresowania, przy czym jest to bardzo widoczne w takich krajach jak Włochy (36%, +20), Malta (44%, +17) i Szwecja (32%, +13). Popularność odpowiedzi wskazującej na walkę z terroryzmem wzrosła najbardziej w Polsce (29%, +13), w Republice Czeskiej (35%, +11), na Malcie (31%, +11) i w Austrii (27%, +10). Jeśli chodzi o politykę bezpieczeństwa i obrony jest bardzo prawdopodobne, że dotyczące jej odpowiedzi mają swoje źródło w sytuacji na Ukrainie. Ich odsetek rekordowo wzrósł w 15 państwach członkowskich, a szczególnie w państwach bałtyckich, sięgając następujących wartości: +21% pp na Litwie (38%), +19 pp w Estonii (45%) i +13 pp na Łotwie (35%). Warto przy okazji nadmienić wzrost o 16 pp w Holandii (34%) oraz spadek o 18 pp w Rumunii (29%). 2. Wartości, których przede wszystkim powinien bronić Parlament Europejski Ochrona praw człowieka odnotowała znaczny wzrost od czerwca 2013 r. (60%, +6). Dwie kolejne wartości: równość kobiet i mężczyzn (36%, +3) oraz wolność wypowiedzi (34%, +1) również zyskały na popularności. Warto zaznaczyć, że jedyną wartością wskazywaną w odpowiedziach na szczeblu europejskim rzadziej niż dotychczas jest solidarność między państwami członkowskimi UE (30%, -3). Ten spadek stwierdzono w 20 państwach członkowskich. Należy również podkreślić, że o ile solidarność między Unią Europejską a ubogimi krajami na świecie odnotowała wzrost o 2 pp, osiągając wartość 22%, o tyle w ujęciu długoterminowym straciła na popularności, gdyż jej wynik jest o 10 pp niższy w porównaniu z październikiem 2007 r. Dialog między kulturami i religiami pozostaje od trzech lat na stałym poziomie z wynikiem 20%, lecz był wskazywany o 8 pp rzadziej w stosunku do października 2007 r. E. WARTOŚĆ DODANA UNII EUROPEJSKIEJ LUB JEJ BRAK Po raz pierwszy w Parlametrze zapytano Europejczyków o to, jaka byłaby sytuacja ich kraju, gdyby znajdował się poza UE. Zaproponowano im listę różnych dziedzin, aby ocenili, czy w każdej z nich z osobna sytuacja ich kraju byłaby lepsza, gorsza czy też ani lepsza, ani gorsza niż obecnie. 15 dziedzin objętych badaniem to: handel, zatrudnienie, badania naukowe, polityka zagraniczna, edukacja, rolnictwo, imigracja, opieka zdrowotna, równość płci, ochrona 17

środowiska i walka ze zmianami klimatycznymi, przemysł, inflacja i koszty utrzymania, energetyka, gospodarka i ochrona danych osobowych. W przypadku jedenastu dziedzin Europejczycy w przeważającej liczbie uważają, że ich kraj radziłby sobie gorzej bez UE. Jednak ich zdania bardzo się różnią w odniesieniu do trzech dziedzin: inflacji i kosztów utrzymania (34% gorzej poza UE i 33% lepiej poza), imigracji (33% gorzej i 32% lepiej ), rolnictwa (36% gorzej i 34% lepiej ). W przypadku czterech dziedzin przeważa odpowiedź, że sytuacja ich kraju nie byłaby ani lepsza, ani gorsza : równość płci (46%), opieka zdrowotna (37%), edukacja i ochrona danych osobowych, obie po 35%. 18

I. PARLAMENT EUROPEJSKI A. INFORMACJE O PARLAMENCIE EUROPEJSKIM 1. Widział(a)/Słyszał(a) w mediach 1) Średnia dla UE 19

2) Wyniki krajowe 20

3) Sytuacja krajowa 21

2. Poczucie bycia poinformowanym o działaniach Parlamentu Europejskiego 1) Średnia dla UE 22

3) Sytuacja krajowa * NZ = nie zadano. Tego pytania nie zadano w tym kraju w czasie poprzedniego badania. 24

B. WIZERUNEK I ROLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 1. Ogólny wizerunek Parlamentu Europejskiego 1) Średnia dla UE 25

2. Rola Parlamentu Europejskiego 1) Średnia dla UE 28

C. WIEDZA NA TEMAT PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 1. Sposób funkcjonowania Parlamentu Europejskiego 1) Średnia dla UE 31

2. Sposób podejmowania decyzji przez Parlament Europejski 1) Średnia dla UE 34

3. Łączna wiedza o Parlamencie Europejskim 1) Średnia dla UE 37

2) Wyniki krajowe a. Posłowie do Parlamentu Europejskiego są wybierani bezpośrednio przez obywateli każdego państwa członkowskiego. 38

b. W ramach Unii Europejskiej decyzje w zakresie ustanawiania prawa europejskiego (dyrektywy i rozporządzenia) podejmowane są wspólnie przez Parlament Europejski i państwa członkowskie 39

c. Budżet Unii Europejskiej jest ustalany wspólnie przez Parlament Europejski i państwa członkowskie 40

d. Każde państwo członkowskie ma taką samą liczbę posłów do Parlamentu Europejskiego 41

II. EUROPEJCZYCY I UNIA EUROPEJSKA A. TOŻSAMOŚĆ, CZŁONKOSTWO I TEMPO INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 1. Elementy tworzące tożsamość europejską 1) Średnia dla UE 43

3) Sytuacja krajowa Cztery pierwsze wymienione pozycje 45

2. Członkostwo w Unii Europejskiej 1) Średnia dla UE 46

3. Tempo integracji europejskiej 1) Średnia dla UE 49

2) Wyniki krajowe a. Zaczekać aż wszystkie państwa członkowskie UE będą na to gotowe 50

b. Zrobić to, nie czekając na inne państwa członkowskie UE 51

4. Instytucja, która najlepiej reprezentuje UE 1) Średnia dla UE 53

B. GŁOS OBYWATELI EUROPY 1. Mój głos się liczy 1.1 Mój głos liczy się w Polsce 1) Średnia dla UE 56

1.2 Mój głos liczy się w UE 1) Średnia dla UE 59

2. Wybór nowej Komisji 1) Średnia dla UE 62

C. PRIORYTETY POLITYCZNE I WARTOŚCI 1. Priorytetowe polityki 1) Średnia dla UE 65

a. Sześć pierwszych wymienionych pozycji 66

b. Ostatnie sześć wymienionych pozycji 67

3) Sytuacja krajowa Sześć pierwszych wymienionych pozycji 69

2. Wartości Parlamentu Europejskiego 1) Średnia dla UE 70

3) Sytuacja krajowa Sześć pierwszych wymienionych pozycji 73

D. KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z NIENALEŻENIA DO UE 1) Średnia dla UE 74

2) Wyniki krajowe a. Rolnictwo 75

b. Inflacja i koszty utrzymania 76

c. Imigracja 77

d. Zatrudnienie 78

e. Gospodarka 79

f. Opieka zdrowotna 80

g. Edukacja 81

h. Przemysł 82

i. Ochrona danych osobowych 83

j. Handel 84

k. Energetyka 85

l. Polityka zagraniczna 86

m. Ochrona środowiska i walka ze zmianami klimatycznymi 87

n. Równość płci 88

o. Badania naukowe 89