Raport z monitorowania w zakresie realizacji obowiązkowych godzin zajęć wychowania fizycznego w formach alternatywnych w województwie łódzkim Monitorowanie przeprowadzono na terenie województwa łódzkiego w dniach 13-28 maja 2010 roku. Do monitorowania wytypowano: 81 - szkół podstawowych, 40 gimnazjów 53 - szkół ponadgimnazjalnych łącznie 174 publicznych i niepublicznych szkół, co stanowi 10% szkół (każdego typu) z terenu województwa łódzkiego. Ankietę wypełniły wszystkie wytypowane szkoły. Liczbę szkół objętych monitorowaniem, z podziałem na publiczne i niepubliczne w poszczególnych typach przedstawia tab. I Tab. I Szkoły objęte monitorowaniem Typ szkoły Publiczne Niepubliczne Razem liczba % liczba % liczba % Szkoły 79 97,53 2 2,47 81 100 podstawowe Gimnazja 35 87,50 5 12,50 40 100 Szkoły 49 92,46 4 7,56 53 100 ponadgimnazjalne Razem 163 93,68 11 6,32 174 100 1
Wśród badanych szkół znajdują się szkoły wiejskie, szkoły w miejscowościach do 5 tys. mieszkańców oraz szkoły w miastach powyżej 5 tys. mieszkańców. Podział badanych szkół ze względu na lokalizację przedstawia tab. II Tab. II Typ szkoły Szkoły wiejskie Szkoły w miejscowościach do 5 tys. mieszkańców Szkoły w miastach powyżej 5 tys. mieszkańców liczba % liczba % liczba % Szkoły 41 50,62 3 3,71 37 38,28 podstawowe Gimnazja 15 37,50 3 7,50 22 55,00 Szkoły 11 20,76 3 5,66 39 73,59 ponadgimnazjalne Razem 67 38,50 9 5,18 98 55,69 2
I. Wyniki monitorowania szkoły podstawowe 1. Realizacja innych form wychowania fizycznego w szkołach. Większość badanych szkół (67%) nie realizuje zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2009 roku w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. Część z tych szkół nie zamierza do 2013 roku wprowadzać do oferty edukacyjnej tych zajęć. Najczęściej wskazywanymi przez ankietowane szkoły powodami tej decyzji są: miejsce zamieszkania uczniów i organizacja dowozu - 38%, niewystarczająca baza sportowa - 28%. (rys.1) Rys. 1. Przyczyny powodujące, że szkoły podstawowe nie planują wprowadzić do oferty edukacyjnej realizacji części zajęć wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu inne przyczyny 21% brak możliwosci kadrowych 13% niewystarczająca baza sportowa 28% miejsce zamieszkania uczniów i organizacja dowozów 38% 3
szkoły wprowadzające zajęcia a) Termin wprowadzenia do oferty edukacyjnej szkół podstawowych realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. Prawie połowa (47%) badanych szkół, które nie realizują obecnie zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu, zamierza wprowadzić do oferty edukacyjnej realizację części zajęć wychowania fizycznego w innych formach, przy czym termin wprowadzenia tych zajęć jest zróżnicowany (rys. 2). Rys. 2. Termin wprowadzenia do oferty edukacyjnej szkół podstawowych realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% od 1 IX 2010 od 1 IX 2011 od 1 IX 2012 od 1 IX 2013 termin wprowadzenia zajęć 2. Czynniki decydujące o wprowadzeniu w szkołach podstawowych realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach. Organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, szkoły w największym stopniu uwzględniły: zainteresowania uczniów - 64% badanych szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,43 uwarunkowania lokalne - 56% badanych szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,24 możliwości kadrowe - 58% badanych szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 4,96 4
W najmniejszym stopniu uwzględniono: miejsce zamieszkania uczniów - 28% badanych szkół wskazało, że nie uwzględniły miejsca zamieszkania uczniów organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 4,0. tradycje sportowe środowiska 28% badanych szkół wskazało, że nie uwzględniły tradycji sportowych środowiska organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 4,16 (tab. 1). Tab. 1. Czynniki, które uwzględniły szkoły podstawowe organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. Potrzeby zdrowotne uczniów Zainteresowania uczniów Osiągnięcia sportowe uczniów Uwarunkowania lokalne Miejsce zamieszkania uczniów Tradycje sportowe środowiska Tradycje sportowe szkoły Możliwości kadrowe Stopień uwzględnienia średnia 0 1 2 3 4 5 6 Ilość 0 0 0 4 7 7 10 4,82 % 0 0 0 14 25 25 36 Ilość 0 0 0 1 4 5 18 5,43 % 0 0 0 4 14 18 64 Ilość 1 1 0 3 6 7 8 4,5 % 4 4 0 12 23 27 31 Ilość 0 1 0 2 0 8 14 5,24 % 0 4 0 8 0 32 56 Ilość 4 2 0 1 2 9 7 4 % 16 8 0 4 8 36 28 Ilość 2 1 0 4 6 5 7 4,16 % 8 4 0 16 24 20 28 Ilość 2 0 0 1 6 9 7 4,56 % 8 0 0 4 24 36 28 Ilość 2 0 0 1 4 4 15 4,96 % 8 0 0 4 15 15 58 5
3. Udział uczniów szkół podstawowych w różnych formach zajęć wychowania fizycznego. W szkołach objętych badaniem w 33% oddziałów realizowane są zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu. W 12% oddziałów są to dwie godziny tygodniowo, w 22% - jedna godzina tygodniowo. Uczniowie korzystający z tych zajęć stanowią 34% uczniów wszystkich badanych szkół podstawowych. W szkołach realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu w większości oddziałów (65%) zajęcia te realizowane są w wymiarze 1 godz. tygodniowo zaś 3 godziny zajęć realizowane są w formach tradycyjnych. Najwięcej uczniów (68%) realizuje zajęcia sportowe, najmniej (poniżej 1%) zajęcia taneczne (rys. 3). Rys. 3. Udział uczniów szkół podstawowych w różnych formach zajęć wychowania fizycznego. zajęcia taneczne 0% aktywne formy turystyki 2% zajęcia rekreacyjnozdrowotne 30% zajęcia sportowe 68% 6
rodzaje obiektów 4. Wykorzystanie przez szkoły podstawowe obiektów nie będących w dyspozycji szkoły. Realizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, szkoły korzystają z obiektów nie będących w ich dyspozycji (rys. 4). Najwięcej badanych szkół korzysta z: basenu - 48%, terenów biegowych - 30%, stadionów lekkoatletycznych 22% Żadna z ankietowanych szkół nie korzysta ze strzelnicy, stadniny koni, przystani wodnej, ścianki wspinaczkowej. Rys. 4. Obiekty, z których korzystają szkoły podstawowe realizujące zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. ścianka wspinaczkowa lodowisko inne przystań wodna stadnina koni kręgielnia tereny biegowe strzelnica siłownia miasteczko ruchu drogowego stadion lekkoatletyczny kort tenisowy basen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% szkoły korzystające z obiektów 7
rodzaje zajęć 5. Rodzaje zajęć, na które uczęszczają uczniowie szkół podstawowych realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu Uczniowie ankietowanych szkół realizujących wychowanie fizyczne w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, uczęszczają na różnego rodzaju zajęcia (rys. 5). W największej liczbie badanych szkół uczniowie uczęszczają na zajęcia: gry zespołowe - 81% lekkoatletyka 48% pływanie i sporty wodne - 48%. W żadnej z ankietowanych szkół uczniowie nie uczęszczają na zajęcia: turystyki kwalifikowanej, strzelectwa, jazdy konnej, wspinaczki skałkowej, sportów walki. Rys. 5. Rodzaje zajęć, na które uczęszczają uczniowie szkół podstawowych realizujący zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. inne korekcyjne sporty walki wspinaczka skałkowa jazda konna strzelectwo aerobik i fitness turystyka kwalifikowana turystyka rowerowa turystyka piesza tenis gimnastyka taniec pływanie i sporty wodne lekkoatletyka gry zespołowe 0% 20% 40% 60% 80% 100% szkoły, których uczniowie uczęszczają na zajęcia 8
6. Kwalifikacje i dodatkowe uprawnienia nauczycieli. W badanych szkołach 98% nauczycieli prowadzących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, posiada kwalifikacje do ich prowadzenia, 2% nauczycieli nie posiada wymaganych kwalifikacji. 42% nauczycieli posiada dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu, większość z nich (85%) to instruktorzy (rys. 6). Rys. 6. Nauczyciele szkół podstawowych posiadający dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu. menadżerowie sportu 2% trenerzy 33% instruktorzy 65% 9
II. Wyniki monitorowania gimnazja 1. Realizacja innych form wychowania fizycznego w szkołach Większość badanych gimnazjów (59%) realizuje zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2009 roku w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. Część szkół nie realizuje takich zajęć i nie zamierza do 2013 roku wprowadzać ich do oferty edukacyjnej. Najczęściej wskazywanymi przez ankietowane szkoły powodami tej decyzji są: miejsce zamieszkania uczniów i organizacja dowozu - 56%, niewystarczająca baza sportowa - 33% (rys.7). Rys. 7. Przyczyny powodujące, że gimnazja nie planują wprowadzić do oferty edukacyjnej realizacji części zajęć wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu inne przyczyny 6% brak możliwosci kadrowych 6% niewystarczająca baza sportowa 33% miejsce zamieszkania uczniów i organizacja dowozów 55% a) Termin wprowadzenia do oferty edukacyjnej gimnazjów realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. 25% szkół, które nie realizują obecnie zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu, zamierza wprowadzić do oferty edukacyjnej realizację części zajęć wychowania fizycznego w innych formach, przy czym termin wprowadzenia tych zajęć to w 75% szkół 1 września 2010 roku, w 25 % szkół - 1 września 2013 roku. 10
1. Czynniki decydujące o wprowadzeniu w gimnazjach realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach. Organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, badane szkoły w największym stopniu uwzględniły: możliwości kadrowe - 52% szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, śr ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,48 zainteresowania uczniów - 52% szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,13 uwarunkowania lokalne - 44% szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,09. W najmniejszym stopniu uwzględniono: miejsce zamieszkania uczniów - 13% szkół wskazało, że nie uwzględniły miejsca zamieszkania uczniów organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 3,96. tradycje sportowe środowiska 9% szkół wskazało, że nie uwzględniły tradycji sportowych środowiska organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 4,0 (tab. 2). Tab. 2. Czynniki, które uwzględniły gimnazja organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. Potrzeby zdrowotne uczniów Zainteresowania uczniów Osiągnięcia sportowe uczniów Uwarunkowania lokalne Miejsce zamieszkania uczniów Stopień uwzględnienia średnia 0 1 2 3 4 5 6 Ilość 0 0 3 1 5 6 8 4,65 % 0 0 13 4 22 26 35 Ilość 1 0 0 1 2 7 12 5,13 % 4 0 0 4 9 30 52 Ilość 2 1 0 1 4 7 8 4,48 % 9 4 0 4 17 30 35 Ilość 1 0 0 0 3 9 10 5,09 % 4 0 0 0 13 39 44 Ilość 3 2 1 1 3 6 7 3,96 % 13 9 4 4 13 26 30 11
Tradycje sportowe środowiska Tradycje sportowe szkoły Możliwości kadrowe Ilość 2 0 0 5 7 5 4 4 % 9 0 0 22 30 22 17 Ilość 2 0 0 1 6 8 6 4,48 % 9 0 0 4 26 35 26 Ilość 0 0 0 0 1 10 12 5,48 % 0 0 0 0 4 44 52 3. Udział uczniów gimnazjów w różnych formach zajęć wychowania fizycznego. W 57% oddziałów gimnazjów objętych badaniem, realizowane są zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu. W 20% oddziałów są to dwie godziny tygodniowo, w 36% - jedna godzina tygodniowo. Uczniowie korzystający z tych zajęć stanowią 52% uczniów wszystkich badanych szkół. W szkołach, realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, w większości oddziałów (64%) zajęcia te realizowane są w wymiarze 1 godz. tygodniowo zaś 3 godziny zajęć realizowane są w formach tradycyjnych. Najwięcej uczniów (69%) realizuje zajęcia sportowe, najmniej (1%) aktywne formy turystyki (rys. 8). Rys. 8. Udział uczniów gimnazjów w różnych formach zajęć wychowania fizycznego. zajęcia taneczne 3% aktywne formy turystyki 1% zajęcia rekreacyjnozdrowotne 27% zajęcia sportowe 69% 12
rodzaje obiektów 4. Wykorzystanie przez gimnazja obiektów nie będących w dyspozycji szkoły. Realizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, szkoły korzystają z obiektów nie będących w ich dyspozycji (rys. 9). Najwięcej szkół korzysta z: - basenu - 61%, - terenów biegowych - 43%, - stadionów lekkoatletycznych - 35%, Żadna z ankietowanych szkół nie korzysta z przystani wodnej. Rys. 9. Obiekty, z których korzystają gimnazja realizujące zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. ścianka wspinaczkowa przystań wodna inne lodowisko stadnina koni kręgielnia tereny biegowe strzelnica miasteczko ruchu drogowego stadion lekkoatletyczny siłownia kort tenisowy basen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% szkoły korzystające z obiektów 5. Rodzaje zajęć, na które uczęszczają uczniowie gimnazjów realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. Uczniowie ankietowanych gimnazjów realizujących wychowanie fizyczne w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, uczęszczają na różnego rodzaju zajęcia (rys. 10). W największej liczbie szkół uczniowie uczęszczają na zajęcia : 13
rodzaje zajęć gier zespołowych - 83% pływania i sportów wodnych - 57%. lekkoatletyki - 48%, W żadnej z ankietowanych szkół uczniowie nie uczęszczają na zajęcia: turystyki kwalifikowanej, wspinaczki skałkowej. Rys. 10. Rodzaje zajęć, na które uczęszczają uczniowie gimnazjów realizujący zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu. inne korekcyjne sporty walki wspinaczka skałkowa jazda konna strzelectwo tenis aerobik i fitness turystyka kwalifikowana turystyka rowerowa turystyka piesza gimnastyka taniec lekkoatletyka pływanie i sporty wodne gry zespołowe 0% 20% 40% 60% 80% 100% szkoły, których uczniowie uczęszczają na zajęcia 14
6. Kwalifikacje i dodatkowe uprawnienia nauczycieli. Wszyscy nauczyciele prowadzący zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, posiadają kwalifikacje do ich prowadzenia. 54% nauczycieli posiada dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu, większość z nich (80%) to instruktorzy (rys. 11). Rys. 11. Nauczyciele gimnazjów posiadający dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu. menadżerowie sportu 1% trenerzy 38% instruktorzy 61% 15
II. Wyniki monitorowania szkoły ponadgimnazjalne 1. Realizacja innych form wychowania fizycznego w szkołach. Większość badanych szkół ponadgimnazjalnych (74%) nie realizuje zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2009 roku w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. Część z tych szkół nie zamierza do 2013 roku wprowadzać do oferty edukacyjnej tych zajęć. Najczęściej wskazywanymi przez ankietowane szkoły powodami tej decyzji są: miejsce zamieszkania uczniów i organizacja dowozu - 39% niewystarczająca baza sportowa - 39% (rys.12). Rys. 12. Przyczyny powodujące, że szkoły ponadgimnazjalne nie planują wprowadzić do oferty edukacyjnej realizacji części zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu inne przyczyny 22% brak możliwosci kadrowych 0% niewystarczająca baza sportowa 39% miejsce zamieszkania uczniów i organizacja dowozów 39% a) Termin wprowadzenia do oferty edukacyjnej szkół ponadgimnazjalnych realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. 50% szkół ponadgimnazjalnych, które nie realizują obecnie zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu, zamierza wprowadzić do oferty edukacyjnej realizację części zajęć wychowania fizycznego w innych formach, przy czym termin wprowadzenia tych zajęć jest zróżnicowany (rys. 13). 16
szkoły wprowadzające zajęcia Rys. 13. Termin wprowadzenia do oferty edukacyjnej szkół ponadgimnazjalnych realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% od 1 IX 2010 od 1 IX 2011 od 1 IX 2012 od 1 IX 2013 termin wprowadzenia zajęć 2. Czynniki decydujące o wprowadzeniu w szkołach ponadgimnazjalnych realizacji zajęć wychowania fizycznego w innych formach. Organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, badane szkoły w największym stopniu uwzględniły: uwarunkowania lokalne - 47% szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,20 możliwości kadrowe - 53% szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, śr ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,47 zainteresowania uczniów - 60% szkół wskazało najwyższy (6) stopień uwzględnienia, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 5,40 W najmniejszym stopniu uwzględniono: tradycje sportowe środowiska 20% szkół wskazało, że nie uwzględniły tradycji sportowych środowiska organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 3,30. 17
miejsce zamieszkania uczniów - 20% szkół wskazało, że nie uwzględniły miejsca zamieszkania uczniów organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, średnia ocena stopnia uwzględnienia dla wszystkich szkół wynosi 3,60 (tab. 3.). Tab. 3. Czynniki, które uwzględniły szkoły ponadgimnazjalne organizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. Potrzeby zdrowotne uczniów Zainteresowania uczniów Osiągnięcia sportowe uczniów Uwarunkowania lokalne Miejsce zamieszkania uczniów Tradycje sportowe środowiska Tradycje sportowe szkoły Możliwości kadrowe Stopień uwzględnienia średnia 0 1 2 3 4 5 6 Ilość 4,07 1 0 0 5 2 4 3 % 7 0 0 33 13 27 20 Ilość 5,4 0 0 0 1 1 4 9 % 0 0 0 7 7 27 60 Ilość 1 1 0 6 0 4 3 3,8 % 7 7 0 40 0 27 20 Ilość 5,2 0 0 0 1 2 5 7 % 0 0 0 7 13 33 47 Ilość 3,6 3 0 1 1 4 3 3 % 20 0 7 7 27 20 20 Ilość 3,33 3 0 0 4 3 4 1 % 20 0 0 27 20 27 7 Ilość 4,33 0 1 0 2 4 6 2 % 0 7 0 13 27 40 13 Ilość 0 0 0 0 1 6 8 5,47 % 0 0 0 0 7 40 53 3. Udział uczniów szkół ponadgimnazjalnych w różnych formach zajęć wychowania fizycznego. W szkołach objętych badaniem w 24% oddziałów realizowane są zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu. W 11% oddziałów są to dwie godziny tygodniowo, w 13% - jedna godzina tygodniowo. Uczniowie korzystający z tych zajęć stanowią 15% uczniów wszystkich badanych szkół ponadgimnazjalnych. W szkołach realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych 18
w rozporządzeniu w większości oddziałów (54%) zajęcia te realizowane są w wymiarze 1 godz. tygodniowo zaś 2 godziny zajęć realizowane są w formach tradycyjnych. Najwięcej uczniów (65%) realizuje zajęcia sportowe, najmniej (3%) aktywne formy turystyki (rys. 14). Rys. 14. Udział uczniów szkół ponadgimnazjalnych w różnych formach zajęć wychowania fizycznego. aktywne formy turystyki 3% zajęcia taneczne 7% zajęcia rekreacyjnozdrowotne 25% zajęcia sportowe 65% 4. Wykorzystanie przez szkoły ponadgimnazjalne obiektów nie będących w dyspozycji szkoły. Realizując zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, szkoły korzystają z obiektów nie będących w ich dyspozycji (rys. 15). Najwięcej szkół korzysta z: basenu - 57% siłowni 43% terenów biegowych - 21% Żadna z ankietowanych szkół nie korzysta z kręgielni, kortu tenisowego, stadniny koni, przystani wodnej, ścianki wspinaczkowej. 19
rodzaje obiektów Rys. 15. Obiekty, z których korzystają szkoły ponadgimnazjalne realizujące zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu. ścianka wspinaczkowa lodowisko inne przystań wodna stadnina koni kręgielnia tereny biegowe strzelnica miasteczko ruchu drogowego stadion lekkoatletyczny siłownia kort tenisowy basen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% szkoły korzystające z obiektów 5. Rodzaje zajęć, na które uczęszczają uczniowie szkół ponadgimnazjalnych realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. Uczniowie ankietowanych szkół realizujących wychowanie fizyczne w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, uczęszczają na różnego rodzaju zajęcia (rys. 16). W największej liczbie szkół uczniowie uczęszczają na zajęcia : gier zespołowych - 64% aerobiku i fitness 57% pływania i sportów wodnych - 50%. W żadnej z ankietowanych szkół uczniowie nie uczęszczają na zajęcia: turystyki kwalifikowanej, jazdy konnej, korekcyjne. 20
rodzaje zajęć Rys. 16. Rodzaje zajęć, na które uczęszczają uczniowie szkół ponadgimnazjalnych realizujący zajęcia wychowania fizycznego w innych formach wymienionych w rozporządzeniu. inne korekcyjne sporty walki wspinaczka skałkowa jazda konna strzelectwo tenis aerobik i fitness turystyka kwalifikowana turystyka rowerowa turystyka piesza gimnastyka taniec lekkoatletyka pływanie i sporty wodne gry zespołowe 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% szkoły, których uczniowie uczęszczają na zajęcia 6. Kwalifikacje i dodatkowe uprawnienia nauczycieli. W badanych szkołach 95% nauczycieli prowadzących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wymienionych w rozporządzeniu, posiada kwalifikacje do ich prowadzenia, 5% nauczycieli nie posiada wymaganych kwalifikacji. 54% nauczycieli posiada dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu, większość z nich (76%) to instruktorzy 21
(rys. 17). Rys. 17. Nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych posiadający dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu. menadżerowie sportu 0% trenerzy 41% instruktorzy 59% 22
Uogólnione wnioski 1. Obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych przez rozporządzenie, realizuje w województwie łódzkim 37% szkół. Biorąc pod uwagę typ szkoły obserwujemy znaczne zróżnicowanie. Inne formy, wymienione w rozporządzeniu, realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego ma w swej ofercie 60% gimnazjów. Odsetek szkół podstawowych realizujących wychowanie fizyczne w innych formach jest niemal połowę mniejszy i wynosi 33%, zaś w przypadku szkół ponadgimnazjalnych jest jeszcze mniejszy i wynosi 26%. 2. Z zajęć wychowania fizycznego organizowanych w innych formach wymienionych w rozporządzeniu korzysta 28% uczniów wszystkich badanych szkół: 52% w gimnazjach, 34% w szkołach podstawowych i 15% w szkołach ponadgimnazjalnych. 3. Przyczynami wpływającymi na ograniczenie realizacji wychowania fizycznego w innych formach były najczęściej problemy związane z miejscem zamieszkania uczniów i organizacją dojazdów do szkoły, a w następnej kolejności niewystarczająca baza sportowa i brak możliwości kadrowych. 4. Terminy wprowadzenia w szkołach realizacji wychowania fizycznego w innych formach wskazywane przez dyrektorów są zróżnicowane. Najczęściej wskazywano 1 września 2010 roku. 5. Dyrektorzy planując organizację zajęć wychowania fizycznego w innych formach uwzględniają bardzo różne kryteria. W największym stopniu o planowaniu organizacji wychowania fizycznego decydują możliwości kadrowe, zainteresowania uczniów i uwarunkowania lokalne. W najmniejszym stopniu szkoły uwzględniają miejsce zamieszkania uczniów. 6. Szkoły realizujące zajęcia wychowania w innych formach często korzystają z obiektów nie będących w dyspozycji szkoły. Najczęściej są to baseny i tereny biegowe. Żadna z ankietowanych szkół nie korzysta z przystani wodnej. 7. Zdecydowana większość (od 64% w szkołach ponadgimnazjalnych do 68% w szkołach podstawowych i gimnazjach) uczniów realizujących zajęcia wychowania fizycznego w innych formach uczęszcza na zajęcia sportowe. Do najbardziej popularnych wśród uczniów zajęć można zaliczyć gry zespołowe, pływanie i sporty wodne oraz lekkoatletykę. 8. Prawie wszyscy (98%) nauczyciele uczący wychowania fizycznego w szkołach województwa łódzkiego posiadają kwalifikacje do nauczania wychowania fizycznego. 23
Ponad połowa z nich uzyskała dodatkowe uprawnienia w dziedzinie kultury fizycznej i sportu, najczęściej posiadają oni tytuł instruktora. 24
Rekomendacje 1. Upowszechniać przykłady dobrych praktyk i rozwiązań w zakresie organizacji dowozu uczniów, umożliwiających szkołom realizację zajęć wychowania fizycznego w innych formach, wskazanych w rozporządzeniu. 2. W ofercie doskonalenia dla dyrektorów szkół umieścić tematykę planowania organizacji pracy szkoły z uwzględnieniem różnorodnych form realizacji wychowania fizycznego. 3. Przeprowadzić diagnozę potrzeb i zorganizować szkolenia umożliwiające nauczycielom uzyskanie kwalifikacji do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w innych formach, zgodnie z zainteresowaniami uczniów. 4. Wspomagać organy prowadzące w tworzeniu bazy sportowej w szkołach. 25