Autor: Barbara Papiernik Realizacja eksperymentu wg instrukcji. Czy liść jest zielony, a tusz czarny? 1. Realizowane treści podstawy programowej Przedmiot Matematyka Realizowana treść podstawy programowej 1.7 Stosuje obliczenia na liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, w tym do zamiany jednostek. 10.9 Oblicza pla i obwody trójkątów i czworokątów. 11.2 Oblicza pola powierzchni i objętość graniastosłupa prostego, ostrosłupa, walca, stożka, kuli ( także w zadaniach osadzonych w kontekście praktycznym); zamienia jednostki objętości. Fizyka Chemia 1. Przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość. 1.12 Opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielanie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki. Biologia 1. Wymienia czynniki niezbędne do życia dla organizmów samożywnych i cudzożywnych; ocenia, czy dany organizm jest samożywny czy cudzożywny. 2.2 Przedstawia podstawowe funkcje poszczególnych elementów komórki. Geografia Informatyka 2. Kształcone kompetencje - matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne - umiejętność uczenia się - opanowanie czynności praktycznych
- rozumowanie i argumentacja 3. Cele szczegółowe jednostki - obliczenia pola powierzchni liści - posługiwanie się jednostkami objętości - obliczanie obwodu prostokąta - sporządzanie mieszaniny - stosowanie rozdziału mieszaniny niejednorodnej i jednorodnej - wykorzystanie pojęć: objętość, stężenie procentowe - określenie funkcji chlorofilu w życiu rośliny - przedstawienie czynników niezbędnych do procesu fotosyntezy 4. Umiejętności jakie uczeń nabędzie Uczeń: - podaje funkcje chloroplastu w życiu rośliny - wyjaśnia na czym polega fotosynteza - umie sporządzić mieszaninę substancji - umie rozdzielić składniki mieszaniny metodą sączenia i chromatografii - definiuje stężenie procentowe roztworu - zna jednostki objętości i potrafi je zamieniać - potrafi określić wymiary liści i obliczyć ich pole powierzchni - umie wyciąć prostokąt o określonych wymiarach. Wykaz pomocy dydaktycznych Lp Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu Ilość sztuk 1 Flamastry: czarny i zielony 2 2 Bibuła filtracyjna 1 3 Ocet 10% 10 ml 4 Alkohol etylowy 9% 20 ml Benzyna ekstrakcyjna 20 ml
6 Zlewka, moździerz z tłuczkiem, szkiełko zegarkowe 1 Inne materiały przygotowane przez nauczyciela 1 Nożyczki 1 2 Zielone lićie 4 3 Oczyszczony piasek 0 ml 6. Proponowany przebieg zajęć z rozliczeniem czasowym Lp Opis kolejnych działań Uwagi do realizacji dla nauczyciela (rysunki, schematy, fotografie, linki do WWW itp.) Czas trwania w minutach 1 Omówienie funkcji liści w życiu rośliny. Krojenie liści w cienkie paski i umieszczenie w moździerzu. 2 Tworzenie mieszaniny niejednorodnej z liści, alkoholu i piasku. Można wspomagać się gotowym schematem fotosyntezy. Powinny być zielone i soczyste. Piasek musi być dobrze oczyszczony. 10 1 3 Wymierzenie i wycięcie 2 pasków z bibuły filtracyjnej. Wymiary 10x3 4 Przygotowanie zlewki z octem. Ocet wlewamy na wysokość 1 cm. Umieszczenie bibuły z kreską atramentu w zlewce z octem. Zanurza się stroną, bliżej której narysowana jest kreska. Należy odczekać 10 min. i
dokonać obserwacji. 6 Przesączanie papki z liści. Wykorzystuje się sączek filtracyjny. 1 7 Wlewanie benzyny do alkoholowego wyciągu barwnika. Benzyny ok.20ml 8 9 Dokładne mieszanie i obserwacja. Wykonanie zadań na podstawie obserwacji zmian zachodzących w trakcie doświadczenia. Zadania znajdują sie w karcie pracy ucznia. 1 Całkowity czas trwania jednostki 80 7. Obudowa do lekcji Rośliny zielone są samożywne, czyli przeprowadzają proces fotosyntezy. Podczas tego procesu z prostych związków nieorganicznych - dwutlenku węgla i wody - przy udziale światła, powstaje cukier - glukoza. Reakcja ta przebiega tylko w zielonych częściach roślin. Zawierają one chloroplasty, w których znajduje się chlorofil - barwnik pochłaniający światło. Produktem ubocznym fotosyntezy jest tlen usuwany do fotosyntezy. Mieszanina niejednorodna zawiera składniki, które są widoczne. Mieszanina jednorodna to taka, w której poszczególnych składników nie widać. Metody rozdziału mieszanin na składniki polegają na wykorzystaniu różnic we właściwościach tych składników. Sączenie - filtracja, polega na przelewaniu przez sączek z bibuły filtracyjnej umieszczonej na lejku - mieszaniny cieczy z substancją stałą. W czasie rozdzielania składników tuszu powstaje kolorowa smuga. Tusz jest mieszaniną różnobarwnych substancji o różnych właściwościach, min. szybkości przemieszczania się po bibule. Dzięki temu składniki tuszu zostają rozdzielone. Zastosowana metoda to chromatografia. W chloroplastach znajduje sie barwnik zielony (chlorofil) i żółty (ksantofil).
8. Karta pracy ucznia ROZDZIELANIE SKŁADNIKÓW TUSZU Do zlewki nalej ocet, na wysokość ok. 1 cm. Z bibuły filtracyjnej wytnij 2 paski o wymiarach: 10x3 cm. Na jednym pasku narysuj grubą kreskę czarnym flamastrem, a na drugim zielonym (na wysokości 2 cm). Bibułę umieść w zlewce z octem, zanurzając tą stroną, bliżej której narysowana jest kreska. Co kilka minut sprawdzaj czy zachodzą jakieś zmiany. Odczekaj 10 min. ROZDZIAŁ BARWNIKÓW ZAWARTYCH W CHLOROPLASTACH Kilka liści, których suma powierzchni nie jest mniejsza niż 100 centymetrów kwadratowych potnij nożyczkami na cieniutkie paski. Umieść w moździerzu. Wsyp 2-3 łyżeczki oczyszczonego piasku i bardzo dokładnie ucieraj tłuczkiem, dodając powoli 20 ml alkoholu 9%. Przykryj szkiełkiem zegarkowym. Odczekaj ok. 20 min. Otrzymaną z liści papkę przesącz, korzystając z sączka (lejek, bibuła filtracyjna). Do uzyskanego wyciągu alkoholowego barwnika wlej 20 ml benzyny. Dokładnie wymieszaj. Po ustaniu się - obserwuj i wykonaj zadania: Zad. 1 Zaznacz na schemacie (kolorowymi kredkami) - warstwy jakie powstały w alkoholu i benzynie. Uzupełnij zdania: W chloroplastach znajdują się barwniki... i.... Barwnik... rozpuszcza się w benzynie, a w alkoholu barwnik.... Zad. 2 Na jednej kartce zaznacz kredkami wszystkie barwniki występujące w czarnym flamastrze, a na drugiej - barwniki w zielonym flamastrze.
Zad.3 Uzupełnij tabele dokonując kosztorysu pomocy naukowych i kosztów pracy: Lp Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu Ilość sztuk Cena jednostkowa Cena łączna 1 Flamaster czarny i zielony 2 2 Bibuła filtracyjna 1 3 Ocet 10% 10ml 4 Alkohol etylowy 9% 20ml Benzyna ekstrakcyjna 20ml 6 Zlewka Moździerz z tłuczkiem Szkiełko zegarkowe Nożyczki Zielone liście Dobrze oczyszczony piasek Suma kosztów Oszacowanie kosztów pracy 1 1 1 1 4 2-3 łyżeczki lp zadanie Czas wykonania (h) 1 Rozdzielenie barwników zawartych w chloroplastach. 2 Rozdzielenie składników tuszu. 3 Opracowanie wyników obserwacji z doświadczeń. 4 Suma: Liczba osób Łącznie osobogodzin pracy Cena koszt osobogodziny pracy (zł) Zaproponuj w jaki sposób można zmniejszyć koszty eksperymentu:
9. Ankieta ewaluacyjna zajęć Lp. Pytanie do ucznia Tak Raczej tak Trudno powiedzieć 1 Czy zajęcia były dla Ciebie ciekawe? 2 Czy lekcja spełniła Twoje oczekiwania? 3 Czy nabyłeś nowych umiejętności? 4 Czy chciałbyś jeszcze uczestniczyć w podobnych zajęciach? 6 Nie Zdecydowanie nie 10. Karta samooceny ucznia - zaangażowanie na lekcji - (skala: 0-4 punkty) - udział w doświadczeniach - (0-4) - wyciąganie wniosków - (0-4) - wykonanie zadań w karcie pracy - (0-4) 11. Kryteria oceniania pracy uczniów - bardzo dobry - 16-13 punktów - dobry - 12-10 - dostateczny - 9-7 - dopuszczający - 6-4 12. Uwagi o realizacji jednostki zajęć Doświadczenie rozdziału barwników w chloroplastach najlepiej wykonać etapami. W oczekiwaniu na wyklarowanie alkoholowego wyciągu z liści (ok. 20 min.) można rozdzielić składniki tuszu. 13. Literatura uzupełniająca, zalecane podręczniki i artykuły: J. Muller, L. Palka - Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii. Podręcznik do gimnazjum, kl. 1, Chemia Nowej Ery Podręcznik do gimnazjum, kl. 1, Puls Życia, biologia.