Instrukcja obsługi programu DIALux 2.6 Marcin Kuliski Politechnika Wrocławska Program DIALux słuy do projektowania sztucznego owietlenia pomieszcze zamknitych, terenów otwartych oraz dróg. Jego najnowsze, darmowe wersje mona pobiera bezporednio ze strony internetowej producenta, firmy DIAL GmbH, umieszczonej pod adresem http://www.dial.de/ 1. Utworzenie projektu. Po uruchomieniu programu pojawia si okno powitalne, które daje moliwo utworzenia nowego projektu owietlenia pomieszczenia zamknitego (Nowy projekt wewntrzny), terenu otwartego (Nowy projekt zewntrzny) lub ulicy (Nowy projekt ulicy). Ryc. 1: Okno powitalne programu. Po wybraniu opcji Nowy projekt wewntrzny otwiera si edytor pomieszczenia, który daje midzy innymi moliwo wprowadzenia kształtu i wymiarów wntrza oraz zdefiniowania kolorów i współczynników odbicia wiatła dla poszczególnych płaszczyzn. 1
Jeli projektowane pomieszczenie jest prostoktem, to do zdefiniowania jego wymiarów wystarczy poda odpowiednie wartoci w pola Długo, Wysoko i Szeroko sekcji Wymiary otaczajcego prostopadłocianu. Ryc. 2: Edytor pomieszcze. Jeli jednak istnieje konieczno zdefiniowania pomieszczenia o bardziej skomplikowanym kształcie, naley posłuy si edytorem graficznym, widocznym po prawej stronie ekranu. Umoliwia on dodawanie i przesuwanie punktów tworzcych obrys pomieszczenia w rzucie z góry. Aby doda nowy punkt, naley ustawi kursor w miejscu, w którym ma on zosta wstawiony, a nastpnie wcisn prawy przycisk myszki. Z wywietlonego menu kontekstowego naley wybra opcj Wstaw punkt. Przemieszczenia punktu, a tym samym zmiany kształtu projektowanego pomieszczenia, dokonuje si poprzez wskazanie i przecignicie na nowe miejsce okrelonego punktu, oznaczonego małym niebieskim kwadratem. 2
Ryc. 3: Edytor pomieszcze wstawianie punktu. 3
Ryc. 4: Edytor pomieszcze przesuwanie punktu. Aby usun jeden z punktów, naley wskaza go na licie ze współrzdnymi w zakładce Edytor pomieszcze. Wystarczy klikn lewym przyciskiem myszki w warto w którejkolwiek kolumnie (x, y lub l), a odpowiedni punkt zostanie podwietlony na czerwono. Po klikniciu w przycisk Usu współrzdne zostanie on usunity z listy punktów tworzcych obrys pomieszczenia. 4
Ryc. 5: Edytor pomieszcze zaznaczanie punktu. Gdy parametry geometryczne pomieszczenia s ju zdefiniowane, naley klikn przycisk OK, połoony u dołu zakładki Edytor pomieszcze. Okrelanie koloru i współczynnika odbicia wiatła dla cian, sufitu i podłogi dokonuje si w zakładce Powierzchnie pomieszczenia. Wybranie odpowiedniego materiału z listy Materiał powoduje przypisanie do konkretnej powierzchni odpowiadajcego mu współczynnika odbicia oraz koloru. UWAGA: manipulowanie samymi współczynnikami lub kolorami moe doprowadzi do powstania sytuacji fizycznie niemoliwej, np. czarnej powierzchni odbijajcej wiatło w 99%, naley wic tego unika. 5
Ryc. 6: Definiowanie kolorów i współczynników odbicia. Aby wprowadzi wysoko płaszczyzny pracy, dla której przeprowadzone zostan obliczenia natenia owietlenia, naley posłuy si drzewkiem projektu. Po klikniciu w symbol + obok nazwy pomieszczenia (domylnie jest to Pomieszczenie 1) rozwinie si lista dostpnych płaszczyzn. Sporód nich naley wybra i klikn Płaszczyzna pracy, co spowoduje pojawienie si odpowiedniej zakładki. W polu Wysoko: naley poda wysoko płaszczyzny pracy. 6
Ryc. 7: Definiowanie wysokoci płaszczyzny pracy. W kadej chwili istnieje moliwo zapisania opracowywanego projektu poprzez wybór opcji Plik -> Zapisz jako... z górnego menu rozwijanego. Zapisany uprzednio plik projektu wczytuje si ponownie przez Plik -> Otwórz... 2. Tryby obserwacji pomieszczenia. Oprócz standardowego rzutu z góry program oferuje rzuty z przodu i z boku oraz dynamiczny widok trójwymiarowy. W celu ich aktywacji naley wybra odpowiedni ikon z paska narzdziowego, umieszczonego tu poniej górnego menu rozwijanego. Widok trójwymiarowy symbolizowany jest przez ółty szecian, pozostałe rzuty przez szeciany z pokolorowanymi na ółto odpowiednimi ciankami. Ryc. 8: Pierwszy od góry pasek narzdziowy. Aktywowane tryby obserwacji pojawiaj si równie jako zakładki u dołu okna edytora graficznego. 7
Ryc. 9: Tryb widoku trójwymiarowego. W trybie widoku trójwymiarowego moliwe jest obracanie pomieszczenia i obserwowanie go z dowolnego punktu w przestrzeni, poprzez wybór odpowiedniej ikony z drugiego, niszego paska narzdziowego. Za funkcj obrotów odpowiada ikona z dwiema strzałkami, za przesuwanie góra-dół i lewo-prawo ikona dłoni, a za przyblianie i oddalanie widoku ikona lupy. Ryc. 10: Drugi od góry pasek narzdziowy, widoczne ikony sterujce widokiem trójwymiarowym. 3. Wprowadzenie opraw owietleniowych. Wprowadzenia opraw najłatwiej jest dokona korzystajc z odpowiedniego kreatora. W tym celu naley z górnego menu wybra opcj Wstaw -> Kreatory rozmieszczenia opraw -> Kreator rozmieszczenia prostoktnego. Spowoduje to uruchomienie kreatora, pozwalajcego w łatwy sposób zdefiniowa rodzaj, liczb i rozmieszczenie opraw owietleniowych w pomieszczeniu. Jego obsługa polega na zapoznaniu si z instrukcjami, wyborze odpowiednich opcji i przejciu do kolejnego kroku przez wcinicie przycisku Dalej. 8
Ryc. 11: Kreator opraw owietleniowych. W kroku Wybór opraw naley wskaza konkretne oprawy do wykorzystania. Aby to zrobi, naley najpierw wybra odpowiedni baz danych (np. PHILIPS, jeli została ona wczeniej zainstalowana) przyciskiem Bazy danych. W nowo otwartym oknie wybieramy rodzin opraw z listy Family Name, nastpnie konkretny typ oprawy w panelu Housing i specyfikacj rozsyłu wiatła w panelu Distributor. Nastpnie dodajemy opraw do projektu klikajc przycisk Add i zamykamy okno wyboru opraw przyciskiem Close. 9
Ryc. 12: Wybór oprawy z bazy danych PHILIPS. W kolejnym kroku kreatora (Wysoko montau) moemy zapozna si z podgldem przedstawiajcym wysoko zamocowania oprawy, a po wybraniu z listy Typ montau: opcji Uytkownika take j zmodyfikowa. Nastpny krok pozwala wprowadzi dane konieczne do wyliczenia potrzebnej liczby opraw. Mona poda oczekiwan redni warto natenia owietlenia na płaszczynie pracy (pole Em) lub wprowadzi bezporednio liczb rzdów opraw oraz liczb opraw w pojedynczym rzdzie. 10
Ryc. 13: Kreator opraw definiowanie wymaganej iloci opraw. W ostatnim kroku istnieje moliwo zdefiniowania wielkoci odstpu midzy oprawami, a cian lew i doln (patrzc na rzut z góry, prezentowany w podgldzie). Po klikniciu w przycisk Zakocz oprawy zostan rozmieszczone w pomieszczeniu. 11
Ryc. 14: Rozmieszczone oprawy w widoku trójwymiarowym. 4. Obliczenia i wyniki. Aby pozna faktyczny rozkład natenia owietlenia w projektowanym pomieszczeniu, naley wybra opcj Rozpocznij obliczenia z panelu Przewodnik lub Wyniki -> Oblicz z górnego menu rozwijanego. Po chwili (czas oblicze zaleny jest od stopnia skomplikowania geometrii pomieszczenia, liczby zainstalowanych opraw oraz liczby mebli i sprztów wstawionych do pomieszczenia) prawa cz ekranu bdzie przedstawiała fotorealistyczne odwzorowanie owietlenia pomieszczenia. 12
Ryc. 15: Wizualizacja owietlenia w pomieszczeniu. Szczegółowe wyniki oblicze dostpne s po wybraniu opcji Wyniki w panelu Przewodnik. 13
Ryc. 16: Wyniki oblicze widoczny wykres izoluksów. 14
Ryc. 17: Szczegółowe wyniki oblicze. 15
Ryc. 18: Rozkład natenia owietlenia na płaszczynie pracy w postaci izopól. 16
Ryc. 19: Rozkład natenia owietlenia na płaszczynie pracy w postaci graficznej tablicy wartoci. Wyniki mona równie zapisa w formacie PDF (np. do póniejszego wydruku) poprzez wybór opcji Wyniki -> Eksportuj wyniki do PDF... z górnego menu. Zakres wydruku Wszystkie oznacza wydrukowanie wszystkich stron oznaczonych w panelu Przewodnik ikonk drukarki. 17