Projekt Bioróżnorodność Opolszczyzny skarbem dziedzictwa przyrodniczego (nr decyzji RPOP.05.01.00-16-0001/15-00) współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020, Oś priorytetowa 5 Ochrona środowiska, dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Działanie 5.1- Ochrona różnorodności biologicznej Marta Jańczak-Pieniążek
Odmiany jabłoni występujące w starych sadach pochodzą w większości z krajów Europy Zachodniej i Rosji. Większość z nich wyhodowana została głównie w XIX wieku. W sadach przydomowych nierzadko występują odmiany bardzo stare. Część z nich to odmiany uprawiane lokalnie lub o lokalnych nazwach
o stare odmiany drzew owocowych są bardziej odporne na szkodniki oraz choroby, nie ma więc konieczności stosowania oprysków środkami chemicznych o drzewa starych odmian są odporne na mrozy o mniej wymagające pod względem pielęgnacji o stanowią ochronę przed erozją wietrzną i wodną o tworzą schronienie dla wielu gatunków zwierząt o stanowią bazę pokarmową dla zwierząt; w tym owadów, ptaków i ssaków o stare odmiany jabłoni żyją od 40 do 60 lat
Stare sady są niezwykle cenne z przyrodniczego punktu widzenia. Posiadają wiele zalet m. innymi: o są kryjówkami dla drobnej zwierzyny oraz miejscem jej żerowania, zwiększając różnorodność biologiczną terenu o są również miejscem szczególnie lubianym przez ptaki. Wnętrza koron oraz dziuple zamieszkują: dzięcioł duży, dzięcioł średni, skowronek, szpak, szczygieł, sroka, gąsiorek, bocian biały
występowanie porostów nadrzewnych w starych sadach - zdolność do magazynowania wody (odbywa się przez wchłanianie podczas opadów deszczu, mgły, rosy porannej) kwasy porostowe wewnątrz plechy mają właściwości antybiotyczne - są ogniwem łańcuchów pokarmowych - są wskaźnikiem czystości powietrza Porosty występują na najpospolitszych gatunkach drzew owocowych t.j. jabłonie i grusze
o do bezpośredniego spożycia o wyrób soków owocowych i kompotów o wina, nalewki, cydr o dżemy, powidła, marmolady o ciasta owocowe oraz inne potrawy np.: knedle z owocami, polędwiczki ze śliwkami, kaczka pieczona z jabłkami
Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci obserwuje się stopniowe zamieranie starych odmian drzew owocowych, które spowodowane jest wprowadzeniem do uprawy nowoczesnych odmian rosnących na karłowych podkładkach i owocujących corocznie (są to np. McIntosh, Starking, Melrose, Jonatan).
Została przyjęta podczas konferencji ONZ Szczyt Ziemi 10.05.1991 r. w Rio de Janeiro. Konwencja zmieniła poglądy na ochronę przyrody, zwracając uwagę nie tylko na konieczność zachowania dziko żyjących gatunków, ale również na ochronę odmian roślin uprawnych wprowadzonych przez człowieka. W nich mieści się bowiem duża część współczesnych zasobów genetycznych biosfery. Istotne jest zachowanie genetycznego bogactwa wszystkich gatunków roślin i zwierząt, które zapewniają byt człowiekowi.
ochrona in situ sady przydomowe aleje przydrożne, miedze ochrona ex situ kolekcje sadownicze w ogrodach botanicznych banki roślinnych kultur in vitro i tkanek (kriokonserwacja)
o stanowią siedlisko dla wielu gatunków roślin i zwierząt o zwiększają różnorodność biologiczną obszarów wiejskich o łagodzą mikroklimat, przeciwdziałają zmianom klimatycznym o przeciwdziałają erozji wietrznej i wodnej, zwiększają retencję wodną o integrują mieszkańców o tworzą korytarze ekologiczne
Poza ochroną różnorodności biologicznej rośliny gromadzone w kolekcjach w celu: o zachowania gatunków i późniejszego przeniesienia ich do środowiska naturalnego, o zgromadzenia gatunków o pożytecznych cechach t. j. lepsza odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne i choroby, przystosowanie do lokalnych warunków klimatycznych, o ochrony i zachowania zasobów genowych w celu późniejszego ich wykorzystania do produkcji roślin o nowych udoskonalonych cechach
o o kolekcje sadownicze kriokonserwacja zasobów genowych drzew owocowych przechowywanie w fazie gazowej ciekłego azotu (LN 2 ) pąków spoczynkowych
o zwiększenie różnorodności biologicznej terenu Śląska poprzez gromadzenie tradycyjnych odmian drzew owocowych o zachowanie zasobów genowych tradycyjnych i ginących odmian drzew owocowych o popularyzacja uprawy tradycyjnych odmian drzew owocowych w regionie poprzez upowszechnianie ich uprawy w sadach i ogrodach przydomowych o możliwość prowadzenia warsztatów i zajęć edukacyjnych w zakresie uprawy i pielęgnacji tradycyjnych odmian drzew owocowych o ochrona tradycyjnego sadownictwa jako dziedzictwa kulturowego Śląska
KOLEKCJA SADOWNICZA ŚLĄSKIEGO OGRODU BOTANICZNEGO
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ