Prof. dr hab. inż. Krzysztof Santarek Politechnika Warszawska, Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych Poznań, 28.10.2010 r. Od - do Czas trwania Zagadnienia 9.00 9.30 30 minut Rejestracja uczestników (poczęstunek kawowy) 9.30 9.40 10 minut Powitanie uczestników i gości, przedstawienie celów oraz programu seminarium prelegent : prof. dr hab. inż. Krzysztof Santarek 9.40 11.00 80 minut Innowacje i technologie oraz ich rodzaje. Źródła pozyskiwania rozwiązań innowacyjnych przez przedsiębiorstwa. Transfer technologii a własność intelektualna. Prawne podstawy ochrony własności intelektualnej. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 11.00 11.15 15 minut Przerwa kawowa 11.15 12.45 90 minut Ustawa Prawo własności przemysłowej. Wynalazki i patenty. Kryteria patentowalności wynalazku. Inne rodzaje własności przemysłowej. Inne akty prawne dotyczące ochrony własności intelektu-alnej, w tym międzynarodowe. Naruszenia praw własności intelektualnej oraz ich konsekwencje. Procedura uzyskiwania patentu. Procedury postępowania w przypadku uzyskiwania ochrony na wzór użytkowy, wzór przemysłowy, znak towarowy, itp. Źródła informacji o zgłoszeniach oraz udzielonych prawach ochronnych. Licencjonowanie praw własności intelektualnej. Prawa pracodawcy, zamawiającego i przedsię-biorcy do korzystania z praw własności intelektualnej. Systemy licencjonowania praw autorskich. 12.45 13.00 15 minut Przerwa kawowa 13.00 14.30 90 minut Finansowe aspekty ochrony własności intelektualnej. Wycena wartości i koszty ochrony własności intelektualnej. Zasady zarządzania własnością intelektualną. Co, jak i kiedy chronić?. Funkcje zarządzania własnością intelektualną. Strategie ochrony własności intelektualnej. Podsumowanie szkolenia. Dyskusja. 14.30 Ok. 45 min Lunch 1
- część 1 Innowacje i technologie oraz ich rodzaje. Źródła pozyskiwania rozwiązań innowacyjnych przez przedsiębiorstwa. Transfer technologii a własność intelektualna. Prawne podstawy ochrony własności intelektualnej. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych Innowacja (łac. innovation odnowienie) jest szczególnym rodzajem zmiany. Oznacza...wprowadzenie nowych produktów, nowych metod produkcji, znalezienie nowych rynków, zdobycie nowych źródeł surowców oraz wprowadzenie nowej organizacji. W wąskim znaczeniu innowacja jest traktowana jako zmiana fundamentalna lub radykalna, obejmująca transformację nowej idei lub wynalazku technologicznego w rynkowy produkt lub proces, pierwsze zastosowanie nauki i technologii w nowy sposób zapewniający sukces komercyjny, pierwsze handlowe wprowadzenie na rynek nowego produktu, procesu, systemu lub urządzenia, pierwsze zastosowanie wynalazku 2
Technologia (grec. techne sztuka, rzemiosło i logos nauka): - przetwarzanie w sposób celowy i ekonomiczny dóbr naturalnych w dobra użyteczne (produkty) a także wiedza o tym procesie. - ogół procesów służących do wytwarzania lub przetwarzania materiałów, surowców i towarów naturalnych, półproduktów oraz gotowych wyrobów: także ciąg czynności produkcyjnych wytworzenia danego produktu, - całokształt wiedzy dotyczącej konkretnej metody wytwarzania jakiegoś dobra lub uzyskania określonego efektu przemysłowego lub usługowego - technologie to produkty działalności inżynieryjnej - w naukach technicznych pod pojęciem technologia rozumie się całokształt wiedzy dotyczącej metod wytwarzania określonego produktu (wyrobu bądź usługi) albo uzyskania określonego efektu w przemyśle bądź usługach. Wspólne cechy innowacji: podmiotem innowacji jest człowiek : za innowacje uznaje się tylko te zmiany, które są rezultatem działalności człowieka przedmiotem innowacji są produkty, procesy produkcyjne oraz organizacja a dokonywanie zmian w przedmiocie innowacji może być określone za pomocą takich słów jak nowy, ulepszony, doskonalszy innowacja jest wprowadzoną korzystna zmianą, jest środowiskiem realizacji celów społecznych i ekonomicznych innowacja ma charakter lokalny; nie ma znaczenia fakt, że nowe produkty czy procesy produkcyjne są już poznane gdzie indziej, dla danego rynku są one innowacjami. 3
rynki / klienci nowe obecne Rodzaje innowacji Innowacje produktowe przykłady tworzenie nowych lub modernizacja istniejących produktów Innowacje procesowe Innowacje organizacyjne Innowacje dot. zarządzania Innowacje produkcyjne Innowacje handlowe/ marketingowe Innowacje dot. usług opracowywanie nowych procesów produkcyjnych nowy system wewnętrznej komunikacji, nowe procedury finansowo-księgowe, nowa komórka organizacja (oddział) joint-venture TQM, BPR, wdrożenie systemu ERP koła jakości, JIT, nowy system PSP, LM nowe techniki sprzedaży (np. sprzedaż bezpośrednia) usługi finansowe przez telefon, e-commerce Radykalne innowacje dziedziny działalności / produkty obecne nowe RI zastępują obecne technologie i/lub produkty dla zasadniczo tych samych klientów/rynków RI rozszerzają obecne dziedziny działalności na nowe rynki (nowi klienci nowe produkty) RI otwierają nowe dziedziny działalności dla obecnych i/lub nowych i dotychczas całkowicie nieznanych rynków 4
Przykłady radykalnych innowacji w sektorach będących w różnych fazach cyklu życia beton kompozytowy nanotechnologie niebieski laser? (Polska) samolot pionowego startu i lądowania (Bell/Agusta) Ductal (Lafarge) czas Innowacja Wynalazca/ organizacja Okres Innowacja Wynalazca/ organizacja Okres maszyna parowa James Watt 1782 linia produkcyjna Henry Ford 1913 statek o konstrukcji stalowej Isambard Kingdom Brunel 1820-45 penicylina Alexander Fleming 1929 lokomotywa George Stephenson 1829 polietylen ICI lata 1930-te prądnica Michael Faraday 1830-40 długopis Reynolds Int. Pen Company 1945 żarówka elektryczna Thomas Edison/ Joseph Swan 1879-90 ciągłe odlewanie szkła Pilkington lata 1950-te silnik benzynowy Gottlieb Daimler 1884 kserograf Xerox lata 1970/80 samochód z silnikiem benzynowym Karl Benz 1885 mysz komputerowa Douglas Engelbart 1968 radio G.Marconi, A.Popow, N.Tesla 1895-1896 komputer osobisty Apple Computers lata 1980-te 5
Tempo zmian technologicznych 5 lat 3 lata BATERIA SŁONECZNA 1953-1956 TRANZYSTOR 1948-1953 15 lat RADAR 1925-1940 35 lat 56 lat RADIO 1870-1905 TELEFON 1820-1876 112 lat 85 lat MASZYNA PAROWA 1760-1845 FOTOGRAFIA 1728-1840 1700 1800 1900 2000 6
lumenów/wat Wzrost efektywności i długości fal emitowanych przez diody elektroluminescencyjne w zakresie widzialnym od 1960 r. 7
Cele innowacji wg opinii przedsiębiorstw Poprawa jakości Wejście na nowe rynki Wzbogacenie oferty Obniżka kosztów robocizny Racjonalizacja produkcji Obniżka zużycia materiałów Ochrona środowiska Nowe produkty (wyroby i usługi) Zmniejszenie zużycia energii Spełnienie wymagań prawnych i standardów 8
Wdrażanie i transfer technologii (1). Transfer technologii proces w wyniku którego rozszerza się zakres wykorzystania wynalazków, innowacji i rozwiązań technicznych. Przedmiotem transferu technologii mogą być: - wyroby - procesy technologiczne - rozwiązania organizacyjne Podstawą transferu technologii może być: - potrzeba (istnieje problem dla którego szuka się rozwiązania) - możliwości (istnieje rozwiązanie dla którego szuka się zastosowań) Wdrażanie i transfer technologii (2). Atrakcyjność transferu technologii polega na tym, iż przedsiębiorstwa oraz cały przemysł generalnie mogą mieć korzyści z technologii, których opracowanie zostało już wcześniej sfinansowane. Istniejące wyniki prac B+R oraz opracowane technologie już zapłacone mogą być transferowane do przemysłu oraz przedsiębiorstw prywatnych 9
Modele transferu technologii (przykłady) 1. Licencjonowanie 2. Model parku nauki (science park) 3. Model pośredników (agentów) transferu technologii 4. Bazy (banki) danych o technologiach 5. Programy szkoleniowe (np. studia przemienne) 6. Model poszukiwacza technologii 7. Zatrudnianie kwalifikowanych pracowników 8. Instytucje transferu technologii 9. Kluby (izby) przemysłowe / użytkowników Wdrażanie i transfer technologii (3) System tworzenie i transferu technologii: - przedsiębiorstwa mają słabe własne zaplecze B+R; muszą zatem pozyskiwać technologie z zewnątrz - jbr-y i wyższe uczelnie muszą poszukiwać klientów dla nowych technologii - rynek technologii łączy dostawców i nabywców technologii 10
Źródła pozyskiwania rozwiązań innowacyjnych: - własne przedsiębiorstwo - klienci - grupy przedsiębiorstw (sektor, branża) - targi - dostawcy - konkurenci - konferencje, publikacje - szkoły wyższe - consulting - internet - jednostki badawcze - patenty Drogi pozyskiwania rozwiązań innowacyjnych : - wewnętrzne - własne prace B+R - działalność innowacyjna) - zewnętrzne - licencje - franchising - zlecanie prac wykonawcom zewnętrznym - przejęcia firm - joint ventures - umowy o współpracy w dziedzinie technologii 11
Wdrażanie i transfer technologii (4). Główne kanały transferu technologii w Polsce: - inwestycje zagraniczne bezpośrednie - import maszyn i urządzeń oraz komponentów - rozwój własnych (krajowych) technologii - konieczne stworzenie rynku technologii - konieczna pomoc państwa Wdrażanie i transfer technologii (5). Koncepcja rynku technologii dostawcy technologii oferta technologii rynek technologii potrzeby technologii odbiorcy technologii aktywizacja rynku pośrednicy transferu technologii bazy danych i usługi informacyjne organizacja targów, wystaw, itp. usługi doradcze 12
Wdrażanie i transfer technologii (6). Dostawcy technologii w Polsce: - jbr-y, wyższe uczelnie nieznajomość potrzeb odbiorców - dostawcy zagraniczni Użytkownicy technologii: - nie mają zaufania do polskich technologii, - nie mogą/nie chcą czekać na wyniki prac B+R - potrzebują nie tylko technologii lecz również innych umiejętności (w tym menedżerskich) Agenci transferu technologii: - liczne formy i rozwiązania organizacyjne - tworzą sieci na poziomie regionalnym i/lub krajowym WIEDZA JAKO CZYNNIK PRODUKCJI CZYNNIKI PRODUKCJI Materialne: - energia - materiały - maszyny - budynki i teren - kapitał - ludzie Ograniczające - społecznopolityczne - prawne -ochrona wiedzy Niematerialne (wiedza technologie) - metodyczne (sfera zarządzania) - techniczne (sfera wytwarzania) 13
Wartość rynkowa organizacji Wartość rynkowa organizacji Kapitał finansowy Kapitał intelektualny Kapitał rzeczowy Kapitał ludzki Wiedza chroniona Kapitał strukturalny źródło: na podstawie Kotarba W., Ochrona wiedzy a kapitał intelektualny organizacji, PWE, Warszawa 2006 dobra niematerialne chronione nie chronione - powszechnie znane - poza okresem ochrony rejestrowane w procesie bez badań (tylko badawczym rejestracja) - wynalazki - topografia układów - wzory użytkowe scalonych - wzory zdobnicze - wzory przemysłowe - znaki towarowe - oznaczenia geograficzne i usługowe - nazwy (oznaczenia) handlowe (np. przedsiębiorstw) - nowe odmiany roślin - projekty racjonalizatorskie - skład chemiczny substancji (np. leki) bez rejestracji - utwory (dzieła) - prace naukowe, badawcze, także programy komputerowe; dzieła artystyczne - tajemnice produkcyjne, handlowe (know-how) - oznaczenia geograficzne - nazwy (oznaczenia) handlowe - znaki towarowe i usługowe - powszechnie znane (np. Syrena) - sławne (np. Mercedes) źródło: na podstawie Kotarba W., Ochrona wiedzy a kapitał intelektualny organizacji, PWE, Warszawa 2006 14
Podstawowe akty prawne odnoszące się do ochrony własności intelektualnej : - ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4.02.1994 r. - ustawa prawo własności przemysłowej z 30.06.2000 r. a także: - ustawa o ochronie baz danych z 27.07.2001 r. - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 16.04.1996 r. Utwory nie podlegają ochronie w systemie rejestracji. O istnieniu takiej ochrony decyduje ( wszelkie prawa zastrzeżone ) jego twórca bądź podmiot, który nabył prawa do utworu lub który reprezentuje twórcę. Ochronie podlegają wyłącznie utwory o charakterze indywidualnym, dokonane w dowolnej postaci. Nie są istotne ich wartość, przeznaczenie ani sposób wyrażenia. Utwór to projekcja intelektu twórcy, przejaw wyobraźni, osobista interpretacja, osobiste ujęcie pewnej treści (także wówczas, gdy dotyczy sfery nauki i techniki). Zgodnie z tą interpretacją wynalazek nie może być uznany za utwór podlegający ochronie jest wprawdzie wytworem ludzkiego intelektu ale o charakterze technicznym, jednak powstały w sposób przewidywalny oraz powtarzalny; wynalazek może być dokonany równocześnie przez wiele osób niezależnie od siebie. Utwór z definicji jest natomiast niepowtarzalny, jest jedyny, unikalny. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, nawet wówczas gdy ma postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy bez konieczności spełnienia jakichkolwiek wymagań. Czas trwania autorskich praw majątkowych twórców 70 lat od śmierci twórcy. 15
Utwory podlegające ochronie: - wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (utwory literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe) - plastyczne, - fotograficzne, - lutnicze, - wzornictwa przemysłowego, - architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, - muzyczne i słowno-muzyczne, - sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, - audiowizualne, - opracowania cudzego utworu (za zgoda jego twórcy!), zwłaszcza jego tłumaczenia, przeróbki, adaptacje, - opracowania charakteryzujące się twórczym doborem, układem lub zestawieniem nawet niechronionych informacji (materiałów) w postaci zbiorów, baz danych, itp. Inne obszary chronione prawami wyłącznymi prawa pokrewne. Utwory wyłączone z ochrony: - akty normatywne lub ich urzędowe projekty, - urzędowe dokumenty, - opublikowane opisy patentowe. Autorskie prawo osobiste. Autorskie prawo materialne. Prawo autorskie przysługuje twórcy dzieła, chyba że - prace zbiorowe - prace wykonane w ramach obowiązków służbowych 16
Plagiat naruszenie autorskich praw osobistych. Jak legalnie korzystać z cudzych dzieł? Dozwolony użytek z cudzych dzieł. Zbywalność autorskich praw majątkowych. Systemy licencjonowania praw autorskich: - prawo autorskie - wszystkie prawa zastrzeżone (all rights reserved), - prawo autorskie - copyright, oznaczane symbolem - wolne licencje umożliwiające korzystanie z dzieła w zakresie szerszym niż wynika to z Ustawy. Licencje organizacji Creative Commons ( pewne prawa zastrzeżone ) : - licencja uznanie autorstwa), - licencja użycie niekomercyjne), - licencja bez utworów zależnych), - licencja na tych samych warunkach). 17
Ograniczenia monopolu wynikającego z praw wyłącznych do utworu: - wyczerpanie praw autorskich, - dozwolony użytek chronionych utworów. Rodzaje dozwolonego użytku chronionych utworów: - użytek osobisty, tj.: - dla własnych celów przez osobę, która nabyła egzemplarz utworu, o ile nie czerpie ona z tego korzyści majątkowych - przez krąg osób pozostających w związku osobistym (pokrewieństwo, powinowactwo, stosunek towarzyski) z osobą, która nabyła prawa do korzystania z egzemplarza utworu, - użytek publiczny, tj. poprzez: - środki przekazu: prasa, radio, telewizja, - instytucje naukowe i oświatowe, - biblioteki, archiwa i szkoły, - ośrodki informacji lub dokumentacji, - prawo cytatu. Dozwolony użytek osobisty nie dotyczy m.in. programów komputerowych. Programy komputerowe są chronione na takich samych zasadach jak inne dzieła, w tym utwory literackie. Licencje wolnego oprogramowania. Licencje freeware i shareware. 18
Program komputerowy jako przedmiot ochrony własności intelektualnej. Ochroną objęte są: - oprogramowanie firmowe, - oprogramowanie systemowe, - oprogramowanie użytkowe. Cechy szczególne ochrony programów komputerowych: - wzmocnienie pozycji pracodawcy, - radykalne ograniczenie praw osobistych twórcy programu, - odmienne uregulowanie prawa w ramach tzw. dozwolonego użytku, - warunek zachowania tajemnicy kodu źródłowego przez licencjobiorcę, - zgoda uprawnionego w przypadku sporządzania adaptacji programu. Ochrona programu komputerowego obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia: - dokumentacja projektowa, - kod źródłowy, - dokumentacja użytkowa. Wyłączone z ochrony są idee i zasady będące podstawą programu komputerowego bądź jakiegokolwiek jego elementu. Oprogramowanie open source. Autorskie prawo do programu komputerowego obejmuje prawo do: - trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu w całości bądź części, - tłumaczenia, zmian programu, - rozpowszechniania, w tym użyczania lub najmu programu komputerowego bądź jego kopii. Prawo do programu komputerowego oznacza możliwość zakazania: - trwałego bądź czasowego zwielokrotnienia programu w całości bądź części, - tłumaczenia programu, - dokonywania zmian programu, - rozpowszechniania programu. Praktyki dozwolone, nie wymagające zgody uprawnionego: - sporządzenie kopii zapasowej (jeśli jest to niezbędne do korzystania z programu), - obserwowanie, badanie i testowanie funkcjonowania programu w celu poznania jego zasad przez osobę mającą prawo korzystania z egzemplarza programu, - zwielokrotnianie kodu programu lub tłumaczenie jego formy, jeśli jest to konieczne do uzyskania informacji niezbędnych dla integracji tego programu z innymi programami. 19
- część 2 Ustawa Prawo własności przemysłowej. Wynalazki i patenty. Kryteria patentowalności wynalazku. Inne rodzaje własności przemysłowej. Inne akty prawne dotyczące ochrony własności intelektualnej, w tym międzynarodowe. Naruszenia praw własności intelektualnej oraz ich konsekwencje. Procedura uzyskiwania patentu. Procedury postępowania w przypadku uzyskiwania ochrony na wzór użytkowy, wzór przemysłowy, znak towarowy, itp. Źródła informacji o zgłoszeniach oraz udzielonych prawach ochronnych. Licencjonowanie praw własności intelektualnej. Prawa pracodawcy, zamawiającego i przedsiębiorcy do korzystania z praw własności intelektualnej. Systemy licencjonowania praw autorskich. PODSTAWOWY AKT PRAWNY Ustawa z dn.30.06.2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.) 20
Zakres systemu ochrony własności przemysłowej Ochrona twórczości technicznej Ochrona działalności handlowej Ochrona wytworów twórczości technicznej: wynalazki wzory użytkowe topografia układów scalonych know-how 21
Ochrona działalności handlowej: znaki towarowe oznaczenia geograficzne wzory przemysłowe Rodzaje ochrony: Wynalazek patent Wzór użytkowy prawo ochronne Znak towarowy prawo ochronne Wzór przemysłowy prawo z rejestracji Oznaczenie geograficzne prawo z rejestracji Topografia układu scalonego prawo z rejestracji 22
Istota systemu patentowego Monopol Ujawnienie Przedmiotem Ustawy prawo własności przemysłowej są: - wynalazki, - wzory użytkowe, - wzory przemysłowe, - znaki towarowe, - oznaczenia geograficzne - układy scalone. 23
Wynalazki dotyczą rozwiązań technicznych; w. muszą być : - nowe, - posiadać tzw. poziom wynalazczy, - nadawać się do przemysłowego zastosowania. Wynalazek uznaje się jako nowy, jeżeli nie jest częścią stanu techniki. Wynalazek posiada poziom wynalazczy, jeżeli dla specjalisty z danej dziedziny stanowi rozwiązanie nieoczywiste, nie wynikające bezpośrednio ze stanu techniki. Przemysłowe zastosowanie wynalazku oznacza, iż za jego pomocą można uzyskać produkt lub wykorzystać sposób (metodę, proces) w dowolnej działalności przemysłowej a także w rolnictwie. Za wynalazki nie uznaje się : - odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych, - wytworów o charakterze jedynie estetycznym, - planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier, - wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad techniki (np. perpetuum mobile) - programów dla maszyn cyfrowych, - przedstawienia informacji. 24
Patentów nie udziela się na : - wynalazki, których wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, - odmiany roślin lub ras zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby ich hodowli (tj. wykorzystujące zjawiska naturalne takie, jak: krzyżowanie, selekcjonowanie); nie dotyczy to jednak mikrobiologicznych sposobów hodowli ani wytworów uzyskiwanych w ten sposób, - sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz stosowane metody diagnostyczne; nie dotyczy to jednak produktów, w tym leków stosowanych w diagnostyce i leczeniu. Okres ważności patentu. Zasięg geograficzny patentu. Koszty związane z uzyskaniem patentu. Korzystanie z patentów. Licencje. 25
Wynalazek: 1. rozwiązanie dotyczące techniki, 2. nowość rozwiązania, 3. nieoczywistość rozwiązania (tzw. poziom wynalazczy), 4. nadaje się do przemysłowego wykorzystania. Wyłączenia z możliwości patentowania. (2) Nowym jest taki wynalazek, który nie jest elementem istniejącego w świecie stanu techniki, tzn. tego, co zostało udostępnione do powszechnej wiadomości w formie opisu, przez stosowanie wynalazku, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Nowość wynalazku oceniana jest w procesie udzielania ochrony wynalazku w sposób obiektywny, poprzez porównanie środków technicznych służących do dokonania wynalazku z tego samego rodzaju środkami wynikającymi z rozwiązań istniejących w stanie techniki. (3) Wynalazek odznacza się poziomem wynalazczym (jest nieoczywisty), jeżeli dla znawcy danej dziedziny nie wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki. (4) Ochronie podlegają wyłącznie rozwiązania nadające się do praktycznego wykorzystania, które umożliwiają uzyskanie określonego produktu lub wskazanie sposobu, który może być zastosowany w rozumieniu technicznym w jakiejkolwiek działalności przemysłowej. Patent na wynalazek prawo do wyłączności (monopolu) korzystania przez uprawnionego na terytorium, gdzie uzyskano ochronę, z rozwiązania będącego przedmiotem wynalazku, niezależnie od tego w jakiej procedurze został on udzielony. Wyłączność dotyczy wszystkich form korzystania z wynalazku zarówno w celach zarobkowych jak i zawodowych. Istotą monopolu patentowego jest możliwość zakazania przez właściciela patentu korzystania z chronionego wynalazku innym podmiotom. Gdy wynalazek dotyczy produktu zakazy te dotyczą: - wytwarzania, - używania, - oferowania, - wprowadzania do obrotu lub importowania w tym celu produktu. Gdy wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania zakazy dotyczą: - stosowania tego sposobu wytwarzania, - używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem. Zakres przedmiotowy patentu to, co podlega ochronie patentowej określają zastrzeżenia patentowe (patent claims) zawarte w publikowanym opisie patentowym. Patent udzielany jest na 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. 26
Ograniczenia dotyczące patentu (monopolu patentowego): - czas ochrony patentu, - terytorium, na którym uzyskano ochronę, - wyczerpanie patentu (por. swoboda obrotu towarowego), - dopuszczenie przez prawo działań nie powodujących naruszenia patentu, - zakaz nadużywania patentu i możliwość wprowadzenia przymusu udostępnienia wynalazku (tzw. licencja przymusowa), - potrzeba uznania praw podmiotów, które wcześniej korzystały z wynalazku. Działania nie powodujące naruszenia patentu w Polsce: - korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji, które znajdują się na obszarze danego kraju czasowo, - korzystanie z wynalazku w celach państwowych, - stosowanie wynalazku w celach badawczych i doświadczalnych, dokonania jego oceny, analizy bądź nauczania, - korzystania z wynalazku w niezbędnym zakresie do wykonania czynności jakie sa prawnie konieczne w celu jego rejestracji, uzyskania zezwolenia na dopuszczenie do obrotu niektórych wyrobów ze względu na ich przeznaczenie, - wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej. Ochrona uzyskiwana w procedurze uzyskiwania patentu ma na celu: zabezpieczenie przed cudzymi wynalazkami a przez to ochronę własnych inwestycji w nowe technologie, obronę przed cudzymi patentami a przez to ochronę własnej pozycji rynkowej, zachęcenie wynalazców do dalszych inwencji a także utrzymanie dotychczasowych inwestorów (udziałowców) firmy umożliwienie w przyszłości sprzedaży praw do wynalazku (licencji) jako odrębnego produktu lub firmy (przedsiębiorstwa) jako odrębnej działalności biznesowej opartej na takim wynalazku, wykreowanie nowego biznesu obszaru działalności gospodarczej opartego na posiadanych patentach, tworzenie nowej wartości marketingowej. 27
Patentowanie wynalazku związane jest z ujawnieniem istotnych informacji takich, jak: - poziom techniki jakim dysponuje właściciel praw z patentu, - krąg firm dysponujących danym wynalazkiem (licencjobiorcy), - możliwości techniczne wytworzenia produktów o określonych cechach użytkowo-eksploatacyjnych, - kierunki prowadzonych badań (dotyczy autora wynalazku), - szczegóły techniczne rozwiązania ułatwiające, szczególnie w przypadku niewłaściwie sformułowanych zastrzeżeń patentowych, znalezienie rozwiązania alternatywnego, i in. Skoro rządy większości krajów są zdecydowane zwalczać praktyki monopolistyczne w gospodarce, dlaczego z drugiej strony gwarantują 20 letni monopol właścicielom patentów? 28
Wzory użytkowe, które mogą podlegać ochronie, muszą reprezentować nowe i użyteczne rozwiązania o charakterze technicznym dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Różnice pomiędzy rozwiązaniami będącymi przedmiotem patentu lub wzoru użytkowego: - wzory użytkowe muszą być przedmiotami o trwałej postaci, - w przypadku wzorów użytkowych brak jest wymagań dotyczących tzw. poziomu wynalazczego, - warunek użyteczności wzoru użytkowego. Prawo ochronne na wzór użytkowy oznacza prawo do wyłączności korzystania z tego wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze Polski. Wyłączność ta dotyczy wszystkich form korzystania z wzoru. Prawo ochronne na wzór użytkowy udzielane jest na 2x5 = 10 lat od daty zgłoszenia wzoru do ochrony. Ograniczenia prawa ochronnego na wzór użytkowy wynikają z: - wyczerpania praw, - dopuszczenia przez prawo działań nie powodujących naruszenia praw, - zakazu nadużywania prawa ochronnego i możliwości wprowadzenia licencji przymusowej, - potrzeby uznania praw podmiotów, które wcześniej korzystały ze wzoru, który później uzyskał ochronę. WZÓR UŻYTKOWY - Nowość - Użyteczność - Trwałość postaci 29
Wynalazek a wzór użytkowy Nowość Nowość Wynalazczy charakter Użyteczność Możliwość powielania Trwałość postaci Wzór przemysłowy, który może być chroniony za pomocą rejestracji nowa i mająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części nadana mu przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wykonany w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy. Ochronie podlega wytwór złożony z wymienialnych części, część składowa widoczna w wytworze złożonym a także jego części składowe będące przedmiotem odrębnego obrotu. W procesie udzielania ochrony wzoru przemysłowego nie podlegają sprawdzeniu zarówno nowość ani też indywidualny charakter wytworu; nie jest też stawiany warunek użyteczności wzoru. Czas ochrony wzoru przemysłowego wynosi, niezależnie od zastosowanej procedury, 5x5 = 25 lat. Zakres przedmiotowy z prawa rejestracji na wzór przemysłowy określają łącznie rysunek wzoru i jego istotne cechy wskazane w opisie wzoru. Ograniczenia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego są podobne jak w przypadku ograniczeń z praw ochrony patentów i wzorów użytkowych. Nie ma jednak zakazu nadużywania prawa wyłącznego (z wyjątkiem korzystania z wzoru przemysłowego dotyczącego środków komunikacji). Nie można zakazać korzystania z wzoru przemysłowego do celów osobistych, doświadczalnych, cytowania i nauczania. Wiele wzorów przemysłowych może mieć równocześnie cechy wzorów użytkowych podlegających ochronie. 30
Wzór przemysłowy: - nowość - indywidualność Marka Znak towarowy Znak firmowy Znaki zwykłe Znaki powszechnie znane (w tym sławne i renomowane) Znaki chronione w trybie rejestracyjnym Prawo ochronne na znak towarowy oznacza wyłączność używania tego znaku w celach zarobkowych lub zawodowych. Ochrona znaku towarowego udzielana jest na rzecz organizacji (przedsiębiorstwa). Nie jest jednak wymagane składanie oświadczeń na temat prowadzonej działalności gospodarczej. Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy zależy od rodzaju procedury (10 lat w procedurze krajowej, 20 lat w procedurze porozumienia madryckiego). 31
- możliwość wyróżnienia - postać graficzna Znak towarowy : Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania towarów i usług jednego przedsiębiorstwa od towarów i usług innego przedsiębiorstwa. LICENCJE licencje wyłączne i niewyłączne licencje ograniczone i pełne licencje otwarte licencje dorozumiane licencje przymusowe licencje wzajemne sublicencja 32
Przedmiotem licencji zwykłej może być: - korzystanie z rozwiązania chronionego prawami wyłącznymi (patent na wynalazek, prawo ochronne na wzór użytkowy, itd.), - korzystanie z rozwiązania zgłoszonego do ochrony, na które jeszcze nie uzyskano ochrony, - korzystanie z rozwiązania nie zgłoszonego do ochrony, stanowiącego tajemnicę organizacji, - używanie znaku towarowego chronionego prawem ochronnym, - używanie znaku towarowego zgłoszonego do ochrony, na który jeszcze jej nie udzielono, - korzystanie z utworu chronionego prawem autorskim. Licencja otwarta może być udzielona w przypadku: - patentu na wynalazek, - prawa ochronnego na wzór przemysłowy, - prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Licencja otwarta jest udzielana na podstawie oświadczenia złożonego w Urzędzie Patentowym o gotowości udzielenia licencji. Oświadczenie takie nie może być odwołane ani zmienione. Licencja otwarta jest pełna i niewyłączna. 33
Licencja dorozumiana dotyczy praw do: - wynalazków, - wzorów użytkowych, - wzorów przemysłowych, - topografii układu scalonego. Licencja dorozumiana stanowi ustawową zasadę przyznawania praw do praw wyłącznych w przypadku korzystania z rozwiązań uzyskanych w ramach umów o wykonanie prac b+r lub innych podobnych umów, jeśli problem ten nie został odpowiednio uregulowany w zwykłej umowie licencyjnej. Licencja dorozumiana oznacza domniemanie udzielenia licencji przez wykonawcę zleconych mu prac pomimo braku postanowień w zawartej z nim umowie. Licencja przymusowa może być udzielana w szczególnych przypadkach bez zgody uprawnionego a chronionego: - wynalazku, - wzoru użytkowego, - topografii układu scalonego, - nowej odmiany rośliny. Licencja przymusowa nie ma zastosowania do wzorów przemysłowych ani do znaków towarowych. Jest ona niewyłączna. Korzystający z niej jest zobowiązany uiszczać opłaty licencyjne na rzecz uprawnionego. Licencja przymusowa zawierana jest poprzez Urząd Patentowy. Przypadki w których udzielana być może licencja przymusowa: - konieczność zapobiegania lub usuwania stanu zagrożenia państwa, - konieczność eliminowania nadużywania praw wyłącznych, - konieczność umożliwienia korzystania z prawa wyłącznego, które jest zależne od wcześniejszego prawa wyłącznego. 34
Procedura udzielania patentu w Urzędzie Patentowym RP Procedura uzyskiwania patentu europejskiego 35
Europejski patent jest atrakcyjną alternatywą, gdyż: - procedura udzielania patentu jest względnie tanim i szybkim sposobem uzyskania praw ochronnych w wielu krajach równocześnie, - stosowana jest jednolita procedura postępowania zapewniająca m.in. łatwiejsze i skuteczniejsze wykonywanie praw z patentu, - zapewnia silną ochronę patentową; każdy wniosek patentowy poddawany jest kilkuetapowej i drobiazgowej ocenie i może być uzyskany w krajach, w których istnieje jedynie system rejestracji wynalazków. Części opisu patentowego tytuł (nazwa) wynalazku dziedzina techniki aktualny stan techniki opis wynalazku opis rysunku przykłady zastrzeżenia patentowe skrót opisu patentowego dodatkowe rysunki wyjaśniające 36
Dokumentacja zgłoszenia wynalazku opis wynalazku w 3 egz. zastrzeżenia patentowego w 3 egz. skrót opisu wynalazku w 2 egz. rysunki wyjaśniające istotę wynalazku w 3 egz. podanie pełnomocnictwo jeżeli ustanowiono pełnomocnika Formy własności wynalazku. Twórca a uprawniony z wynalazku. twórca jest właścicielem wynalazku twórca jest pracownikiem twórca wykonał pracę na zlecenie lub w wyniku realizacji innej umowy twórca jest studentem lub doktorantem współwłasność wynalazku 37
Zasady przygotowania opisu wynalazku badanie literaturowe istniejącego stanu techniki porównanie prac własnych ze stanem techniki ocena poziomu nowości i postępu technicznego przygotowanie wstępnego opisu współpraca z rzecznikiem patentowym Badania patentowe badanie stanu techniki badanie zdolności patentowej badanie czystości patentowej 38
Źródła informacji o udzielonych patentach i zgłoszeniach patentowych opisy patentowe wydawnictwa urzędów patentowych (Biuletyn Urzędu Patentowego i Wiadomości Urzędu Patentowego) www.uprp.pl/polski www.epo.org strony krajowych urzędów patentowych; bazy danych patentów w poszczególnych krajach 39
Wpływ ochrony patentu na udział w rynku na przykładzie leków. źródło: Trott P., Innovation Management and New Product Development, 3rd ed., Prentice Hall 2005 Wady ochrony jawnej wysokie koszty, długi czas uzyskiwania praw ochronnych, konieczność ujawnienia szczegółów chronionego rozwiązania: - poziom techniki jakim dysponuje właściciel praw z patentu, - krąg firm dysponujących danym wynalazkiem (licencjobiorcy), - możliwości techniczne wytworzenia produktów o określonych cechach, - kierunki prowadzonych badań, - szczegóły techniczne rozwiązania ułatwiające, szczególnie w przypadku niewłaściwie sformułowanych zastrzeżeń patentowych, znalezienie rozwiązania alternatywnego, i in. 40
Program MNiSW Patent PLUS Wsparcie patentowania wynalazków Cel programu PATENT PLUS : unowocześnienie procesu transferu technologii z jednostek naukowych do gospodarki poprzez wsparcie uzyskiwania ochrony patentowej wynalazków powstających w jednostkach naukowych. Program wspiera zgłoszenia krajowe, regionalne (w tym europejskie), a także procedurę międzynarodową. Beneficjenci programu : uczelnie akademickie inkubatory przedsiębiorczości; centra transferu technologii; jednostki naukowe; parki technologiczne; konsorcja badawczo-rozwojowe; podmioty działające na rzecz nauki; centra doskonałości; fundacje wspierające transfer technologii i przedsiębiorczości, posiadające siedzibę w RP. Program MNiSW Patent PLUS Wsparcie patentowania wynalazków W ramach Programu są finansowane następujące rodzaje zadań: 1) dofinansowane lub refundowane koszty niezbędne do przygotowania zgłoszenia patentowego w UP RP oraz w procedurze międzynarodowej, procedurach regionalnych lub procedurze krajowej do urzędu patentowego państwa innego niż Rzeczypospolita Polska, w tym również czynności rzecznika patentowego; 2) finansowane zadania związane z ułatwieniem pozyskiwania partnerów do komercjalizacji wynalazków oraz dofinansowanie szkolenia i upowszechnianie wiedzy o ochronie własności przemysłowej Maksymalna kwota dofinansowania z budżetu państwa może wynosić 90% planowanych kosztów realizacji projektu (z zastrzeżeniem przepisów dotyczących pomocy publicznej de minimis). Składanie wniosków: Wnioski mogą być składane dwa razy w roku: do 30 marca i 30 września. 41
Zadania dofinansowywane w ramach IniTech faza badawcza - badania naukowe lub prace rozwojowe nakierowane na zastosowanie w działalności gospodarczej, czyli takie, których celem jest wdrożenie wyników prac B+R w praktyce; faza przygotowań do wdrożenia - czynności, których celem jest przygotowanie wyników prac B+R do zastosowania w działalności gospodarczej (wdrożenia): - badania rynku dla przyszłego produktu, - sporządzenie niezbędnej do wdrożenia dokumentacji technicznej, - opracowanie procedur związanych z wykorzystywaniem rynkowym przyszłego produktu będącego wynikiem prac B+R, - postępowanie dotyczące przyznania praw własności przemysłowej, - postępowanie normalizacyjne, - certyfikacja; zakup usług doradczych w zakresie innowacji: przygotowanie analizy biznesowej fazy badawczej lub fazy przygotowań do wdrożenia będących przedmiotem wniosku, zawierającej wstępny plan inwestycyjny. Beneficjenci Przedsięwzięcia IniTech" : dla projektów polegających na dofinansowaniu fazy badawczej i fazy przygotowań do wdrożenia: - przedsiębiorcy, - jednostki naukowe, - konsorcja naukowo-przemysłowe, dla projektów umożliwiających zakup usług doradczych w zakresie innowacji: - małe i średnie przedsiębiorstwa - jednostki naukowe. Środki na realizację projektów będą przekazywane w formie zaliczki: dla jednostek naukowych na pokrycie maksymalnie 100% kosztów kwalifikowalnych w fazie badawczej, 90% - w fazie przygotowania do wdrożenia oraz 85% - na zakup usług doradczych dla przedsiębiorców - zgodnie z zasadami dotyczącymi przyznawania pomocy publicznej na badania i rozwój w fazie badawczej, pomocy de minimis w fazie przygotowania do wdrożenia oraz 75% kosztów zakupu usług doradczych dla MŚP (maksymalnie 20 000 zł). 42
Cele programu Kreator Innowacyjności tworzenie i rozwój istniejących jednostek organizacyjnych, działających w środowisku akademickim na rzecz współpracy pomiędzy sferą nauki a gospodarki poprzez wspieranie inicjatyw studentów i pracowników uczelni w podejmowaniu innowacyjnych przedsięwzięć i promocji przedsiębiorczości; podnoszenie kwalifikacji kadr akademickich w dziedzinach przedsiębiorczości, zarządzania własnością intelektualną oraz komercjalizacji wyników prac badawczo-rozwojowych; upowszechnianie wśród przedsiębiorców informacji o innowacyjnych projektach powstających w środowisku akademickim; intensyfikacja współpracy uczelni ze środowiskiem gospodarczym; komercjalizacja wyników prac badawczo-rozwojowych poprzez wspieranie tworzenia firm przez pracowników uczelni, studentów (tworzenie warunków do komercjalizacji wyników prac B+R poprzez zakładanie firm przez pracowników uczelni, studentów). Kreator Innowacyjności Beneficjentami programu są : uczelnie; akademickie inkubatory przedsiębiorczości; centra transferu technologii; centra zaawansowanych technologii; parki technologiczne, naukowo-technologiczne; konsorcja badawczo-rozwojowe; fundacje wspierające transfer technologii i przedsiębiorczość, działające w powiązaniu z uczelniami, w zakresie, w jakim ich działalność dotyczy transferu wiedzy i technologii oraz prowadzenia działań informacyjno-szkoleniowych z tej dziedziny. 43
W ramach programu są finansowane następujące rodzaje zadań: 1) tworzenie i wdrażanie uczelnianych systemów komercjalizacji technologii; 2) przygotowanie i wdrożenie procedur zarządzania własnością intelektualną na uczelniach; 3) tworzenie i obsługa baz danych zawierających informacje o wynikach prac badawczych utworzenie takiej bazy nie powinno być działaniem jednorazowym; baza powinna być elementem systemu wspierania transferu i komercjalizacji wiedzy w jednostce. Oznacza to konieczność zapewnienia funkcjonowania bazy po zakończeniu realizacji projektu, tak aby stała się skutecznym i efektywnym narzędziem do nawiązywania współpracy z podmiotami gospodarczymi; 4) finansowanie udostępnienia aparatury badawczej uczelni przedsiębiorstwom prowadzącym działalność na podstawie wyników badań naukowych powstających na uczelni oraz komercjalizujących wiedzę i umiejętności zespołów badawczych działających na uczelni z wnioskiem może wystąpić akademicki inkubator przedsiębiorczości, mając nawiązaną współpracę z firmą (konkretna oferta); 5) usługi doradcze i szkoleniowe z zakresu objętego programem; 6) udział w wystawach i targach dotyczących współpracy jednostek naukowych z przedsiębiorstwami, np. giełdy kooperacyjne; 7) działalność informacyjno-promocyjna prowadzenie działań edukacyjnych dotyczących komercjalizacji wiedzy, transferu technologii, przedsiębiorczości wśród studentów i kadry naukowej; 8) inne związane z komercjalizacją wiedzy powstającej na uczelniach. - część 3 Finansowe aspekty ochrony własności intelektualnej. Wycena wartości i koszty ochrony własności intelektualnej. Zasady zarządzania własnością intelektualną. Co, jak i kiedy chronić?. Funkcje zarządzania własnością intelektualną. Strategie ochrony własności intelektualnej. Podsumowanie szkolenia. Dyskusja. 44
Struktura aktywów firmy Microsoft: kapitał obrotowy 3 % środki trwałe 1 % własność intelektualna 95 % inne 1 %. Celem zarządzania własnością intelektualną jest generowanie i maksymalizacja korzyści dla organizacji i właścicieli (autorów) rozwiązań innowacyjnych. Zarządzanie własnością intelektualną musi uwzględniać następujące cechy IP: własność intelektualna jest zasobem niematerialnym posiada określoną wartość niekiedy znaczną; wartość własności intelektualnej zależy ściśle od możliwości i sposobu jej wykorzystania; 45
Funkcje zarządzania własnością intelektualną: tworzenie własności intelektualnej, wycena własności intelektualnej, ochrona własności intelektualnej, wykorzystanie (eksploatacja) własności intelektualnej, transfer (udostępnianie) własności intelektualnej. wizjonerskie zintegrowane Centrum zysku Kontrola koszt ów obronna Jak wykorzystać WI do zmiany orientacji biznesu? ( strategicznej (sposób wzmocnienia wartości Jak zapewnić wsparcie WI dla biznesu? ( innovation (WI jako produkt - open Jak generować zysk? ( wartości (sposób tworzenia Jak zmniejszyć koszty? ( kosztów (sposób redukcji Jak zarządzać WI? ( ryzyka (minimalizacja 46
Strategie ochrony wiedzy: - kwalifikowanie wiedzy do ochrony: co powinno być chronione?, - jak należy chronić wiedzę (ochrona jawna czy utrzymanie wiedzy w tajemnicy jako know-how), - ocena skuteczności jawnej ochrony wiedzy (możliwość naśladownictwa rozwiązań przez inne podmioty, łatwość identyfikacji ewentualnego naruszenia praw wyłącznych) - ocena czasu w jakim uzyskać można ochronę wiedzy, - ocena czasu w którym należy dokonać zgłoszenia do ochrony, - na jakim terytorium należy uzyskać ochronę?. Inne kryteria jawnej ochrony wiedzy: - celowe wprowadzanie w błąd konkurentów, - wywołanie wrażenia wysokiej innowacyjności, - nadanie rozgłosu (promowanie) własnej marki handlowej na rynku, i in. Uzyskanie ochrony na rozwiązania przez ich rejestrację wymaga: - określenia terytorialnego i czasowego zakresu ochrony, - określenia zakresu rzeczowego ochrony, - realizacji procesu uzyskania ochrony. Utwory ( w tym programy komputerowe i BD) są chronione automatycznie od chwili ich stworzenia. Strategie utrzymania i/lub powiększania monopolu na wiedzę: - strategie pasywne, ukierunkowane na zabezpieczenie istniejącej już w organizacji wiedzy chronionej, - strategie obrony przed cudzą wiedzą chronioną - badanie tzw. czystości ochronnej, wywiad gospodarczy, - zakup licencji, zakup praw, franchising, wymiana wiedzy chronionej (licencje krzyżowe), - stosowanie innych rozwiązań nienaruszających cudzych praw, - korzystanie z wiedzy obcej natychmiast po ustaniu jej ochrony, - korzystanie z cudzej wiedzy poza terytorium, na którym jest chroniona, - uzyskanie licencji przymusowej, - unieważnienie cudzej ochrony, - nielegalne korzystanie z cudzej wiedzy chronionej (kopiowanie, naśladowanie, podrabianie) kolizja z prawem!, - strategie ekspansji: - utrudnianie uzyskania ochrony przez inne podmioty, - wyprzedzanie, - posądzanie o naruszanie praw wyłącznych i wszczynanie postępowań w tym zakresie, - pozorne zgłoszenia, - ochrona drzewiasta, sieci praw, skupowanie wiedzy, licencje krzyżowe, i in. 47
Formy korzystania z wiedzy chronionej: - korzystanie wyłącznie dla własnych celów, - korzystanie dla własnych celów i udostępnianie chronionej wiedzy innym organizacjom, - udostępniane chronionej wiedzy wyłącznie innym organizacjom, - sprzedaż (cesja praw). Formy korzystania z wiedzy chronionej przez organizacje uzyskujące wiedzę chronioną od innych podmiotów są odmienne dla: rozwiązań, oznaczeń i utworów. Tylko w przypadku zakupu wiedzy lub licencji wyłącznej formy te mogą być takie same jak w przypadku udostępniającego wiedzę. Licencje określają rodzaj i zakres wiedzy oraz prawa do jej wykorzystania. Licencje zwykłe umowy zawierane w ramach swobody zawierania umów. Licencje szczególne: - licencja otwarta, - licencja dorozumiana, - licencja przymusowa. Trzy aspekty skutecznego zarządzania własnością intelektualną: - możliwość wykorzystania własności intelektualnej, - możliwość wzmocnienia własnej pozycji konkurencyjnej, - możliwość utrudnienia wejścia na rynek innym. 48
Strategie ochrony : - co chronić?, - jak chronić?, - jak skutecznie chronić? - (od) kiedy chronić?, - kiedy zgłosić do ochrony?, - gdzie chronić?. Inne kryteria ochrony jawnej: - celowe wprowadzanie w błąd konkurentów, - wywołanie wrażenia wysokiej innowacyjności, - promowanie własnej marki handlowej na rynku, i in. Podstawowe strategie ochrony własności intelektualnej: - defensywna, - ofensywna. 49
nie chronione ochrona rozwiązań jest właścicielem rozwiązań prawa własności nie jest właścicielem rozwiązań patenty licencje minął okres ochrony, know-how, inne rozwiązania powszechnie znane i dostępne, inne Strategie utrzymania i/lub powiększania monopolu na wiedzę: - strategie pasywne, ukierunkowane na zabezpieczenie istniejącej wiedzy chronionej, - strategie obrony przed cudzą wiedzą chronioną - badanie tzw. czystości ochronnej, wywiad gospodarczy, - zakup licencji, zakup praw, franchising, licencje krzyżowe, - stosowanie innych rozwiązań nienaruszających cudzych praw, - korzystanie z wiedzy obcej natychmiast po ustaniu jej ochrony, - korzystanie z cudzej wiedzy poza terytorium, na którym jest chroniona, - uzyskanie licencji przymusowej, - unieważnienie cudzej ochrony, - nielegalne korzystanie z cudzej wiedzy chronionej (kopiowanie, naśladowanie, podrabianie) kolizja z prawem!, - strategie ekspansji: - utrudnianie uzyskania ochrony przez inne podmioty, - wyprzedzanie, - posądzanie o naruszanie praw wyłącznych i wszczynanie postępowań w tym zakresie, - pozorne zgłoszenia, - ochrona drzewiasta, sieci praw, skupowanie wiedzy, licencje krzyżowe, i in. 50
51
52
Model closed innovation 53
Paradygmat closed innovation najlepsi ludzie z naszej dziedziny pracuj ą dla nas aby odnieść korzyści z B+R należy dokonać odkrycia, wdro żyć go oraz eksploatowa ć samodzielnie jeśli dokonamy odkrycia wejdziemy z nim jako pierwsi na rynek przedsiębiorstwo, kt óre jako pierwsze wprowadzi innowacj ę na rynek odniesie sukces przedsiębiorstwo, kt óre generuje najwi ęcej najlepszych pomys łów odnosi sukcesy należy chronić naszą własność intelektualn ą, aby nasi konkurenci nie mogli z niej skorzysta ć Paradygmat Open innovation nie wszyscy najlepsi ludzie pracuj ą dla nas; potrzebujemy wsp ółpracy z ludźmi z zewnątrz zewnętrzne prace B+R mogą być źródłem istotnych korzy ści nie potrzebujemy oryginalnych prac B+R aby czerpać z nich korzy ści stworzenie lepszego modelu biznesowego jest ważniejsze niż wejście jako pierwszy na rynek wykorzystanie najlepszych pomys łów własnych i obcych jest źródłem sukcesu należy czerpać korzyści z udost ępnienia innym naszej WI oraz korzysta ć z obcej WI, je śli to wspiera nasz model biznesowy 54
Infineon produkcja μ-układów Toshiba technologie ekranów LCD Microsoft oprogramowanie IBM Siemens technologie pamięci Real Networks rozwój usług on-line Cisco Systems systemy zabezpieczeń pracy w sieci Hewlett Packard systemy operacyjne dla stacji roboczych 55
Struktura Konsorcjum Technology Partners IZTW Kraków Use Lab Sp. Z o.o. Warszawa CIOP-PIB Warszawa TMBK Partners Warszawa COBRO Warszawa Instytut Lotnictwa Warszawa IMN Gliwice IT-R Warszawa Instytut Optyki Stosowanej Warszawa IMP Warszawa Obszar kompetencji Konsorcjum Technology Partners - ergonomia, bezpieczeństwo i inżynieria środowiska pracy, - elektronika, materiały i technologie dla elektroniki, - inżynieria i ochrona środowiska, - inżynieria materiałowa, obróbka cieplna i powierzchniowa, - przetwórstwo metali nieżelaznych i tworzyw sztucznych, - technologie mechaniczne : obróbka plastyczna i obróbka skrawaniem, - projektowanie i budowa maszyn i urządzeń technologicznych oraz narzędzi, - optyka techniczna i pomiarowe techniki laserowe - techniki projektowania, technologie, maszyny i wyroby dla przemysłu silnikowego, lotniczego i samochodowego - techniki projektowania, technologie, maszyny i wyroby dla przemysłu opakowań, - technologie, maszyny i metody badań dla włókiennictwa, przemysłu drzewnego i chemicznego. - technologie, systemy i produkty informatyczne - zarządzanie działalnością badawczo-rozwojową 56
Koncepcja realizacji prac n-b we współpracy z partnerami przemysłowymi Partner przedsiębiorstwa 1 Partner naukowy 1... Przedsiębiorstwo przemysłowe Fundacja Technology Partners... Partner przedsiębiorstwa m Partner naukowy n Klient Ramowa umowa usług B+R Fundacja Technology Partners Identyfikacja najlepszych partnerów z sektora badań i nauki: Członków Konsorcjum Technology Partners Innych jednostek Usługi B+R Umowy podwykonawcze Przygotowanie spójnej, wielodyscyplinarnej oferty Opracowanie optymalnego dla klienta schematu organizacji i finansowania prac Instytut B+R 1 Instytut B+R 2 Odpowiedzialność kontraktowa za realizowane prace Zarządzanie projektem Zapewnienie wysokiej jakości realizowanych prac 57
Uproszczona procedura realizacji projektów przez Fundację TP - nawiązywanie kontaktów i nieformalnej współpracy z przedsiębiorstwami w kraju i za granicą, - partnerzy przemysłowi przedstawiają Fundacji obszary swoich zainteresowań, związane głównie z ich planami perspektywicznymi - Fundacja przedstawia idee, pomysły tematów zgodne z obszarami zainteresowań potencjalnych partnerów - pomysły tematów badawczych omawiane są wspólnie z udziałem przedstawicieli Fundacji, partnera przemysłowego oraz pomysłodawcy; sprecyzowanie tematu badawczego - Fundacja przygotowuje i przedstawia partnerowi przemysłowemu ofertę wykonania pracy; w tym m.in. sposób finansowania pracy - partner przemysłowy podejmuje decyzję o realizacji pracy; - Fundacja zawiera umowę na wykonanie pracy z partnerem przemysłowym; - Fundacja podpisuje umowę (kilka umów) z wykonawcami projektu - Fundacja zarządza projektem i rozlicza jego wykonanie z partnerem przemysłowym oraz z wykonawcami poszczególnych zadań. Dziękuję za uwagę 58