Wprowadzenie do własności. Dr Justyna Ożegalska- Trybalska Dr Dariusz Kasprzycki

Transkrypt

1 Wprowadzenie do własności intelektualnej Dr Justyna Ożegalska- Trybalska Dr Dariusz Kasprzycki

2 Własność intelektualna wytwory ludzkiego umysłu (stany faktyczne) mające charakter niematerialny nie będące rzeczami, choć zazwyczaj ucieleśnione w przedmiotach materialnych

3 WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA Prawo autorskie utwory przedmioty praw pokrewnych Własność przemysłowa wynalazki wzory użytkowe wzory przemysłowe znaki towarowe oznaczenia geograficzne topografie scalone nowe odmiany roślin oznaczenia przedsiębiorstw Know-how poufne informacje techniczne, gospodarcze receptury prototypy

4 PRAWO AUTORSKIE

5 Prawo autorskie Przedmiot ochrony: 1) utwór Podstawa prawna: 2) prawa pokrewne Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. artystyczne wykonania, fonogramy, wideogramy, nadania stacji radiowych i telewizyjnych, pierwsze wydania, wydania naukowe i krytyczne (tzw. prawa pokrewne wydawców)

6 Przesłanki ochrony UTWÓR - każdy przejaw działalności twórczej: o indywidualnym charakterze ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia sposobu wyrażenia Wyłączenia spod ochrony: nie są chronione odkrycia, idee, procedury, metody działania - jako takie

7 Sposób uzyskiwania ochrony ochrona powstaje automatycznie w momencie ustalenia utworu w jakiejkolwiek postaci, bez spełnienia jakichkolwiek formalności (umieszczenia adnotacji o zastrzeżeniu praw, rejestracji dzieła, wniesienia opłat) Uzyskanie ochrony nie wymaga ponoszenia żadnych kosztów!

8 Kategorie utworów Utwory: - samoistne, - zależne (opracowania), - utwory inspirowane - zbiorowe Przykłady opracowań utworów : - tłumaczenia, przeróbki, adaptacje

9 Podmiot prawa autorskiego 1. TWÓRCA - pierwotnie uprawniony z tytułu praw osobistych i majątkowych 2. WSPÓLTWORCA 3. Inny podmiot uprawniony z tytułu autorskich praw majątkowych: - pracodawca - wydawca 4. Uprawnienia instytucji naukowych

10 Podmiot prawa autorskiego TWÓRCA autorskie prawa majątkowe oraz autorskie prawa osobiste przysługują twórcy tj. osobie fizycznej, która stworzyła dzieło domniemanie autorstwa WSPÓŁAUTORSTWO domniemanie równości udziałów - z tym, że każdy ze współautorów może żądać określenia przez sąd innej wielkości udziałów na podstawie wkładu pracy twórczej tylko wniesienie wkładu twórczego do utworu stanowi podstawę przyznania statusu współtwórcy!

11 Utwory pracownicze Autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa pracodawca (art. 12 pr.aut): z chwilą przyjęcia utworu wyjątek - programy komputerowe - art. 74 ust.3 w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej!

12 Utwory pracownicze Wyłączenie z zakresu utworów pracowniczych utworów stworzonych: na zamówienie na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia w ramach konkursu Pracodawca nabywa tylko autorskie prawa majątkowe, autorskie prawa osobiste zawsze pozostają przy twórcy!

13 Utwory naukowe prawo instytucji naukowej do pierwszeństwa opublikowania utworu naukowego pracownika, stworzonego w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej! prawo pracownika do wynagrodzenia prawo do korzystania przez instytucję naukowa bez odrębnego wynagrodzenia z materiału naukowego zawartego w utworze oraz udostępniania utworu osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

14 Treść praw autorskich Treść praw autorskich: prawa osobiste - art. 16 pr. aut. prawa majątkowe - art. 17 pr. aut

15 Autorskie prawa osobiste Treść - prawo do: autorstwa utworu oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, lub pseudonimem, albo do udostępniania go anonimowo nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania prawo do integralności utworu decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności nadzoru nad sposobem korzystania z utworu Charakterystyka przysługują tylko i wyłącznie twórcy - os. fizycznej chronią więź twórcy z utworem nieograniczone w czasie (trwają nawet po śmierci twórcy) niezbywalne

16 Autorskie prawa majątkowe Treść: prawo do korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji prawo do rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu Charakterystyka: - ograniczone w czasie - trwają 70 lat od śmierci twórcy - są zbywalne - podlegają dziedziczeniu

17 Dozwolony użytek 1. Dozwolony użytek osobisty - art korzystanie z utworu rozpowszechnionego - nieodpłatne - bez konieczności uzyskania zezwolenia twórcy - korzystanie w zakresie własnego użytku osobistego lub w kręgu najbliższych osób - wyłączony w odniesieniu do programów komputerowych i elektronicznych baz danych 2. Dozwolony użytek publiczny - art np. tzw. prawo cytatu

18 PATENTY

19 Patent Patent prawo wyłączne udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są - nowe, - nieoczywiste, - nadają się do przemysłowego stosowania

20 PATENT Prawo podmiotowe Prawo wyłączne do korzystania z wynalazku Na określonym terytorium W określonym czasie

21 Patenty nowość Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. Stan techniki: wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej oraz informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa Nowość światowa

22 Patenty pierwszeństwo Krajowe Dzień złożenia wniosku przed UPRP Konwencyjne Dzień prawidłowo złożonej aplikacji w państwie członkowskim Konwencji Paryskiej Z wystawy Dzień oficjalnie uznanej wystawy 12 miesięcy 6 miesięcy Konwencja Paryska o wystawach międzynarodowych 1928

23 Patent poziom wynalazczy wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli nie wynika on dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki Brak poziomu wynalazczego, gdy znawca może do niego dojść bez wysiłku twórczego, wykorzystując jedynie w sposób standardowy posiadane umiejętności i dostępną wiedzę Kim jest znawca? Przeciętny specjalista z danej dziedziny

24 Patent przemysłowa stosowalność Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa Szeroko interpretowana przesłanka Przemysłowa stosowalność nie oznacza rzeczywistego wdrożenia

25 Patent techniczny charakter Patenty są udzielane na wynalazki w bez względu na dziedzinę techniki Obowiązek określenia dziedziny techniki Konieczność wskazania cech technicznych wynalazku W praktyce chodzi o wskazanie wkładu technicznego

26 Wyłączenia spod ochrony patentowej 1) odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne 2) wytwory o charakterze jedynie estetycznym; 3) plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier; 4) wytwory, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki; 5) programy do maszyn cyfrowych; 6) przedstawienie informacji

27 Ograniczenia prawa z patentu Przywilej komunikacyjny Cele państwowe Badania i analiza naukowe brak komercyjnego charakteru Wyjątek Bolara Przygotowanie leku w aptece

28 Patenty podmiot prawa Prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje co do zasady twórcy prawo twórcy do autorstwa wynalazku Współtwórcom wynalazku uprawnienie do uzyskania patentu przysługuje wspólnie wkład kierowniczy?

29 Wynalazki pracownicze W razie dokonania wynalazku w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo realizacji innej umowy => prawo przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba,że strony ustaliły inaczej! prawo pracownika do wynagrodzenia w słusznej proporcji do korzyści pracodawcy z wynalazku

30 Wynalazki dokonane przy pomocy przedsiębiorcy W razie dokonania wynalazku przy pomocy przedsiębiorcy => przedsiębiorca ten może korzystać z tego wynalazku we własnym zakresie. W umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić, że przedsiębiorcy przysługuje w całości lub części prawo do uzyskania patentu

31 Licencja dorozumiana Art. 81 p.w.p. Jeżeli umowa o wykonanie prac badawczych lub inna podobna umowa nie stanowi inaczej, domniemywa się, że wykonawca prac udzielił zamawiającemu licencji na korzystanie z wynalazków zawartych w przekazanych wynikach prac Umowa o wykonanie prac badawczych Konsekwencje Częsta sytuacja w przypadku jednostek akademickich

32 Procedura uzyskania patentu Zgłoszenie Publikacja Badanie Decyzja

33 Procedury uzyskania patentu Krajowa regulacja patentowa patent krajowy Konwencja o udzielaniu patentów europejskich - patent europejski (EPC) możliwość uzyskania ochrony patentowej w wybranych krajach należących do EPC na podstawie jednego zgłoszenia i jednej procedury prowadzonej przez Europejski Urząd Patentowy (EPO) wniosek o udzielenie patentu europejskiego może być złożony bezpośrednio w EPO lub za pośrednictwem krajowego urzędu patentowego Traktat o współpracy patentowej (PCT) możliwość uzyskania ochrony w ponad 100 krajach w oparciu o jedną procedurę i na podstawie jednego wniosku międzynarodowego złożonego w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)

34 Ochrona patentowa? nie zawsze Wady Długotrwała procedura Surowe przesłanki patentowalności Wysokie koszty uzyskania i utrzymania ochrony Konieczność ujawnienia Ochrona ograniczona w czasie Rozwiązania wykluczone spod ochrony Remedium Wzory użytkowe Know-how Nieuczciwa konkurencja

35 WZORY UŻYTKOWE

36 Czym jest wzór użytkowy Rozwiązanie nowe użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci

37 Przykłady

38 Wzory użytkowe Czas Ochrona trwa 10 lat od zgłoszenia Zakres Zakres ochrony jest taki sam jak patentu Międzynarodowa regulacja Brak prawa materialnego i procedur rejestracji Regulacja wspólnotowa Odrzucona propozycja wspólnotowego wzoru użytkowego

39 KNOW-HOW

40 Know-how Korzyści Wady Brak formalności Niskie koszty Długotrwała ochrona Szeroki zakres informacji możliwych do objęcia ochroną Ryzyko utraty ochrony Konieczność utrzymywania stanu tajemnicy Ograniczony charakter ochrony

41 Przesłanki ochrony Art. 11 uznk która jest poufna Każda informacja nieudostępniona publicznie Która posiada wartość gospodarczą ponieważ jest poufna co do której podjęto odpowiednie kroki, aby zapewnić stan poufności. przez dysponenta poufnych informacji

42 Poufne know-how Ochrona trwa tak długo jak stan tajemnicy Rodzaj informacji objęty ochroną techniczny technologiczny organizacyjny inny Środki podjęte w celu zapewnienia stanu tajemnicy faktyczne prawne Stosunek zatrudnienia

43 Prawa własności intelektualnej Patenty Prawo autorskie Znaki towarowe Przedmiot ochrony Wynalazki Utwory Oznaczenia odróżniające Prawne wymagania Nowość Wyrażenie w Odróżniający Poziom wynalazczy określonej formie charakter Przemysłowa stosowalność Oryginalność i Graficzne indywidualność przedstawienie Zgłoszenie Tak Nie Tak (co do zasady) Okres ochrony max. 20 lat (+5 DŚO) Okres życia 10 lat (odnawialne na autora + 70 lat kolejne 10- letnie okresy) Zakres ochrony Krajowy Krajowy (w Krajowy Europejski (nie-unijny!) praktyce Unijny Międzynarodowy światowy) Międzynarodowy Odpowiedni organ Krajowe Urzędy Patentowe Bez rejestracji Urzędy krajowe EPO OHIM WIPO WIPO

44 Prawa własności intelektualnej Przedmiot ochrony Prawne wymagania Zgłoszenie Okres ochrony Zakres ochrony Wzory użytkowe Rozwiązania techniczne dot. kształtu, budowy Nowość Użyteczność Charakter techniczny tak 10 lat (do 20 lat- inne kraje) Krajowa Wzory Użyteczne rozwiązania estetyczne Nowość Oryginalność (indywidualny charakter) Funkcja użytkowa tak (co do zasady) max. 25 lat (5-letnie okresy ochronne) Krajowe Unijne Międzynarodowe Odpowiedni organ Urząd krajowy Urząd krajowy OHIM