Kryterium oceniania z historii i społeczeństwa w klasach IV-VI programu ARKA

Kryterium oceniania z historii i społeczeństwa w klasach IV-VI programu RK ele operacyjne: - zapamiętanie wiadomości - rozumienie wiadomości - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D- stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Odpowiedniego poziomu wymagań, którym z kolei przypisano stopnie szkolne. ele operacyjne zaliczone do poziomu K (konieczny) odpowiadają ocenie dopuszczającej, te łącznie z poziomem P (podstawowym) odpowiadają ocenie dostatecznej. ele zaliczone do poziomu R (rozszerzający) łącznie z K i P prezentują łącznie wymagania na ocenę dobrą. Uczeń, który spełnia wymagania konieczne K, podstawowe P, rozszerzające R i dopełniający D moŝe uzyskać ocenę bardzo dobrą. Stopień celujący otrzymuje uczeń, u którego zakres wiedzy i umiejętności przewyŝsza pułap wymagań programowych, czyli uczeń, który dodatkową pracą zdobył wyŝsze kompetencję niŝ przewidywane w programie. TeŜ naleŝy wziąć pod uwagę moŝliwości intelektualne uczniów. Program ten tworzyłam na bazie podstawy programowej programu RKI oraz standardów wymagań. Poziom K- konieczny Poziom P podstawowy Poziom R rozszerzający Poziom D - dopuszczający Poziom W wykraczający Poziom K K+P K+P+R K+P+R+D K+P+R+D+W Ocena Dopuszczająca Dostateczna Dobra ardzo dobra elująca

D adania czynności uczniów Wie, czym jest historia Zna, kto tworzy historie Wie, co to źródła historyczne Poziom wymagań 1 K P R D W I. Historia wokół nas Zna rodzaje źródeł historycznych Wie, co to jest muzeum,, archiwum, archeologia Dostrzega znaczenie i potrzebę uczenia się historii Rozumie pojęcia Rozumie związki między przeszłością a teraźniejszością Rozpoznaje materiał pisarski Rozumie potrzebę gromadzenia źródeł historycznych Dostrzega związki przyczynowo-skutkowe zachodzące w procesie dziejowym Dostrzega w zjawiskach historycznych zaleŝności przyczynowo-skutkowe Dostrzega znaczenie wkładu historii lokalnej w dzieje ojczyste Potrafi klasyfikować źródła Dociera do źródeł w celu prawidłowego poznania historii, potrafi dokonać selekcji i oceny Umie określić rolę muzeum, archiwum, biblioteki w zachowaniu dóbr kultury Samodzielnie formułuje opinie o oglądanych ekspozycjach, wystawach Umie opowiedzieć o pracy archeologa, historyka Umie zastosować pojęcia: archeolog, wykopalisko, źródło historyczne i inne w zadaniach typowych i nietypowych

II MOJ MŁ HISTORI Zna pojęcia, ród, rodzina genealogia, drzewo genealogiczne, herb Zna symbole narodowe Zna państwa sąsiadujące z Polską Zna krainy historyczne Zna krainy geograficzne Zna główne plemiona zamieszkujące ziemie polskie Rozumie związki łączące rodzinę Rozumie zakres pojęć: rodzina, ród Dostrzega rolę pamiątek rodzinnych Rozumie znaczenie symboli narodowych w zachowaniu toŝsamości narodowej Zbiera informacje na temat najbliŝszych (pamiątki) Potrafi zaprezentować swoje zbiory i określić ich wartość historyczną Potrafi wskazać na mapie sąsiadów Polski i ich stolice Potrafi wskazać połoŝenie Polski na mapie Umie pokazać na mapie krainy geograficznohistoryczne, przyporządkować plemiona słowiańskie zamieszkujące je Potrafi przedstawić drzewo genealogiczne swojej rodziny Planuje i organizuje prace w grupie III. HISTORI MOJEGO REGIONU Zna legendę swojej miejscowości (regionu) Zna legendy dotyczące budowy państwowości polskiej Zna pojęcie herb Zna najwaŝniejsze wydarzenia historyczne związane z regionem Zna ciekawych ludzi związanych z historią miejscowości Zna ciekawe miejsca związane z wydarzeniami historycznymi w regionie

Dostrzega związki dziejowe historii regionu z dziejami ojczystymi Rozumie pojęcie herb Dostrzega wkład regionu w procesie dziejowym ojczyzny Rozumie potrzebę ochrony zabytków i śladów przeszłości w regionie Posługuje się mapą D Potrafi na mapie wskazać swój region, swoją miejscowość oraz stolicę regionu Potrafi zaplanować trasę wycieczki po swoim regionie Poszukuje, gromadzi informacje związane ze swoją małą ojczyzną Potrafi wykonać album związany z historią swojej miejscowości (regionu) Dostrzega cywilizacyjne, które zaszły w regionie Potrafi w gronie rodziny przeprowadzić wywiad dotyczący swojej miejscowości IV ZS W HISTORII Zna jednostki pomiaru czasu Zna róŝne sposobu mierzenia czasu Zna pojęcia: wiek, era, tysiąclecie Zna przyrządy słuŝące do pomiaru czasu (dawniej i dziś) Rozumie pojęcia (objaśniając je): linia chronologiczna, wiek Rozumie umowność rachuby czasu Dostrzega znaczenie chronologii w historii Potrafi określić związek powstania kalendarzy, zegarków z obserwacją przyrody i ruchem Słońca i KsięŜyca D Umie narysować linię chronologiczną i zaznaczyć podane na niej daty Umie określić wiek podanego wydarzenia Określa wydarzenia w kategorii wcześniejsze, późniejsze Umie wskazać narodziny hrystusa jako wydarzenie początku naszej ery Dostrzega róŝnicę w obliczaniu czasu według kalendarza chrześcijańskiego i innych V PRZDZIEJE ZŁOWIEK

Zna Ŝycie codzienne człowieka pierwotnego Zna wygląd osady Zna warunki Ŝycia i zajęcia mieszkańców Zna funkcje osady Rozumie pojęcia: Układ Słoneczny, gwiazda, planeta, człowiek pierwotny, osada Rozumie procesy ewolucyjne zachodzące na Ziemi Rozumie nieuchronność zmian w Ŝyciu człowieka Rozumie współzaleŝność człowieka i przyrody Rozumie konieczność osadniczego trybu Ŝycia Dostrzega doniosłość odkrycia osady w iskupinie D Potrafi zlokalizować miejsca pierwszych osad na terenie Polski Dostrzega zmiany zachodzące na ziemi spowodowane oddziaływaniem róŝnych czynników Umiejscowi Ziemię w Układzie Słonecznym Przedstawi teorie na temat powstania Ziemi Dostrzega rolę osadnictwa (rolnictwa) we wzroście populacji człowieka Osiadły tryb Ŝycia a pierwsze pochówki Wskazać na mapie iskupin, Gniezno VI śyie W DWNEJ POLSE I DZIŚ Zna prawa i obowiązki władzy Zna zasady powstawania miasta Zna funkcje grodu i wsi słuŝebnych Zna najstarsze zakony w Polsce i ośrodki kultu religijnego Zna zasady kultury rycerskiej, mieszczańskiej i ludowej Zna najwaŝniejsze wynalazki I i w.

Rozumie pojęcia: cech, pręgierz, ratusz, rynek, kupiec, rzemieślnik Rozumie rolę i znaczenie władcy w funkcjonowaniu państwa Rozumie znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę Dostrzega rolę i wkład duchowieństwa dla rozwoju państwowości polskiej Dostrzega zjawisko ewolucji rycerza i szlachcica Dostrzega związki między funkcją, lokalizacją i wyglądem zamku (miasta) Dostrzega postęp techniczny i zmiany zachodzące w wyglądzie miast i wsi Dostrzega gwałtowną dynamikę zmian w I i w. I rozumie ich przyczyny, przebieg i pozytywne i negatywne skutki Dostrzega zmiany społeczne zachodzące w społeczeństwach I i w. Rozumie i dostrzega zagroŝenia współczesnego świata Dostrzega potrzebę ochrony świata Dostrzega potrzebę ochrony śladów przeszłości Potrafi rozróŝnić symbole władzy królewskiej i ksiąŝęcej D Potrafi opisać Ŝycie codzienne na dworze ksiąŝęcym, w mieście, na wsi i w klasztorze Potrafi wykorzystać mapę i wskazać najstarsze grody, stolice Polski, miejsca kultu religijnego Potrafi opisać i przedstawić funkcje miast średniowiecznych i współczesnych Potrafi umiejscowić najpiękniejsze znane zabytki architektury dworskiej, pałacowej i sakralnej Potrafi odnaleźć w środowisku lokalnym ślady przeszłości, narzędzia pracy i przedmioty codziennego uŝytku Potrafi dostrzec i ocenić zjawisko wyzysku dzieci i kobiet w I w. Umie scharakteryzować sposoby spędzania wolnego czasu mieszkańców miast z uwzględnieniem róŝnic społecznych Potrafi scharakteryzować zmiany architektoniczne miast i wsi Potrafi scharakteryzować zajęcia ludności i zmianę stylu

Ŝycia Dla klasy V szkoły podstawowej adana czynność uczniów Poziom wymagań 1 K P R D W STROśYTNOŚĆ I. WPROWDZENIE W ŚWIT YWILIZJI STROśYTNYH Wie jakie czynności decydują o narodzinach cywilizacji Zna cywilizacje staroŝytne (Egipt, Mezopotamia, Fenicja, Palestyna, Grecja, Rzym) Zna rolę, jaką odgrywały rzeki w istnieniu państw staroŝytnych Uczeń rozumie, co oznacza rok, wiek, tysiąclecie, nasza era, przed naszą erą, prehistoria, epoka chronologia, cywilizacja Rozumie dlaczego dzieje ludzkości dzielą się na epoki Rozumie róŝnicę między prahistorią a historią Dostrzega wzajemne związki między róŝnymi składnikami cywilizacji Dostrzega dysproporcje czasowe Dostrzega związki między środowiskiem naturalnym a rozwojem form państwowych Dostrzega podobieństwa i róŝnice w warunkach kształtujących powstanie państw Umie wskazać na mapie połoŝenie cywilizacji staroŝytnych Umie wyjaśnić istotę podziału na lata naszej ery i przed naszą erą Wymienia w kolejności główne epoki oraz oblicza w przybliŝeniu czas ich trwania Umie wyjaśnić pojęcie: cywilizacja Dzieli czynniki cywilizacji na materialne i duchowe Stosuje uzyskaną wiedzę do współczesności poprzez przykłady Umie określić, które cywilizacje powstały wcześniej, a które później II ORZY Z śyi STROśYTNYH Zna techniki uprawy roli w Egipcie i Mezopotamii

Wie, jakie były podstawowe narzędzia stosowane w uprawie Wie, co to był system nawadniania Zna nazwy głównych rzek cywilizacji rolniczych (Tygrys, Eufrat, Nil) Zna rolę komunikacji w Ŝyciu staroŝytnych państw Zna rodzaje zajęć ludności miast staroŝytnych Wie, jak wyglądały stroje cywilizacji staroŝytnych Zna materiały, z których budowano Pamięta, co to były: mumia, balsamowanie, sarkofag, faraon, toga Zna obyczaje związane z Ŝyciem codziennym (rodzina, nauka, religia, praca) Zna rolę armii w Ŝyciu imperium rzymskiego i staroŝytnej Grecji Zna pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz Wie, kim był Spartakus Rozumie pojęcia: agora, akwedukt, forum, termy, kropol Dostrzega rolę wielkich rzek Dostrzega wpływ warunków naturalnych na zajęcia ludności Rozumie rolę morza w Ŝyciu ludów staroŝytnych Rozumie wyraŝenie wszystkie drogi prowadzą do Rzymu Dostrzega róŝnice w Ŝyciu mieszkańców cywilizacji staroŝytnych Rozumie zasadnicze róŝnice w sytuacji dzieci i kobiet, w poszczególnych państwach dawniej i dziś Rozumie rolę edukacji w Ŝyciu staroŝytnych społeczeństw Rozumie przyczyny powstań niewolników w Rzymie Dostrzega zróŝnicowanie społeczeństw staroŝytnych Potrafi zaznaczyć na osi czasu wiek powstania cywilizacji staroŝytnych Umie wskazać na mapie wielkie rzeki (Eufrat, Tygrys, Nil) Zaznacza na osi czasu okres świetności abilonu, ten,

Rzymu nalizuje proste teksty źródłowe Umie scharakteryzować rodzaje prac, technik rolnych oraz upraw w Egipcie i Mezopotamii Umie określić rolę miast staroŝytnych i dostrzec róŝnicę między miastem staroŝytnym a współczesnym harakteryzuje osiągnięcia w zakresie techniki budowy dróg Umie opowiedzieć o rozrywkach ludów staroŝytnych Potrafi zainscenizować prostą scenkę przedstawiającą epizod z Ŝycia codziennego Pisze relacje z jednego dnia przeŝytego w mieście staroŝytnym Przedstawi róŝnice w sposobie wychowania, nauczania w państwach staroŝytnych Ocenia róŝne metody wychowawcze w staroŝytności Samodzielnie poszukuje informacji na temat sposobu prowadzenia walk przez Greków i Rzymian Potrafi wskazać źródło pochodzenia niewolników i wykonywane przez nich prace III. OGOWIE I LUDZIE Zna imiona najwaŝniejszych bogów i bóstw Zna tytuły utworów Homera i Wergiliusza oraz ich głównych bohaterów Zna treści wybranych mitów Zna postaci: MojŜesz, Jezus, Konstantyn Wielki Rozumie pojęcia: sfinks, piramida, kapłan, wyrocznia, mit, iblia, Stary i Nowy Testament, poganie, judaizm, monoteizm, politeizm Rozumie, dlaczego mieszkańcy Egiptu i Mezopotamii oddali cześć siłom przyrody Dostrzega róŝnice między religią StaroŜytnego Wschodu a Grecją i Rzymem Rozumie rolę kapłanów Rozumie rolę mitów w Ŝyciu Greków Dostrzega artystyczne piękno mitów Rozumie znaczenie nauki hrystusa i jego uczniów dla powstania chrześcijaństwa Dostrzega związek między judaizmem a

chrześcijaństwem Potrafi opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców staroŝytnych państw Rozpoznaje budowle (świątynie) oraz opisuje je Opowiada o wyobraŝeniach bogów Umie przypisać bogom ich atrybuty i dziedzinę Ŝycia I. Umiejętności Wskazuje na mapie Troję, Olimp, Palestynę Wyjaśnia róŝnicę między politeizmem a monoteizmem Wskazuje pozostałości kultury Ŝydowskiej e swoim regionie Opowiada (barwnie) wybrany mit OdróŜnia rzeczywistość mitologiczną od historycznej W oparciu o przykłady umie podać, jaka jest współczesna rola mitu Wymienia przyczyny rozproszenia śydów po świecie Wyjaśnia przyczyny rozszerzenia się chrześcijaństwa Zaznacza na taśmie czasu narodziny hrystusa Wyjaśnia co odróŝniało chrześcijaństwo od innych religii IV DZIEDZITWO STROśYTNOŚI Zna datę 776 r. p.n.e. Zna konkurencję, które chodziły w skład pięcioboju RozróŜnia budowle architektury staroŝytnej Umie wymieniać główne osiągnięcia nauk Zna róŝne rodzaje pisma Zna postaci: Fidiasz, Sokrates, rystoteles, Platon, leksander Wielki Rozumie pojęcia: władza despotyczna Demokracja Obywatel Miasto-państwo Zgromadzenie Ludowe Republika Konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, legion Rzeczpospolita Tragedia-komedia Igrzyska, olimpiada

Kolumna, kopuła, porządek architektoniczny ntyk Płaskorzeźba Łuk triumfalny yrk Filozofia Kodeks Języki romańskie Dostrzega róŝnicę między róŝnymi formami sprawowania władzy (republika, demokracja, władza despotyczna) Dostrzega róŝnicę i podobieństwa między demokracją współczesną a antyczną Rozumie rolę igrzysk olimpijskich w Ŝyciu Greków Rozumie wkład ludów staroŝytnych w rozwój cywilizacji Rozumie znaczenie prawa w Ŝyciu społeczeństw staroŝytnych i współczesnych Dostrzega znaczenie pisma w Ŝyciu ludzi i rozwoju cywilizacji Potrafi operować poznanymi pojęciami Umie omówić rolę, jaką pełniły poszczególne instytucje państwowe Podaje przykłady stosowania w najbliŝszym otoczeniu procedur demokratycznych (samorząd szkolny) Potrafi zaznaczyć na taśmie czasu: pierwsze igrzyska, powstanie teatru Wskazuje na mapie Olimpię, zasięg terytorialny imperium rzymskiego, zasięg języka łacińskiego i greckiego Wyszukuje przykłady świadczące o obecności greki i łaciny we współczesnym świecie Samodzielnie ocenia i określa wkład staroŝytnych w postęp cywilizacji Wyszuka przykłady o doskonałości prawa rzymskiego Potrafi dostrzec wynalazki staroŝytnych we współczesnym świecie Dostrzega naśladownictwo wzorów antycznych w późniejszych architekturach

Wykonuje album Zabytki architektury staroŝytnej Wskazuje róŝnice i podobieństwa między igrzyskami staroŝytnymi a współczesnymi ierze aktywny udział w dramie na dany temat ŚREDNIOWIEZE I. NRODZINY EUROPY Wylicza plemiona słowiańskie, polskie Wymienia współczesne państwa europejskie w których większość ludności stanowią Śłowianie Wylicza spadkobierców Karola Wielkiego Wymienia korzyści płynące z przyjęcia chrześcijaństwa Pamięta daty 395r., 476r., 1453r. Rozumie pojęcia: barbarzyńca, monarchia, plemię, misja, pogaństwo, chrystianizacja, herezja, kryzys, upadek, cesarz, cesarstwo Wie jaki istniał związek między monarchią a papiestwem Wie dlaczego rozpadła się monarchia Karola Wielkiego Wie, w jaki sposób powstały pierwsze państwa słowiańskie Wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla umocnienia państwa polskiego Rozumie, Ŝe przejście z jednej epoki w drugą dokonuje się stopniowo Wskazuje na mapie obszar podzielonego cesarstwa oraz ich stolicę Określa skutki najazdów barbarzyńskich Wskazuje na mapie obszar monarchii Karola Wielkiego oraz państw powstałych z jego podziału Wskazuje, co z dorobku monarchii karolińskiej przyjęła średniowieczna Europa, w tym równieŝ Polska Wskazuje na mapie pierwotne siedziby Słowian oraz podać, do której grupy zalicza się plemiona polskie Wskazuje pierwsze plemiona polskie Interpretuje fragmenty kroniki Galla nonima Zaznacza na taśmie chronologicznej daty omawianych wydarzeń D Sprawnie posługuję się poznanymi pojęciami w sytuacjach problemowych

Umie przeanalizować przyczyny rozpadu monarchii Karola Wielkiego Umie ocenić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego Potrafi porównać monarchię Karola Wielkiego z monarchią pierwszych Piastów Krytycznie odnieść się do polityki prowadzonej przez olesława hrobrego poprzez wyjaśnienie, w jaki sposób ekspansjonistyczna polityka zaszkodziła krajowi II. ROL RELIGII W ŚREDNIOWIEZU I. Wiad. Zna postaci: Mahomet, llach, olesław Krzywousty, Konrad Mazowiecki, Jadwiga, Władysław Jagiełło Zna daty: 622, 966, 1000, 1025, 1138, 1320, 1364, 1385, 1410, 1466 Rozumie pojęcia: chrystianizacja, obyczaj obrzęd, papieŝ, katolicyzm, relikwia, prawosławie, cerkiew, patriarcha, muzułmanin, islam, krzyŝowiec, wyprawa krzyŝowa, Koran, meczet, jałmuŝna Wyjaśnia na czym polegała chrystianizacja, kto zajmował się krzewieniem chrześcijaństwa? Ilustruje, Ŝe proces chrystianizacji odbywał się przez dłuŝszy czas i dokonuje nadal Wyjaśnia na czym polega rola papieŝa w średniowieczu i obecnie Ilustruje przebieg wypraw krzyŝowych Gromadzi informacje na temat św. Wojciecha, opowiada o jego Ŝyciu i czynach Odszukuje informacje na temat innych misjonarzy, rejonów ich działania, wskazuje na mapie trasy ich wypraw misyjnych Wskazuje na mapie rejony, w których zdobyło przewagę prawosławie oraz określa jakie kraje leŝą obecnie na tym terenie Wskazuje na mapie kraje opanowane przez wyznawców islamu, tereny, o które toczyły się walki w czasie wypraw krzyŝowych Wskazuje na mapie Mekkę, Medynę, Gniezno, Kraków D Wyjaśnia współczesne stosunki między katolicyzmem i prawosławiem Wykrywa i ocenia podobieństwa i róŝnice między katolicyzmem a prawosławiem, między chrześcijaństwem a islamem

Ocenia akcję misyjną (i rezultaty) św. Wojciecha Ocenia przyczyny, skutki i znaczenie wypraw krzyŝowych III. OSWIT, NUK I SZTUK W ŚREDNIOWIEZU Wymienia Jana Gutenberga i dziejopisarzy: Jana Długosza i Wincentego Kadłubka Zna znaczenie daty: 1364r. Rozumie pojęcia: budownictwo sakralne i świeckie, styl romański, gotycki, witraŝ, rozeta, kopuła, sklepienie, łuk, uniwersytet, rektor, Ŝak, klasztor, teologia, wydział, filozofia, dziejopisarstwo (roczniki, kroniki, Ŝywoty świętych), kultura łacińska, szlachta, herby, stany społeczne, dwór, zamek, turniej, pasowanie na rycerza, cech, eksponat, katedra, pergamin RozróŜnia style: romański, gotycki Ilustruje obyczaje i zwyczaje stanów społecznych Wyjaśnia jak powstał stan szlachecki Ilustruje, jak powstało miasto, jak ono wyglądało Opowiada, jak wyglądała nauka na uniwersytecie Przedstawia wybrane elementy kultury dworskiej Wskazuje na mapie największe średniowieczne miasta i uniwersytety Rysuje charakterystyczne detale sztuki romańskiej i gotyckiej D Samodzielnie poszukuje podstawowych wiadomości o pierwszym polskim uniwersytecie Porównuje kroniki z rocznikiem Posługuje się i analizuje herbarze Zaznacza róŝnicę między sztuką średniowieczną a współczesną Porównuje kształcenie w średniowieczu do kształcenia współczesnego Ocenia wpływ kultury rycerskiej na kulturę szlachecką (herby, obyczaje) Dostrzega we współczesnej architektórze miast elementy (struktury) stylu gotyckiego i romańskiego IV DZIEŃ ODZIENNY Wylicza narzędzia uprawy ziemi w średniowieczu Wymienia róŝne rodzaje rzemiosł w średniowieczu

Rozumie pojęcia: stan, senior, wasal, trójpolówka, pańszczyzna, czynsz, rzemiosło, cech, czeladnik, epidemia, mistrz, targ, jarmark, rynek, przywilej, lokacja, sołtys, wolnizna, wymiana handlowa, sukiennice Wyjaśnia, co to jest podział stanowy Ilustruje Ŝycie wsi średniowiecznej Opisuje rolę sołtysa w średniowieczu Wyjaśnia opis drogi od ucznia do mistrza Wyjaśnia znaczenie cechów w dziedzinie religijnej, społecznej, militarnej Wyjaśnia znaczenie wymiany handlowej w średniowieczu Opowiada o Ŝyciu ludzi w średniowieczu Rysuje schemat przedstawiający hierarchię społeczeństwa średniowiecznego Opowiada o sposobach uprawy w średniowieczu Porównuje sposób zdobywania w średniowieczu ze współczesnością Wskazuje na mapie główne szlaki handlowe w średniowiecznej Europie D Porównuje Ŝycie w średniowiecznym mieście ze współczesnością Wskazuje róŝnice prawne pomiędzy stanami Objaśnia, na czym polegała nierówność w stosunkach między ludźmi epoki średniowiecza nalizuje proces zakładania wsi Dowodzi, jaki postęp dokonał się w rolnictwie od średniowiecza do współczesności Wskazuje w swojej najbliŝszej okolicy ślady osadnictwa średniowiecznego w postaci nazw miejscowości Wykrywa elementy tradycji rzemieślniczych we współczesnym Ŝyciu miasta Dostrzega róŝnicę między handlem średniowiecznym a współczesnym Wyjaśnia przyczyny częstych klęsk (epidemie)

Dla klasy VI szkoły podstawowej Pamięta datę: 1492 ada czynności uczniów Poziomy wymagań 1 K P R D W I. U PROGU ZSÓW NOWOśYTNYH Pamięta daty: 1519-1522, 1517, 1569 Pamięta daty: 1525, 1572 Zna postaci: Krzysztof Kolumb, Ferdynand Magellan, merigo Vespucci, Leonardo da Vinci, Marcin Luter, Zygmunt ugust, ona Sforza, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Mikołaj Kopernik Zna postaci: Vasco da Gama, Michał nioł, Rafael Santi, Jan Kalwin, Henryk VIII Zna postaci: Jan Zamoyski, ernardo Morando, Henryk Walezy, Stefan atory Rozumie pojęcia: kompas, busola, karawela, kolonia, humanizm, renesans, reformacja, tolerancja, szlachta Rozumie pojęcia: Nowy i Stary Świat, protestantyzm, heretyk, arras, przywilej, magnateria, stan Rozumie pojęcia: ekumenizm, mecenas, sejm walny, demokracja szlachecka, indeks ksiąg zakazanych, Rzeczpospolita Obojga Narodów Wymienia przyczyny i skutki odkryć geograficznych Wyjaśnia dlaczego Marcin Luter wystąpił przeciwko Kościołowi katolickiemu Omawia wkład ostatnich Jagielonów w rozwój kultury Omawia wpływ przywilejów na umocnienie szlachty w państwie Umie przedstawić przebieg najwaŝniejszych wypraw odkrywczych Umieszcza postaci i wydarzenia na osi czasu Określa na czym polegały zmiany w Ŝyciu ludzi w epoce renesansu Porównuje poglądy humanistów i myślicieli średniowiecza Wskazuje skutki reformacji i próby przywrócenia jedności chrześcijan Wyjaśnia twierdzenie Polska państwem bez stosów

Wskazuje granicę Polski w VI w. Dostrzega rolę wybitnych twórców nie tylko w kontekście kultury polskiej, ale takŝe europejskiej Przedstawia pozycję stanów w Polsce szlacheckiej Opowiada o roli regionu w Rzeczpospolitej w wymienionym okresie Korzysta z róŝnorodnych źródeł historycznych II. ROK PEŁEN KONTRSTÓW Pamięta daty: 1596, 1655-1660, 1668 Pamięta datę: 1605 Pamięta datę: 1648 Zna postaci: Stefan zarnecki, Jan II Sobieski Zna postaci: Galileusz, Newton, Jan Sebastian ach, Stefan atory Zna postaci: Kartezjusz, przeor ugustyn Kordecki Zna postaci: Stanisław śółkiewski, Jan Karol hodkiewicz, ohdan hmielnicki Rozumie pojęcie: barok Rozumie pojęcia: opera, husaria, potop szwedzki Rozumie pojęcia: piechota wybraniecka, odsiecz Rozumie pojęcia: empiryzm, racjonalizm, pospolite ruszenie, sarmatyzm, Ŝupan, kontusz Wymienia przyczyny wojen z sąsiadami Omawia wpływ wojen na sytuację politycznogospodarczą Polski VII w. harakteryzuje wpływ sztuki baroku na oŝywienie uczuć religijnych Wyjaśnia wpływ odkryć i wynalazków na poszerzenie wiedzy człowieka o świecie Wskazuje kontrasty Ŝycia codziennego doby baroku nalizuje źródła ikonograficzne i omawia cechy architektury i sztuki barokowej Wskazuje zabytki barokowe w regionie Porównuje i wskazuje róŝnice w budowach barokowych i renesansowych Wskazuje na mapie państwa, z którymi prowadziliśmy wojny w VII w. Wskazuje na mapie miejsca bitew

Wskazuje na mapie i omawia zmiany granic Polski w wyniku wojen VII w. Potrafi umieścić na oso czasu daty najwaŝniejszych bitew w VII w. Potrafi opowiedzieć o walkach, w czasie powstania hmielnickiego i potopu szwedzkiego, związanych z regionem Potrafi rozpoznać strój szlachecki Potrafi opisać strój szlachecki Potrafi sporządzić biogram wybranego dowódcy polskiego z VI VII w. III. MYŚLIIELE PROPONUJĄ ZMINY Pamięta daty: 1772, 1793, 1795 Pamięta daty: 1788-1792, 1794 Pamięta daty: 4 lipca 1776, 14 lipca 1789 Zna postaci: Tadeusz Kościuszko, Stanisław ugust Poniatowski Zna postaci: Monteskiusz, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski, Tadeusz Rejtan, Katarzyna II Zna postaci: Wolter, Mozart, eethowen, Waszyngton, Jan Kilński, artosz Głowacki Zna postaci: Kazimierz Pułaski, eniamin Franklin

Rozumie pojęcia: trójpodziału władzy, konstytucja, liberum veto Rozumie pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej, insurekcja, encyklopedyści, absolutyzm, kosynierzy Rozumie pojęcia: oświecenie, rewolucja, płodozmian Omawia wpływ odkryć i wynalazków na poszerzenie wiedzy człowieka o świecie Wyjaśnia, na czym opierał się trójpodział władzy Monteskiusza Omawia przyczyny i skutki rewolucji francuskiej Omawia przyczyny i skutki wojen o niepodległość kolonii angielskich Omawia rolę króla w rozwoju oświaty i kultury w VIII w. W Polsce Dostrzega istotę reform proponowanych przez twórców Konstytucji 3 maja Dostrzega przyczyny wybuchu powstania kościuszkowskiego Dostrzega przyczyny upadku Rzeczpospolitej Potrafi wskazać na mapie Stany Zjednoczone i Francję D Potrafi wskazać na mapie etapy rozbiorów Polski Na podstawie róŝnych źródeł informacji uzupełnia wiedzę o wybitnych przedstawicielach epoki Potrafi ocenić wpływ idei oświecenia na ustrój współczesnych państw Potrafi opowiedzieć o obiadach czwartkowych, analizując tekst źródłowy Potrafi dostrzec znaczenie konstytucji majowej dla państwa polskiego Potrafi umieścić na osi czasu najwaŝniejsze wydarzenia VIII w. Potrafi wskazać wkład Polaków w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych Umie uporządkować wydarzenia z dziejów regionu i połączyć je z wydarzeniami z dziejów Polski i Europy IV. WIELKIE ZMINY YWILIZYJNE I W.

Pamięta datę: 1797 Pamięta daty: 29 listopada 1830, 1830-1831, 1863 Pamięta daty: 1807, 1809, 1848 Pamięta datę: 1846 Zna postaci: Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki Zna postaci: Maria Skłodowska-urie, Napoleon, ksiąŝę Józef Poniatowski, polscy twórcy romantyzmu i okresu pozytywizmu Zna postaci: Pasteur, ell, Edison, Roentgen, Watt, Józef em, Drzymała Rozumie pojęcia: fabryka, germanizacja, rusyfikacja, powstanie, Legiony Polskie Rozumie pojęcia: rewolucja przemysłowa, uwłaszczenie, równouprawnienie, emigracja, zsyłka Rozumie pojęcia: burŝuazja, proletariat, urbanizacja, Wiosna Ludów, autonomia, rugi pruskie Rozumie pojęcie: praca organiczna Omawia główne przyczyny rewolucji przemysłowej i skutki Omawia główne przyczyny Wiosny Ludów Wie, jakich praw i dlaczego domagało się społeczeństwo I w. Omawia wpływ osiągnięć naukowo-technicznych na warunki Ŝycia ludzi Wie, z czego wynikały róŝnice w rozwoju gospodarczym poszczególnych zaborów Wie, dlaczego Polacy podejmowali walkę o wolność i zachowanie polskości I w. Wie, jakie konsekwencję ze strony zaborców ponosili Polacy w wyniku powstań Rozumie znaczenie hasła za naszą i waszą wolność Wie, w jaki sposób zaborcy zrealizowali politykę wynaradawiania Polaków

D Wskazuje na mapie granice Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego Wskazuje na mapie państwa biorące udział w Wiośnie Ludów Wskazuje na mapie obszary objęte polskimi powstaniami narodowymi Na osi czasu umieszcza wyŝej wymienione wydarzenia Wskazuje na mapie państw, w których nastąpił rozwój przemysłu Przedstawia zmiany, jakie nastąpiły na wsi polskiej po przejściu z trójpolówki na płodozmian Opowiada o zmianach w wyglądzie miast w I w. W wyniku rozwoju przemysłu Opowiada, jak warunki Ŝycia ludzi zmieniają się w wyniku rozwoju cywilizacji Wykonuje słownik wynalazków, które uczyniły Ŝycie ludzi wygodniejszym Porównuje warunki Ŝycia w poszczególnych zaborach Uzasadnia, dlaczego Kraków był centrum kultury polskiej w I w. Określa, pod jakim zaborem znajdowała się miejscowość w której mieszka nalizuje przyczyny klęsk powstań narodowych Łączy historię najbliŝszej okolicy z polskimi powstaniami narodowymi Ocenia zasługi twórców kultury w umacnianiu polskości V. MIĘDZY DEMOKRJĄ DYKTTURĄ Pamięta daty: 1914, 11 I 1918, 15 VIII 1920, 1 I 1939, 17 I 1939, 8V 1945 Pamięta daty: 1917, 1919-1921, 1VIII 1944,1981,1989 Pamięta daty: 1922,1933, ^I 1945, 1956, 1968, 1980 Pamięta daty: 1949,1955 Zna postaci: Józefa Piłsudski, Hitler, Stalin, Lech Wałęsa, Jan Paweł II Zna postaci: Lenin, Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, Władysław Sikorski Zna postaci: enito Musolinini, Tadeusz Mazowiecki, Michaił Gorbaczow Rozumie pojęcia: dyktatura, obóz koncentracyjny, okupant

Rozumie pojęcia: ententa, państwa centralne, komunizm, faszyzm, koalicja antyhitlerowska, bomba atomowa, NTO, Układ Warszawski Rozumie pojęcia: bolszewicy, plebiscyt, nazizm, stalinizm, Ŝelazna kurtyna Rozumie pojęcia: swastyka, zimna wojna Rozumie pojęcia: Generalna Gubernia Wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej i jej skutki Omawia, na jakich zasadach opierał się ustrój wprowadzony w Rosji w 1917 r. Wyjaśnia znaczenie działalności i walk Polaków dla odzyskania niepodległości Wyjaśnia, dlaczego 11 I i 15 VIII są obchodzone jako święta państwowe Omawia róŝnice między państwem demokratycznym a totalitarnym Omawia niebezpieczeństwa wynikające z poglądów skrajnie nacjonalistycznych Wyjaśnia zagroŝenie dla Polski wynikające z polityki ZSRR i Niemiec Wyjaśnia przyczyny wybuchu II wojny światowej Wyjaśnia przyczyny wybuchu powstania warszawskiego Wyjaśnia skutki II wojny światowej Wyjaśnia, dlaczego doszło do podziału Europy po II wojnie światowej Wskazuje zagroŝenia wynikające z wyścigu zbrojeń Wyjaśnia dlaczego w Polsce wielokrotnie dochodziło do wystąpień przeciwko władzy Wyjaśnia, na czym polegało przełomowe znaczenie wydarzeń z 1989 r.

Potrafi zaznaczyć na osi czasu daty wyŝej wymienionych wydarzeń Wskazuje na mapie państwa biorące udział w I i II wojnie światowej Wykonuje na mapie granice Polski po I i II wojnie światowej Wykonuje mapkę miejsc pamięci narodowej związanych z walką i męczeństwem Polaków w II wojnie światowej Sporządza kalendarium II wojny światowej z uwzględnieniem udziału Polaków w walkach na frontach II wojny światowej Omawia formy terroru stosowane przez okupantów na ziemiach polskich Podaje przykłady wrogości między ZSRR i US Przedstawia wybrane przykłady z Ŝycia państw komunistycznych Wskazuje na mapie państwa demokracji ludowej Wskazuje na mapie państwa, w których obalono komunizm i państwa powstałe po upadku komunizmu VI DORODZIEJSTW I PRZEKLEŃSTW YWILIZJI Pamięta datę: 1969 Pamięta daty: 1918-1939, 20 lecie międzywojenne Zna postaci noblistów, prezydentów Polski Zna przedstawicieli okresu międzywojennego, okresu wojny i okupacji, okresu powojennego Zna polskich sportowców Rozumie pojęcia: analfabetyzm, bezrobocie, PRL Rozumie pojęcia: mniejszość narodowa, broń masowej zagłady, cenzura Rozumie pojęcia: OP, Liga Narodów, penicylina Omawia wpływ powszechnego nauczania na zmniejszenie analfabetyzmu Omawia znaczenie reform dla odrodzonego państwa Omawia wkład Polaków w odbudowę zniszczonego kraju Rozumie, Ŝe postęp techniczny moŝe szkodzić i słuŝyć człowiekowi Umie pokazać na mapie ziemie zamieszkiwane przez mniejszości narodowe Umie wykonać wykres przedstawiający skład procentowy

mniejszości narodowych Potrafi na podstawie zebranego materiału, scharakteryzować przemiany w Ŝyciu codziennym dotyczące omawianego okresu Potrafi sporządzić biogram wybranej postaci omawianego okresu Dostrzega dodatnie i ujemne strony Ŝycia codziennego w Polsce Ludowej Odszukuje i wskazuje ślady Polski Ludowej w lokalnym środowisku VII. W STRONĘ DEMOKRJI I DOROYTU Pamięta daty: 1997,1999 Rozumie pojęcia: obywatel, gmina, wójt, burmistrz, prezydent, radny Rozumie pojęcia: województwo, powiat, samorząd terytorialny, Unia Europejska Rozumie pojęcia: euro, ONZ Rozumie na czym polegają kompetencje lokalnych instytucji władzy Rozumie dlaczego naleŝy okazywać szacunek symbolom narodowym Rozumie istotę zmian w gospodarce polskiej po 1989 r. Rozumie główne cele i zadania Unii Europejskiej Rozumie dlaczego organizacje i wybitne jednostki działają w obronie praw człowieka Rozumie, co to znaczy być członkiem lokalnej społeczności Umie, na podstawie tekstu konstytucji, opowiedzieć o prawach o obowiązkach obywateli Umie określić administracyjne połoŝenie miejscowości Potrafi określić korzyści wynikające z przystąpienia Polski do Nato i Unii Europejskiej Potrafi wskazać na mapie siedzibę i państwa naleŝące do Unii Europejskiej Potrafi wskazać na mapie państwa kandydujące do Unii Europejskiej Określa swoje prawa i obowiązki