UNIWERSALNA INSTRUKCJA DOTYCZĄCA OBOWIĄZKOWEJ CENTRALIZACJI ROZLICZEŃ PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG PRZEZ JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO OD DNIA 1 PAŹDZIERNIKA 2016 R. DO 1 STYCZNIA 2017 R. W ZWIAZKU Z USTAWĄ Z DNIA 5 WRZEŚNIA 2016 R. Skrót Instrukcji Dnia 1 października 2016 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa jest pokłosiem dwóch uchwał NSA i wydanego orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-276/14 z dnia 29 września 2015 r., w którym to stwierdził, że podmioty prawa publicznego, takie jak gminne jednostki budżetowe nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności wg art. 9 ust. 1 dyrektywy 2016/112/WE. I. ZAGADNIENIA WSTĘPNE Instrukcja określa zasady: a) rozliczeń podatku i korekt podatku od towarów i usług za okresy rozliczeniowe upływające po dniu podjęcia wspólnego rozliczania podatku od towarów i usług jednostek samorządu terytorialnego wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi b) zwrotu środków przeznaczanych na realizację projektów w przypadku zmiany kwalifikowalności podatku w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 29 września 2015 r. w sprawie C-276/14 Jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do podjęcia wspólnego rozliczania podatku od towarów i usług wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi od dnia 1 stycznia 2017 r. Z dniem podjęcia wspólnego rozliczania jednostka samorządu terytorialnego wstąpi we wszystkie prawa i obowiązki jednostek 1
organizacyjnych. Przed dniem podjęcia wspólnego rozliczania ta składa informację do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na adres jej siedziby wraz z wykazem wszystkich jednostek organizacyjnych: na ich podstawie podległe jednostki organizacyjne zostają wykreślone z rejestru jako podatnicy podatku od towarów i usług, z dniem podjęcia wspólnego rozliczania. II. PROPORCJONALNE ODLICZANIE Do celów proporcjonalnego odliczenia, które reguluje art. 90 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług jednostka samorządu terytorialnego, która dokonała w roku 2016 lub 2017 dokonanej centralizacji rozliczeń, przyjmuje proporcje wyliczoną odrębnie dla każdej jednostki organizacyjnej zgodnie z art. 90 ust. 3-6, 9a i 10 ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku wykonywania przez jednostkę organizacyjną czynności w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, jak i czynności, z którymi takie prawo nie przysługuje. Podobna sytuacja występuje w przypadku, gdy jednostka organizacyjna korzystała ze zwolnienia z art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług, z tą różnicą, ze proporcja będzie wyliczana na podstawie art. 90 ust. 8 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług. III. EWIDENCJA OBROTU Jednostki samorządu terytorialnego, których jednostki organizacyjne prowadziły ewidencję obrotu za pomocą kas rejestrujących, po dokonaniu centralizacji mogą nadal z nich korzystać, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2018 r. Zwalnia się jednostki samorządu terytorialnego z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących w zakresie czynności wykonywanych przez jednostki organizacyjne, jeśli przed dniem wspólnego rozliczania korzystały ze zwolnienia z tego obowiązku do dnia 31 grudnia 2016 r. Jednostka samorządu terytorialnego ma możliwość skorzystania z ulgi na zakup kas rejestrujących. Ma prawo do odliczenia od podatku kwotę wydatkowaną na zakup w okresie do dnia 30 czerwca 2017 r. każdej z kas rejestrujących. IV. KWALIFIKOWALNOŚĆ PODATKU Jeśli nastąpiła zmiana kwalifikowalności podatku w części dotyczącej kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług, finansowanej ze środków przeznaczonych na 2
realizację projektów w związku z wyrokiem TSUE jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostce organizacyjnej nie będzie przysługiwać prawo do dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o tę kwotę podatku naliczonego, również w ramach korekty deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 86 ust. 13 i 13a oraz w trybie art. 91 ust. 7 8 ustawy o VAT. Zakaz ten dotyczy sytuacji, gdy przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy samorząd lub jego jednostka organizacyjna nie dokonały zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów, w części związanej ze zmianą kwalifikowalności podatku w części dotyczącej podatku naliczonego. V. ZASADY DOKONYWANIA KOREKT ROZLICZEŃ PODATKU Jednostka samorządu terytorialnego dokonując korekt będzie musiała: 1) w odniesieniu do rozliczeń poszczególnych jednostek organizacyjnych, jeżeli korekty deklaracji podatkowych nie są związane z wyrokiem TSUE - złożyć pisemną informację, że korekty deklaracji nie są składane w konsekwencji wyroku TSUE; 2) w odniesieniu do rozliczeń łącznie wszystkich jednostek organizacyjnych i jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli korekty tych rozliczeń są związane z wyrokiem TSUE: złożyć pisemną informację według wzoru określonego w załączniku do ustawy o centralizacji, że korekty deklaracji podatkowych są składane w związku z wyrokiem TSUE oraz czy obejmują kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowane ze środków przeznaczonych na realizację projektów, w odniesieniu do których jednostka samorządu terytorialnego nie była obowiązana do zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów, złożyć wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych, których rozliczenia podatku są objęte korektami deklaracji podatkowych, z podaniem ich nazwy, adresu siedziby oraz numeru identyfikacji podatkowej, złożyć korekty deklaracji podatkowych za wszystkie okresy rozliczeniowe, w których jednostki organizacyjne rozliczały odrębnie podatek, licząc od najwcześniejszego okresu rozliczeniowego, za jaki została złożona korekta deklaracji podatkowej, uwzględnić w składanych korektach rozliczenia wszystkich jednostek organizacyjnych w odniesieniu do dokonywanych przez nie czynności podlegających opodatkowaniu VAT. 3
VI. PREWSPÓŁCZYNNIK Jednostki samorządu terytorialnego dokonując korekt deklaracji związanych z wyrokiem TSUE są uprawnione zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 5 września 2016 r. do dokonania obniżenia kwoty podatku należnego z uwzględnieniem zakresu wykorzystywanych towarów i usług do celów wykonywanej działalności na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług odrębnie dla każdej jednostki organizacyjnej w przypadku wykonywania przez nią działalności gospodarczej oraz innych czynności niż działalność gospodarcza zgodnie z: a) art. 86 ust. 1 i 7b ustawy o podatku od towarów i usług, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 r. (korekty dotyczące okresów rozliczeniowych upływających do dnia 31 grudnia 2015 r.) b) art. 86 ust. 1, 2a i 7b ustawy o podatku od towarów i usług, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016 r. (korekty dotyczące okresów rozliczeniowych następujących od dnia 1 stycznia 2016 r.) Podatnicy, którzy dokonują zakupu towarów i usług związanych zarówno z wykonywaną działalnością gospodarczą, jak i z czynnościami pozostającymi poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, od 1 stycznia 2016 r. na mocy art. 86 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług muszą ustalić proporcję (prewspółczynnik), według której odliczać będą podatek naliczony. Obowiązkiem podatnika, w sytuacji gdy wykonuje on oprócz działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług również działalność pozostającą poza zakresem tego podatku, jest ustalenie na podstawie danych za poprzedni rok podatkowy proporcji, w jakiej zakup służy wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, a w jakiej innym celom, pozostającym poza regulacją ustawy o podatku od towarów i usług. VII. ZASADY DOKONYWANIA ZWROTU ŚRODKÓW PRZEZNACZONYCH NA REALIZACJĘ PROJEKTÓW Jednostka samorządu terytorialnego lub jednostka organizacyjna nie jest obowiązana do zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów w zakresie w jakim nastąpiła zmiana kwalifikowalności podatku w części dotyczącej kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowanej ze środków przeznaczonych na realizację projektów w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości. Warunkiem braku zwrotu jest nie dokonanie przed dniem wejścia w 4
życie ustawy obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowaną ze środków przeznaczonych na realizacje projektów, również w ramach korekty. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego przed dniem wejścia w Zycie ustawy dokonała obniżenia podatku należnego jest obowiązana do niezwłocznego zwrotu tych środków. VIII. ODPOWIEDZIALNOŚĆ W związku z centralizacją podatkową jednostki samorządu terytorialnego jako osoby prawne stają się odpowiedzialne za rozliczenia podatku od towarów i usług. Osoby będące przedstawicielami organów osób prawnych i skarbnicy będą odpowiedzialne za rozliczenia finansowe jednostki samorządu terytorialnego. Szanowni Państwo Pełną wersję Instrukcji dla jednostek samorządu terytorialnego przygotowaną przez Instytut Studiów Podatkowych można nabyć poprzez formularz zamówienia (do pobrania na stronie www.isp-modzelewski.pl) W przypadku potrzeby udzielenia informacji w powyższym zakresie pozostaję do dyspozycji pod tel. 22 517 30 86, mail: andrzej.sarna@isp-modzelewski.pl Andrzej Sarna Dyrektor ds. marketingu 5