DOI: 10.15503/onis2013-267-276 Autorski od t orz ni. O int rt kstualny h tka h t Ór zo i Ti a Burtona Katarzyna akieta U ó _ @ p.pl W j m l, p h lmó T m B, p p -, pó l, p m p m, p - h p, ó l j m l. D l m m h lmó j Edward No ycor ki (1990), Je dziec bez g owy (1999) Charlie i fabryka czekolady (2004) p j, l ó j l pó p j l. Ch T. B j m j m m m p j, j ó, h ll mainstream j l l. D l p h ó - j mp j l, p m h p j ó lm h h, j ó. W j h p l h l, h m -,, p l B l, p - l l j h j h m ó p, p h m p - m. T p h m m ( ) m, j p l m p ó, j j. W p ó, j j l lm j, j h j T M - lm l jm j pó l l. S j p j p l ó h j Wielkie ARCIE i POSTmodernizm. O grach intertekstualnych w kinie wspó czesnym, h m, l j p m m, l p m l j j m m. S p pó lm, p ó p ó ó. J m j h p ó j T. B, ó p j p p m m m l m, l j j A, ó j p m - m, m l l j lmó. S yfika fil u ost od rnisty zn go a s Ó z sna i lokodo o rz kazu audio izualn go K ó p p m m m, p p ój p, l lm, j j j l ó m ó. W m l m - p m h m, ó p j m, j - ó m p ó hl m l, p p h p l p p l j. N l m m mainstreamu j p, p j p j m m. W p p lm,, m j j j p l j l j, ó j p j m h h, mp j h f - Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 267
h p j l h, j j l l h f l h 1. J h h lmó p m h, m mó, jm j l p p l j l D m S : m p m m h [ lmó p p. K..], ó p j l, p, f h p - j l h h m, p h,, j p m, j j p p h h j p, j ó p h - 2. P m l, m p m m l, ó h p j h j p m pl j f, - j l j, p j. I j p p, ó h f l ó pl j p m h. Wó p j p m j l ó h p p j, ó m p - m, j j, p. D. S jp p j j p m, - j. N m h, p m, l 3 p j p, j - l p m h. O, ó j j p l j, m j p j p j, m l p lm ( l l, m,.), m m j j m p j h p - ó. C, j ó H ll p j lm, ó j, m j m j l j, m j m m l lm m 4. P l p, p h l ó h ó l, p m ó h j mp j l - 5. W m p, ó m h j, l p j l l. Ef m j p j m, j p j j p. C p l, p m m m, p - j pó, ó l h m j 6 ( p. l ), j, p,. A j p p l j, h p m m m, j l p - p. W p lm, j l j j j f m l, ó p j m m p m j - l, m p l, p j 1 P. A. O, Tekst lmowy we wspó czesnym pejza u kulturowym, K ó 2004,. 48-49. 2 D. S, Wprowadzenie do kultury popularnej, P 1998,. 183-184. 3 P. T. M, Wielkie ARCIE i POSTmodernizm. O grach intertekstualnych w kinie wspó czesnym, K 1992,. 78. 4 M m lm h ó j Q T J l E C, W All. J O pó nocy w Pary u m j j, l m, l l m l mp j, l p mp j j p j, ó p p m l p p j ll. W l j j j p j m j h l m l h ó p Shrek, j p - l, m m. D j p m - l h, ó m m j lm m, m j m m j h p m m. 5 P. A. O, Tekst lmowy,..,. 39. 6 T. M, Wielkie ARCIE,..,. 181. 268 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3)
h l p h p p l h. W p, j ó p m, j f m, l j mp j p m h h 7. T M p j j p m l j m. T, ó j P G, D v L h P Alm v p m p j p h j, h m, p m j [ ], l j m j 8. C m m p, l m p l m l p. A, lmó p m h j l h h, ó m m p l l lm, l j m - l j. D m j j p ó, l B ll m l m 9, l T. M mpl p m j p j p h m. D j l h ó l j p, ó m p jm j l. D m j j m m. I l p j h l j, j m, l p p m ó, p p j p -, p m m casus T m B. J ó, h j - l m l m, h mp l j h j h m ó,. W p h j, ó m ó pó j h p p p p j lm. O j m m l m m ( ). A p m j m m f- p h m l. Czy st int rt kstualno J l K v 10, j M h B h 11 j m p l f - l, p m l l - h 1969, j, m l, j l j j j p ó h ó 12. T m m pó j p. B p p l p p p G G 13. J l, ó j h : - l m (, l j, pl ); p l, l m (m.. p m ); m l m l m - l m; h p l, p l j p l j - 7 T m,. 12. 8 T m,. 13. 9 K p j m l ó f j l l f l J B ll, pó j l ój p j f j j j, j m l j. T j p p p l. Z. J. B ll, Precesja symulakrów, p. J. K m - [ :] R. N (.), Postmodernizm. Antologia przek adów, K ó 1996. 10 J l K v f p h. W j j j j l -, j, p h l. N j j p l h m. 11 M h B h j h l. N j l ó m p l m m p l f l p l l j l j. 12 M. G, O intertekstualno ci, P m L 1986,, 4,. 75. 13 G G f l. J jp p l j h p Palimpsesty, ó h l. Z jm j m m l. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 269
h p m m m h h p h l-, ó j 14. D m l p El O j p ó lm h 15. W m l h m p h h h p l h - l, m j m p l p ó - T. B j. J m, p G. G -, p m p j m, j m, jm j m, p j l. Hi rt kstualno diu fil o y Ch mó l ó p ó p l m j. W p m, l m j m - m l, ó h. P l p l, m, p, ó m p j I mp, p h ó p m. P ój ( l - ) p j m p. P l m p, m m m m 16, h p l p l l j p p j lm, m j p A O 17. O m j m m, j j j, ó j, l l mp j p m h p l, ó p l j l 18. P l m p lm Charlie i fabryka czekolady (2004). W, ó j M Ch l m p l W m ó l, j m 2001: Odysei kosmicznej (1968) S l K -. W, ó j p h p, j m j Odyseja, W ll W p p p m l p j, m j. N - m m, ó p j ó p, l jm j - lm m m j m l, m l l m. W j p p ó l l m j m W ll m j m j f. W ól W m j m p j, l l p j j l, m p h j j j m l l, ó j p j j l h p h p m m f. D p j - m m p j Odysei. M p j, m j, lm S. K m l j m j m. N m p j, p p m j j l j l m ól j lm, ó j h p f j m l l. T p ó l - 14 T m,. 80. 15 P. E. O, Kino i nie-rzeczywisto. O praktykach intertekstualnych we wspó czesnym lmie, A U v - L. F l S A m L m, 1995, 5,. 135-151. 16 P. A. O, Tekst lmowy,..,. 37. 17 T m. 18 T m,. 39. 270 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3)
p p l j p p m (m j l f ) m ( p j ) 19, p m ój l j j p m 20, ó m l l j l. Burtono ska ar hit kstualno Mó l h l h j m, l p m ó - pl m m m h j. C l p - j, m m p p j m l, m ó l. Op ó m h m, j m p l -,, m,, l j,., l j, ó, ó, m ó, ó m j m m, l p m l l, ó j, l m h mó j ó h l - - h 21. W j mó, p j j j m h m T. B. O l m m j ó p m p p l m j m m p p m j lm l j. N p p l j R N, m j - ó l j, l j 22, p p m j h l j G. G. T. B j h, l h p - ( f j ) m l l 23 l p j l j, l j p l l. O j p m p m ó (h, m l, m l m, m, science ction), ó m ó. Edward No ycor ki i ar h t kst horroru W h lmó m m l h (Frankenweenie, Sok z uka, Batman, Edward No ycor ki, Je dziec bez g owy, Gnij ca panna m oda, Sweeney Todd, Mroczne cienie), ó m j h p, j p m m. W h l h h h lm p j p, j j p p j m l, ó p j h m p m 24, l m j I K l - 25 p j h m f l h : ( ) j p j p j lm ( p ), j l l j»m j «p p p ó- j l j. F j» «p p M m 26. 19 P. M. G, O intertekstualno ci,..,. 80-90. 20 P. A. O, Tekst lmowy, dz. cyt.,. 37. 21 P. R. N, Intertekstualno i jej zakresy: teksty, gatunki, wiaty, [ :] R. N (.), Tekstowy wiat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, K ó 2000,. 92. 22 P. m,. 87-94. 23 T m,. 94. 24 P. N. C ll, Filozo a horroru, G 2004. 25 I K l p l lm jm j f, h m p l m m -. 26 I. K l, Kiedy spojrzenie Gorgony budzi upiory: horror lmowy i jego widz [ :] K. L (.), Kino gatunków. Wczoraj i dzi, K ó 1998,. 121. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 271
U p m m l Edwarda No ycor kiego, ó j stricte h - m,, h m f l m l p. J p p ó p h m m p - ó, ó h m p f p j. W m p p j m p m h. M m, h m m, ó l m m j m j l h. C ó l m j p m, p m p j m p,, l ó. O j p h pó m p m p j l lm. W j p p p m, ó m p p l l h mó, j m m m - j m, p p ó. S j m m j mpl p j - l h mó. K j p p, ó m j p, j pó j E, j f p p m m l m. W m j - j m m p j p l h, ó l j m p m p j m l m -. W p, P p m m p m. T m m j ó p j p j, j l l j m m j, h l h m. B m m j j. I l h m h p j, m p, j p p j m - m, l mp m m m. C j p p - m lm p j j E, l p, ó m p j m m, p m p m, I. K l l m m l - p ó p. R l h, ó p p, h p l j, p m j - h p jm j l, p j mp j l- j. T. B j l p. W p p, l m m pó. O m j m p p p h h m ó ó h, j f m l h, ó p - l h l B. Edward No ycor ki i ar h t kst o i i goty ki Edward No ycor ki j lm m, ó m l m p ó B j j l. A h j h m p j, ó j p l m h lm, h h p h j : p m f, l ó m m, l j j l m p lm. J m h m ó f l h j m l ó h h ó, l p j K m E. J T. B, p l j m, m j l p - m. J p h m p j, m ó l j ( p j j h m, j l h p j p - j ). A m, m K m E m, h j. W h m 272 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3)
m E p p m, m K m,, l j j j m p m h m j E p, ó p p h m - m f. W m m m p ó p ój. W lm h T. B ( l Edwardzie, ó j p ) p j m f, j p j j j, p j l p j. R jp p j p - h h m j l j, ó h p l mó l jm h ó l l j, m p l m p p j l m m, l l m m. W p lmó T. B, h p l j m j mp - j l j, l h l j m. Je dziec bez g owy int rt kstualno klu zu arodysty zny P j m j m Je d cu bez g owy, ó m ó p - j p m h m l h, l m. I h C m, ó j p m p, -, m j l m. J l N J p - j, l p. P j h p h h lm, ó j j p l p m m p m p j j l. I h h m p. J m p l m j m j p h p, h m l, p m. C Sh l H lm, l l m, ó m, m j p m p. W pl l m lm m j l m lmó R C m h ó ó H mm Ch ph m L p Powrót Draculi (1968) l Przekle stwo Frankensteina (1957) 27. H, ó l, l j m lm p j p, l. Z Je d cu l j h p l -, m p. N h j, l m - h m. K l, ó I h m - l, p m p m. W m l j p p m ó ó h, l j j. T. B l j h m. W l m pó j, p h, m j j m l -. Ró h p h l m, l p p l l m m m. W j m m p -, l j p h h. T l j j l m p, ó j p l j h ó, l j p l j j h p m. (O ) m l - j h ó, p l m, p p. 27 P. A. M M h, The lms of Tim Burton: Animating Live Action in Contemporary Hollywood, N Y - L 2005,. 72. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 273
Ani a y na aluzy no hi ot ksty izualn t Ór zo i r ys ra I l l ó T. B j p j All M M h p j lmó j j lmó m h 28. A. M M h, l ój ó m j m, - j m p j lm j m j f 29, p j p h h m h m l l p p m m m p ó h J ph C mp ll 30. N p ó, m T. B j Disneya, j pl lm h m j p j p. W lm h h ó p p ( p. E N B l j ) l p h lm j h p j, ó - l D j p j The Adventures of Ichabod and Mr. Toad (1949) 31. Z, j T. B p j I h m, p ó p J m m ó h, m 32. P j h p m (m l ) p j ( lm ) l j. M j m h ó lmó l l f W, p E C ll ó Mrocznych cieni, h L Sweeney Todda l h j - h l, l j j p p. P p j p -, j h p h p j h, j l p, p j p m. Z p p ó lm m lm f l j l j m m - l m, m l m, ó m l m j, l pól l 33. P p j lmó, T. B ój l l p p m h p ó Z j p - l m lm j j, l j m h l - h l l m j h ó, l j j m p j j, j, l j p l. Autorski od t orz ni odsu o ani K p j m l p pól h m m p m 34, ó j j h m l m h h l l 35, p j j m p l j 36, p j m f j m, j - j 37. A j P p j j p j lm j Pro- 28 P. m,. 15-16. A l m j j l m p, p, ó j ó j p. 29 P. m. 30 P. J. C mp ll, Bohater o tysi cu twarzy, P 1997. 31 A. M M h, The lms of Tim Burton,..,. 71. 32 T m. 33 P. E. S, Poetyka mediów: polisemiotyczno, digitalizacja, reklama, W 2007,. 29. 34 P. A. P, Progresywne gatunki lmowe [ :] K. L (.), Kino gatunków,..,. 164-175. 35 T m,. 164-165. 36 T m,. 168. 37 T m,. 173. 274 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3)
sta sprawa (1984) J l E h C ó, j j lm, l h W C v, ó h p p m m j l h m. A h l ó T. B m m m l m, h p h, p m l h, j, m m - m p m. C p m j m lm p p ó, l l j j m l. Up p h m m, mainstreamowe ó l j ó h h m ó, ó p m 38. P p B p m h m, h m - l m lm m lm m j j, l l - l h m h p j l j lm, ó m l m m ( ). P m, m j p j ój ó l j j lm j f m l, h l p m, j pó j j. N : m, p j m, l m m,, p h ó l B l m l - j j, p, j mpl, p j p m m. W l h ó, p, m h lm m m, p, l j p j h, l p - l, p j j. N j j, ó m h lm J. E. C ó p m, j p m l l h m m. W m h j : Arizona Junior (1987), Burton Fink (1991), Hudsucker Proxy (1994) p m j Prosta sprawa. W ó j l, ó l p m j j j, j j j l, l p m m. Fil ografia Al J. (.), The Adventures of Ichabod and Mr. Toad, 1949. B T. ( ), Batman, 1989. B T. ( ), Charlie i fabryka czekolady, 2005. B T. (.), Edward No ycor ki, 1990. B T. ( ), Frankenweenie, 1984. B T., Gnij ca panna m oda, 2005. B T. (.), Je dziec bez g owy, 1999. B T. (.), Mroczne cienie, 2012. B T. (.), Sok z uka, 1988. B T. (.), Sweeney Todd: Demoniczny golibroda z Fleet Street, 2007. C E., C J. (.), Arizona Junior 1987. C E., C J. (.), Burton Fink 1991. C E., C J. (.), Hudsucker Proxy 1994. C E., C J. (.), Prosta sprawa, 1984. F h T. (.), Przekle stwo Frankensteina, 1957. F F. (.), Powrót Draculi, 1968. K S. (.) 2001: Odyseja kosmiczna, 1968. Bibliografia C mp ll J., Bohater o tysi cu twarzy, P 1997. C ll N., Filozo a horroru, G 2004. 38 P. A. O, Tekst lmowy,..,. 27. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 275
G M., O intertekstualno ci, P m L, 1986, 4. J L., Strategia formy, P m l, 1988, 1. K l I., Kiedy spojrzenie Gorgony budzi upiory: horror lmowy i jego widz [ :] L K. (.), Kino gatunków. Wczoraj i dzi, K ó 1998. M M h A., The lms of Tim Burton: Animating Live Action in Contemporary Hollywood, N Y - L 2005. M T., Wielkie ARCIE i POSTmodernizm. O grach intertekstualnych w kinie wspó czesnym, K 1992. O A., Tekst lmowy we wspó czesnym pejza u kulturowym, K ó 2004. O E., Kino i nie-rzeczywisto. O praktykach intertekstualnych we wspó czesnym lmie, A U v L. F l S A m L m, 1995, 5. P A., Progresywne gatunki lmowe [ :] L K. (.), Kino gatunków. Wczoraj i dzi, K ó 1998. S D., Wprowadzenie do kultury popularnej, P 1998. S E., Poetyka mediów: polisemiotyczno, digitalizacja, reklama, W 2007. Str sz z ni A p l j, ó, m l, h m ó l l h h lm h T m B. W p l m m h lmó j Edward No ycor ki Je dziec bez g owy, m l ó B l l, mó j l m m. S w c we: T m B, l, h l, h p l, - l j, p m m, ( ) Autor s r onstru tion. Th int rt xtual thr ads in th orks of Ti Burton S mm Th l f pl h v,, m l l l l hé l T m B lm. Th m mp p f h h l m h lm Edward Scissorhands Sleepy Hollow, x l x l h m B l h m. Ke w : T m B, x l, h x l, h p x l, x l, p m m, ( ) 276 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3)