SPRAWOZDANIA KRZYSZTOF JAJUGA, WALDEMAR TARCZY SKI, MAREK WALESIAK

PRZEGL D STATYSTYCZNY R. LVII ZESZYT 2-3 2010 SPRAWOZDANIA KRZYSZTOF JAJUGA, WALDEMAR TARCZY SKI, MAREK WALESIAK SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI NAUKOWEJ NT. KLASYFIKACJA I ANALIZA DANYCH TEORIA I ZASTOSOWANIA W dniach 15-18 wrze nia 2009 r. w Hotelu Wolin w Mi dzyzdrojach odby a si XVIII Konferencja Naukowa Sekcji Klasyfikacji i Analizy Danych PTS (XXIII Konferencja Taksonomiczna) nt. Klasyfikacja i analiza danych teoria i zastosowania organizowana przez Sekcj Klasyfikacji i Analizy Danych Polskiego Towarzystwa Statystycznego i Katedr Ubezpiecze i Rynków Kapita owych Uniwersytetu Szczeci skiego. Przewodnicz cym Komitetu Organizacyjnego Konferencji by prof. dr hab. Waldemar Tarczy ski, natomiast sekretarzem dr Ma gorzata Tarczy ska- uniewska. Zakres tematyczny konferencji obejmowa zagadnienia: a) teoria (taksonomia, analiza dyskryminacyjna, metody porz dkowania liniowego, metody statystycznej analizy wielowymiarowej, metody analizy zmiennych ci g ych, metody analizy zmiennych dyskretnych, metody analizy danych symbolicznych, metody graficzne), b) zastosowania (analiza danych finansowych, analiza danych marketingowych, analiza danych przestrzennych, inne zastosowania analizy danych medycyna, psychologia, archeologia, itd., aplikacje komputerowe metod statystycznych). Zasadniczym celem konferencji SKAD by a prezentacja osi gni i wymiana do wiadcze z zakresu teoretycznych i aplikacyjnych zagadnie klasyfikacji i analizy danych. Konferencja stanowi a coroczne forum s u ce podsumowaniu obecnego stanu wiedzy, przedstawieniu i promocji dokona nowatorskich oraz wskazaniu kierunków dalszych prac i bada. W konferencji wzi o udzia 87 osób. Byli to pracownicy naukowo-dydaktyczni oraz doktoranci nast puj cych uczelni: Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Akademii Morskiej w Gdyni, Politechniki Bia ostockiej, Politechniki ódzkiej, Politechniki Opolskiej, Szko y G ównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Szko y G ównej Handlowej, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroc awiu, Uniwersytetu Gda skiego, Uniwersytetu ódzkiego, Uniwersytetu Miko aja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Uniwersytetu Szczeci skiego, Wy szej Szko y Bankowej w Toruniu, Wy szej Szko y Zarz dzania i Bankowo ci w Krakowie, Wy szej Szko y Finansów i Zarz dzania w Bia ymstoku i Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, a tak e przedstawiciele GUS oraz Wydawnictwa C.H. Beck. Na konferencji, w trakcie dwóch sesji plenarnych oraz pi ciu sesji równoleg ych (po dwie i trzy sesje), wyg oszono 61 referatów po wi conych ró nym aspektom teoretycznym i aplikacyjnym zagadnienia klasyfikacji i analizy danych. Odby a si równie jedna sesja plakatowa, na której zaprezentowano 14 plakatów. Obradom w poszczególnych sesjach konferencji przewodniczyli: prof. dr hab. Krzysztof Jajuga; prof. dr hab. Dorota Witkowska; dr hab. Tadeusz Kufel, prof. UMK; dr hab. Andrzej Soko owski, prof. UEK; dr hab. Jan Paradysz, prof. UE; prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar; dr hab. Ma gorzata Rószkiewicz, prof. SGH; dr hab. Pawe Lula, prof. UEK; dr hab. Andrzej B k, prof. UE; prof. dr hab. Józef Pociecha; dr hab.

Sprawozdania 101 Miros awa Gazi ska, prof. US; prof. dr hab. Miros aw Krzy ko; dr hab. Feliks Wysocki, prof. UP; prof. dr hab. Marek Walesiak. Teksty referatów przygotowane w formie recenzowanych artyku ów naukowych stanowi zawarto przygotowywanej do druku publikacji z serii Taksonomia nr 17 (w ramach Prac Naukowych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroc awiu). Zaprezentowano nast puj ce referaty: Izabela Albrycht (Instytut Ko ciuszki w Krakowie), Andrzej Soko owski (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie), K rzysztof Szczerski (Uniwersytet Jagiello ski) Ranking polskich europos ów 2009 Pod auspicjami Instytutu Ko ciuszki przygotowany zosta ranking oceniaj cy aktywno i skuteczno polskich eurodeputowanych w ko cz cej si kadencji Parlamentu Europejskiego. Ranking ten zosta opublikowany w dzienniku Rzeczpospolita w kwietniu 2009 r. G ówni Autorzy rankingu przedstawili przebieg prac, problemy metodologiczne oraz wyniki. Eugeniusz Gatnar (Akademia Ekonomiczna w Katowicach) Modele segmentowe w analizie regresji Modele segmentowe to modele wykorzystuj ce rekurencyjny podzia wielowymiarowej przestrzeni zmiennych na podprzestrzenie (segmenty). W ka dym z tych segmentów jest budowany model lokalny, np. liniowy, a nast pnie modele te s czone w jeden model globalny. Celem referatu by o przedstawienie propozycji nowej metody budowy modeli segmentowych, która wykorzystuje podej cie wielomodelowe. W pracy pokazano tak e zastosowanie ró nych typów modeli segmentowych w analizie regresji oraz porównanie dok adno ci ich dopasowania do danych. Waldemar Tarczy s k i (Uniwersytet Szczeci ski) Wykorzystanie metod wielowymiarowej analizy porównawczej do oceny skutków kryzysu na Gie dzie Papierów Warto ciowych w Warszawie przez pryzmat kondycji ekonomiczno-finansowej spó ek gie dowych Przedstawiono propozycj pewnej metodologii oceny skutków kryzysu na polskim rynku kapita owym. Celem referatu by o z jednej strony zbadanie efektów skutku kryzysu na polskim rynku kapita owym, z drugiej zaproponowanie metody takiego badania wykorzystuj cej wielowymiarow analiz porównawcz. Efekt wiatowego kryzysu, jaki rozpocz si od rynku nieruchomo ci i szybko dotkn rynki finansowe w praktyce, by ju zauwa alny na polskim rynku kapita owym w po owie 2007 r. Pytanie stawiane w referacie by o zwi zane z jednej strony z prób zbadania, czy w latach wcze niejszych w Polsce mo na by o zaobserwowa symptomy nadci gaj cego kryzysu oraz jak du y by wp yw kryzysu wiatowego na polski rynek kapita owy. Badaniami obj to lata 2005-2008 oraz spó ki gie dowe wchodz ce w 2008 r. w sk ad indeksu gie dowego WIG20. Wykorzystuj c metody wielowymiarowej analizy porównawczej wyznaczono TMAI, syntetyczny miernik rozwoju pozwalaj cy oceni kondycj ekonomiczno-finansow spó ki. Nast pnie zbadano zale no kondycji ekonomiczno-finansowej spó ek oraz poziom indeksu gie dowego WIG20 i jego stopy zwrotu ze zmiennymi makroekonomicznymi z polskiej i wiatowej gospodarki w latach 2005-2008. Badania dokonano za pomoc metod ekonometrycznych. Badanie empiryczne jest poprzedzone propozycj metodologii oceny efektów wp ywu kryzysu na rynek kapita owy. Na polskim rynku pi mienniczym nie by y do tej pory publikowane wyniki tak prowadzonych bada. Jest to nowa propozycja zarówno w zakresie metodologicznym, jak i empirycznym. Ma gorzata Rószkiewicz (Szko a G ówna Handlowa w Warszawie) Ilo ciowe syntezy bada powtarzalnych podstawy metaanalizy Rozwój problematyki bada spo ecznych prowadzi do poszerzania si obszarów realizowanych bada empirycznych. Du a poda wyników bada cz sto odnosz cych do tych samych zagadnie rodzi pytanie, jak prowadzi analiz sumaryczn, ustalaj c, co w zasadzie wiadomo z przebadanych obszarów (Grave, Griffith, 1971). Fakt, i poszczególne badania s realizowane na próbach losowych sprawia, e uzyskiwane wyniki nie s jednakowe. Ich zakres zmienno ci opisuje wariancja losowa estymatora. W referacie rozwa- ono problemy zwi zane z analiz fluktuacji wyników bada, których rozstrzygni cie wyznacza paradygmat statystycznej metaanalizy.

102 Sprawozdania Dominik Rozkrut (Uniwersytet Szczeci ski, Urz d Statystyczny w Szczecinie) Badania nauki, techniki, innowacyjno ci i spo ecze stwa informacyjnego w statystyce publicznej W referacie przedstawiono prowadzone w ramach funkcjonowania systemu statystyki publicznej badania z zakresu nauki, techniki, innowacji i spo ecze stwa informacyjnego, w tym w szczególno ci: statystyk dzia alno ci badawczej i rozwojowej, w tym nak ady rz dowe na dzia alno badawczo-rozwojow, statystyk innowacji, w tym innowacji nietechnologicznych, statystyk biotechnologii, statystyk ochrony w asno ci przemys owej, bilans p atniczy w dziedzinie techniki, wska niki dotycz ce zasobów ludzkich dla nauki i techniki (HRST), statystyk wykorzystania technologii informacyjno-telekomunikacyjnych (ICT) w przedsi biorstwach, gospodarstwach domowych i przez osoby indywidualne. Charakterystyka bada obejmowa a takie podstawowe zagadnienia, jak: zasadnicze cele bada, zakres przedmiotowy i podmiotowy, omówienie wykorzystywanych róde informacji. Przedstawiono podstawy metodologiczne bada, w tym w szczególno ci seri podr czników metodologicznych z rodziny Frascati zawieraj cych zestaw zalece odno nie do omawianej tematyki bada statystycznych. Badania przedstawione zosta y w kontek cie przeprowadzonej w 2009 r. w Polsce elektronizacji sprawozdawczo ci statystycznej. Omówiono rodzaje informacji wynikowych, w tym terminy udost pnienia publikacji prezentuj cych wyniki bada. Za przyk ad pos u y y wyniki badania rozwoju spo ecze stwa informacyjnego w Polsce, przedstawione na tle pozosta ych krajów Unii Europejskiej. W ostatniej cz ci prezentacji omówiono wyzwania stoj ce przed badaniami z tej dziedziny. Józef Pociecha (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) Metodologiczne problemy prognozowania bankructwa W pracy przedstawiono klasyfikacj modeli predykcji bankructwa, a nast pnie dokonano przegl du bardziej znanych modeli, to jest w postaci liniowej funkcji dyskryminacyjnej, modelu logitowego i sieci neuronowej. W dalszej cz ci przedstawiono wyniki porówna zdolno ci do poprawnej klasyfikacji oraz zdolno ci prognostycznych wybranych modeli prognozowania bankructwa. Przeprowadzono równie dyskusj nad ród ami i charakterem b dów w prognozowaniu bankructwa. W ko cowej cz ci pracy przedstawiono pogl dy Davida Handa dotycz ce metodologicznych problemów zastosowa procedur klasyfikacji danych w naukach ekonomiczno-spo ecznych. Miros awa Gazi ska, Rados aw Gazi s k i (Uniwersytet Szczeci ski) Rzemios o w miastach Pomorza Pruskiego w 1779 i 1782 roku. Analiza taksonomiczna Na podstawie materia u statystycznego zamieszczonego w opisie historyczno-geograficznym Brüggemana wydanego drukiem w Szczecinie w latach 1779 tom I, 1782 tom II i 1784 tom III przeprowadzono analiz struktury rzemios w miastach Pomorza Pruskiego w 1779 i 1782 r. Materia ród owy stanowi y informacje dotycz ce liczby rzemie lników w 84 profesjach rzemie lniczych dla 16 miast Pomorza Przedniego oraz 39 miast Pomorza Tylnego. Badania ukaza y, po pierwsze, struktur rzemios w miastach Pomorza Pruskiego, po drugie za wskaza y grupy miast o podobnej strukturze rzemios. Krzysztof Kompa, Dorota Witkowska (Szko a G ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie) Zastosowanie wybranych mierników syntetycznych do porówna poziomu rozwoju spo eczno-gospodarczego w krajach Unii Europejskiej Jednym z celów polityki Unii Europejskiej jest, finansowo wspierane z jej bud etu, eliminowanie dysproporcji pomi dzy pa stwami cz onkowskimi. St d potrzeba ci g ego monitorowania poziomu rozwoju spo eczno-gospodarczego w krajach Wspólnoty. W prezentowanym badaniu zbudowano, adresowane do porówna w ramach UE: syntetyczny taksonomiczny miernik rozwoju: SMR (z wzorcem) i wska nik wzgl dnego poziomu rozwoju BZW (bez wzorca). Wykorzystano 21 zmiennych z 6 grup tematycznych: warunki ycia ludno ci, edukacja, opieka medyczna i zdrowie, ochrona rodowiska, infrastruktura techniczno- -ekonomiczna i spo ecze stwo informacyjne. Porównano uzyskane oceny rozwoju z ocenami wg wska nika HDI. Badania przeprowadzono za lata 1990-2006. Ma gorzata Tarczy ska- uniewska (Uniwersytet Szczeci ski) Metody WAP i ich wykorzystanie w definiowaniu si y fundamentalnej Si a fundamentalna spó ek jest miernikiem wielowymiarowym bezpo rednio niemierzalnym, który mo e zosta okre lony jako zmienna syntetyczna, ujmuj ca efekt oddzia ywania czynników ilo ciowych i jako ciowych w spó kach oraz czynników zewn trznych i wewn trznych wynikaj cych z funkcjonowania

Sprawozdania 103 spó ek na rynku. W tym zakresie istotne staje si wy onienie i uwzgl dnienie najbardziej istotnych czynników umo liwiaj cych obiektywne okre lenie tego problemu. Ponadto wa ne staje si : okre lenie zbioru zmiennych, za pomoc których dokonany zostanie pomiar si y fundamentalnej, w tym ocena ich warto ci merytorycznej, analiza i ocena jako ci zmiennych (danych ekonomiczno-finansowych) b d cych podstaw analiz. Przy badaniu si y fundamentalnej uwzgl dni nale y zarówno czynniki ilo ciowe (mierzalne) i jako ciowe (niemierzalne). Wa ne jest zatem po czenie tych czynników, tak aby si a fundamentalna uwzgl dnia a wszystkie kategorie czynników j tworz cych. W opracowaniu zaproponowana zostanie metodologia konstruowania zbioru zmiennych umo liwiaj cych dokonanie takiej analizy. Uwzgl dniona równie zostanie procedura analizy powi za zmiennych (w czasie i przestrzeni), jako ci zmiennych diagnostycznych oraz dynamiki ich zmian w czasie. Sebastian Majewski (Uniwersytet Szczeci ski) Zastosowanie drzew klasyfikacyjnych do okre lenia znaczenia czynników nieekonomicznych s u cych podejmowaniu decyzji inwestycyjnych W referacie przedstawiono jedn z mo liwo ci aplikacyjnych drzew klasyfikacyjnych okre lanie preferencji inwestora w procesie podejmowania decyzji. Dane, na podstawie których przeprowadzona zosta a analiza pochodzi y z ankiety internetowej przeprowadzonej przez autora od stycznia do marca 2009 r. Ankieta by a podwieszona pod strony internetowe dwóch ogólnopolskich biur maklerskich BOS SA oraz BDM. Narz dziem s u cym osi gni ciu za o onego w badaniu celu by y drzewa klasyfikacyjne. Anna Czapkiewicz (AGH w Krakowie), Beata Basiura (Wy sza Szko a Zarz dzania i Bankowo ci w Krakowie) Grupowanie indeksów wiatowych w oparciu o modele copula GARCH W pracy zaprezentowana zosta a próba pogrupowania danych, którymi s dzienne stopy zwrotu 42 indeksów wiatowych. Celem badania jest wyodr bnienie podgrup, w obr bie których istnieje silne powi zanie mi dzy indeksami. Problem grubych ogonów rozk adów dziennych stóp zwrotu cz ciowo uda o si omin stosuj c model GARCH(1,1) z warunkowym rozk adem t-studenta oraz GED dla modelowania zmian tych indeksów. Jako miar powi za mi dzy poszczególnymi indeksami przyj to wspó czynnik korelacji, który jest parametrem funkcji po cze i t-studenta. W oparciu o ten wspó czynnik zdefiniowano miar odleg o ci pozwalaj c utworzy podzia na grupy taksonomiczne. Aleksandra Matuszewska-Janica (Szko a G ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie) Wykorzystanie syntetycznego miernika taksonomicznego do oceny stopnia nieefektywno ci informacyjnej w formie s abej polskiego rynku gie dowego Celem badania by a próba okre lenia stopnia nieefektywno ci informacyjnej poszczególnych cz ci i sektorów polskiego rynku gie dowego. Wykorzystano znane testy pozwalaj ce oceni wyst powanie efektywno ci rynku w formie s abej. Na tej podstawie zbudowano syntetyczny miernik taksonomiczny i utworzono ranking analizowanych segmentów rynku wskazuj c na najbardziej i najmniej nieefektywne. Zmiennymi diagnostycznymi by y wyniki testów wykorzystywanych do weryfikacji s abej formy hipotezy o efektywno- ci informacyjnej rynku w postaci warto ci prawdopodobie stwa odrzucenia hipotez zerowych (p-value) oraz warto ci statystyk testowych. Analiz przeprowadzono dla danych dziennych z okresu stycze 2000 marzec 2009. Arkadiusz Mazurkiewicz, Krzysztof Sarnowski (Akademia Morska w Gdyni) Porównanie klasyfikacji funduszy inwestycyjnych opartych na deklaracjach oraz na osi ganych wynikach W referacie dokonano porównania wyników klasyfikacji funduszy inwestycyjnych opartych na deklaracjach z klasyfikacj uzyskan za pomoc analizy skupie. Ponadto oceniono wp yw stanu koniunktury panuj cej na rynku finansowym na wyniki klasyfikacji. Daniel Papla (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Analiza zmian zale no ci mi dzy notowaniami spó ek na GPW w Warszawie W warunkach du ej zmienno ci sytuacji na rynkach finansowych wa ne jest, zdaniem autora, zbadanie jak zmienia si w czasie zale no mi dzy instrumentami. Analiza tych zmian jest g ównym celem referatu. Drugim celem jest zbadanie ró nic i podobie stw wyników otrzymanych za pomoc dwóch ró nych metod zastosowanych w referacie. Instrumentami analizowanymi w referacie s akcje spó ek notowanych na naszej gie dzie.

104 Sprawozdania Referat sk ada si z trzech cz ci. Pierwsza zawiera wprowadzenie w temat, w drugiej opisano dwie metody wykorzystane przez autora do mierzenia zmian zale no ci w czasie: model dynamicznego wspó czynnika korelacji (dynamic correlation coefficient DCC) oraz funkcj powi za ze zmiennym w czasie wspó czynnikiem (wspó czynnikami). Trzecia cz zawiera prezentacj wyników bada empirycznych z wykorzystaniem danych z polskiej gie dy wraz z ich omówieniem. Julita Sta czuk, Patrycja Trojczak-Golonka (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) Analiza porównawcza wp ywu ró nicowania zbiorów atrybutów na efektywno wielostanowej klasyfikacji przedsi biorstw Celem referatu by o przedstawienie wybranego aspektu z paroletnich bada nad wielostanow klasyfikacj spó ek notowanych na GPW w Warszawie. Zaprezentowano analiz wra liwo ci algorytmów klasyfikacji na dobór ró nych kombinacji atrybutów opisowych oraz wp yw ró nej struktury prób atrybutów ucz cych, testuj cych oraz walidacyjnych na efektywno klasyfikacji. Problem ten jest cz sto pomijany w publikacjach naukowych, cho sam algorytm procedury badawczej mo e mie wp yw na otrzymywane wyniki. W badaniach wykorzystano sztuczne sieci neuronowe. O oryginalno ci pracy decyduje równie dobór samej próby badawczej (dane do badania pochodz ze sprawozda finansowych rzeczywistych 286 przedsi biorstw polskich z lat 2006-2007). Dominik Rozkrut (Uniwersytet Szczeci ski, Urz d Statystyczny w Szczecinie), M onika Rozkrut (Uniwersytet Szczeci ski) Wykorzystanie metod klasyfikacji i analizy danych w analizie innowacyjno ci polskich przedsi biorstw Innowacyjno jest istotnym czynnikiem rozwoju i konkurencyjno ci firm. Z punktu widzenia kreowania polityki i oceny jej rezultatów w tym zakresie konieczne jest wykorzystanie odpowiednich mierników opisuj cych ró ne aspekty innowacyjno ci. Klasyczne mierniki, takie jak udzia firm innowacyjnych wydaj si niewystarczaj ce. Poniewa innowacyjno jest zjawiskiem wielowymiarowym, wykorzystanie metod klasyfikacji i analizy danych zwi ksza mo liwo ci jego opisu, umo liwiaj c wgl d w natur zjawiska. W przeprowadzonym badaniu wykorzystano metody klasyfikacji oraz analizy czynnikowej do poszukiwania i wyodr bnienia prawid owo ci w zakresie obserwowanych zachowa innowacyjnych w polskich przedsi biorstwach, umo liwiaj c pe niejszy opis istniej cych zjawisk ni w analizie z wykorzystaniem jedynie prostych mierników innowacyjno ci. Z punktu widzenia potrzeb w zakresie kszta towania polityki gospodarczej skierowanej na wzrost konkurencyjno ci polskich przedsi biorstw, wiedza taka jest kluczowa, niestety, zauwa alny jest niedostatek opracowa w tym temacie. Iwona Markowicz, Beata Stolorz (Uniwersytet Szczeci ski) Klasyfikacja bezrobotnych ze wzgl du na warto ci ilorazu szans podj cia zatrudnienia przy zastosowaniu modelu logitowego Celem referatu by a klasyfikacja bezrobotnych do grup o podobnym ilorazie szans podj cia zatrudnienia, której podstaw by model logitowy. Autorki przeprowadzi y grupowanie wed ug cech bezrobotnych, odmienne do stosowanego przez urz dy pracy. Proponowane w opracowaniach statystycznych grupy wed ug wieku czy wykszta cenia mog by niejednorodne, maj c na uwadze przyczyny wyrejestrowania z urz du. Zbadano bezrobotnych wyrejestrowanych z Powiatowego Urz du Pracy w Szczecinie w 2008 r. (n = 19768). Zastosowano rzadko stosowane kodowanie zmiennej obja niaj cej 1; 1, które umo liwia porównanie szans analizowanych podgrup z szans redni dla grupy. Iwona B k, Katarzyna Wawrzyniak (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) Diagnoza wyjazdów turystycznych gospodarstw domowych emerytów i rencistów w Polsce z wykorzystaniem drzewa klasyfikacyjnego i regresyjnego W referacie przedstawiono wyniki bada dotycz ce klasyfikacji wyjazdów turystycznych emerytów i rencistów ze wzgl du na rodzaj wyjazdu oraz segmentacji gospodarstw domowych emerytów i rencistów w Polsce ze wzgl du na ich uczestnictwo w ruchu turystycznym. W badaniu uwzgl dniono indywidualne wyjazdy zrealizowane przez gospodarstwa domowe emerytów i rencistów w 2005 r. Do klasyfikacji wyjazdów turystycznych emerytów i rencistów ze wzgl du na rodzaj wyjazdu wykorzystano drzewa klasyfikacyjne, natomiast do segmentacji gospodarstw domowych wykorzystano drzewa regresyjne.

Sprawozdania 105 Hanna Dudek, Joanna Landmesser (SGGW w Warszawie) Identyfikacja ubóstwa w uj ciu wielowymiarowym Celem pracy by a analiza wielowymiarowego ubóstwa polskich gospodarstw domowych. Podstaw prezentowanych wyników stanowi y dane z bada bud etów gospodarstw domowych realizowanych przez GUS w 2006 r. W pracy zastosowano podej cie oparte na teorii zbiorów rozmytych, umo liwiaj ce okre- lenie stopnia zagro enia przynale no ci do sfery ubóstwa bez konieczno ci wyznaczania granicy ubóstwa. W efekcie wyznaczono syntetyczny miernik o warto ciach z przedzia u [0,1], okre laj cy przynale no analizowanych gospodarstw domowych do sfery ubóstwa. W celu wyja nienia kszta towania si warto ci tego miernika zastosowano model regresji logistycznej. Barbara Batóg, Magdalena Mojsiewicz (Uniwersytet Szczeci ski), K a tarzyna Wawrzyniak (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) Klasyfikacja gospodarstw domowych pod wzgl dem popytu potencjalnego i zrealizowanego na rynku ubezpiecze w Polsce W referacie autorki zaj y si problematyk popytu potencjalnego i zrealizowanego na ubezpieczenia maj tkowe, na ycie, na do ycie oraz zdrowotne. Dokonano klasyfikacji gospodarstw domowych przy wykorzystaniu liniowych modeli regresji ze zmiennymi parametrami. Zmiennymi obja nianymi dla popytu potencjalnego by y deklarowane sk adki miesi czne i ich transformacje, a dla popytu zrealizowanego liczba polis wykupionych na ubezpieczenia danego typu. Podstaw do wyodr bnienia grup by y kategorie zmiennych jako ciowych. Marek Walesiak, Andrzej Dudek (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Klasyfikacja spektralna z wykorzystaniem odleg o ci GDM W referacie zaproponowano modyfikacj metody klasyfikacji spektralnej. W tym celu w procedurze tej metody (zob. Ng, Jordan i Weiss [2002]) przy wyznaczaniu macierzy podobie stwa (affinity matrix) w konstrukcji estymatora j drowego zastosowano odleg o GDM1 przy klasyfikacji danych metrycznych oraz GDM2 przy klasyfikacji danych porz dkowych. Ponadto przetestowano przydatno metod klasyfikacji spektralnej (w tym metody z odleg o ci GDM) w porównaniu do klasycznych metod analizy skupie dla wygenerowanych danych o znanej strukturze klas wykorzystuj c do oceny zgodno ci wyników klasyfikacji skorygowany indeks Randa (zob. Hubert i Arabie [1985]). Joanna Trz siok (Akademia Ekonomiczna w Katowicach) Dobór zmiennych do modelu regresyjnego zbudowanego za pomoc wybranych metod nieparametrycznych W referacie poruszony zosta problem doboru zmiennych obja niaj cych do modelu regresyjnego, zbudowanego za pomoc wybranych nieparametrycznych metod regresji: POLYMARS oraz PPR. Przedstawione i porównane zosta y dwie procedury selekcji zmiennych: eliminacja pojedynczych zmiennych oraz eliminacja blokiem. Wyniki przeprowadzonych analiz pokazuj, e zastosowanie redukcji liczby zmiennych prowadzi do uzyskania modeli mniej z o onych i charakteryzuj cych si mniejszymi warto ciami b du redniokwadratowego ni modele zbudowane na komplecie zmiennych. Artur Zaborski (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Wykorzystanie metody majoryzacji funkcji dopasowania w modelach ró nic indywidualnych Majoryzacja jest metod o charakterze iteracyjnym aproksymuj c minimalne warto ci funkcji STRESS. Celem referatu by a prezentacja metodologii skalowania ró nic indywidualnych za pomoc metody majoryzacji. Podej cie to nosi nazw SMACOF i jest realizowane w rodowisku R. Na zako czenie zaprezentowano przyk ad, w którym wykorzystano funkcj smacofinddiff pakietu smacof. Marcin Pe k a (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Rozmyta klasyfikacja k- rednich dla danych symbolicznych W pracy przedstawiono adaptacyjn i nieadaptacyjn klasyfikacj k- rednich dla danych symbolicznych. Obydwie te metody znajduj zastosowanie wy cznie dla interwa owych zmiennych symbolicznych. W referacie przedstawiono tak e typy zmiennych symbolicznych. W cz ci empirycznej zastosowano nieadaptacyjn klasyfikacj k- rednich dla przyk adowych danych symbolicznych.

106 Sprawozdania Justyna Wilk (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Metody segmentacji rynku na podstawie danych symbolicznych Stosowanie przez przedsi biorstwo strategii segmentacji rynku wymaga precyzyjnej informacji o konsumentach. Opis konsumentów i segmentów w sposób pe niejszy umo liwiaj dane symboliczne. Struktura danych symbolicznych uniemo liwia bezpo redni aplikacj metod opracowanych dla danych klasycznych (liczby rzeczywiste lub kategorie). Problematyka metod segmentacji dla danych klasycznych jest do dobrze opisana w literaturze. Natomiast tematyka segmentacji rynku na podstawie danych symbolicznych jest podejmowana w niewielu pracach. Celem referatu by o zaprezentowanie podej i metod analizy, jakie mo na stosowa w segmentacji rynku na podstawie danych symbolicznych. Ma gorzata Gliwa (Akademia Ekonomiczna w Katowicach) Mapy Kohonena w klasyfikacji obiektów symbolicznych Celem referatu by o przedstawienie w asno ci map Kohonena wykorzystywanych do klasyfikacji i wizualizacji obiektów symbolicznych. W referacie zaprezentowano podej cie realizowane wed ug algorytmu Stochastic Approximation, który jest uogólnieniem klasycznej sieci Kohonena. Przedstawiono równie przyk ad zastosowania algorytmu metody do klasyfikacji obiektów symbolicznych z rzeczywistego zbioru danych. Obliczenia zosta y wykonane za pomoc programu SODAS. Marcin Pe ka, Justyna Wilk (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Metody selekcji zmiennych symbolicznych w zagadnieniach klasyfikacji Celem referatu by o przedstawienie i porównanie dwóch metod selekcji zmiennych w analizie danych symbolicznych, tj. metody grafowej Ichino oraz modyfikacji metody HINoV. Przedstawiono podstawowe poj cia z zakresu analizy danych symbolicznych wraz z mo liwymi metodami selekcji zmiennych symbolicznych. W cz ci empirycznej porównano wyniki bada symulacyjnych na przyk adzie danych wygenerowanych za pomoc procedury cluster.gen z pakietu cluster.sim dla programu R. Marcin B a ejowski (WSB Toru ), P a w e Kufel, Tadeusz Kufel (Uniwersytet Miko aja Kopernika w Toruniu) Integracja rodowisk obliczeniowych oprogramowania GRETL i R Celem referatu by o przedstawienie baz danych dla oprogramowania GRETL (GNU Regression, Econometric and Time-series Library) dla danych zaimportowanych z Banku Danych Regionalnych GUS. Utworzone banki danych dla oprogramowania GRETL, w podziale terytorialnym powiatowym i wojewódzkim, dotycz ponad 1,5 tys. szeregów dla lat od 1999 do 2007. Dla danych statystycznych przedstawionych w bankach zaprezentowano przyk ady analiz ilo ciowych z zakresu ekonometrii dla danych przekrojowych w oprogramowaniu GRETL oraz klasyfikacji obiektów za pomoc funkcji, integrowanego z oprogramowania GRETL, pakietu R. Andrzej B k (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Analiza danych o preferencjach z wykorzystaniem mikroekonometrycznych modeli kategorii nieuporz dkowanych i programu R Celem referatu by o wskazanie mo liwo ci wykorzystania wybranych mikroekonometrycznych modeli zmiennych o warto ciach nieuporz dkowanych w badaniach preferencji konsumentów oraz prezentacja przyk adów bada empirycznych. Omówiono wielomianowy, warunkowy oraz mieszany model logitowy i przedstawiono przyk ady ich wykorzystania w analizie danych o preferencjach. Joanna Bana, M a gorzata Machowska-Szewczyk (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) Ocena popularno ci rynku aukcji i sklepów internetowych metod zbiorów przybli onych W referacie podj to prób oceny popularno ci rynku aukcji i sklepów internetowych w ród studentów szczeci skich uczelni za pomoc metody zbiorów przybli onych. Badanie przeprowadzono na podstawie ankiet wype nionych przez 465 studentów w 2008 r. Uj cie wyników przeprowadzonych ankiet w postaci systemu decyzyjnego umo liwia odkrywanie wiedzy na temat prawid owo ci zachowa studentów kupuj cych przez Internet. Wykorzystanie metody zbiorów przybli onych do oceny handlu internetowego stanowi oryginalne zastosowanie znanej metody do charakterystyki dynamicznie rozwijaj cego si rynku aukcji i sklepów internetowych.

Sprawozdania 107 Bart omiej Jefma s k i (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Pomiar i ocena jako ci us ug z zastosowaniem rozmytej metody SERVQUAL Metoda SERVQUAL to jedna z cz ciej stosowanych metod w pomiarze i ocenie jako ci us ug. Celem opracowania by o zaprezentowanie modyfikacji tej metody polegaj cej na zastosowaniu liczb rozmytych. Przeprowadzone badanie empiryczne umo liwi o scharakteryzowanie metodologii rozmytej metody SERVQUAL. El bieta Sobczak (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Segmentacja i profilowanie regionów europejskich z wykorzystaniem metod klasyfikacji i dyskryminacji Celem opracowania by a segmentacja regionów UE, bazuj ca na koncepcji analizy portfelowej z wykorzystaniem metod klasyfikacji i analizy dyskryminacyjnej. Podstaw bada stanowi wyniki segmentacji regionalnej ze wzgl du na poziom i dynamik rozwoju gospodarczego, bazuj ce na podziale krajów UE na jednostki administracyjne NUTS 2. Zestaw kandydatek na zmienne profilowe obejmuje wybrane wska niki konkurencyjno ci. Iwona Staniec, Filip Chybalski (Politechnika ódzka) Wykorzystanie statystycznej analizy danych do tworzenia grup strategicznych w ród Otwartych Funduszy Emerytalnych W pracy zosta y przedstawione wyniki bada dotycz ce identyfikacji grup strategicznych w OFE, zgodnie z teori grup strategicznych. Celem pracy by a analiza statystyczna wybranych zmiennych charakteryzuj cych poszczególne wymiary strategii reprezentuj ce 14 dzia aj cych funduszy OFE w latach 1999 2008. W badaniach empirycznych grupowania OFE w grupy strategiczne wykorzystana zosta a metoda Warda z indeksem spójno ci grup w postaci indeksu Cali skiego-harabasza. Podzia OFE na grupy strategiczne stwarza mo liwo precyzyjnego prognozowania wyniku finansowego OFE, co jest szczególnie istotne z punktu widzenia analizy stabilno ci przychodów emerytalnych. Artur Mikulec (Uniwersytet ódzki) Klasyfikacja systemów emerytalnych krajów UE i EFTA W referacie zaprezentowano wyniki klasyfikacji efektywno ci systemów emerytalnych z wykorzystaniem danych statystyki publicznej dla 27 krajów UE i EFTA w latach 2005 2006. Omówiono rezultaty ró nych metod analizy skupie, tj. aglomeracyjnych, k- rednich, k-medoidów (PAM) podejmuj c prób wyboru w a ciwej klasyfikacji systemów emerytalnych. Przedstawiono pozycj polskiego systemu emerytalnego na tle innych analizowanych krajów oraz grupy systemów podobnych. Dorota Rozmus (Akademia Ekonomiczna w Katowicach) Zastosowanie miar pozycyjnych do badania relacji mi dzy zró nicowaniem a dok adno ci klasyfikacji w podej ciu zagregowanym w taksonomii Dotychczas podej cie wielomodelowe z du ym powodzeniem stosowane by o w dyskryminacji i regresji w celu podniesienia dok adno ci predykcji. W ostatnich latach analogiczne propozycje pojawi y si w taksonomii, aby zapewni wi ksz poprawno i stabilno wyników klasyfikacji. Wa nym czynnikiem przyczyniaj cym si do sukcesu podej cia wielomodelowego jest zró nicowanie elementów wchodz cych w sk ad klasyfikacji zagregowanej. Zasadniczym celem badania jest próba zastosowania miar pozycyjnych w zaproponowanych dot d miernikach zró nicowania [Hadjitodorov i in. 2006] do zbadania relacji, jakie zachodz mi dzy poziomem zró nicowania klasyfikacji sk adowych a jako ci klasyfikacji zagregowanej w podej ciu wielomodelowym w taksonomii oraz porównanie wyników z dotychczas stosowanymi sposobami badania tych relacji. Katarzyna Wójcik (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) Wyznaczanie podobie stwa w grafach w kontek cie sieci semantycznych Zasadniczym celem pracy by a prezentacja ró nych metod wyznaczania podobie stwa i/lub odleg o ci w grafach. Rozwa ane s problemy podobie stwa mi dzy w z ami jak i podobie stwa podgrafów rozwa anego grafu. W pracy przedstawiono równie dwa wybrane obszary zastosowa omawianych miar podobie stwa. Pierwszym obszarem jest analiza dokumentów tekstowych wspomagana za pomoc wiedzy zewn trznej przedstawionej w postaci ontologii, za drugim analiza sieci spo ecznych.

108 Sprawozdania Krzysztof Najman (Uniwersytet Gda ski) Ocena wp ywu parametrów steruj cych procesem samouczenia si sieci GNG na ich zdolno do separowania skupie Celem prezentowanych bada by a ocena wp ywu warto ci parametrów steruj cych procesem samouczenia si sieci GNG na jako uzyskanej klasyfikacji, szczególnie w sytuacji gdy skupienia s s abo separowalne. Prezentowane badania opisuj teoretyczny wp yw poszczególnych parametrów steruj cych algorytmem GNG na struktur i zdolno rozwi zywania problemów przez sie. Zaprezentowano tak e wyniki bada symulacyjnych potwierdzaj cych tez, e optymalny wybór parametrów steruj cych pozwala znacz co zwi kszy zdolno sieci GNG do poprawnej identyfikacji skupie. Kamila Migda -Najman (Uniwersytet Gda ski) Zastosowanie samoucz cej si sieci neuronowej typu SOM w analizie koszykowej Analiza koszykowa jest metod identyfikacji kombinacji produktów nabywanych razem. Pozwala na wykrywanie powtarzaj cych si, ukrytych powi za w postaci prostych regu asocjacyjnych. Jest podstawowym narz dziem analitycznym stosowanym w marketingu detalicznym pomocnym w podejmowaniu wielu decyzji biznesowych. W referacie zaprezentowano i podj to dyskusj nad mo liwo ciami samoucz cej si sieci neuronowej typu SOM w poszukiwaniu wzorców zakupowych klientów. Na szczególn uwag zas uguje równie metoda wizualizacji decyzji zakupowych. Micha Trz siok (Akademia Ekonomiczna w Katowicach) Wyodr bnianie regu klasyfikacyjnych z modelu dyskryminacyjnego budowanego metod wektorów no nych Metoda wektorów no nych (SVM) jest jedn z najdok adniejszych metod dyskryminacji. Znacz c barier dla zwi kszenia zakresu zastosowa metody SVM jest to, e otrzymywany model jest bardzo s abo interpretowalny. W celu wyodr bnienia regu klasyfikacyjnych, wed ug których metoda decyduje o wskazaniu przynale no ci do klasy, mo na wykorzysta modele drzew klasyfikacyjnych, których wyniki s atwe w interpretacji. W referacie zaproponowano procedur wyodr bniania regu z modeli SVM i zilustrowano j na danych rzeczywistych. Tomasz Klimanek, Jan Paradysz, Marcin Szymkowiak (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu) Taksonometryczna ocena jako ci estymatorów dla ma ych obszarów W statystyce ma ych obszarów problemem jest wielo wyników estymacji w zale no ci od rodzaju estymatora, rodzaju zmiennych pomocniczych oraz poziomu analizy. Powstaje zatem potrzeba oceny jako ci wyników. Jedn z najpowa niejszych metod jest analiza taksonometryczna. Autorzy pos u yli si wybranymi metodami taksonometrycznymi dla oceny estymacji dochodu ekwiwalentnego gospodarstw domowych w powiatach województwa wielkopolskiego. Skoncentrowali si oni na wykorzystaniu jednego z takich kryteriów oceny estymatorów (kryterium kolejno ci), które zapewni yby wi ksz akceptowalno wyników bada statystycznych w spo ecze stwie. Aleksandra uczak, Feliks Wysocki (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) Wykorzystanie rozmytych metod AHP i TOPSIS do porz dkowania liniowego obiektów Celem pracy by o przedstawienie mo liwo ci zastosowania rozmytej wielokryterialnej metody porz dkowania liniowego do konstrukcji cechy syntetycznej. Metoda polega na wykorzystaniu dwóch komplementarnych rozmytych metod: analitycznego procesu hierarchicznego do ustalenia wag kryteriów i cech prostych oraz rozmytej metody TOPSIS przy bezpo rednim rangowaniu obiektów. Zaproponowana procedura zosta a zilustrowana przyk adem dotycz cym oceny poziomu rozwoju spo eczno-gospodarczego powiatów województwa wielkopolskiego. Jacek Batóg (Uniwersytet Szczeci ski) Próba wykorzystania podej cia wielomodelowego w klasyfikacji jednostek samorz dowych W referacie podj ta zosta a próba zweryfikowania hipotezy o uzyskiwaniu zadowalaj cych efektów procesu agregacji modeli dyskryminacyjnych w przypadku bardzo ma ej liczebno ci prób ucz cych. Poszczególne modele bazowe budowane by y poprzez rzutowanie na podprzestrzenie zmiennych obja niaj cych. W procesie agregacji zastosowana zosta a architektura równoleg a procesu agregacji wykorzystuj ca macierz wektorów prawdopodobie stw a posteriori i czenie wyników predykcji za pomoc metody sumy. Rozwa ania teore-

Sprawozdania 109 tyczne zobrazowane zosta y analiz porównawcz b dów predykcji uzyskiwanych w klasyfikacji jednostek samorz du terytorialnego. Miros awa Sztemberg-Lewandowska (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Analiza czynnikowa i teoria reakcji na pozycj w modelach cechy latentnej Konfirmacyjna analiza czynnikowa i teoria reakcji na pozycj nale do modeli cechy latentnej. Modele IRT s u do estymacji parametrów, które reprezentuj ukryte zdolno ci, umiej tno ci respondentów. Analiza czynnikowa s u y do wykrywania optymalnej grupy czynników g ównych, t umacz cych korelacj mi dzy zmiennymi obserwowalnymi. W konfirmacyjnej analizie czynnikowej dla zmiennych niemetrycznych wykorzystuje si korelacje polichoryczne lub tetrachoryczne dla zmiennych dychotomicznych. Jednocze nie taka analiza wymaga zastosowania innej metody estymacji parametrów modelu metody diagonalnie wa onych najmniejszych kwadratów. W referacie zaprezentowano badanie maj ce na celu wyodr bnienie czynników maj cych decyduj cy wp yw na popularno wybranych czekolad. Wa nym aspektem by a analiza trudno ci oceny przez respondentów zmiennych opisuj cych czekolady. Eugeniusz Gatnar, Ewa Witek (Akademia Ekonomiczna w Katowicach) Wykorzystanie mieszanek modeli GLM do oceny kryteriów konwergencji Celem referatu by a weryfikacja i ocena wa no ci kryteriów wej cia poszczególnych pa stw do strefy euro sformu owanych w traktacie z Maastricht. W tym celu zosta y wykorzystane mieszanki modeli GLM. Mieszanki tych modeli stosowane w przypadku zbiorów niejednorodnych lub wówczas, gdy zbiór obserwacji charakteryzuje si nadmiernym rozproszeniem b d cym wynikiem, np. pomini cia jednej z wa nych zmiennych obja niaj cych. Mariusz Grabowski, Pawe Lula (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) Eksploracyjna analiza ofert z rynku nieruchomo ci Zasadniczym celem pracy by o przedstawienie metody pozyskiwania informacji z nieustrukturyzowanych tekstowych ofert sprzeda y mieszka. Zrealizowany proces badawczy sk ada si z nast puj cych etapów: pozyskanie tekstów ofert z bran owego serwisu WWW, pozyskanie informacji za pomoc regu zdefiniowanych w j zyku JAPE, przekszta cenie pozyskanych zapisów do postaci tabelarycznej, realizacja oblicze. Uzyskane w ten sposób informacje pos u y y do przeprowadzenia analizy krakowskiego rynku mieszkaniowego w 2009 r. Roman Pawlukowicz (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Wykorzystanie metodyki porz dkowania liniowego do okre lania warto ci rynkowej nieruchomo ci W referacie przedstawiona zosta a propozycja nowej niestosowanej obecnie w polskiej praktyce wyceny nieruchomo ci, a co wi cej, niedyskutowanej nawet w literaturze teorii wyceny nieruchomo ci metody, która w naturalny sposób odwzorowuje zachowanie racjonalnych inwestorów w nieruchomo ci. Zasadnicze elementy proponowanego sposobu wyceny rynkowej bazuj na metodach statystycznej analizy wielowymiarowej z zakresu porz dkowania liniowego obiektów opisanych zmiennymi (cechami rynkowymi) mierzonymi tylko na skali porz dkowej, opartych na uogólnionej mierze odleg o ci GDM (Walesiak (2006)). Iwona Fory (Uniwersytet Szczeci ski) Wykorzystanie analizy korespondencji do badania preferencji nabywców mieszka na zachodniopomorskim rynku nieruchomo ci Znajomo preferencji nabywców jest istotnym elementem w codziennej pracy wielu specjalistów na rynku nieruchomo ci: wycenie, zg aszanych ofertach oraz doradztwie dla inwestorów. Zaproponowana metoda badania preferencji (analiza korespondencji) opiera si na wynikach pomiaru wielu obiektów oraz wielu zmiennych jako ciowych, opisuj cych typowe cechy nieruchomo ci mieszkalnych. Tomasz Bart omowicz (Uniwersytet Ekonomiczny we Wroc awiu) Klasyfikacja nieruchomo ci metod k-najbli szych s siadów W referacie przedstawiona zosta a idea klasyfikacji nieruchomo ci za pomoc metody k-najbli szych s siadów w celu doboru nieruchomo ci podobnych, tj. nieruchomo ci znajdu j cych si z nieruchomo ci porównywan w tej samej klasie. W praktyce rynku nieru chomo ci mo e to umo liwia zastosowanie metody

110 Sprawozdania k-najbli szych s siadów jako narz dzia filtrowania zbioru ofert biura po rednictwa w obrocie nieruchomo ciami lub metod klasyfikacji nieruchomo ci celem ustalenia klasy nieruchomo ci podobnych na potrzeby wyceny nieruchomo ci. Uzupe nieniem prezentacji mo liwych zastosowa metody jest prognozowanie metod k-najbli szych s siadów atrakcyjno ci oferty sprzeda y nieruchomo ci. Ewa Putek-Szel g, Urszula Giera towska (Uniwersytet Szczeci ski) Wykorzystanie nieklasycznych metod klasyfikacji do analizy rynku nieruchomo ci Zasadniczym celem referatu by a próba wykorzystania nieklasycznych metod klasyfikacji do grupowania lokali mieszkalnych na podstawie wybranych atrybutów, które kszta tuj warto nieruchomo ci. W tym celu wykorzystano drzewa klasyfikacyjne oraz sztuczne sieci neuronowe. Badania empiryczne przeprowadzono opieraj c si na transakcjach kupna-sprzeda y z okresu od 01.09.08 r. do 30.06.09 r. Otrzymano informacje o 1570 nieruchomo ciach mieszkaniowych, ale pe n baz atrybutów uzyskano dla 250 lokali. W referacie zaprezentowano wykorzystanie nieklasycznych metod podzia u do klasyfikacji nieruchomo ci do dwóch oraz czterech grup cenowych. Mariusz Kubus (Politechnika Opolska) Dyskryminacja za pomoc modelu regu czonych Podej cie wielomodelowe okaza o si jednym z najskuteczniejszych narz dzi dyskryminacji. Friedman i Popescu [2005] zaproponowali wykorzysta w charakterze funkcji bazowych regu y klasyfikacji postaci je li koniunkcja warunków, to klasa. Metoda zaimplementowana w algorytmie RuleFit czy idee podej cia wielomodelowego, indukcji regu oraz regularyzowanej regresji liniowej. Celem referatu jest zweryfikowanie jako ci klasyfikacji na danych rzeczywistych oraz zbadanie wybranych w asno ci algorytmu RuleFit. Ma gorzata Misztal (Uniwersytet ódzki) O zastosowaniu metody rekurencyjnego podzia u w analizie prze ycia Analiza prze ycia obejmuje metody analizy danych, w których badan zmienn jest czas do pojawienia si danego zdarzenia (czas prze ycia). Do najpopularniejszych metod analizy czasów prze ycia nale krzywe prze ycia Kaplana-Meiera oraz model proporcjonalnego hazardu Coxa. Alternatyw dla tych metod mo e by metoda rekurencyjnego podzia u. W referacie przedstawiono wyniki zastosowania pojedynczych i zagregowanych modeli drzew prze ycia (survival trees) do analizy czasów prze ycia pacjentów ze schorzeniami kardiologicznymi oraz przybli ono mo liwo ci wykonywania niezb dnych oblicze z wykorzystaniem rodowiska R. Jerzy Korzeniewski (Uniwersytet ódzki) Badanie odporno ci metody HINoV na b dnie zadan liczb skupie w zbiorze danych Metoda HINoV s u ca do wybierania zmiennych w analizie skupie jest popularna i jest jedn z najlepszych (Steinley i Brusco, 2008). Nieznana jest jednak efektywno tej metody, gdy liczba skupie w zbiorze danych jest b dnie zadana. Taka sytuacja jest powszechna, gdy indeksy wyznaczaj ce liczb skupie maj na ogó charakter optymalizacyjny dla przyj tej metody grupowania i pope niaj do du e b dy. W referacie zbadana jest odporno metody na kilku tysi cach zbiorów danych wygenerowanych w postaci mieszanek rozk adów normalnych. Dobór liczb skupie, liczby zmiennych istotnych i maskuj cych, stopnia zachodzenia skupie na siebie, rozk adów zmiennych maskuj cych jest taki sam jak w eksperymencie symulacyjnym Steinley i Brusco (2008). Marta Komuda, Ewa Chodakowska (Politechnika Bia ostocka) Analiza wra liwo ci klasyfikacji obiektów na za o enia metodologiczne W referacie dokonano analizy wra liwo ci jednego z najbardziej popularnych rankingów szkó wy szych w Polsce rankingu Perspektyw i Rzeczpospolitej na za o enia metodologiczne. W tym celu, na podstawie opublikowanych w 2009 r. danych dotycz cych dziewi dziesi ciu klasyfikowanych uczelni, skonstruowano 5 nowych rankingów z ró n kombinacj wag i kryteriów. Na koniec dokonano porównania otrzymanych wyników z oryginalnymi. Przeprowadzone analizy dowodz, e klasyfikacja obiektów na podstawie tych samych danych nie jest znacz co wra liwa na za o enia metodologiczne.

Sprawozdania 111 Pawe Lula (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) Wykorzystanie informacji tekstowej w modelowaniu i predykcji ekonomicznych szeregów czasowych Zasadniczym celem pracy by o przedstawienie i ocena metod pozyskiwania istotnych informacji z dokumentów tekstowych i ich uwzgl dnienia w statystycznych modelach o charakterze predykcyjnym. W pracy rozpatrywane s trzy podej cia do procesu pozyskiwania i reprezentacji informacji tekstowej: oparty na wyrazach, oparty na wzorcach oraz oparty na modelu ontologicznym. Zrealizowane badania empiryczne dotyczy y metod uwzgl dniania informacji zawartych w komunikatach spó ek gie dowych przy prognozowaniu stóp zwrotu cen akcji. Agnieszka Sompolska-Rzechu a (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) Wykorzystanie analizy korespondencji w badaniu uzale nie od rodków psychoaktywnych W pracy podj to prób zastosowania analizy korespondencji do zjawisk z zakresu medycyny, w analizie informacji dotycz cych osób uzale nionych od ró nych rodków psychoaktywnych. Dane zosta y zebrane w jednym z o rodków leczenia uzale nie w Szczecinie. G ównym celem badania by o wykrycie powi za mi dzy zmienn okre laj c rodzaj rodka psychoaktywnego a zmiennymi o charakterze spo eczno-demograficznym. Podj to tak e prób odpowiedzi na pytanie, czy istniej zale no ci mi dzy rodzajem za ywanego rodka psychoaktywnego a takimi zmiennymi, jak: wiek inicjacji, d ugo okresu za ywania, uzale nienie od innych rodków (alkohol, papierosy). Aneta Becker (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie) Klasyfikacja województw pod wzgl dem stopnia wykorzystania technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsi biorstwach W referacie przedstawiono wyniki bada klasyfikacyjnych województw Polski pod wzgl dem wykorzystania technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsi biorstwach, w 2008 r. W badaniach wykorzystano metod ELECTRE TRI, która jest przyk adem wielokryterialnej metody wspomagania decyzji stosowanej do klasyfikacji wariantów decyzyjnych, opartej na relacji przewy szania. Marcin Salamaga (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) Badanie podobie stwa struktury wymiany handlowej krajów Unii Europejskiej Mi dzynarodowa wymiana handlowa jest wa nym elementem rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej. Problematyka z ni zwi zana wydaje si szczególnie interesuj ca ze wzgl du na ci g e poszerzanie UE o nowe pa stwa, co sprzyja zmianom kierunków i nat enia handlu mi dzy krajami cz onkowskimi UE. G ównym celem referatu by o porównanie struktury towarowej i przestrzennej eksportu oraz importu krajów UE. Wykorzystuj c taksonomiczne metody analizy danych dokonano grupowania pa stw cz onkowskich UE ze wzgl du na podobie stwo struktury warto ci eksportu (na warunkach FOB). Nast pnie zbadano, czy otrzymane rezultaty grupowania krajów znajduj odzwierciedlenie w poziomie konkurencyjno ci ich eksportu mierzonej wska nikiem przewagi komparatywnej. Arkadiusz Mazurkiewicz, Krzysztof Sarnowski (Akademia Morska w Gdyni) Dyskryminuj ce w asno ci wska ników finansowych w analizie efektu sektorowego Istotne znaczenie wska ników finansowych w praktyce gospodarczej powoduje, e s one poddawane analizom w ró nych zakresach. W referacie przeprowadzono analiz dyskryminuj c w zakresie wyodr bniania efektu sektorowego. Uzyskane wyniki pozwoli y okre li, które wska niki ró nicowa y sektory w latach 2004-2007. Tomasz Górecki (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Pewne metody zast powania metody najbli szego s siada W ostatnim czasie bardzo popularna sta a si w klasyfikacji metoda najbli szego s siada, która nie wymaga adnych za o e co do rozk adów danych. Na klasyfikacj wp ywa tylko najbli ej po o ony obiekt ucz cy, przy czym sama warto tej odleg o ci nie ma znaczenia. Reszta punktów nie ma adnego wp ywu na rezultat klasyfikacji. W odmianie tego klasyfikatora, mianowicie w metodzie k-najbli szych s siadów, na klasyfikacje ma wp yw wi ksza ilo obserwacji ucz cych. Jednak i tutaj wa na jest tylko kolejno odleg o ci, nie same warto ci odleg o ci. Wydaje si, e na polepszenie wyników klasyfikacji powinno wp yn uwzgl dnianie odleg o ci od wszystkich obiektów ucz cych oraz uwzgl dnienie warto ci tych odleg o ci. Wa ne mo e by, e

112 Sprawozdania nie tylko jeden punkt jest dalej od drugiego, ale tak e to, ile razy dalej si znajduje. Kolejnym czynnikiem mog cym mie wp yw na klasyfikacj jest uwzgl dnienie nie tylko odleg o ci, ale te kierunków wzajemnego po o enia punktów ucz cych. W pracy wprowadzone zosta y dwa klasyfikatory w pewien sposób spe niaj ce powy sze za o enia. Pierwszy z nich uwzgl dnia warto ci odleg o ci od wszystkich punktów zbioru ucz cego, przy czym wp yw na klasyfikacj maleje wraz ze wzrostem tej odleg o ci. Drugi klasyfikator dodatkowo uwzgl dnia tak e kierunki mi dzy obiektami ucz cymi. Konstrukcja tych metod zosta a zainspirowana pewnymi odwzorowaniami pojawiaj cymi si w fizyce, mianowicie funkcj nat enia pola (elektrycznego, grawitacyjnego itp.) dla klasyfikatora pierwszego i odwzorowaniem pola wektorowego (pole si, itp.) dla klasyfikatora drugiego. Klasyfikatory te porównywane s z metod najbli szego s siada jako metod bazow (badany jest b d klasyfikacji). Porównywane s te mi dzy sob, w celu okre lenie w jakich warunkach, który jest lepszy (badana jest ilo zwyci stw). Badania zosta y przeprowadzone na szeregu zbiorów rzeczywistych i generowanych. B dy klasyfikacji zosta y wyestymowane wieloma metodami: leave-one-out, 10-fold cross-validation, boot-strap, zbiory testowe. Waldemar Wo y s k i (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) J drowe klasyfikatory liniowe Rozwa my zagadnienie klasyfikacji obiektu opisanego przez p-wymiarowy wektor obserwacji x = ( xi x 2,, x p ) do jednej z dwóch klas G Q, Gi. Rozwi zanie tego zagadnienia polega na podaniu klasyfikatora d(x) przyjmuj cego warto ci w zbiorze etykiet klas {0,1}. Szczególne miejsce w ród klasyfikatorów zajmuj klasyfikatory liniowe postaci d(x) = I(a'x > m), gdzie a jest wektorem parametrów, m warto ci progow. Fisher (1936) poda posta klasyfikatora liniowego zak adaj c jednorodno macierzy ko-wariancyjnych w obu klasach. Mika, Ratsch, Weston, Schölkopf i Muller (1999) podali j drow wersj liniowego klasyfikatora Fishera. Niech F oznacza funkcj przyporz dkowuj c obserwacji x element nale cy do przestrzeni Hilberta U. W przestrzeni U poszukujemy klasyfikatora liniowego postaci d(x) = I(<a, F (x)»m), gdzie <, > oznacza iloczyn skalarny. Do wyznaczania wyst puj cego w regule klasyfikacyjnej iloczynu skalarnego zastosowano tzw. kernel trick polegaj cy na zast pieniu iloczynu skalarnego funkcj j drow. Zagadnienie klasyfikatorów liniowych dla klas o niejednorodnych macierzach kowariancyjnych rozwa- ali Anderson i Bahadur (1962). Podali oni klas liniowych klasyfikatorów dopuszczalnych. Do podobnych rezultatów doszli Schumway i Unger (1974) oraz Krzy ko i Wo y ski (1997) rozwa aj c klasyfikatory liniowe minimalizuj ce odleg o ci probabilistyczne. W pracy omówiono j drowe liniowe klasyfikatory uzyskane przy za o eniu niejednorodnych macierzy kowariancyjnych w klasach. Uzyskane klasyfikatory porównane zostan z innymi procedurami klasyfikacyjnymi przy wykorzystaniu rzeczywistych zbiorów danych. Miros aw Krzy ko, Micha Skorzybut (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Analiza dyskryminacyjna danych podwójnie wielowymiarowych W referacie zaprezentowano liniowe i kwadratowe funkcje klasyfikuj ce w przypadku K klas obiektów opisanych p cechami obserwowanymi w T ró nych momentach czasowych (dane podwójnie wielowymiarowe). Przy za o eniu normalno ci oraz faktu, e dodatnio okre lona macierz kowariancji jest iloczynem Kroneckera dwóch innych dodatnio okre lonych macierzy kowariancji, nieznane parametry estymowane s z n-elementowej próby metod najwi kszej wiarogodno ci z restrykcjami. W prezentowanym modelu wystarcza, by n > max (p, T), podczas gdy klasyczny model dyskryminacyjny da, by n > pt. Na zako czenie pierwszego dnia konferencji odby o si posiedzenie plenarne cz onków Sekcji Klasyfikacji i Analizy Danych Polskiego Towarzystwa Statystycznego, któremu przewodniczy prof. dr hab. Józef Pociecha. Na pocz tek ustalono plan przebiegu zebrania obejmuj cy nast puj ce punkty: 1. Sprawozdanie z dzia alno ci Sekcji Klasyfikacji i Analizy Danych. 2. Informacje dotycz ce konferencji zagranicznych. 3. Zapowiedzi kolejnych konferencji SKAD. 4. Wybór cz onka rady IFCS na kadencj 2010-2013. 5. Wyniki kwalifikacji plakatów do publikacji z serii Taksonomia 17. Sprawozdanie z dzia alno ci Sekcji Klasyfikacji i Analizy Danych w okresie wrzesie 2008 wrzesie 2009 przedstawi przewodnicz cy Rady Sekcji prof. dr hab. Marek Walesiak. Na pocz tku poinformowa zebranych, e: SKAD ma 204 cz onków,

Sprawozdania 113 opublikowany zosta zeszyt nr 16 z serii Taksonomia pt. Klasyfikacja i analiza danych teoria i zastosowania z konferencji Sekcji Klasyfikacji i Analizy Danych PTS, która odby a si w Jastrz biej Górze w dniach 17-19.09.2008 r., w Przegl dzie Statystycznym w numerze 1/2009 ukaza o si sprawozdanie z konferencji z 2008 r.: Jajuga K., Szreder M., Walesiak M. (2009), Sprawozdanie merytoryczne z konferencji naukowej nt. Klasyfikacja i analiza danych teoria i zastosowania. Przegl d Statystyczny, zeszyt 1, Tom 56, s. 172-186. W dalszej cz ci sprawozdania poinformowa, e w obszarze dzia alno ci mi dzynarodowej Sekcji SKAD: w biuletynie Newsletter (Number 36, November 2008) ukaza a si krótka informacja o konferencji, która odby a si w Jastrz biej Górze w dniach 17-19 wrze nia 2008 r. oraz informacja o nowych w adzach Rady Sekcji SKAD. Informacj przygotowa do biuletynu prof. dr hab. Krzysztof Jajuga, w po czonej XI konferencji wiatowej Federacji Towarzystw Klasyfikacyjnych (International Federation of Classification Societies) i XXXIII konferencji Niemieckiego Towarzystwa Klasyfikacyjnego (Gesellschaft für Klassifikation e.v.) nt. Classification as a Tool for Research (Drezno, 13-18.03.2009) wzi o udzia 25 uczestników z Polski (w tym m.in. z UE we Wroc awiu, UEK w Krakowie, AE w Katowicach, Uniwersytetu Szczeci skiego). Wyg oszono 20 referatów (w tym 6 referatów z Jeleniej Góry). Sekcja SKAD by a pod wzgl dem liczby uczestników trzeci grup (1. Niemcy, 2. W ochy). Sprawozdanie z dzia alno ci Sekcji zosta o zatwierdzone przez aklamacj. Nast pnie prof. dr hab. Marek Walesiak przedstawi informacje dotycz ce przysz ych konferencji zagranicznych: wiatowa Federacja Towarzystw Klasyfikacyjnych (International Federation of Classification Societies) zaprasza na XII Konferencj Naukow IFCS-2011 w St Andrews (Szkocja) w terminie 11-14 lipca 2011 r., Niemieckie Towarzystwo Klasyfikacyjne (Gesellschaft für Klassifikation e.v.) zaprosi o na XXXIV konferencj nt. Data Analysis Interface (Karlsruhe, 21-23 lipca 2010), XIX konferencja COMPSTAST 2010 (International Conference on Computational Statistics) odby o si w Pary u (23-27 sierpnia 2010 r.). W kolejnej cz ci zebrania g os zabra prof. dr hab. Krzysztof Jajuga. Wyrazi on swoje uznanie w zwi zku z wyjazdami cz onków Sekcji na konferencje mi dzynarodowe. Poinformowa zebranych, e w seminarium zorganizowanym przez prof. Hansa Hermanna Bocka i prof. dr hab. Józefa Pociech, które odby o si w dniach 7-10 pa dziernika 2009 r. w Aachen, wzi o udzia oko o 35 osób (w tym 15 uczestników z Polski). W nast pnym punkcie posiedzenia poruszono kwesti kolejnych konferencji SKAD. Organizacj przysz orocznej konferencji SKAD zadeklarowa Uniwersytet Miko aja Kopernika w Toruniu. Jako miejsce konferencji zaproponowano Toru oraz wst pnie przyj to, e konferencja odb dzie si w dniach 15-17 wrze nia 2010 r. Wst pn deklaracj organizatorów konferencji SKAD w kolejnych latach przedstawi y: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu (w roku 2011) oraz Akademia Ekonomiczna w Katowicach (w roku 2012). Przechodz c do kolejnego punktu zebrania wyborów do Rady IFCS prof. dr hab. Krzysztof Jajuga poinformowa o przedstawicielach IFCS z Polski: dr hab. Andrzej Soko owski, prof. UE na lata 2008-2011 oraz prof. dr hab. Krzysztof Jajuga na lata 2006-2009. Poinformowa równie, e w ostatnim okresie przyj to do IFCS towarzystwo greckie. W zwi zku z tym, e kadencja prof. dr hab. Krzysztofa Jajugi dobiega ko ca konieczne s wybory do Rady IFCS. Prof. dr hab. Józef Pociecha poprosi zebranych o przedstawienie kandydatur do Rady SKAD. Profesor Waldemar Tarczy ski zaproponowa profesora Krzysztofa Jajug na kolejn kadencj. Zg oszono wniosek o zamkni cie listy kandydatów, który zosta jednog o nie poparty. Nast pnie zaproponowano kandydatów do komisji skrutacyjnej w sk adzie: dr Mariola Chrzanowska, dr Joanna Landmesser i mgr Ewa Witek. Kandydatury te zosta y jednog o nie przyj te. Prof. dr hab. Józef Pociecha poinformowa zebranych, i g osowanie b dzie tajne i ka dy obecny na sali cz onek Sekcji powinien wyrazi swój g os na karcie do g osowania. W g osowaniu wzi y udzia 54 osoby. Uzyskano nast puj ce wyniki: 52 g osów za, 1 przeciw i 1 g os wstrzymuj cy si. Tym samym zg oszony kandydat zosta przyj ty jako cz onek Rady IFCS. W ostatniej cz ci zebrania przewodnicz cy Rady Sekcji prof. dr hab. Marek Walesiak poinformowa o wynikach kwalifikacji plakatów. Spo ród 14 zaprezentowanych plakatów do publikacji w Taksonomii 17 zakwalifikowano 9. Plakaty przygotowane w formie artyku ów naukowych zostan poddane procesowi recenzyjnemu.