Poradnik tokarza / Karol Dudik, Eugeniusz Górski. wyd. 12 zm., 1 dodr. (PWN). Warszawa, 2016 Spis treści PRZEDMOWA 13 Rozdział 1 PODSTAWY TOKARSTWA 15 1.1. Tolerancje i pasowania 15 1.2. Struktura geometryczna powierzchni 35 1.2.1. Chropowatość powierzchni 36 1.2.2. Falistość powierzchni 42 1.2.3. Tolerancje kształtu i położenia 45 1.3. Terminologia i oznaczenia w obróbce skrawaniem 47 1.3.1. Sposoby, rodzaje i odmiany obróbki skrawaniem 47 1.3.2. Kinematyka skrawania 49 1.3.3. Geometria części roboczej narzędzi skrawających 51 1.3.4. Elementy geometryczne warstwy skrawanej 57 1.4. Siły skrawania, moment obrotowy i moc przy toczeniu 61 1.4.1. Rozkład sił skrawania 61 1.4.2. Obliczanie sił skrawania przy toczeniu 62 1.4.3. Obliczanie momentu obrotowego i mocy przy toczeniu 66 1.5. Materiały narzędziowe 66 1.5.1. Stale szybkotnące 66 1.5.2. Obróbka cieplno-chemiczna stali narzędziowych 69 1.5.3. Węgliki spiekane 71 1.5.4. Cermetale 76 1.5.5. Spieki ceramiczne 77 1.5.6. Supertwarde materiały polikrystaliczne 79 1.6. Zużycie i trwałość ostrza 81 1.6.1. Rodzaje zużycia ostrza 81 1.6.2. Odmiany ciągłego (bezstopniowego) zużycia ostrza 81 1.6.3. Odmiany skokowego zużycia ostrza 84 1.6.4. Wskaźniki zużycia ostrza 87 1.6.5. Kryteria dopuszczalnego zużycia ostrza 88 1.6.6. Ogólne wytyczne ostrzenia narzędzi 89 1.6.7. Trwałość ostrza 89 1.6.8. Wpływ prędkości skrawania na trwałość ostrza 90 1.6.9. Chłodzenie i smarowanie ostrza 91 1.7. Charakterystyka procesu toczenia i wytaczania 93 1.7.1. Rodzaje i odmiany toczenia 93 1.7.2. Struktura geometryczna toczonych powierzchni 94
1.7.3. Wpływ warunków skrawania na chropowatość powierzchni toczonej 108 1.7.3.1. Wpływ geometrii ostrza 108 1.7.3.2. Wpływ prędkości skrawania 109 1.7.3.3. Wpływ posuwu 110 1.7.3.4. Wpływ głębokości skrawania i materiału ostrza 111 1.7.3.5. Wpływ cieczy chłodząco-smarującej 112 1.7.3.6. Wpływ zużycia ostrza 112 1.7.4. Wydajność toczenia 116 1.7.5. Czas maszynowy toczenia 117 1.8. Dobór parametrów skrawania przy toczeniu 118 1.8.1. Dobór parametrów skrawania przy toczeniu zgrubnym 118 1.8.2. Dobór parametrów skrawania przy toczeniu średnio dokładnym i dokładnym 126 1.8.3. Dobór parametrów skrawania przy toczeniu bardzo dokładnymi gładkościowym 127 1.8.4. Toczenie wysoko wydajne 130 1.8.5. Toczenie ekonomiczne 132 1.8.6. Normatywy doboru parametrów skrawania przy toczeniu 133 Rozdział 2 NOŻE TOKARSKIE 166 2.1. Klasyfikacja noży tokarskich 166 2.2. Zalecane parametry geometrii ostrza noży tokarskich 168 2.3. Noże tokarskie imakowe 174 2.3.1. Podział noży tokarskich imakowych 174 2.3.2. Noże tokarskie imakowe z częścią roboczą ze stali szybkotnącej 177 2.3.3. Noże tokarskie imakowe z lutowanymi płytkami z węglików spiekanych 183 2.3.3.1. Wymiary noży 183 2.3.3.2. Wymiary płytek 183 2.3.4. Noże tokarskie imakowe składane 199 2.3.4.1. Praca nożem tokarskim z płytką wieloostrzową 199 2.3.4.2. Przegląd noży tokarskich z płytkami wieloostrzowymi 200 2.3.4.3. Sposób oznaczania płytek wieloostrzowych i wymiary płytek 206 2.3.4.4. System oznaczania noży tokarskich składanych i wymiary noży imakowych składanych 224 2.3.5. Noże tokarskie do obrabiarek ze sterowaniem numerycznym 238 2.3.6. Noże diamentowe 239 2.4. Noże tokarskie oprawkowe 240 2.5. Noże do tokarek rewolwerowych i automatów tokarskich 240 2.6. Noże specjalne 249 2.6.1. Noże sztabkowe 249 2.6.2. Noże krążkowe 250 2.6.3. Noże styczne i obwiedniowe 250 2.7. Sposoby wykonywania noży 252
2.7.1. Wykonywanie noży ze stali szybkotnącej 252 2.7.2. Wykonywanie noży z płytkami z węglików spiekanych 253 2.8. Ostrzenie noży tokarskich 255 2.9. Pomiar kątów ostrza 258 2.10. Zamocowanie noży na tokarce 259 2.10.1. Imaki nożowe 259 2.10.2. Ustawienie noża względem osi wrzeciona tokarki 263 Rozdział 3 TOKARKI 265 3.1. Klasyfikacja i wytyczne zastosowania tokarek 265 3.2. Tokarki kłowe 273 3.2.1.Wielkości tokarek kłowych 273 3.2.2. Budowa tokarki uniwersalnej 273 3.2.2.1. Główne zespoły i elementy użytkowania 273 3.2.2.2. Budowa wrzeciennika 276 3.2.2.3. Sterowanie wrzeciennika 294 3.2.2.4. Suport narzędziowy 300 3.2.2.5. Układ napędowy ruchu posuwowego 302 3.2.2.6. Konik tokarski 306 3.2.3. Unifikacja tokarek 309 3.2.4. Warunki odbioru tokarek kłowych 311 3.2.4.1. Sprawdzanie tokarki pracującej bzu obciążenia 311 3.2.4.2. Badania dokładności geometrycznej 311 3.2.4.3. Badania pracą 311 3.3. Tokarki uchwytowe 324 3.4. Tokarki rewolwerowe 324 3.4.1. Budowa tokarek rewolwerowych 324 3.4.2. Wielkości tokarek rewolwerowych 329 3.5. Tokarki tarczowe 329 3.5.1. Budowa tokarek tarczowych 329 3.5.2. Wielkości tokarek tarczowych 329 3.6. Tokarki karuzelowe 331 3.6.1. Budowa tokarek karuzelowych 331 3.6.2. Wielkości tokarek karuzelowych 334 3.7. Półautomaty i automaty tokarskie 334 3.7.1. Budowa półautomatów i automatów tokarskich 334 3.7.2. Wielkości automatów tokarskich 339 3.8. Sterowanie programowe tokarek 340 3.8.1. Uwagi wstępne 340 3.8.2. Sterowanie sekwencyjne (kolejnościowe) 342 3.8.3. Sterowanie numeryczne NC 343 3.8.4. Sterowanie komputerowe CNC 364 3.8.5. Sterowanie komputerowe DNC 368 3.8.6. Sterowanie logiczne PLC 369
Rozdział 4 WYPOSAŻENIE TOKAREK 370 4.1. Uchwyty obróbkowe 370 4.1.1. Zamocowanie przedmiotów obrabianych na tokarkach 370 4.1.2. Zamocowanie w kłach 371 4.1.2.1. Nakiełki 371 4.1.2.2. Kły tokarskie 377 4.1.2.3. Tarcze zabierakowe i zabieraki 387 4.1.2.4. Szczególne przypadki zamocowania przedmiotów w kłach 389 4.1.3. Uchwyty szczękowe 391 4.1.3.1. Uchwyty samocentrujące z mocowaniem ręcznym 391 4.1.3.2. Uchwyty z niezależnym ustawieniem szczęk 401 4.1.3.3. Uchwyty szczękowe kombinowane 401 4.1.3.4. Uchwyty szczękowe zmechanizowane (z mocowaniem mechanicznym) 402 4.1.3.5. Przykłady specjalnego zamocowania w uchwytach samocentrujących 407 4.1.3.6. Zamocowanie uchwytów na końcówce wrzeciona 408 4.1.4. Tarcze tokarskie 409 4.1.5. Podtrzymki 412 4.1.6. Uchwyty rozprężne 414 4.1.7. Trzpienie tokarskie 418 4.1.7.1. Trzpienie tokarskie stałe 418 4.1.7.2. Trzpienie tokarskie rozprężne 422 4.1.7.3. Trzpienie tokarskie z wysuwnymi szczękami 429 4.2. Uchwyty narzędziowe i przyrządy tokarskie 430 Rozdział 5 TOCZENIE ZEWNĘTRZNYCH POWIERZCHNI CYLINDRYCZNYCH 448 5.1. Uwagi ogólne 448 5.2. Kolejność zabiegów przy toczeniu w kłach 449 5.2.1. Toczenie wałków o średniej długości 449 5.2.2. Toczenie wałków długich (wiotkich) 450 5.2.3. Przykłady obróbki wałków 452 5.3. Naddatki międzyoperacyjne 454 Rozdział 6 OBRÓBKA OTWORÓW NA TOKARCE 455 6.1. Wiercenie otworów 455 6.2. Roztaczanie i wytaczanie otworów 458 6.3. Rozwiercanie otworów 461 Rozdział 7 PRZECINANIE NA TOKARCE 469
7.1. Noże do przecinania 469 7.2. Zasady pracy przy przecinaniu 472 Rozdział 8 TOCZENIE STOŻKÓW 476 8.1. Pojęcia podstawowe 476 8.2. Obróbka stożków krótkich 478 8.3. Obróbka stożków długich 480 8.3.1. Toczenie stożków przy przesunięciu osi konika 480 8.3.2. Toczenie stożków za pomocą kopiału 482 8.4. Pomiary stożków 484 Rozdział 9 OBRÓBKA GWINTÓW 486 9.1. Rodzaje gwintów 486 9.2. Wymiary i tolerancje gwintów 489 9.2.1. Gwinty metryczne 489 9.2.2. Gwinty okrągłe 501 9.2.3. Gwinty rurowe 503 9.2.4. Gwinty trapezowe 506 9.3. Gwintowanie narzędziami samoprowadzącymi 516 9.3.1. Gwintowanie narzynką 516 9.3.2. Gwintowanie gwintownikiem 518 9.4. Nacinanie gwintów nożem 521 9.4.1. Noże do gwintowania 521 9.4.2. Ustawienie noży do gwintowania 524 9.4.3. Nacinanie gwintów normalnych 525 9.4.4. Nacinanie gwintów stromych 531 9.4.5. Przekładnie gitarowe i dobór kół zmianowych 533 9.4.6. Nacinanie gwintów wielokrotnych 543 9.4.7. Nacinanie gwintów nożem przy zastosowaniu kopiału hydraulicznego 546 9.4.8. Łuszczenie gwintów 550 9.5. Pomiary gwintów 559 9.5.1. Pomiar średnicy zewnętrznej, wewnętrznej i rdzenia gwintu 559 9.5.2. Pomiar średnicy podziałowej gwintu 559 9.5.3. Pomiar podziałki gwintu 560 9.5.4. Sprawdziany do gwintów 561 Rozdział 10 TOCZENIE WAŁKÓW MIMOŚRODOWYCH 562 10.1. Przygotowanie i obróbka wałków mimośrodowych 562 10.2. Sprawdzanie wałków mimośrodowych 565 Rozdział 11
TOCZENIE KSZTAŁTOWE 567 11.1. Obróbka kształtowa przy posuwach ręcznych 567 11.2. Obróbka nożami kształtowymi 569 11.3. Obróbka kul przy użyciu przyrządów 571 11.4. Kopiały mechaniczne 571 11.5. Kopiały hydrauliczne 573 11.6. Obróbka na tokarce przedmiotów nieokrągłych 583 11.7. Błędy przy toczeniu kopiowym 585 Rozdział 12 ZATACZANIE 586 12.1. Cel i rodzaje zataczania 586 12.2. Noże do zataczania 587 12.3. Budowa zataczarki 589 Rozdział 13 SZLIFOWANIE, DOGŁADZANIE I DOCIERANIE NA TOKARKACH 596 13.1. Szlifowanie na tokarce 596 13.2. Dogładzanie na tokarce 602 13.3. Docieranie na tokarce 606 Rozdział 14 RADEŁKOWANIE 608 14.1. Rodzaje radełek 609 14.2. Przebieg radełkowania 610 Rozdział 15 ZWIJANIE SPRĘŻYN 612 15.1. Przygotowanie tokarki do zwijania sprężyn 612 15.2. Wykonywanie sprężyn 614 Rozdział 16 STANOWISKO ROBOCZE I ORGANIZACJA PRACY 616 16.1. Stanowisko tokarskie 616 16.2. Organizacja pracy 617 16.2.1. Zasady pracy przy produkcji jednostkowej 617 16.2.2. Zasady pracy przy produkcji seryjnej 618 16.3. Konserwacja tokarki 620 Rozdział 17 BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY TOKARZA 622 17.1. Stan zdrowia tokarza i jego ubiór 622 17.2. Niebezpieczeństwo grożące tokarzowi 623 Rozdział 18
TABLICE MATEMATYCZNE 626 18.1. Trygonometria 626 18.1.1. Funkcje trygonometryczne 626 18.1.2. Określanie wartości funkcji trygonometrycznych na podstawie tablic 631 18.2. Liczby pierwsze 631 18.2.1. Pojęcie liczby pierwszej 631 18.2.2. Rozkład liczb na czynniki pierwsze 632 LITERATURA 639 SKOROWIDZ 640 oprac. BPK